Eğitim öğretimin üç temel boyutundan birisi olan ders kitapları – diğerleri öğretmen ve öğrenci- basılı eğitim aracı olarak adlandırılır.
“Ders kitabı, Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları Yönetmeliği‟nde; “Her tür ve derecedeki örgün ve yaygın eğitim kurumlarında kullanılacak olan, konuları öğretim programları doğrultusunda hazırlanmış basılı eser” olarak tanımlanmaktadır.” (MEB 1995: 1)
Ders kitapları öğrencinin yaĢadığı çevreyi, edebiyatı, kültürü tanımasını sağlayan gelenek ve görenekleri açıklayan ilk kaynaktır. Bunula beraber öğretmenin ve öğrencinin istediği kaynağa veya metne kolaylıkla ulaĢmasını sağlayan en önemli kaynaktır denilebilir.
Ġngiltere‟de ana dili ders kitapları ülkenin eğitim anlayıĢına bağlı olarak bölgeye, okula hatta öğretmene göre farklılık göstermektedir. Ders kitapları genellikle tek kitaptan oluĢur. Öğretmen isterse kendisine kılavuz kitap veya yardımcı kitap almakta özgürdür. Kitaplar devlet tarafından basılmamakta değiĢik yayınevlerinden temin edilmektedir. Ġngiltere‟de ders kitapları Ġngiltere Ulusal Müfredatı esas alınarak hazırlanmaktadır.
73 Örnek bir giriĢ sayfası:
Tablo 14. İngiltere’de Kullanılan Ana Dili Ders Kitabının Giriş Sayfası Ġçindekiler (Contents)
Temalar Sayfa
GiriĢ: (Introduction) 3
Ünite 1: Uzay (Space) 4
Ünite 2: Doğal Afetler (Natural Disasters) 18
Ünite 3: Internet (The Internet) 32
Ünite 4: Uç Sporlar (Extreme Sports) 46
Ünite 5: Veba (The Black Death) 60
Ünite 6: Suç (Crime) 74
Ünite 7: Moda (Fashion) 88
Ünite 8: Fantezi Dünyalar (Fantasy Worlds) 102
Ünite 9: Komik ha ha (Funny ha ha) 116
Ünite 10: Çöl (Deserts) 130
Örnek kitabın önsözünde: “Bu kitap sizin Ġngilizcenizi geliĢtirecek, sizin düĢünmenizi sağlayacak. Bu kitap çok eğlenceli.” gibi yazılar yazmakta ve öğrencinin dikkati çekilmektedir.
Öğrencilere her temanın baĢında “Neler öğrenileceği, istenilenlerin öğrenilip öğrenilmediği ve yardım kutuları” bölümlerinin olduğu hatırlatılmaktadır.
Hangi etkinliklerin hangi tür beceriyi geliĢtirmek için konulduğu da ayrıca belirtilmektedir.
74
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TÜRKĠYE ve ĠNGĠLTERE EĞĠTĠM SĠSTEMĠNDE ANA DĠLĠ ÖĞRETĠMĠNĠN KARġILAġTIRILMASI
BULGULAR ve YORUMLAR
Bu bölümde güncel 2018 Türkçe Dersi Öğretim Programı ile Ġngiltere Ana Dili Ulusal Müfredat temel dil becerileri bakımından karĢılaĢtırılmalı olarak incelenmiĢtir. Aynı zamanda ana dili öğretiminde kullanılan ders kitapları da örnek kitaplar üzerinden karĢılaĢtırılmıĢ, örnek kitaplar üzerinden inceleme yapılmıĢtır.
1. TÜRKĠYE ĠNGĠLTERE EĞĠTĠM FELSEFESĠ KARġILAġTIRMASI
Ġnsanların birbirleriyle anlaĢmalarını, duygu ve düĢüncelerini ifade etmeye yarayan en temel araç dildir. Toplumların millet olarak bir arada yaĢayabilmelerinin, ortak kültür oluĢturabilmelerinin en büyük etkeni kendine ait olan ana dilidir. Dilin, milletlerin geçmiĢ ve gelecekleri ile bir köprü vazifesi gördüğünü söyleyebiliriz.
Ana dili öğretmenin asıl gayelerinden birisi de kiĢilerde dil bilinci oluĢmasını sağlamaktır. Bu amaca ulaĢmak için hazırlanan programlarda her Ģey dikkatli ve özenli bir Ģekilde yer almalıdır. Ana dilin yok sayıldığı, dilin özensiz kullanıldığı metinler öğrencilere dil sevgisi ve dil bilinci kazandırmaz. Kazanımların amaca uygun hizmet eden nitelikli metinlerle desteklenmesi gerekmektedir.
Türkçe öğretim programlarının hazırlanmasında üç ana kuram gözetilmiĢtir. Bunlar: DavranıĢçı YaklaĢım, BiliĢsel YaklaĢım ve Sosyal BiliĢsel YaklaĢımdır.
75
DeğiĢik davranıĢların öğrenmeye yoluyla kazandırılıp istendik yöne eğilmesi davranıĢçı yaklaĢımın; sanatın çocukların dünyası olduğu ve geliĢimlerinde önemini vurgulaması biliĢsel yaklaĢımın; öğrenmenin diğer insanları izleyerek gerçekleĢeceğini savunma ise sosyal biliĢsel yaklaĢımın savunduğu ilkedir.
Her insanın bilgi, beceri ve yeteneğinin farklı olduğunu; öğrenme istek ve arzusunun kiĢiden kiĢiye değiĢtiği bilinmektedir. Bu düĢünceyi savunan yaklaĢım ise Çoklu Zekâ Kuramıdır. Tek tip insan yetiĢtirmeye çalıĢma anlayıĢından çoklu zekâ kuramı sayesinde vazgeçilmiĢtir.
Türkçe Dersi Öğretim Programında belirtildiği gibi; eğitim sistemimizin temel amacı değerlerimiz ve yetkinliklerle bütünleĢmiĢ bilgi, beceri ve davranıĢlara sahip bireyler yetiĢtirmektir. Bilgiye ulaĢılabilmenin farklı ve kolay yolları bulunmaktadır. Bu yüzden öğretmen bilgiyi direkt veren değil, bilgiye farklı yollardan nasıl ulaĢılacağını gösteren lider konumundadır.
Bu bakımdan Türkçe öğretim programımız temel felsefe olarak yapılandırmacı kuramı kullanmaktadır. Yapılandırma kuramında; öğrencilere devamlı bilgi vermek, yüklemek değil; kazandıkları bilgilerden yola çıkarak yeni bilgiler edinme becerilerini geliĢtirme esası temel alınmıĢtır.
Dünyada eğitime bakıĢ açısında bilginin ne kadar bilindiğinden daha çok sosyal hayatta bilginin kullanılması yönünde bir değiĢim olmuĢtur.
Ġngiltere‟de eğitim, Türkiye‟deki eğitim anlayıĢının aksine yerel bir yapı etrafında Ģekillenmektedir. Ulusal müfredat çerçevesinde her okul kendi programını oluĢturmakta, ders araç gereçlerini kendisi seçmektedir.
Bireylerin eğitimli kimseler olmaları için ihtiyaç duyulan temel bilgi ve becerileri kazandıran Ulusal Program, yaratıcılığın ve baĢarının takdir edilmesini sağlar. Ulusal Program genel olarak okullarda olması ve uygulanması gereken bir taslak olarak adlandırılabilir. Her türden okullarda zorunlu eğitim çağındaki öğrenciler Ulusal Programı takip etmek zorundadırlar.
76
Ġngiltere öğretim programı da temel felsefe olarak yapılandırmacı kuramı kullanmaktadır. Bu kuramda; öğrencilere bilgi yüklemek değil; kazandıkları bilgilerden yola çıkarak yeni bilgiler edinme becerilerini ilerletme gözetilmiĢtir.
Türk eğitim sistemi ile Ġngiliz eğitim sistemi birbirinden çok farklılıklar gösterse de öğrencilere verilmek istenen kazanımlara bakıldığında büyük benzerlikler göze çarpmaktadır. Ġngiltere‟de yerel yönetimler çok güçlüdür ve bölgenin ihtiyaçlarına göre yöntem seçilebilmektedir. Ulusal program çerçevesinde planlamalar yerel olarak yapılmaktadır.