8.1.1. Ġlgili Ürün Pazarı:
Ro-Ro taĢımaları kapsamında; lokomotifler, vagonlar, kendi tekerleğiyle hareket edebilen veya çekilebilen bütün araçlar, makineler ve nakil vasıtaları yer almaktadır.
Ro-Ro “tekerlekli ve mobil yük” gemileri kendi tekerleği ile hareket edebilen araçların taĢınmasına müsait olacak Ģekilde, bu amaca özgü olarak inĢa edilmektedir.
Dolayısıyla Ro-Ro tekerlekli yük taĢımacılığı, deniz yolu ile yapılan; kuru yük, dökme yük, konteyner, tanker gibi taĢımalar ile otomobil ve yolcu taĢıyan feribotlardan farklılık arz eder. Ro-Ro taĢımacılığı yükün taĢıyıcı araca sadece bir kez yüklenip boĢaltılması nedeniyle aktarımlar esnasında meydana gelebilecek hasarların azalması ve taĢıma süratinin artması, tahliye/yükleme çabukluğu ve limanlarda kalıĢ süresinin azlığı nedeniyle liman giderlerinin azalması, gemi süratlerinin yüksek olması ve limanlarda bekleme sürelerinin düĢük olması nedeniyle daha çok sayıda sefer olanağına imkan vermesi, gemi personel sayısının azlığı ve limanda iĢçilere daha az ihtiyaç duyulması nedeniyle insan gücünden tasarruf olanağı gibi birçok avantaja da sahiptir. Dolayısıyla, deniz yoluyla yapılan diğer taĢımalar Ro-Ro taĢımacılığın ikamesi olarak kabul edilemezler. Dosya muhteviyatı incelendiğinde, iddiaların temelini oluĢturan zam kararının “Ro-Ro taĢımacılığı navlun fiyatları” hakkında olduğundan ilgili ürün pazarı, “tekerlekli ve mobil yük taşıyan Ro-Ro gemileri ile yapılan tarifeli deniz taşımacılığı pazarı” olarak tespit edilmiĢtir.
22 / 36 8.1.2. Ġlgili Coğrafi Pazar:
Dosya konusu iddiaların temelini oluĢturan navlun zam anlaĢmasının sadece
“Girne-Mersin” ve “Mağusa - Mersin” hatlarında yapılmıĢ olması nedeniyle ilgili coğrafi pazar “KKTC – Mersin ve Mersin – KKTC Gemi hatları” olarak belirlenmiĢtir.
8.2. Ġlgili Pazarda Faaliyet Gösteren TeĢebbüsler ve Kapasiteleri
KKTC-Mersin Hatları Ro-Ro taĢımacılığı pazarında toplam 3 aktör yer almaktadır. Bu teĢebbüsler; Sunlink Maritime Co. Ltd., Ġzmir Deniz Nakliyat ġti. Ltd. ve Akgünler ĠĢletmeleri ġti. Ltd.’ten oluĢmaktadır. Pazarda yer alan bir diğer aktör olan Filo Denizcilik isimli teĢebbüs ise yalnızca Girne-TaĢucu hatlarında hizmet verdiğinden dolayı değerlendirilmeye alınmamıĢtır. Dosya tarafı olan 3 teĢebbüsün ortak karar alarak navlun fiyatlarını revize etmeleri ve KKTC-Mersin hatları Ro-Ro taĢımacılığı pazarında söz konusu 3 teĢebbüs dıĢında herhangi bir rakip bulunmaması, rekabetin önemli ölçüde önlendiğini ve/veya sınırlandığını göstermektedir.
Sunlink Maritime Co Ltd.
Ro-Ro DeepKarpaz isimli gemi ile sadece Mersin-Mağusa hattında faaliyet göstermektedir.
Ro-Ro DeepKarpaz: 10,030 GRT, 147.40 mt boyunda, araç kapasitesi: 75 tır.
Akgünler ĠĢletmeleri ġti. Ltd.
5 adet Ro-Ro yolcu gemileri ile Mersin - Mağusa, Mersin-Girne, TaĢucu-Girne, TaĢucu-Tripoli hatlarında faaliyet göstermekte ve filosunda ayrıca 2 adet deniz otobüsü bulunmaktadır.
Ro-Ro Yolcu Gemileri:
(Toplam araç kapasitesi 164, toplam yolcu kapasitesi 998)
Via Mare: 45 tır ve 288 yolcu,
Lady Su: 13 tır ve 560 yolcu,
Ro-Ro Mersin 40 tır ve 80 yolcu,
Via Famagusta 41 tır ve 45 yolcu,
Volkan 25 tır ve 25 yolcu kapasitesine sahiptir.
23 / 36
Ġzmir Deniz Nakliyat ġti. Ltd.
Mersin-Mağusa hattında faaliyet gösteren teĢebbüsün;
2 adet Ro-Ro gemisi: (Toplam 24 tır ve 600 tonluk kapasite)
Her bir geminin 12 araç ve 300 ton dökme/paletli genel yük taĢıma kapasitesi bulunmaktadır.
8.3. Değerlendirmeler 8.3.1. Ġktisadi Değerlendirme
Hakkında iĢlem yürütülen teĢebbüslerin Kurul’a ulaĢtırdıkları yazılı savunmaları,
tarafların katılımı ile gerçekleĢtirilen sözlü savunma toplantılarının kayıtları ve 1-41/2017 sayılı dosya kapsamında raportörler tarafından teĢebbüslerle yapılan
görüĢmeler sonucu elde edilen tutanaklar incelendiğinde, hakkında iĢlem yürütülen teĢebbüslerin iktisadi açıdan iddiaları aĢağıdaki üç baĢlık altında toplanabilir:
1- Fiyat artıĢlarının benzer dönemlerde yapılmasının, Oligopolistik Pazar yapısından dolayı teĢebbüslerin birbirlerini takip etmelerinden kaynaklandığı, (Oligopolistik Bağımlılık)
2- Navlun ücretlerinde yapılan artıĢın dövizin yükselmesinden kaynaklandığı ve navlun ücretlerindeki artıĢ kararını her teĢebbüsün rakiplerinden bağımsız bir Ģekilde kararlaĢtırdıkları,
3- Ġlgili pazarın yanlıĢ belirlendiği,
1-41/2017 sayılı dosya muhteviyatı iktisadi açıdan değerlendirilmeden önce Oligopolistik Bağımlılık kavramına açıklık getirmek gerekmektedir. Oligopol pazarlar, az sayıda teĢebbüsün faaliyette bulunduğu ve pazarda faaliyet gösteren hiçbir teĢebbüsün tek baĢına hakim konumda olmadığı pazarlardır. Oligopol pazarlarda teĢebbüslerin stratejik kararları rakiplerini yakından ilgilendirmektedir. Oligopolistik piyasalarda faaliyet gösteren teĢebbüsler, aldıkları kararların rakiplerinin kararlarını etkilediğini ve her teĢebbüsün karının sadece kendi davranıĢlarına değil, bu davranıĢ karĢısında rakiplerinin göstermiĢ olduğu tepkilere bağlı olduğunun farkındadır.
TeĢebbüsler birbirleriyle etkin bir rekabete girmekten kaçındıkları için biri fiyat değiĢtirdiğinde genellikle diğerleri de değiĢtirir. Oligopolistik bağımlılık olan pazarlarda teĢebbüslerin sunmuĢ oldukları ürünlerin fiyat değiĢimlerine karĢın, tüketicilerin
24 / 36
taleplerinde değiĢimin az olması durumunda, teĢebbüslerin aralarında anlaĢarak bilinçli paralel davranıĢ içine girmeleri halinde teĢebbüsler karlı çıkacaktır. 6
Bu gerçeğin bilincine varan teĢebbüsler, ortada açık bir anlaĢma olmadığı halde, sanki bir kartel oluĢturmuĢlar gibi davranıĢlarını koordine edebileceklerdir. Bilinçli paralel davranıĢ veya zımni iĢbirliği olarak tanımlanan bu davranıĢın ekonomik etkileri itibarıyla fiyat sabitleme anlaĢmalarından hiçbir farkı yoktur.
Navlun Fiyat Hareketleri
Grafik 1: 2014-2017 Yılları arası Navlun Fiyat Hareketleri Kaynak: TeĢebbüs Verileri (Belge 19, 21, 24 ve 25)
Yukarıda gösterilen grafikte, 2014-2017 yılları arası ilgili pazarda faaliyet gösteren dosya tarafı 3 teĢebbüsün fiyat değiĢim tarihleri ve navlun fiyatları incelenmiĢtir.
Grafiğin yukarısında yer alan eğriler, dolu navlun fiyatlarını, aĢağısında yer alan eğriler ise boĢ navlun fiyatlarını göstermektedir.
6 KKTC REKABET KURULU 157/2017 sayılı GSM Nihai Karar, 14 Eylül 2017 1.000