Ġnsanoğlu yapısı itibariyle çok az Ģükreden ve nankör bir varlıktır. Bundan dolayıdır ki Allah, Kur‟an‟ı Kerim‟in birçok yerinde insanın, verilen nimetlere karĢılık az Ģükrettiğini belirtmektedir. ĠĢte ayette: “Şüphesiz ki biz size, yeryüzünde
güç ve imkân verdik ve orada size geçiminizi sağlayacağınız yollar sunduk. Nimetlerimize karşılık ne az şükrediyorsunuz!”341
buyurmaktadır. ĠĢte ayette Allah, insanlara yeryüzünde güç ve imkân verdik diye ifade ediyor. Bundan maksat, sizin yeryüzünde barınacak yeriniz yoktu, yersiz yurtsuz dolaĢıyordunuz ve ben size yerleĢik bir hayat ve hükümranlık verdim diye açıklıyor. Çünkü yerleĢik hayat,
339 Neml, 27/38-40.
340 Bayraklı, Bayraktar, a, g, e., c. 14, ss. 223-224. 341 Araf, 7/10.
88 devlet kurmak, sosyal çevre, eğitimi geliĢtirmek ve medeniyetler oluĢturmak açısından insan için çok önemlidir. Bunun yansıra geçim vasıtaların da oluĢması ve bu sebeple üretim ve teknolojilerin de geliĢmesi bütün bunlar da beraberinde Ģükrü getirir. Çünkü bunlar insanın bir devlet olarak geliĢmesi için temel ihtiyaçlarındandır. ĠĢte Allah, bütün bunları insana veriyor. Zira bunlar insanın için çok büyük bir nimettir ancak insan, bunların değerini bilmiyor ve bunları az buluyor. Çünkü insan, nankör ve çok az Ģükreden bir varlıktır. Buradaki Ģükür, Allah‟a iman edip boyun eğmek, medeniyet kurmak, eğitim, sosyal, ekonomik ve devlet gibi nimetleri elde edip geliĢtirmek için çok sıkı çalıĢmak ve Allah‟a Ģükredilmesi gerekiyor.342
Ayrıca Allah, Ģükreden kullarının az olduğunu, verilen nimetlerden dolayı Hz. Davut ve ailesine çalıĢıp Ģükretmeleri hususunda emretmektedir. Çünkü o zamanlarda da Allah‟a Ģükredenlerin az olduğunu ifade etmektedir. ĠĢte Allah: “Cinler O‟na,
istediği görkemli mabetler, resim ve heykeller, havuz büyüklüğünde küpler ve yerinden oynamaz büyük kazanlar yaparlardı. “Ey Davut ailesi! Kullarımın içerisinden nimetlerime şükredenler ne az! Sizler nimetlerime şükrediniz!” dedik.”343 Diye buyurmuĢtur. Görülüyor ki Allah, Ģükretmeyi çalıĢmaya bağlamakta ve aynı zamanda Ģükrün bir ibadet olduğuna da vurgu yapmaktadır. Nitekim Ģükreden kullarının çok az olduğunu gündeme getirmiĢ344 ve bir ders verme niteliğinde açıklamıĢtır. Çünkü Allah‟ın ayetlerindeki her bir vurgu, Müslüman için birer uyarı, ibret alma, ders çıkarma ve insanı eğitmek amaçlıdır.
Ġnsan ne kadar çok mal-mülk elde ederse etsin insan yine açgözlüdür. Zira yine ister doymaz ve nankörlük yapar ve hiç de Ģükretmez. Hal bu ki Allah, insana o kadar çok nimet vermiĢtir ki saymaya kalkılırsa saylamaz ama yine de Allah‟a Ģükretmezler. Allah bunu ayette Ģöyle belirtiyor: “De ki: “O‟dur sizi yoktan var
eden; size kulak, göz, kalp veren! Ne az şükredersiniz!”345
Allah insana akıl, göz, kulak ve kalp verdiğini ve bunları hakkıyla kullanmasını istiyor. Zira Ģükür, bunların nimet olduğunu anlamak, helal bir Ģekilde kullanmak ve değerini bilmektir. Çünkü Kur‟an, insana aklını kullanmasını, nerden geldiğini ve nereye gideceğini öğretiyor.
342
Bayraklı, Bayraktar, a, g, e., c. 7, ss. 74-76.
343 Sebe, 34/13.
344 Bayraklı, Bayraktar, a, g, e., c. 15, s. 394. 345 Mülk, 67/23.
89 Bu konu da din eğitimini ilgilendirmektedir.346
Yine baĢka bir ayette de: “O zaman
onu (Âdem‟i) düzgün bir yaradılışa kavuşturup ruhundan üflemiştir. O sizlere işitme yeteneği, gözler ve kalpler vermiştir. Ne az şükredersiniz!”347
Allah‟ın insana ruhundan üflemesi, insana kendi özelliğinden vermesi ve onu faklı kabiliyet ve yeteneklerle donatması demektir. Zira Allah, insanın Allah‟a yakıĢır bir kul olabilmesi için anne karnında eğitim vasıtasıyla olgunlaĢtırmaktadır. ĠĢte Allah, insana amacını öğretmekte ve Ģükretmesi gerektiğine vurgu yapmaktadır.348
Yine buna benzer bir ayette:” Sizin için kulaklar, gözler ve kalpler yaratan O‟dur! Bunun
karşılığını vermeye neden şükretmiyorsunuz?!”349
Allah, insanlara akıl, göz, kulak ve diğer organları eğitimi için veriyor. Ġnsanın da bunları iyi bir Ģekilde kullanması lazım ve bunlar insan için büyük bir nimettir. Nitekim insan bunları kullanırsa ĢükretmiĢ olur. Eğer kullanmazsa veya haram olan Ģeylerde kullanırsa da, Allah‟a bunların hesabını verir.350
Çünkü Allah, insana verdiği nimetleri takip ediyor. Faydalı bir Ģekilde kullanıp Ģükrederse artırır ve ecrini verir. Faydasız ve haram olan bir Ģekilde kullanıp nankörlük ederse da cezasını verir.
Allah, insanlara karĢı lütuf sahibidir. Çünkü Allah, insanların sadece iyiliklerini ister. Bundan dolayı insana faydalı olan Ģeyleri yaratmıĢ ve emrine sunmuĢtur. Buna örnek olarak ayette geceyi ve gündüzü insana bir nimet ve lütuf olarak yarattığını ifade etmiĢ ve buna Ģükredilmesi gerektiğine de vurgu yapmıĢtır: “Dinlenesiniz diye
geceyi, göresiniz diye de gündüzü sizin için yaratan Allah‟tır. Allah insanlara karşı sonsuz iyilikseverdir ama insanların çoğu şükretmezler”351
buyurmuĢtur. Çünkü gündüz insanın çalıĢması için gece ise dinlemesi için büyük bir nimettir. Yine lütufla ilgili: “Senin Rabbin insanlara çok lütufkârdır; fakat onların çoğu, nimetlere karşılık
şükretmezler!”352
Bu ayetteki Ģükrün manası, iman etmez anlamına gelebilir. Çünkü Allah, insana türlü türlü nimetler vermiĢ ve rağmen Allah‟ı inkâr ediyor, inanmıyor ve neticesinde de Ģükretmiyorlar. Onun için iman etmezler anlamı verilebilir. Allah,
346 Bayraklı, Bayraktar, a, g, e., c. 19, ss. 469-470. 347 Secde, 32/9.
348 Bayraklı, Bayraktar, a, g, e., c. 15, ss. 197-199. 349
Mü‟minun, 23/78.
350 Bayraklı, Bayraktar, a, g, e., c. 13, ss. 273-274. 351 Mü‟min, 40/61.
90 bu ayette iman-Ģükür iliĢkisine ve Ģükrün önemine vurgu yapmıĢtır.353Ayrıca Allah baĢka bir ayette de Ģu örneği vermiĢtir: “Ölüm korkusuyla yurtlarından kaçan
binlerce insanı düşün! Allah onlara: “Ölün!” demişti; sonra onları diriltmişti. Şüphesiz ki Allah, insanlara hep iyilik edendir; ama insanların çoğu, şükretmezler.354” Dolaysıyla Allah, insanların rahat bir Ģekilde yaĢayıp çoğalması, geliĢmesi ve ibadet edip Ģükretmesi için birçok nimet vermiĢtir. Çünkü Allah iyilik sahibidir ve dilediğine verir. Ancak insan, bütün nimet ve rızıklara karĢı Allah‟a nankörlük ediyor ve görmezlikten geliyorlar. ĠĢte Allah ayette, insanların nankör olduğuna vurgu yapmıĢ ve Ģükretmeleri yönünde bu ayetlerle örnek vermiĢtir. Yani Allah, insanın aklını kullanmasını ve ayetlerden ibret alıp dersler çıkarmasını öğretmektedir.