Ġlkokul 3 Sınıf fen bilimleri ders kitabında yer alan etkinliklerin

3. sınıflarda okutulan fen bilimleri ders kitabının bilimsel süreç becerilerini kapsama niteliğini belirlemek amacıyla, 2015-2016 eğitim öğretim yılında okutulan fen bilimleri ders kitabı için doküman analizi yapılmıĢtır. Kitapta yer alan etkinlikler, alan yazın taraması sonucunda oluĢturulan kuramsal çerçeve ıĢığında incelenmiĢtir.

Kitapta yer alan ünite ve ünite baĢlıkları Tablo 12‟ de verilmiĢtir.

Tablo 12. 3. Sınıf fen bilimleri ders kitabında yer alan ünite ve ünite başlıkları

1.ÜNĠTE BeĢ Duyumuz 2.ÜNĠTE Kuvveti Tanıyalım 3.ÜNĠTE Maddeyi Tanıyalım 4.ÜNĠTE Çevremizdeki IĢık ve Sesler 5.ÜNĠTE Canlılar Dünyasına Yolculuk 6.ÜNĠTE YaĢamımızdaki Elektrikli Araçlar 7.ÜNĠTE Gezegenimizi Tanıyalım

Ünite 1. BeĢ Duyumuz

Şekil 10. “Beş Duyumuz” ünitesinde sayfa 17-18’ de geçen “Uygulayalım” etkinliği ġekil 10‟da verilen etkinlik incelendiğinde “Bunları Yapalım” aĢamasında 3., 4., 5., ve 6. maddeler duyu organları yardımıyla inceleme gerektirdiği için bilimsel süreç becerilerinden “gözlem yapma” becerisine; “Sonuca Varalım” aĢamasında ise 1., 2., 3. ve 4. maddeler görüĢ belirtme gerektirdiği için bilimsel süreç becerilerinden “verileri yorumlama” becerisine, 5. madde ise tartıĢmadan dolayı bilimsel süreç becerilerinden “bilimsel iletiĢim kurma” becerisine vurgu yapmaktadır.

Ünite 2. Kuvveti Tanıyalım

ġekil 11‟de verilen etkinlik “Kuvveti Tanıyalım” ünitesinde sayfa 26-27‟de yer almaktadır.

ġekil 11‟de verilen etkinlik incelendiğinde “Bunları Yapalım” aĢamasında 4. madde varlıkları hareket özelliklerine göre gruplandırmadan dolayı bilimsel süreç becerilerinden “sınıflama” becerisine, yine 4. ve 5. maddeler gözlem sonucu elde edilen verilerin kayıt altına alınması nedeniyle bilimsel süreç becerilerinden “verileri kaydetme” becerisine vurgu yapmaktadır. “Sonuca varalım” bölümünde yer alan 1. ve 2. maddeler konu hakkında görüĢ belirtme nedeniyle bilimsel süreç becerilerinden “verileri yorumlama” becerisine vurgu yapmaktadır.

Ünite 3. Maddeyi Tanıyalım

ġekil 12‟de verilen etkinlik “Maddeyi Tanıyalım” ünitesinde sayfa 49-50-51‟de yer almaktadır.

Şekil 12. “Maddeyi Tanıyalım” ünitesinde sayfa 49-50-51’de geçen “Uygulayalım” etkinliği

ġekil 12‟de verilen etkinlik incelendiğinde “Bunları Yapalım” aĢamasında 4. ve 5. maddeler varlıkları özelliklerinden dolayı gruplandırma gerektirdiğinden dolayı bilimsel süreç becerilerinden “sınıflama” becerisine, 6. madde gözlem sonucu elde edilen verilerin tabloya yazılması nedeniyle bilimsel süreç becerilerinden “verileri kaydetme” becerisine; “Sonuca Varalım” bölümünde yer alan 1. madde maddeleri özelliklerine göre gruplandırma gerektirdiği için bilimsel süreç becerilerinden “sınıflama” becerisine, 2., 3., 4. ve 5. maddeler veriler hakkında görüĢ belirtme olduğu için bilimsel süreç becerilerinden “verileri yorumlama” becerisine vurgu yapmaktadır.

ġekil 13‟de verilen etkinlik “Maddeyi Tanıyalım” ünitesinde sayfa 58-59‟da yer almaktadır.

Şekil 13. “Maddeyi Tanıyalım” ünitesinde sayfa 58-59’de geçen “Uygulayalım” etkinliği

ġekil 13‟de verilen etkinlik incelendiğinde “Bunları Yapalım” aĢamasında 2., 3., 4., ve 5. maddeler duyu organları yardımıyla ortamı inceleme gerektirdiği için bilimsel süreç becerilerinden “gözlem yapma” becerisine; “Sonuca Varalım” bölümünde yer alan 1., 2., 3. ve 4. maddeler veriler hakkında motifler kurmayı ve mantıklı sonuçlara ulaĢmayı hedeflediğinden bilimsel süreç becerilerinden “verileri yorumlama” becerisine örnektir.

Ünite 4. Çevremizdeki IĢık ve Sesler

ġekil 14‟de verilen etkinlik “Çevremizdeki IĢık ve Sesler” ünitesinde sayfa 67‟de yer almaktadır.

Şekil 14. “Çevremizdeki Işık ve Sesler” ünitesinde sayfa 67’de geçen “Uygulayalım” etkinliği

ġekil 14‟de verilen etkinlik incelendiğinde “Bunları Yapalım” aĢamasında 3. ve 4. maddeler ortamı duyu organlarıyla inceleme gerektirdiği için bilimsel süreç becerilerinden “gözlem yapma” becerisine vurgu yapmaktadır. “Sonuca varalım” bölümünde yer alan 1. madde veriler hakkında görüĢ belirtme olduğu için bilimsel süreç becerilerinden “verileri yorumlama” becerisine, 2. madde gözlem ve deneyimler ıĢığında genellemeye varma söz konusu olduğu için “sonuç çıkarma” becerisine vurgu yapmaktadır.

ġekil 15‟de verilen etkinlik “Çevremizdeki IĢık ve Sesler” ünitesinde sayfa 75-76‟da yer almaktadır.

Şekil 15. “Çevremizdeki Işık ve Sesler” ünitesinde sayfa 75-76’da geçen “Uygulayalım” etkinliği

ġekil 15‟de verilen etkinlik incelendiğinde “Bunları Yapalım” aĢamasında 1. ve 3. madde ortamı duyu organlarıyla inceleme gerektirdiği için bilimsel süreç becerilerinden “gözlem yapma” becerisine; “Sonuca Varalım” bölümünde yer alan 1., 2. ve 3. maddeler veriler hakkında görüĢ belirtme olduğu için bilimsel süreç becerilerinden “verileri yorumlama” becerisine vurgu yapmaktadır.

ġekil 16‟da verilen etkinlik “Çevremizdeki IĢık ve Sesler” ünitesinde sayfa 86‟da yer almaktadır.

Şekil 16. “Çevremizdeki Işık ve Sesler” ünitesinde sayfa 86’da geçen “Uygulayalım” etkinliği

ġekil 16‟da verilen etkinlik incelendiğinde “Bunları Yapalım” aĢamasında 1., 2. ve 6. maddeler duyu organlarıyla ortamı inceleme gerektirdiği için bilimsel süreç becerilerinden “gözlem yapma” becerisine; “Sonuca Varalım” bölümünde yer alan 1., 2. ve 3. maddeler konu hakkında görüĢ belirtmeden dolayı bilimsel süreç becerilerinden “verileri yorumlama” becerisine, 4. madde ise tartıĢmadan dolayı bilimsel süreç becerilerinden “bilimsel iletiĢim kurma” becerisine vurgu yapmaktadır.

ġekil 17‟de verilen etkinlik “Çevremizdeki IĢık ve Sesler” ünitesinde sayfa 88-89‟ da yer almaktadır.

Şekil 17. “Çevremizdeki Işık ve Sesler” ünitesinde sayfa 88-89’ da geçen “Uygulayalım” etkinliği

ġekil 17‟de verilen etkinlik incelendiğinde “Bunları Yapalım” aĢamasında 5., 7. ve 9. maddeler konu hakkında tahmin gerektirdiği için bilimsel süreç becerilerinden “önceden kestirme” becerisine: 10. madde ortamı duyu organlarıyla inceleme gerektirdiği için bilimsel süreç becerilerinden “gözlem yapma” becerisine; “Sonuca Varalım” bölümünde yer alan 1., 2. ve 3. maddeler konu hakkında görüĢ belirtme olduğu için bilimsel süreç becerilerinden “verileri yorumlama” becerisine vurgu yapmaktadır.

Ünite 5. Canlılar Dünyasına Yolculuk

ġekil 18‟de verilen etkinlik “Canlılar Dünyasına Yolculuk” ünitesinde sayfa 97-98‟ de yer almaktadır.

Şekil 18. “Canlılar Dünyasına Yolculuk” ünitesinde sayfa 97-98’ de geçen “Uygulayalım” etkinliği

ġekil 18‟de verilen etkinlik incelendiğinde “Bunları Yapalım” aĢamasında 4. madde varlıkları benzerlik ve farklılıklarına göre gruplandırılması nedeniyle bilimsel süreç becerilerinden “sınıflama” becerisinin yanı sıra gözlem sonuçlarının tabloya kaydedilmesinden dolayı bilimsel süreç becerilerinden “verileri kaydetme” becerisine vurgu yapmaktadır. “Sonuca varalım” bölümünde yer alan 1. madde ise varlıkların bir ya da birkaç özelliği göz önünde bulundurularak gruplandırılmasını içerdiğinden bilimsel süreç becerilerinden “sınıflama” becerisine vurgu yapmaktadır.

ġekil 19‟da verilen etkinlik “Canlılar Dünyasına Yolculuk” ünitesinde sayfa 103‟de yer almaktadır.

Şekil 19. “Canlılar Dünyasına Yolculuk” ünitesinde sayfa 103’ de geçen “Uygulayalım” etkinliği

ġekil 19‟da verilen etkinlik incelendiğinde “Bunları Yapalım” aĢamasında 3. madde soruna farklı çözüm yolları bulunmasının istenmesi nedeniyle bilimsel süreç becerilerinden “hipotez kurma” becerisine, 4. madde konu hakkında problemi çözme ihtimali en yüksek seçeneği seçerek hükme varılması nedeniyle bilimsel süreç becerilerinden “karar verme” becerisine, 5. madde sunum nedeniyle bilimsel süreç becerilerinden “bilimsel iletiĢim kurma” becerisine vurgu yapmaktadır. “Sonuca Varalım” bölümündeki madde genellemeye varma söz konusu olduğu için bilimsel süreç becerilerinden “sonuç çıkarma” becerisine vurgu yapmaktadır.

ġekil 20‟de verilen etkinlik “Canlılar Dünyasına Yolculuk” ünitesinde sayfa 110‟ da yer almaktadır.

Şekil 20. “Canlılar Dünyasına Yolculuk” ünitesinde sayfa 110’da geçen “Uygulayalım” etkinliği

ġekil 20‟de verilen etkinlik incelendiğinde “Bunları Yapalım” aĢamasında 1. Madde duyu organları yardımıyla inceleme gerektirdiği için bilimsel süreç becerilerinden “gözlem yapma” becerisine; “Sonuca Varalım” bölümünde yer alan madde genellemeye varma söz konusu olduğu için bilimsel süreç becerilerinden “sonuç çıkarma” becerisine vurgu yapmaktadır.

ġekil 21‟de verilen etkinlik “Canlılar Dünyasına Yolculuk” ünitesinde sayfa 114‟te yer almaktadır.

Şekil 21. “Canlılar Dünyasına Yolculuk” ünitesinde sayfa 114’te geçen “Uygulayalım” etkinliği

ġekil 21‟de verilen etkinlik incelendiğinde “Sonuca Varalım” bölümünde gözlem ve deneyimlerden genellemeye varma söz konusu olduğundan bilimsel süreç becerilerinden sonuç çıkarma becerisine vurgu yapmaktadır.

ġekil 22‟de verilen etkinlik “Canlılar Dünyasına Yolculuk” ünitesinde sayfa 119‟da yer almaktadır.

Şekil 22. “Canlılar Dünyasına Yolculuk” ünitesinde sayfa 119’te geçen “Uygulayalım” etkinliği

ġekil 22‟de verilen etkinlik incelendiğinde “Bunları Yapalım” bölümünde 2. madde bireyler arası iletiĢim gerektirdiği için bilimsel süreç becerilerinden bilimsel iletiĢim kurma becerisine; “Sonuca Varalım” bölümünde yer alan madde ise gözlem ve deneyimlerden genellemeye varma söz konusu olduğu için sonuç çıkarma becerisine vurgu yapmaktadır.

Ünite 6. YaĢamımızdaki Elektrikli Araçlar

ġekil 23‟de verilen etkinlik “YaĢamımızdaki Elektrikli Araçlar” ünitesinde sayfa 130‟ da yer almaktadır.

Şekil 23. “Yaşamımızdaki Elektrikli Araçlar” ünitesinde sayfa 130’ te geçen “Uygulayalım” etkinliği

ġekil 23‟de verilen etkinlik incelendiğinde “Bunları Yapalım” bölümünde yer alan 1. ve 2. maddeler duyu organları yardımıyla ortamı inceleme gerektirdiği için bilimsel süreç becerilerinden “gözlem yapma” becerisine, 3. madde varlıkların bir ya da birkaç özelliği göz önünde bulundurularak gruplandırılması nedeniyle bilimsel süreç becerilerinden “sınıflama” becerisine, 5. madde bilimsel aktiviteler sonucunda elde edilen verilerin kayıt altına alınması nedeniyle bilimsel süreç becerilerinden “verileri kaydetme” becerisine vurgu yapmaktadır. “Sonuca Varalım” bölümünde yer alan

madde genellemeye varma söz konusu olduğu için bilimsel süreç becerilerinden “sonuç çıkarma” becerisine vurgu yapmaktadır.

ġekil 24‟de verilen etkinlik “YaĢamımızdaki Elektrikli Araçlar” ünitesinde sayfa 137‟ de yer almaktadır.

Şekil 24. “Yaşamımızdaki Elektrikli Araçlar” ünitesinde sayfa 137’ de geçen “Uygulayalım” etkinliği

ġekil 24‟de verilen etkinlik incelendiğinde “Bunları Yapalım” bölümünde 2. madde tartıĢma nedeniyle bilimsel süreç becerilerinden “bilimsel iletiĢim kurma” becerisine, 3. madde verilerin not alınması sebebiyle bilimsel süreç becerilerinden “verileri kaydetme” becerisine vurgu yapmaktadır. “Sonuca varalım” bölümünde yer

alan madde ise genellemeye varma söz konusu olduğu için bilimsel süreç becerilerinden “sonuç çıkarma” becerisine vurgu yapmaktadır.

ġekil 25‟de verilen etkinlik “YaĢamımızdaki Elektrikli Araçlar” ünitesinde sayfa 143‟ de yer almaktadır.

Şekil 25. “Yaşamımızdaki Elektrikli Araçlar” ünitesinde sayfa 143’de geçen “Uygulayalım” etkinliği

ġekil 25‟de verilen etkinlik incelendiğinde “Bunları Yapalım” bölümünde 2. madde grupça bir konu hakkında etkileĢimde bulunma nedeniyle bilimsel süreç becerilerinden “bilimsel iletiĢim kurma” becerisine, 4. madde sunum nedeniyle bilimsel süreç becerilerinden “bilimsel iletiĢim kurma” becerisine; “Sonuca Varalım”

bölümünde yer alan madde ise konu hakkında anlamlı sonuçlara ulaĢmak için görüĢ belirtilmesi nedeniyle bilimsel süreç becerilerinden “verileri yorumlama” becerisine vurgu yapmaktadır.

Ünite 7. Gezegenimizi Tanıyalım

ġekil 26‟da verilen etkinlik “Gezegenimizi Tanıyalım” ünitesinde sayfa 152‟ de yer almaktadır.

Şekil 26. “Gezegenimizi Tanıyalım” ünitesinde sayfa 143’de geçen “Uygulayalım” etkinliği

ġekil 26‟da verilen etkinlik incelendiğinde “Bunları Yapalım” bölümünde 1. ve 2. madde duyu organlarıyla inceleme gerektirdiği için bilimsel süreç becerilerinden “gözlem yapma” becerisine, 2. madde gözlem becerisinin yanı sıra benzerlik ve farklılıkları ayırt etme söz konusu olduğu için bilimsel süreç becerilerinden “sınıflama” becerisine vurgu yapmaktadır. “Sonuca Varalım” bölümünde yer alan madde ise konu

hakkında mantıklı sonuçlara ulaĢmak için görüĢ belirtilmesi nedeniyle bilimsel süreç becerilerinden “verileri yorumlama” becerisine vurgu yapmaktadır.

ġekil 27‟de verilen etkinlik “Gezegenimizi Tanıyalım” ünitesinde sayfa 156‟da yer almaktadır.

Şekil 27. “Gezegenimizi Tanıyalım” ünitesinde sayfa 156’da geçen “Uygulayalım” etkinliği

ġekil 27‟de verilen etkinlik incelendiğinde “Bunları Yapalım” bölümünde yer alan 1. madde inceleme gerektirdiği için bilimsel süreç becerilerinden “gözlem yapma” becerisine, 2. ve 3. madde kolaylıkla göremeyeceğimiz nesnelerin küçültülmüĢ modellerinin oluĢturulması nedeniyle bilimsel süreç becerilerinden “verileri kullanma ve model oluĢturma” becerisine vurgu yapmaktadır. “Sonuca Varalım” bölümünde yer alan 1. ve 2. maddeler veriler hakkında görüĢ belirtme gerektirdiği için bilimsel süreç becerilerinden “verileri yorumlama” becerisine, 3. madde konu hakkında gözlem ve deneyimler sonucu genellemeye varma söz konusu olduğundan bilimsel süreç becerilerinden “sonuç çıkarma” becerisine vurgu yapmaktadır.

4.2.2.Ġlkokul 3. Sınıf fen bilimleri ders kitabının bilimsel süreç becerileri