Şehevî İstekleri Tatma Arzusu

Yeme, içme, iffet ve neslin devamı için evlenme gibi güdülerin kaynağı olan Ģehvet, iç ve dıĢ telkinler ile hedefinden sapabilmektedir. Ġnsan heva-heves peĢinden sürüklenerek dur durak bilmeden, sınır tanımadan elindeki imkânları kullanmaya, dünya

73

nimetlerinden yararlanmaya dalabilir. Arzu ve istekleri her Ģeyin önüne geçebilir (Yazır, 1979, 6/3820). Hayatın devamı ve görevin ifası için gerekli olan yeme içmeyi amaç haline getirebilir. Hak hukuk tanımadan, helal haram demeden nimetler içine dalabilir. Ġlme, hayat realitesine dayanmayan davranıĢ, hareket ve eylemlere kendisini kaptırır, ihtiras peĢinde sürüklenir. Doymak ve doyuma ulaĢmak nedir bilmez. Kötü eğilimlerin ve Ģehevî arzuların kölesi haline gelir. Canının istediğini adeta putlaĢtırır (Necm, 53/23). Gazzâlî, niyet ve hevesleri açısından insandaki güdüleri, din ve heva güdüleri olmak üzere iki gruba ayırmaktadır. Din güdüleri kiĢiyi kendi arzularına değil, ilahi iradeye uymaya ve iyiliğin egemen olduğu bir hayata yöneltir. Allah karĢısında korku ve ümit, bu güdülerin içeriğini oluĢturur. Buna sevgi, Ģükür, tevekkül gibi çeĢitli duygular ve tutumlarda eklenir. Heva güdüleri ise, dini güdülere aykırı olarak, insanı ilahi ve yüce bir amaca değil; kiĢisel tatmin ve zevklere yönelten, sırf dünya hayatına yönelik eylemlere sevk eder (Gazzâlî, 1387/1967, IV: 64- 72).

Dünya metaının aldatıcı vasfı, çoğu konuda kiĢinin zenginliğine güvenerek kendisini Allah‟tan müstağni görmesi, O‟na Ģirk koĢması veya malının kendisini ebedi kılacağını zannederek ahireti inkâr etmesiyle tezahür etmektedir. Hevanın bir ilah gibi insana hükmettiği ortamda insanın Ģehvet, zevk, sefa ve lezzetlere bağımlılıktan kurtulması mümkün değildir. Aslında insanı kötülüğün oltasına takılmaya zorlayan zevklerdir. Gençlikte bu türlü arzu ve eğilimlerin daha yoğun olduğu teslim edilse bile insanın her yaĢta heva, heves, ihtiraslar ve günahlarla yüz yüze iç içe olduğu gerçeği unutulmamalıdır. Ancak insandaki arzuların her zaman aynı düzeyde gerilimler yarattığı da söylenemez. Ortalama, güce, enerjiye ve yoğunluğa göre bu gerilimin Ģiddeti farklılık gösterebilir (Kılıç, 1984: 254 vd., 257 vd.).

Ġnkârcı tiplerin bu durumu baĢka bir ayette Ģöyle ele alınır: “Fakat insan önünü boş bulup günaha devam etmek ister ve o kıyamet günü ne zamanmış, diye sorar.” (Kıyâme, 75/6). Seyyid Kutub, bu ayetin yorumu hakkında Ģöyle der: Bu ayet ahireti inkâr etmenin ruhtaki gizli sâikini, aslî sebebini beyan eder. ġöyle ki, insan Ģehvetlere dalmak, haramlara yönelmek istiyor, ama öldükten sonra diriliĢ ve hesaba çekilme fikri, onunla arzuları arasına giriyor. Ġnsan hiçbir Ģeyin kendisini bu zevklerden engellemesini istemediği için de ahiret düĢüncesini kendinden uzak tutmak istiyor; öldükten sonra tekrar dirilme fikrini zihninden silip atmak istiyor (Kutub, VI: 3769).

74

Asr-ı Saadette bazı insanların zinayı, bazısının içkiyi bırakamadıkları için Ġslam‟dan kaçtıkları rivayet edilmektedir. ġair A‟Ģa Müslüman olmak amacıyla Hz. Peygamberi görmek üzere yola çıkar. Putperestlerden biri “O dinde zina yasak” der, “Olsun” diye cevap verir. Yoluna devam etmek isteyince “Ama Ģarap da yasak” deyince “O zaman geri döneyim, bir sene daha içeyim, ondan sonra Müslüman olurum” der. Kabilesine geri döner, fakat o sene ölür. (Ġbn HiĢam, 1963/1383, I: 259- 260)

Günah ve ahireti inkâr iliĢkisi açısından Rağıp el- Ġsfenani‟nin Ģu yaklaĢımını da buraya kaydetmek yerinde olacaktır: Ġnsanın manevi cephesi günahlarla içli dıĢlı bir tabiat halini alınca -malum böceğin pis Ģeylere düĢkünlüğü gibi- o da dünyanın geçici metaına bağlanarak ölümü ve baĢka bir dünyayı aklına getirmez olur (Ġsfehânî, 1333: 203). Aslında bu misal dahi, öldükten sonra diriliĢi tasdik meselesinin yalnızca akıl ve mantık meselesi olmayıp aynı zamanda korunmuĢ ve temiz tutulmuĢ bir nefse olan ihtiyacı da göstermektedir. Kur‟an‟ın yalnızca müttakîler için bir hidayet kaynağı olduğunun bildirilmesi de bu hususu aydınlatıcı mahiyettedir (Bakara, 2/2).

Görüldüğü üzere, yaptıkları iĢin sonunu ve âkibetini düĢünmeden keyiflerince Ģehevî arzulara dalmaya ve beĢerin hukukuna tecavüz etmeye alıĢmıĢ olan bu insanlar, ceza gününe (karĢılıkların verileceği güne) inanmaları durumunda, keyifleri kaçmıĢ olacağından, o günü kabullenme hoĢlarına gitmemiĢ ve kendilerince çıkıĢ yolunu, din gününün aslı yoktur, manasına gelen “eskilerin masallarıdır” demekte bulmuĢlardır (Yazır, VIII: 5658). Ġnkarcıları böyle söylemeye sevk eden, onların iĢlemiĢ oldukları fiilleridir.

Uyarıldığı ilahi mesajı, eskilerin masalı olarak gören inkârcı kafaya Kur‟an‟ın cevabı Mutaffifîn Suresi 14. ayette “Hayır, öyle değil. Doğrusu kazandıkları günahları, kalplerinin üzerinde pas tutmuştur.” Ģeklinde olmuĢtur. Bu ayet-i kerime, artık onların hak ve hakikati göremez olduklarına dikkat çeker ki, bu da, günahlarla kaplanıp bozulan fıtrat ve tabiatlarının, öldükten sonra tekrar diriliĢin kabulüne engel olduğunu göstermektedir. ġöyle ki, kalp ve akıl, günahlarla perdelenmesi durumunda, tasdik edilmesi tabii ve fıtri olan Ģeyleri dahi inkâr ederler. Bu bakımdan kötü temayüllerin, nefsanî arzuların kölesi durumuna düĢmüĢ ve günahın her çeĢidiyle yoğrulmuĢ kimseler, Allah‟tan ve O‟nun hesabından kaçabilmek için, önce onun hakkındaki Ģüphelere kulak verirler; giderek inkâra varırlar.

75

Netice olarak diyebiliriz ki, böyleleri nezdinde hak ve hukukun hiçbir anlamı yoktur. Hiçbir Ģeyden ibret almadıkları gibi onlara nasihat da fayda vermez. Gece gündüz arzularının peĢinde koĢarlar, hangi yolla olursa olsun sadece heva ve heveslerini tatmin için gayret sarf ederler. Ahiret konusunda düĢünmedikleri veya günah ve zulümlerden ötürü düĢünmek istemedikleri için inkârcıların kalplerinde ahirete dair inançsızlıkları, tamamıyla karĢı konulamayacak tabii bir davranıĢ halinde geliĢmiĢtir.