Şiirler

5.1.1. S.O.S. veya Üçüncü Mezar

Alt başlığı “Bulgaristan Cehenneminde Yazılmış Kanlı Dizeler” olan eser, Ömer Osman Erendoruk’un Türkiye’de yayımlanan ilk şiir kitabıdır ve 1989 yılında Erenler Matbaası tarafından basılır. Eser, seksen sayfadan oluşmaktadır ve yazarın Koşukavak, Belene Kampı ve Roman kasabasında sürgünde olduğu sürede yazdığı şiirlerinden oluşur. Şiirlerin altında yazıldığı yer ve tarihleri verilmiştir. Eserin ilk sayfasında, Ömer Osman Erendoruk’un şiirlerini Türkiye’ye getiren dostları için yazdığı bir teşekkür yazısı mevcuttur:

“YÖ’ye ve M. Çolak’a,

Bu şiirleri Türklüğe özgü bir cesaretle demir perde ardı bir ülke olan Bulgaristan’dan kaçırıp Türkiye’ye, dolayısıyla insanlığa bağışlamayı başardıkları için, sonsuz şükran duygularımla…”

Eserdeki şiirlerin nazım birimi genel itibariyle dörtlüktür, ancak serbest şiir özelliği gösteren şiirler de mevcuttur. Kitaba adını veren “S.O.S. veya Üçüncü Mezar” şiirinin nazım biçimi destandır. Yazarın, Roman sürgünü esnasında yazdığı bu destan 41 bölümdür. Her bölümde bir şiir mevcuttur. Destandaki şiirler genel olarak dörtlükler hâlinde ve 14lü hece ölçüsü ile yazılır; ancak bazı bölümlerde serbest şiirin özelliklerini barından şiirler de vardır. Yazarın, yine Roman sürgünü esnasında yazdığı bir diğer destan özelliği gösteren şiiri de “Elif Nine” dir. Bu destan Cahit Sıtkı Tarancı’nın bir dörtlüğü ile başlar. Nazım birimi olarak dörtlük ve beyit

127 _{Ömer Osman Erendoruk, S.O.S. veya Üçüncü Mezar, Erenler Matbaası, İstanbul 1989. Alıntılar bu} baskıdan yapılmıştır.

kullanılır. Dörtlükle yazılan bölümlerde 14lü hece ölçüsü kullanılır. Yazarın bu şiirleri daha sonra yayımlanan Son Yaprak kitabında da karşımıza çıkacaktır.

5.1.1.1. Belli Başlı Temler

Ömer Osman Erendoruk, eserin önsözünde şiirle ilgili şu fikirlerini aktarır:

“Şiir, yaşanmışı başkaları ile paylaşmak için ak kâğıt üzerine dökülmüş duyulardan oluşur dediler, ben de döktüm ak kâğıt üzerine duyularımı. Bu duyular ıstıraptır, acıdır, üzüntüdür, derttir, gamdır; bu duyular bir umudur, bir yakarıştır, bir dilektir, bir duadır.”

Şairin bu şiirleri, Bulgar mezaliminin en çok dile getirildiği şiirlerdir. Bu sebeple şiirlere acı ve ıstırap hâkimdir. Tem olarak en çok Bulgar yönetimine duyulan öfke, kimlik, umutsuzluk, ölüm ve çaresizlik işlenir. Bu temlerin haricinde ise; geçmişe özlem, eziyet, işkence, vatan-millet sevgisi (millî duygular), dinî duygular, geleneklere bağlılık, yasaklar, sitem, yakarış, hasret, hüzün, esaret, zorbalık, hayal kırıklığı, sabır, ihanet (benliğini kaybedenler), tarih bilinci, aile sevgisi ve Türkçe sevgisi konu edilir.

5.1.2. Ölmeden Ölmek

Ölmeden Ölmek, Ömer Osman Erendoruk’un Türkiye’de yayımlanan ikinci

şiir kitabıdır. Eser, Damla Ofset tarafından 1991 yılında İstanbul’da basılır. Buradaki şiirler, şairin Mart 1986 – Mayıs 1988 yıllarında Roman kasabasında sürgünde iken yazdığı şiirlerdir. Altmış iki sayfadan müteşekkildir ve ilk sayfada Balkanoloji (Balkan Türk Kültürünü Araştırma ve Tanıtma Derneği) Genel Başkanı, işadamı Rahim Recep Akdora’nın maddî ve manevî katkılarıyla bastırıldığı belirtilir. Ömer

128 _{Ömer Osman Erendoruk, Ölmeden Ölmek, Damla Ofset, İstanbul 1991. Alıntılar bu baskıdan} yapılmıştır.

Osman Erendoruk’un kendi şiirleriyle alakalı açıklamasından sonra şair, kızları Gülşen ve Gülseren’e bu şiirleri Bulgar polisinden korudukları için teşekkür eder.

Eserdeki şiirlerin nazım birimi genel itibariyle dörtlük ve üçlüklerdir. Şiirler genel olarak 14lü hece ölçüsüyle yazılmıştır. Nazım şekli olarak ise sone ve terza- rima kullanılır. Soneler 4+4+3+3, terza-rimalar 3+1 şeklinde yazılmıştır.

5.1.2.1. Belli Başlı Temler

Bu eser, şairin Roman kasabasında sürgünde iken yazdığı şiirlerinden oluştuğu için, şiirlerde tem olarak en çok yalnızlık ve özlem işlenir. Bu temlerin haricinde; kimlik, ayrılık, acı, ölüm, keder, anne özlemi, nefret, umutsuzluk, yakarış, sabır, bezginlik, mutsuzluk ve sitem işlenir. Ancak ara sıra karşımıza umut ve iyimserlik dolu şiirler de çıkar.

5.1.3. Sabır Duası

Sabır Duası, Ömer Osman Erendoruk’un üçüncü şiir kitabıdır. Kurtiş

Matbaası tarafından 1992 yılında İstanbul’da yayımlanır. Kitabın alt başlığı “Sürgünlük Şiirleri” dir. Bu eser altmış üç sayfa olup şairin Roman kasabasındaki sürgünü esnasında yazdığı şiirlerden oluşmaktadır. İlk sayfasında şairin, şiirlerini Bulgar polisinden koruyan yeğeni Mustafa’ya bir teşekkür yazısı mevcuttur.

Bu eser, nazım birimi ve nazım şekli açısından oldukça çeşitlidir. Şiirlerde nazım birimi olarak 3lük, 4lük ve 5li 6lı bentler kullanılır. Nazım şekli olarak ise sone, terza-rima ve serbest nazım kullanılmıştır. Şair bir birime ya da bir nazım şekline bağlı kalmadan çeşitli şekillerde şiirler vücuda getirmiştir.

129 _{Ömer Osman Erendoruk, Sabır Duası, Kurtiş Matbaası, İstanbul 1992. Alıntılar bu baskıdan} yapılmıştır.

5.1.3.1. Belli Başlı Temler

Bu eser de şairin sürgünde iken yazılan şiirlerinden oluştuğu için en çok ıstırap, acı, sürgünlük, nefret, umutsuzluk, ölüm ve kimlik temleri işlenir. Bu temlerin haricinde; yalnızlık, çaresizlik, yakarış, ayrılık, özlem, zulüm, memleket hasreti, müzik sevgisi, yaşama sevgisi ve millî duygular şiirlere konu edilir.

5.1.4. Dilim Dilim Yürek

Dilim Dilim Yürek, Ömer Osman Erendoruk’un Beka Yayınları tarafından

1994 yılında İstanbul’da yayımlanan dördüncü şiir kitabıdır. Eser, seksen sayfadan müteşekkildir. Kitabın alt başlığı “Kelepçeli Elle Yazılmış Şiirler” dir. Şair, bu şiirleri 1980-1985 yılları arasında kaldığı Eski Zağra Cezaevi’nde iken zihinden söyleyip ezberler, cezaevinden çıktıktan sonra da kaleme döker. Girişte şairin annesine olan hasretini anlattığı bir dörtlük vardır. Daha sonra okuyuculara hitaben bir karşılama dörtlüğü gelir:

“Hoş geldiniz safalar getirdiniz buyurun Boş çeviremem sizi bomboş olsa da elim Acıyı mısra mısra kalbinize duyurun Buyurun yüreğimden birer ikişer dilim”

(Dilim Dilim Yürek, s.6)

Şiirlerde nazım birimi olarak 3lük, 4lük ile 5li ve 6lı bentler kullanılır. Nazım biçimi olarak, serbest nazım özelliği gösteren şiirlere rastlanır. 4’lüklerle yazılan şiirlerde genel olarak 11li ve 14lü hece ölçüsü kullanılmıştır.

5.1.4.1. Belli Başlı Temler

Bu eser, şairin Eski Zağra Cezaevi’nde aklında tutarak daha sonra kaleme aldığı şiirlerden oluştuğu için, şiirlerde tem itibariyle genel olarak acı, ıstırap, özlem,

esaret, yalnızlık, umutsuzluk işlenir. Bu temlerin yanı sıra; anne özlemi, aşk, zulüm, özgürlük, sabır, ölüm, hayal kırıklığı, doğa özlemi, dürüstlük, aile hasreti, umut, nefret, Türkçe sevgisi ve dostluk temleri işlenir.

5.1.5. Buram Buram Yalnızlık

Buram Buram Yalnızlık, Ömer Osman Erendoruk’un Beka Yayınları

tarafından 1997 yılında İstanbul’da yayımlanan beşinci şiir kitabıdır ve yüz yirmi dört sayfadan müteşekkildir. Eserde, şairin 1960-1997 yılları arasında yazdığı şiirler mevcuttur. Şair, ilk sayfada Plevne, Trablusgarp ve Balkan Savaşları’nda savaşan dedelerinin ruhuna dua eder.

Şiirlerde nazım birimi olarak dörtlük ve bentler kullanılır. Dörtlük ile yazılan şiirlerde 11li ve 14lü hece ölçüsü uygulanır. Nazım biçimi olarak sone, terza-rima ve serbest nazım kullanılmıştır. Eserin sonuna doğru ise şairin rubai şeklinde kaleme aldığı şiirleri vardır.

5.1.5.1. Belli Başlı Temler

Buram Buram Yalnızlık, şairin 1960-1997 yılları arasında yazdığı şiirlerinden

oluşur. Genel olarak karşımıza çıkan temler; umutsuzluk, keder, hayal kırıklığı, yalnızlık ve ölümdür. Bu temlerin haricinde; nefret, sitem, acı, çaresizlik, özlem, dostluk, sevgi, gençlik, güven, dürüstlük, doğa sevgisi, tarih bilinci, insan sevgisi, kitap sevgisi, çocukluğa duyulan özlem, köye duyulan özlem adaletsizlik, tarihî zaferler, bayrak ve vatan sevgisi işlenir.

5.1.6. Ağlatmayın Çocukları

130 _{Ömer Osman Erendoruk, Buram Buram Yalnızlık, Beka Yayınları, İstanbul 1997. Alıntılar bu} baskıdan yapılmıştır.

İncelediğimiz bu eserin üzerinde, eserin hangi yayınevi tarafından, hangi yıl basıldığına dair bir bilgi yoktur. Ancak Mehmet Türker’in yazar üzerine yazdığı inceleme eserinde, bu kitabın 1997’de yayımlandığı belirtilir.132 _{Çocuk şiirlerinden}

oluşan eser yetmiş dokuz sayfadır. Şair, eserini torunu Ömer’e ithaf eder.

Şiirlerde nazım birimi olarak ikilik, üçlük ve dörtlük; hece ölçüsü olarak da genel olarak 7li ve 8li ölçü kullanılır.

5.1.6.1. Belli Başlı Temler

Çocuk şiirlerinde oluşan bu eserde genel olarak işlenen temler; hayvan sevgisi, tarih bilinci ve doğa sevgisidir. Bunların haricinde; Türkçe sevgisi, Atatürk sevgisi, kitap sevgisi, dil bilgisi, çocuk sevgisi, aile sevgisi, öğretmen sevgisi, insan sevgisi, çocuk terbiyesi, saygı, başarı, barış, özgürlük ile vatan, millet ve bayrak sevgisi işlenir. Eserin sonuna doğru, umutsuzluğu, yalnızlığı, hüznü, ayrılığı, ölümü ve zulmü işleyen şiirlere de rastlanır. Kimlik konusu ise sadece birkaç şiirde alegorik olarak işlenir. Şiirlerin tamamında görülen en önemli özellik didaktik oluşlarıdır. Şair, her şiirinde çocuklara bir şeyler öğretmeyi amaç edinir.

5.1.7. İzmir Sokakları

İzmir Sokakları, Ömer Osman Erendoruk’un yedinci şiir kitabıdır ve Selmat

Baskı tarafından 1998’de İstanbul’da yayımlanır. Eserin alt başlığı “Bir Aşkın Şiirleri” dir ve eser, şairin 1965-1998 yılları arasında yazdığı aşk şiirlerinden oluşur. İlk sayfada, şiirlere giriş mahiyetinde şöyle bir dörtlük vardır:

“Bunaldığım oldu hâtıralar selinde Küle döndüm aşkından göze alıp ölümü. Kalmak için bir lâhza zülfünün bir telinde

132 _{Mehmet Türker, age., s.10.}

133 _{Ömer Osman Erendoruk, İzmir Sokakları, Turan Yayıncılık, İstanbul 1998. Alıntılar bu baskıdan} yapılmıştır.

Hasretinin rüzgârı savuruyor külümü”

İlk sayfadaki karşılama dörtlüğünün ardından şairin aşk şiirleri sıralanır ve son sayfada da bir veda dörtlüğü karşımıza çıkar:

“Hâlâ bir gül gibisin kirpiğimin ucunda Ben hasretten acıdan soldum gülüm solmadı. Çırağ olup yandım da ayrılıklar burcunda Savrulacak bir avuç dahi külüm kalmadı”

Şiirlerin yapısına gelince nazım birimi olarak beyit, üçlük, dörtlük ve bentler kullanılır. Dörtlüklerle yazılan şiirlerde, hece ölçüsü olarak 7li, 11li ve 14lü ölçülere rastlarız; ancak genel itibariyle 14lü hece ölçüsünün kullanıldığını görürüz. Şair, nazım şekli olarak genellikle serbest nazım kullanmış ve Garip akımının özelliklerini gösteren şiirler kaleme almıştır.

5.1.7.1. Belli Başlı Temler

Eser, şairin 1965 yılından itibaren yazdığı şiirlerinden oluşur. Bu şiirlerde en çok işlenen tem aşktır. Bu temin yanı sıra yalnızlık, hasret, sevgi, yakarış, sitem, ıstırap, hüzün, hayal kırıklığı ve ayrılık temleri işlenir.

5.1.8. Son Yaprak

Son Yaprak, Ömer Osman Erendoruk’un basılan son şiir kitabıdır. Önsöz Basım Yayıncılık tarafından 2005’te İstanbul’da yayımlanan eser, yetmiş yedi sayfadan müteşekkildir ve şairin destan biçiminde yazdığı şiirlerinin derlenmesiyle oluşmuştur.

134 _{Ömer Osman Erendoruk, Son Yaprak, Önsöz Basım Yayıncılık, İstanbul 2005. Alıntılar bu} baskıdan yapılmıştır.

Nazım birimi olarak beyit, üçlük ve dörtlükler kullanılır. Dörtlüklerle yazılan şiirlerinde genel olarak 11li ve 14lü hece ölçüsüne rastlanır. Serbest nazım özelliği gösteren şiirleri de mevcuttur.

5.1.8.1. Belli Başlı Temler

Şairin destan şeklinde kaleme aldığı bu şiirlerinde en çok karşılaştığımız temler; Bulgaristan yönetimine duyulan nefret, ıstırap ve zulümdür. Bu temlerin yanı sıra yalnızlık, ayrılık, memleket hasreti, yasaklar, esaret, zorbalık, çocukluğa duyulan özlem, hayal kırıklığı, umutsuzluk, acı, hüzün, geleneklere bağlılık, dinî duygular, sabır, çaresizlik, anne özlemi, Türkçe sevgisi, ihanet ve ölüm işlenir.