Şirket’in Organizasyonu ve Faaliyet Konusu

Turkcell ve bağlı ortaklıkları konsolide finansal tablo notlarında “Şirket” olarak adlandırılmıştır. Şirket’in konsolide finansal tablolarında uyguladığı muhasebe standartları “Konsolide Finansal Tabloların Sunumuna İlişkin Esaslar” başlıklı Not 2’de “Uygulanan Muhasebe Standartları” bölümünde aşağıdaki gibi açıklanmıştır.

Turkcell İletişim Hizmetleri A.Ş., 5 Ekim 1993 tarihinde İstanbul’da kurulmuştur. Turkcell’in faaliyet konuları, T.C. Ulaştırma Bakanlığı ile imzalanmış bulunan GSM (Global System for Mobile Communications) Pan Avrupa Mobil Telefon Sistemi ihalesinde öngörülen iş ve hizmetler ile PTT kanununa aykırı olmamak üzere, her türlü telefon, telekomünikasyon ve benzeri hizmetlerdir. 31 Aralık 2008 tarihi itibariyle, Turkcell’in hisse senetleri IMKB ve New York Hisse Senetleri Borsası’nda işlem görmektedir.

Turkcell, 1993 yılında Türk Telekomünikasyon A.Ş. (Türk Telekom) ile bir gelir paylaşımı sözleşmesi imzalamış, bu sözleşme çerçevesinde, GSM standartlarında bir mobil telefon sistemini, yatırım bedelini de karşılamak suretiyle, gerçekleştirmekle sorumlu kılınmıştır. Abonelere yönelik ücretlerin tahakkuk ve tahsilatını ise Türk Telekom üstlenmiştir. 15 yıllık bir süreyi kapsayan bu sözleşmeye göre, Turkcell, tesis ücretleri, aylık sabit ücretler ve konuşma ücretlerinden elde edilen gelirler üzerinden %32,9 oranında pay almıştır. Turkcell, 27 Nisan 1998 tarihinde T.C Ulaştırma Bakanlığı ile bir lisans sözleşmesi imzalamış ve bu sözleşme uyarınca, 500 milyon Amerikan Doları lisans ücreti karşılığında 25 yıl süreli bir GSM işletme lisansı almaya hak kazanmıştır. Lisans sözleşmesi çerçevesinde, abonelere yönelik ücretlerin tahakkuk ve tahsilatı Turkcell tarafından yapılmakta ve tahsilat riski Turkcell tarafından üstlenilmektedir. Ayrıca Turkcell, abonelerinden elde ettiği brüt gelirin %15’inin %90’ını her ay Türkiye Cumhuriyeti Hazine Müsteşarlığı’na hazine payı ve %10’luk kısmını da Bakanlık’a evrensel hizmet fonu olarak ödemektedir.

Hazine payına ek olarak, Turkcell, elde ettiği brüt gelirin %0,035’ini (on binde otuz beş) kurum masraflarına katkı payı olarak yılda bir kez olmak üzere Telekomünikasyon Kurumu’na (mali tablo dipnotlarında bundan sonra yeni ünvanıyla Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu) ödemekle yükümlüdür.

Şirket Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu tarafından 2000/UMTS hizmet ve altyapılarının yetkilendirilmesine yönelik dört adet lisansın verilmesi için yapılan 3. Nesil ihalesinde, 358 milyon Euro (KDV hariç) karşılığında en geniş frekans bandını içeren A tipi lisansını aldı. Lisans ile ilgili onaylar tamamlandıktan sonra Lisans bedelinin ödemesi yapılacak olup Mart 2009’da gerçekleşmesi beklenmektedir.

31 Aralık 2008 tarihi itibariyle, Turkcell’in ana hissedarları, Sonera Holding B.V. (Sonera), Çukurova Grubu ve Alfa Telekom Turkey Limited’dir. 31 Aralık 2008 tarihi itibariyle Sonera ve Çukurova Grubu dolaylı ve dolaysız olarak, sırasıyla %37,1 ve %13,8 paya sahiptir. Alfa Telekom Turkey Limited’in sahiplik oranı %13,2’dir. Fakat basında yer alan haberlere göre, Alfa Grup elinde bulundurduğu dolaylı hisselerin %50’sini Ocak 2008 tarihi itibariyle Nadash International Holding Inc’e devretmiştir. Şirketin, 31 Aralık 2008 tarihi itibariyle ortaklık yapısı aşağıda açıklanmıştır:

Tablo 3.23. Turkcell A.Ş. Ortaklık Yapısı (31 Aralık 2008)

Pay Sahibi Pay

Turkcell Holding A.Ş. 51,00 Halka arz edilen paylar 33,48

Sonera 13,07

Diğer 2,45

TOPLAM 100,00

Kaynak: www.imkb.gov.tr

3.7.3.4. Şirket’in Konsolide Finansal Tablolarında Uyguladığı Muhasebe Standartları

Turkcell A.Ş., yasal muhasebe kayıtlarını Tek Düzen Hesap Planı, Türk Ticaret Kanunu ve Türk Vergi Kanunları’na uygun olarak tutmakta ve yasal

finansal tablolarını da buna uygun olarak YTL bazında hazırlamakta ve finansal tablolarını bin YTL’ye yuvarlanmış olarak sunmaktadır.

Kıbrıs Telekom, Euroasia, Financell, Eastasia, Belarussian Telecom, Astelit, Global Ukrayna ve Kule Ukrayna haricinde konsolidasyona dahil edilen bağlı ortaklıklar, yasal muhasebe kayıtlarını Tek Düzen Hesap Planı, Türk Ticaret Kanunu ve Türk Vergi Kanunları hükümlerine uygun olarak YTL bazında hazırlamaktadırlar. Kıbrıs Telekom, KKTC’de kayıtlı olup, yasal muhasebe kayıtlarını KKTC’nin öngördüğü hükümler çerçevesinde YTL bazında, Euroasia ve Financell Hollanda’da kayıtlı olup muhasebe kayıtlarını Hollanda’da geçerli olan muhasebe standartlarına göre Amerikan Doları bazında, Eastasia Hollanda’da kayıtlı olup muhasebe kayıtlarını Hollanda’da geçerli olan muhasebe standartlarına göre Avro bazında, Astelit, Global Ukrayna ve Kule Ukrayna Ukrayna’da kayıtlı olup, muhasebe kayıtlarını Ukrayna’da geçerli olan muhasebe standartlarına göre Hrivnia bazında, Belarussian Telecom Belarus’ta kayıtlı olup muhasebe kayıtlarını Belarus’ta geçerli olan muhasebe standartlarına göre Belarus Rublesi (BYR) bazında hazırlamaktadırlar.

Şirket’in ilişikteki konsolide finansal tabloları Sermaye Piyasası Kurulu’nun 9 Nisan 2008 tarih ve 26842 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Seri XI, 29 No’lu “Sermaye Piyasasında Finansal Raporlamaya İlişkin Esaslar Tebliği” hükümlerine uygun olarak hazırlanmıştır. Tebliğ’in 5. Maddesine göre işletmeler, Avrupa Birliği tarafından kabul edilen haliyle UMS/UFRS uygularlar. Bu kapsamda Şirket 31 Aralık 2008 tarihinde sona eren döneme ilişkin konsolide mali tablolarını UMSK tarafından kabul edilen UMS/UFRS’lere uygun olarak hazırlamıştır.

SPK, 17 Mart 2005 tarihinde almış olduğu bir kararla,Türkiye’de faaliyette bulunan ve SPK tarafından kabul edilen muhasebe ve raporlama ilkelerine (SPK Finansal Raporlama Standartları) uygun finansal tablo hazırlayan şirketler için 10 Ocak 2005 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere enflasyon muhasebesi uygulamasının geçerli olmadığını ilan etmiştir.

Konsolide finansal tabloda, 1 Ocak 2005 tarihinden itibaren, UMSK tarafından yayımlanmış 29 No’lu “Yüksek Enflasyonlu Ekonomilerde Finansal Raporlama” uygulanmamıştır.

Şirket’in UMSK tarafından kabul edilen UMS/UFRS’lere uygun olarak hazırlanmış konsolide mali tabloları, 25 Şubat 2009 tarihinde Şirket Yönetim Kurulu tarafından onaylanmıştır.

Özsermaye kalemlerinden, sermaye, hisse senedi ihraç primleri ve yasal yedekler yasal kayıtlardaki tutarları üzerinden gösterilmiştir.

31 Aralık 2008 tarihi itibariyle konsolide finansal tablo ve dipnotların hazırlanmasında, SPK Karar Organı’nın 17 Nisan 2008 tarih ve 11/467 sayılı karar ile açıklanan “SPK Seri:XI, No:29 Sermaye Piyasasında Finansal Raporlamaya İlişkin Esaslar Tebliği Uyarınca Düzenlenecek Finansal Tablo ve Dipnot Formatları Hakkında Duyuru”da belirtilen esaslar kullanılmıştır.

Şirket, yukarıdaki paragrafta bahsedilen duyuruda belirtilen esasları kullanarak 31 Aralık 2008 tarihi itibariyle hazırladığı konsolide finansal tablolar ve dipnotları uyumlu hale getirmek amacıyla, geçmiş döneme ait finansal tablolarda ve dipnotlarda gerekli değişiklikleri yapmıştır.

3.7.3.5. Şirket’in Konsolide Finansal Tablolarında Stoklara İlişkin Olarak Yaptığı Açıklamalar

TMS 2’ye göre finansal tablolarda raporlanması gereken hususlar göz önünde bulundurularak Şirket’in bağımsız denetimden geçmiş 2008 yılı konsolide finansal tabloları ve bu tablolara ait notlarda stoklara ilişkin olarak yaptığı açıklamalar incelenecektir.

3.7.3.5.1. Stokların Değerlemesinde Benimsenen Muhasebe Politikaları ve Kullanılan Maliyet Hesaplama Yöntemleri

Stokların değerlemesinde benimsenen muhasebe politikaları ve kullanılan maliyet hesaplama yöntemleri, “Finansal Tabloların Sunumuna

İlişkin Esaslar” başlıklı Not 2’nin “Önemli Muhasebe Politikalarının Özeti” kısmında şu şekilde açıklanmıştır:

Stoklar, ağırlıklı ortalama maliyet yöntemi ile değerlenmektedir. Stokların değeri için net gerçekleşebilir değer ya da maliyet bedelinden düşük olanı esas alınmaktadır. Stokların maliyeti stokların satışa sunulması sırasında oluşan tüm masraflardan oluşur. Kullanılamaz durumdaki stoklar ise kayıtlardan çıkarılmaktadır ve bunlara ait giderler ilgili dönemde konsolide gelir tablosunda giderleşmektedir.

TMS 2’nin 36. paragrafının (a) bendi “stokların değerlemesinde benimsenen muhasebe politikaları ve kullanılan maliyet hesaplama yöntemleri”nin açıklanmasını istemektedir. Bu bent dikkate alındığında, Turkcell’in stokların değerlemesinde benimsenen muhasebe politikalarını ve kullanılan maliyet hesaplama yöntemlerini açıkladığı ve bu bende uyduğu görülmektedir.

Ancak, Turkcell’in stoklara ilişkin kredi maliyetleri ile ilgili bir raporlamada bulunmadığı görülmektedir. Finansal tablo notlarında, vadeli stok alımlarından kaynaklanan vade farklarının stok maliyetlerine dahil edilmeyip gider kaydedildiğine ilişkin bir açıklamaya rastlanmamıştır.

3.7.3.5.2. Stokların Toplam Kayıtlı Değerleri ve Stokların İşletmeye Uygun Şekilde Sınıflandırılmış Bazda Ayrı Ayrı Tutarları

TMS 2’nin 36. paragrafının (b) bendi “stokların toplam kayıtlı değerleri ve stokların işletmeye uygun şekilde sınıflandırılmış bazda ayrı ayrı tutarları”nın açıklanmasını istemektedir. Bu bent dikkate alındığında, Turkcell’in stokların toplam kayıtlı değerlerini bilançonun dönen varlıklar kısmında açıkladığı ve “Stoklar” başlıklı Not 13’de stokların 31 Aralık 2008 ve 2007 tarihleri itibariyle simkart, kontör kart ve cep telefonu stoklarından oluştuğu şeklinde bir açıklama yapmakla yetinerek ayrı ayrı tutarlarını açıklamadığı, bu nedenle Turkcell’in bu bende kısmen uyduğu görülmektedir.

3.7.3.5.3. Gerçeğe Uygun Değerlerinden Satış İçin Katlanılan Maliyetler Düşüldükten Sonraki Değerle İzlenen Stokların Finansal Tablolardaki Tutarı

TMS 2’nin 36. paragrafının (c) bendi “gerçeğe uygun değerlerinden satış için katlanılan maliyetler düşüldükten sonraki değerle izlenen stokların finansal tablolardaki tutarı”nın açıklanmasını istemektedir. TMS 2’nin kapsamını açıklayan 3. paragrafın (b) bendinde, stoklarını rayiç (gerçeğe uygun) değerlerinden satış giderlerini düşerek saptayan aracıların elinde bulunan stoklar, standardın değerleme esasları kapsamı dışında bulunan stoklara örnek olarak verilmiştir. Standardın 5. paragrafında ise aracılar, kendileri ya da başkaları için mal alan ya da satan kişiler olarak tanımlanmış ve paragraf 3(b)’de sözü edilen stokların, yakın gelecekte satma amacı ya da fiyatlardaki iniş çıkışlardan kar elde etme ya da aracılık karı doğurmak amacıyla edinildikleri ve gerçeğe uygun değerlerinden satış giderleri çıkarılarak değerlendirilmeleri gerektiği açıklanmıştır. Ayrıca TMS 2’nin 20. paragrafında işletmenin canlı varlıklarının hasatıyla elde etmiş olduğu tarımsal ürünlerin, hasat yerindeki gerçeğe uygun değerinden satış yerinde katlanılması beklenilen maliyetler düşüldükten sonra bulunan net gerçeğe uygun değeriyle değerleneceği öngörülmüştür.

TMS 2’nin 36. paragrafının (c) bendinde açıklanması istenen husus, aracılık ve tarımsal faaliyetlerle uğraşan işletmelerle ilgili bulunduğundan ve Turkcell bir hizmet işletmesi olduğundan (c) bendi dikkate alınmamıştır.

3.7.3.5.4. Dönem İçinde Gider Kaydedilen Stokların Tutarı

Dönem içinde gider kaydedilen stokların tutarı içerisinde yer alması gereken unsurlardan biri olan satışların maliyetine ilişkin tutarlar ve bu tutarların içerisinde yer alan unsurlar, “Satışlar ve Satışların Maliyeti” başlıklı Not 28 (Tablo 3.24)’te satışların maliyeti tablosunda sunulmuştur.

Tablo 3.24. Turkcell A.Ş. Satışların Maliyeti İçerisinde Yer Alan Unsurlar

2008 2007

Hazine payı (1.112.373) (1.019.946) Amortisman, itfa payı ve kalıcı değer düşüklüğü

karşılığı (841.313) (998.084) Ara bağlantı giderleri (626.884) (562.089)

Radyo giderleri (361.900) (292.082) Personel giderleri (342.716) (250.001) Transmisyon, baz istasyon kira ve bakım onarım

giderleri (291.224) (237.568) Şebekeler arası irtibat giderleri (133.737) (125.462)

Evrensel hizmet fonu (124.644) (111.506) Satılan sim kart maliyeti (59.132) (65.445) Faturalama giderleri (58.431) (53.496)

Diğer (362.362) (276.721)

TOPLAM (4.314.716) (3.992.400)

Kaynak: www.imkb.gov.tr

Dönem içinde gider kaydedilen stokların tutarı içerisinde yer alması gereken unsurlardan bir diğeri olan stok değer düşüklüğü karşılığına ilişkin tutarlardır. Ancak Turkcell’in konsolide finansal tablolarında ve bu tablolara ait notlarda stok değer düşüklüğü karşılıklarına ilişkin bir raporlamaya rastlanmamıştır.

TMS 2’nin 36. paragrafının (d) bendi, “dönem içinde gider kaydedilen stokların tutarı”nın açıklanmasını istemektedir. Bu tutarın içerisinde yer alması gereken unsurlar, standardın 34. ve 38. paragraflarında açıklanmıştır.

TMS 2’nin 34. paragrafı uyarınca; satılan stokların kayıtlı değeri, bu stoklarla ilgili hasılatın finansal tablolara alındığı dönemde gider olarak muhasebeleştirilir. Stokları net gerçekleşebilir değerine indirgeyen stok değer düşüklüğü karşılık tutarları ve stoklarla ilgili kayıplar, karşılığın ayrıldığı ve kayıpların oluştuğu dönemde gider olarak muhasebeleştirilir. Bu paragraftan, satışların maliyetinin, stok değer düşüklüğü karşılık tutarlarının ve stoklarla ilgili fire ve kayıpların dönem içinde gider kaydedilmesi gerektiği anlaşılmaktadır. Yine TMS 2’nin 38. paragrafında; dönem içinde gider kaydedilen stokların tutarı, başka bir deyişle satılan malın maliyeti, satılan stokların maliyetine giren unsurlardan ve stok maliyetine dağıtılmayıp

doğrudan gider kaydedilen dağıtılmamış genel üretim maliyetlerinden ve üretim maliyetleri ile ilgili fire ve kayıplar gibi anormal üretim giderleri toplamından oluşur. Bu paragraftan da, satılan malın maliyetinin; stok maliyetlerine giren unsurlar, stok maliyetlerine dağıtılmayan genel üretim maliyetleri ile fire ve kayıplardan oluştuğu anlaşılmaktadır.

TMS 2’nin 36. paragrafının “dönem içinde gider kaydedilen stokların tutarı”nın açıklanmasını isteyen (d) bendinin yanı sıra bu tutar içerisinde yer alması gereken unsurları açıklayan 34. ve 38. maddeler dikkate alındığında, Turkcell’in dönem içinde satışların maliyetini ve bu maliyetin içerdiği unsurları açıkladığı, ancak stok değer düşüklüğü karşılıkları ile ilgili bir raporlamada bulunmadığı görülmektedir. Bu durumun, Turkcell’in stoklarında değer düşüklüğü yaşanmamasından mı yoksa stoklarda değer düşüklüğü yaşanmış olmasına rağmen raporlanmamasından mı kaynaklandığı anlaşılamamaktadır. Kanaatimizce, stoklarda değer düşüklüğü yaşanmamış olsa bile, bu durum TMS 2’nin 36. paragrafının (d) bendi gereğince, notlarda belirtilmelidir. Bu nedenle, Turkcell’in bu bende kısmen uyduğu görülmektedir.

3.7.3.5.5. Dönem İçinde Gider Kaydedilerek Kayıttan Düşülen Stoklar

TMS 2’nin 36. paragrafının (e) bendi, “dönem içinde gider kaydedilerek kayıttan düşülen stoklar”ın yani stok değer düşüklüklerinin açıklanmasını istemiştir. Bu bent dikkate alındığında, Turkcell’in dönem içinde gider kaydedilerek kayıttan düşülen stokları açıklamadığı görülmektedir. Kanaatimizce, bu tür stoklar mevcut değilse bile bu durumun notlarda açıklanması gerekmektedir. Bu bent dikkate alındığında, Turkcell’in bu bende uymadığı görülmektedir.

3.7.3.5.6. Dönem İçinde Gider Kaydedilerek Kayıttan Düşülen Stokların İptali

TMS 2’nin 36. paragrafının (f) bendinde “dönem içinde gider kaydedilerek kayıttan düşülen stokların iptali”nin açıklanması istenmektedir.

Ayrıca standardın 34. paragrafında iptal edilen stok değer düşüklüğü karşılık tutarının, iptalin gerçekleştiği dönemin satış maliyetini azaltacak şekilde muhasebeleştirilmesi istenmektedir. 36. paragrafın (f) bendi dikkate alındığında, Turkcell’in iptal edilen stok değer düşüklüğü karşılıklarına ilişkin bir açıklamada bulunmadığı görülmektedir. Bu durumun, Turkcell’in iptal ettiği stok değer düşüklüğü karşılıklarının bulunmamasından mı yoksa iptal edilen stok değer düşüklüğü karşılıkları bulunmasına rağmen raporlanmamasından mı kaynaklandığı anlaşılamamaktadır. Kanaatimizce, değer düşüklüğü iptal edilen stoklar mevcut değilse bile, bu durumun (f) bendi gereğince notlarda açıklanması gerekmektedir. Bu nedenle, Turkcell’in bu bende uymadığı görülmektedir.

3.7.3.5.7. Gider Kaydedilerek Kayıttan Düşülen Stokların İptaline Neden Olan Olaylar veya Koşullar

TMS 2’nin 36. paragrafının (g) bendi “gider kaydedilerek kayıttan düşülen stokların iptaline neden olan olaylar ve koşullar”ın açıklanmasını istemektedir. Ancak Turkcell’in konsolide finansal tablolarında ve bu tablolara ait notlarda gider kaydedilerek kayıttan düşülen stokların iptaline ilişkin bir tutar raporlanmadığından, iptale neden olaylar veya koşulların raporlanması söz konusu olamamaktadır. Bu nedenle, (g) bendi tarafımızdan dikkate alınmamıştır.

3.7.3.5.8. Yükümlülükler İçin Teminat Olarak Gösterilen Stokların Kayıtlı Değeri

TMS 2’nin 36. paragrafının (h) bendi “teminat olarak gösterilen stokların kayıtlı değeri”nin açıklanmasını istemiştir. Ancak Turkcell’in konsolide finansal tablo notlarında bu hususta bir açıklamaya rastlanmamıştır. Bu durumun, Turkcell’in teminat olarak gösterilen stoklarının bulunmamasından mı yoksa teminat olarak gösterilen stoklar olmasına rağmen bunun raporlanmamasından mı kaynaklandığı anlaşılamamaktadır. Kanaatimizce, teminat olarak gösterilen stok mevcut değilse bile, bu durum TMS 2’nin 36. paragrafının (h) bendi gereğince, notlarda belirtilmelidir.Bu

nedenle, bu bent dikkate alındığında, Turkcell’in bu bende uymadığı görülmektedir.

3.7.3.5.9. Stoklarda Standardın Öngörüsü Dışında Yapılan Farklı Sınıflandırmalar

TMS 2’nin 37. paragrafında; farklı sınıflandırmaya tabi tutulan stokların kayıtlı değerlerleri ile bu stoklarda gerçekleşen değişim hakkındaki bilginin, finansal tablo kullanıcıları açısından yararlı olduğu belirtilmiştir. Bu paragraf uyarınca stokların sınıflandırılması; ticari mal, ilk madde ve malzeme, yarı mamuller ve mamuller şeklinde yapılabilir. Hizmet işletmelerinin stokları, yarı mamul olarak tanımlanabilir.

Bu paragraf dikkate alındığında, Turkcell’in “Stoklar” başlıklı Not 13’de stoklarının simkart, kontör kart ve cep telefonu stoklarından oluştuğunu açıklamasına karşın, herhangi bir sınıflandırmada bulunmadığı ve bu nedenle 37. paragrafa uymadığı görülmektedir.

3.7.3.5.10. İşletmenin Faaliyet Konusuna Özgü Stoklara İlişkin Yükümlükleri ve Taahhütleri

İşletmenin faaliyet konusuna özgü stoklara ilişkin yükümlülük ve taahhütleri bulunmadığından, bu husus göz ardı edilmiştir.

SONUÇ

Ülkemizde muhasebe uygulamaları genellikle Türk Ticaret Kanunu ve Vergi Usul Kanunu çerçevesinde yapılmakta, bu kanunların yetersiz kaldığı durumlarda yasal yetkiye sahip kuruluşlar (SPK, BDDK, vb.) kendi yetki alanlarına giren işletmeler için düzenlemeler yapmaktadırlar.

Ancak Sermaye Piyasası Kurulu, 09/04/2008 tarih ve 26842 sayılı Resmi Gazete’de yayımladığı Seri XI, No: 29 “Sermaye Piyasasında Finansal Raporlamaya İlişkin Esaslar Tebliği” ile kendi düzenlemesi olan Seri XI, No: 25 “Sermaye Piyasasında Muhasebe Standartları Hakkında Tebliğ”i yürürlükten kaldırmıştır. Seri XI, No: 29 tebliği gereğince işletmeler, Avrupa Birliği tarafından kabul edilen haliyle IAS/IFRS’yi uygulayacaklar ve bu kapsamda, benimsenen standartlara aykırı olmayan TMSK’ca yayımlanan TMS/TFRS esas alınacaktır.

Aynı şekilde uzun zamandır görüşülmekte olan yeni TTK Tasarısının 88. maddesinin 1. ve 2. bentlerinde finansal tabloların hazırlanmasında Türkiye Muhasebe Standartlarına, kavramsal çerçevede yer alan muhasebe ilkelerine ve bunların ayrılmaz parçası olan yorumlara uyulması zorunlu hale getirilmiş ve finansal tablolara uluslar arası piyasalarda geçerlilik kazandırmak amacıyla IAS/IFRS’ye tam uyumlu olacak TMS/TFRS’yi hazırlama yetkisi yalnızca TMSK’ya verilmiştir.

Ülke içindeki farklı düzenlemelere son verilmesi ve yasal olarak tek bir standart koyucu tanınarak standartların uygulanmasının zorunlu hale getirilmesi, finansal tabloların hazırlanmasında yeknesaklığın sağlanması açısından önemi yadsınamaz çalışmalardır.

İşletmelerin stoklara ilişkin muhasebe işlemlerini açıklamak amacıyla TMSK tarafından 15/1/2005 tarih ve 25701 sayılı Resmi Gazete’de “Stoklara İlişkin Türkiye Muhasebe Standardı (TMS 2) Hakkında Tebliğ” yayımlanmıştır. Günümüze kadar, TMS 2 standardına değişiklik getiren üç tebliğ yayımlanmıştır. Bunların ilki 2006 yılında yayımlanan 38 sıra nolu

tebliğ, ikincisi 2008 yılında yayımlanan 78 sıra nolu tebliğ ve sonuncusu 2009 yılında yayımlanan 131 sıra nolu tebliğdir.

Standart gereğince stoklar, maliyet ve net gerçekleşebilir değerin düşük olanı ile değerlenecektir. Net gerçekleşebilir değer, muhasebe literatürü için yeni bir kavram olmakla birlikte standartta “işin normal akışı içinde, tahmini satış fiyatından, tahmini tamamlanma maliyeti ve satışı gerçekleştirmek için gerekli tahmini satış giderleri toplamının düşürülmesiyle elde edilen tutar” şeklinde tanımlanmıştır. Diğer bir anlatımla, “bir işletmenin, işin normal akışı içinde stokların satılmasından elde etmeyi beklediği net tutar” olarak ifade edilmiş ve “işletmeye özgü” bir değer olarak kabul edilmiştir.

Stokların zarar görmesi, kısmen veya tamamen kullanılamaz hale gelmesi, satış fiyatlarının düşmesi gibi durumlarda stokların maliyeti, satıştan elde edilmesi beklenen tutardan fazla olabilir. Bu gibi durumlarda, ilgili stoklar için stok değer düşüklüğü karşılığı ayrılmak suretiyle stokların maliyeti, net gerçekleşebilir değere indirgenmiş olur. Bu stoklar bir sonraki dönemde hala işletmenin elindeyse ve karşılık ayrılmasına sebep olan koşullar ortadan kalkmışsa, ayrılan karşılık iptal edilir. Mevcut TDMS’nde stoklara değer düşüklüğü karşılığı ayrıldığında 654 Karşılık Giderleri hesabı borçlandırılmakta, bu karşılık iptal edildiğinde ise 644 Konusu Kalmayan Karşılıklar hesabı alacaklandırılmaktadır. Ancak standart uyarınca iptal edilen stok değer düşüklüğü karşılık tutarının iptalin gerçekleştiği dönemin satış maliyetini azaltacak şekilde muhasebeleştirilmesi istendiğinden Akdoğan ve Sevilengül (2007a, 2007b) 62-Satışların Maliyeti grubunda “627 Stok Değer Düşüklüğü Karşılık Gideri” ve “628 Stok Değer Düşüklüğü