GSGM Tahkim Kurulu Yönetmeliği’nin 5. maddesine göre, GSGM Tahkim Kurulu, BaĢkanın veya baĢkanın mazeretli olması halinde, BaĢkan Vekilinin çağrısı üzerine en az beĢ üye ile toplanır. Kurulun toplanabilmesi için yeterli asil üyenin bulunamaması halinde toplantı yedek üyelerin katılımıyla yapılır. BaĢkanın ve BaĢkan Vekilinin mazereti halinde, Kurula en yaĢlı üye baĢkanlık eder. Özür beyan etmeksizin,
334 Buna göre 1 Ocak 2010-31 Aralık 2010 tarihleri arasında geçerli olan ücret sporcular için 114, 766 TL,
diğer baĢvuru sahipleri için ise 229,532 TL’dir. BaĢvuru ücretleri Ziraat Bankası Ulus/Ankara ġubesi’ndeki 36261168-5001 no.lu hesaba yatırılır. Ayrıca baĢvuru usulüyle ilgili olarak GSGM Tahkim Kurulu’nun kaleminden de 0312-311 90 85 aranarak bilgi alınabilir. Bu konuda bkz;
http://www.gsgm.gov.tr/sayfalar/birimler/tahkim_kurulu/2009tahkim/tahkim_kimler_basvurabilir.htm
114
aralıksız üç oturuma veya bir yıl içinde toplam beĢ oturuma katılmayan asil üyeler çekilmiĢ sayılır.
Uygulamada GSGM Tahkim Kurulu haftanın belli bir gününde (Cuma) olağan olarak toplanmakta, duruma göre (derhal karara bağlanması gereken itirazların varlığı veya iĢ yoğunluğu) olağanüstü de toplanabilmektedir. Ancak, bu konuda mevzuatta bir hüküm bulunmamaktadır.
GSGM Tahkim Kuruluna yapılan baĢvurular, kural olarak evrak kayıt sırasına göre yapılır. Ancak ihtilafın ivedilikle karara bağlanması gerekiyorsa, bu durumda kayıt sırasına bakılmadan da ihtilaf incelenebilmektedir. BaĢkanın uygun görmesi halinde bir üye dosyayı, görev, merci atlanması, ehliyet, menfaat, süre aĢımı ve esastan inceler ve görüĢünü en geç on gün içinde bildirir. BaĢvuruda biçimsel eksiklikler bulunması halinde, dilekçe, noksanlıkların tamamlanması için iade edilir. Bu iĢlemi izleyen beĢ gün içinde gereği yerine getirilmeyen baĢvurular reddedilir335. Merci atlanması halinde, dilekçe iĢlem için ilgili yere gönderilir ve baĢvuru sahibine de bildirimde bulunulur. Buna göre, profesyonel basketbolcu sözleĢmesinden doğan bir ihtilafta, ilgili tarafın önce TBF Yönetim Kuruluna baĢvurması gerekirken, doğrudan GSGM Tahkim Kuruluna baĢvurması halinde durum böyledir. Ġlk incelemede herhangi bir aykırılık görülmemesi halinde veya biçimsel eksikliklerin giderilmesi üzerine, dilekçe, karĢı tarafa ve ihbarı gerekli görülen diğer kiĢilere tebliğ olunur (GSGM Tahkim Kurulu Yönetmeliği md. 8/I).
Öte yandan, maddi (parasal) taleplerle veya sporcuların statüsüyle ilgili ihtilaflarda taraf teĢkil ettirildiği halde, özerk federasyonların disiplin veya ceza kurulu kararlarına karĢı yapılan itirazlarda taraf teĢkil ettirilmez
GSGM Tahkim Kuruluna baĢvuru, kararların icra ve infazını durdurmamaktadır. GSGM Tahkim Kurulu Yönetmeliği’nin 16. maddesi uyarınca, baĢvuran tarafın talep etmesi koĢuluyla, itiraz konusu kararın açıkça hukuka aykırı
335 Örneğin bkz; GSGM Tahkim Kurulu’nun 03.11.2006. E. 2006/32, K. 2006/28 sayılı kararı; (Gençlik
115
olması ve yargılamanın seyrini de dikkate alarak GSGM Tahkim Kurulu, icra veya infazın durdurulması kararı verebileceği gibi, tedbir kararı da verebilmektedir336
.
Ġhtilafın karĢı tarafı, en geç on gün içinde cevap dilekçesini vermek zorundadır. Dilekçede, maddi ve hukuki açıklamalar ile deliller ve talepler yer alır ve ilgili belgeler dilekçeye eklenir (GSGM Tahkim Kurulu Yönetmeliği md. 9).
Dosya bu Ģekilde tamamlandıktan sonra, raportör üyenin esas hakkındaki düĢüncesi veya bilirkiĢi raporu ile birlikte GSGM Tahkim Kuruluna sunulur. GSGM Tahkim Kurulu incelemesini, kural olarak dosya üzerinden yapar. Bununla birlikte, gerek görmesi halinde, ilgili yerlerden bilgi ve belge istenmesine, baĢkaca inceleme iĢlemlerinin yapılmasına veya kapalı olmak ve dosya ile sınırlı kalmak koĢuluyla, duruĢma yapılmasına da karar verebilir. GörüĢmeleri BaĢkan yönetir ve tartıĢmaların sonuçlanmasından sonra, soyadı sırasına göre oylama yapılır. BaĢkan, oyunu en son verir (GSGM Tahkim Kurulu Yönetmeliği md. 10).
Kararlar, toplantıya katılanların oy çokluğu ile verilir (GSGM Tahkim Kurulu Yönetmeliği md. 5/III). Öte yandan, incelediğimiz 2005-2009 yılları arasında verilen iki yüzden fazla GSGM Tahkim Kurulu kararı arasında oy çokluğu ile verilmiĢ hiçbir kararın bulunmadığı, söz konusu iki yüz kararın tamamının oy birliği ile verilmiĢ olduğu görülmüĢtür.
GSGM Tahkim Kurulu Yönetmeliği’nin “Uygulanacak Mevzuat” baĢlıklı, 15. maddesinde GSGM Tahkim Kurulunun 3289 sayılı Kanun, GSGM’nin ilgili mevzuatı, özerk federasyonların ve uluslararası federasyonların kuralları, kanunların usule iliĢkin hükümleri ile adalet ve nasafet337
esasları dairesinde karar vereceği öngörülmüĢtür.
336 Örneğin bkz; GSGM Tahkim Kurulu’nun 28.11.2008. E. 2008/130, K. 2008/137 sayılı kararı;
(Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü, s. 146).
337
Adalet kavramı, kelime anlamı itibariyle herkesin hakkını tanıma, karĢılıklı zıt yararlar arasında hakka uygun eĢitlik ve denge olarak tanımlanabilir. Toplumda hukuk kurallarının düzenli biçimde uygulanmasını ve sosyal açıdan tatmin edici bir etkinliğe sahip olması, adalete ugunluğun gerçekleĢmesi olarak değerlendirilebilir. Genel ve soyut hukuk kurallarını kiĢilerin bireysel ve özel durumlarına uygulamak, bazen büyük bir haksızlığa sebep olabilir. ĠĢte bu durumlarda “nasafet” esasına baĢvurmak gerekir. Nasafet (hakkaniyet) de temelde adalet kavramı ile yakından ilgilidir. Ancak nasafetin amacı, hukukun öngörmüĢ olduğu temel kuralların, özel durumlarda neden olabileceği haksızlıkları ve adaletsizlikleri bertaraf etmektir. Kimi yazarlar “adalet ve nasafet”i kullanırken, kimi yazarlar “nasafet”i
116
GSGM Tahkim Kurulu kararlarında asıl olarak 3289 sayılı Kanun ve bu Kanun’a istinaden çıkarılan Çerçeve Statü, özerk federasyonların ana statüleri ve talimatlarına/yönergeleri dikkate alınmaktadır. Kanunların usule iliĢkin kurallarına uygulamada hemen hemen hiç değinilmemekle birlikte, GSGM Tahkim Kurulunun, olağanüstü kanun yolları (yargılamanın yenilenmesi) ve maddi hataların düzeltilmesi bakımından HUMK hükümlerini esas aldığı görülmektedir.
Öte yandan TFF Tahkim Kurulu sadece futbolla ilgili ihtilaflarda görevli iken, GSGM Tahkim Kurulunun altmıĢa yakın özerk federasyonun ihtilaflarında görevli olması nedeniyle, gerek bu federasyonların iç mevzuatlarını ve gerekse bunların bağlı olduğu uluslararası federasyonların kurallarını gerektiği Ģekilde ve objektif olarak uygulaması, bizce pek mümkün değildir. Keza aynı nedenle, spor yargısında son derece önemli olan, “ihtilafın uzman kiĢiler tarafından çözümü” ilkesinin GSGM Tahkim Kurulunda söz konusu olmadığını düĢünüyoruz.
GSGM Tahkim Kurulu, sportif faaliyetlere iliĢkin iĢ ve iĢlemlerde en kısa sürede, diğer hususlarda ise, en geç üç ay içerisinde kararını verir. Karar, BaĢkanın görevlendireceği ve çoğunluğa mensup üye tarafından yazılır ve toplantıya katılanlar tarafından imzalanır. Varsa muhalefet Ģerhleri eklenir. Kararlar gerekçeli olur. Kararın hüküm fıkrası, ilgiliye ve federasyon baĢkanlığına derhal bildirilir. Gerekçeli karar daha sonra tebliğ olunur (GSGM Tahkim Kurulu Yönetmeliği, md. 11).
GSGM Tahkim Kurulu Yönetmeliği’nin 11. maddesinde geçen “sportif faaliyetlere iliĢkin iĢ ve iĢlemler” ile “diğer hususlar” kavramlarından ne anlaĢılması gerektiği belirsizdir. Bununla birlikte, uygulamada GSGM Tahkim Kurulunun, profesyonel basketolcu sözleĢmelerinden kaynaklanan ihtilaflarda madde gereği en geç üç ay içinde karar verdiği görülmektedir338. Diğer taraftan Yönetmelik’te kararların
kullanmakta, kimisini de “hakkaniyet ve nasafet”in her ikisini birlikte kullanıldıgı görülmektedir (Özbay, ss. 260-261).
338 Çerçeve Statü’nün 10. maddesinin ikinci fıkrasında (ve bu fıkranın tekrarı niteliğindeki TBF Ana
Statüsü’nün 12. maddesinde), GSGM Tahkim Kurulu’na baĢvuru ve incelem süresiyle ilgili ayrık bir hüküm öngörülmüĢtür. Buna göre, özerk federasyonların genel kurullarıyla ilgili olarak Genel kurul toplantısına iliĢkin iĢlemler federasyon yönetim kurulunca yürütülür. Listenin ilan edildiği tarihten itibaren onbeĢ gün içerisinde itiraz edilebilir. Üye listesine itiraz yönetim kurulunca değerlendirilir ve bir gün içerisinde karara bağlanır. Bu karara karĢı iki gün içerisinde GSGM Tahkim Kuruluna itiraz edilebilir. GSGM Tahkim Kurulu itirazın kendisine ulaĢtığı tarihten itibaren üç gün içerisinde kesin karar
117
gerekçeli olacağı öngörülse de, bu kurala her zaman uyulduğunu söylemek mümkün değildir. Özellikle itirazın reddedildiği kararlarda, sadece maddi vakıalar özetlenmekte ve genel olarak Ģu ifadelere yer verilmektedir: “....Kurulunun kararında mevzuata aykırı bir yön görülmediğinden, yapılan itirazın Tahkim Kurulu Yönetmeliği’nin 13. maddesi uyarınca REDDĠNE..339” Bu da GSGM Tahkim Kurulunun sonuca niçin ve nasıl ulaĢtığının anlaĢılamamasına yol açmaktadır. Ayrıca kararın gerekçesinin yetersiz oluĢu, GSGM Tahkim Kuruluna baĢvuran kiĢilerde, itirazlarının keyfi biçimde incelenerek reddedildiği düĢüncesinin oluĢmasına sebep olabilmektedir.
GSGM Tahkim Kurulu, esasa iliĢkin olarak, “baĢvurunun (itirazın) kabulüne ve baĢvuru konusu kararın kaldırılmasına”, “baĢvurunun kısmen kabulü ile kararın değiĢtirilerek onanmasına” ya da “baĢvururun tamamen reddine ve kararın onanmasına” karar verebilmektedir (GSGM Tahkim Kurulu Yönetmeliği md. 13). Buna göre, çalıĢma konumuz bakımından değerlendirecek olursak, basketbolcunun veya kulübün profesyonel basketbolcu sözleĢmesinden kaynaklanan bir ihtilaf hakkında TBF Yönetim Kurulunun verdiği bir karar, tamamen kaldırılabileceği veya onanabileceği gibi, kararın değiĢtirilerek onanması da mümkündür.
E. GSGM TAHKĠM KURULU KARARLARININ NĠTELĠĞĠ VE