ĠĢbirlikli Öğrenme

İşbirlikli öğrenmede temel amaç, öğrencilerin ortak bir amaç doğrultusunda küçük gruplar halinde, birbirinin öğrenmelerine yardım ederek çalışmalar yapmalarıdır. Heterojen bir yapıya sahip olan grupta farklı yeteneklere, becerilere ve deneyimlere sahip öğrenciler, ortak grup amaçları doğrultusunda çalışırlar. İşbirlikli öğrenme aynı zamanda öğrencilerin öğrenmeye motive edilmelerine ve dikkatlerini sürdürmelerine yardım etmektedir. Özellikle düşük yetenekli öğrencilere problem çözme ve üst düzey düşünme becerilerinin kazandırılmasında etkilidir. Öğrencilere başkalarının fikirlerine saygılı olma, hoşgörülü olma, empati kurma ve tartışmayı öğrenme yetenekleri geliştirmektedir. Demokratik yaşam

58

alışkanlıklarının kazandırıldığı bu yöntemde, eğitim-öğretim ortamı bir eğlence haline gelmekte ve öğrencilerin hata yapma kaygılarını azaltmaktadır (Taşpınar, 2007).

2. MATERYAL VE METOT

2.1. Problem

Fen bilimlerinde meydana gelen gelişmeler ve yenilikler teknolojik gelişimi ve kalkınmayı yakından ilgilendirdiği için okullarda sunulan fen eğitiminin geliştirilmesi ve öğretmenlerin niteliğinin yükseltilmesi önem taşımaktadır. Bu nedenle öğretmenlerin sınıflarında etkili ve verimli bir öğretim gerçekleştirebilmeleri için öğretim yöntem ve tekniklerinden haberdar olması ve bunları uygulaması gerekir.

Bilgi çağının yaşandığı günümüz eğitim sisteminde temel amaç, öğrencilerimize mevcut bilgileri aktarmaktan çok bilgiye ulaşma becerilerini kazandırmaktır. Bu ise ezberden çok, kavrayarak öğrenme, karşılaşılan yeni durumlarda ilgili problemleri çözebilme ve bilimsel yöntem süreci ile ilgili becerileri gerektirir. Bu becerilerin kazanıldığı derslerin başında „fen ve teknoloji‟ dersi gelir. Fen ve teknoloji öğretim programlarının geliştirilmesinde üzerinde durulan nokta, öğrenciyi bağımsız düşünmeye alıştırmaktır. Öğrenci problemleri kendi çözebilmeli ve mümkün olduğu kadar alışılmış yolu izlemeyecek şekilde çalışmalıdır. Fen ve teknoloji öğretimi çocuklara olay ve durumlar karşısında objektif düşünme ve doğru hüküm verme alışkanlığını kazandırır. Bu alışkanlık onların kendilerine, ailelerine ve çevrelerine yararlı olmalarını sağlar. Öğrenci deneylerinde yapılan fen öğretimi öğrencilere, soru sormayı, problem belirlemeyi ve diğer kişilerle ortak çalışarak çözüm aramayı öğretir. Fen ve teknoloji öğretimi çocuklara genelleme yapma becerisini de kazandırır (Dursun, 2003). Geleneksel yöntemlerin bilgi çağında eğitsel değeri kalmamıştır. Geleneksel bir eğitim ortamından çıkan bir öğrencinin yaratıcı düşünmesini, bilgi üretebilmesini ve yararsız bilgiyi imha etmesi beklenemeyebilir. Çünkü ortam gereği öğretmeni dinleyen, not tutan, soru sormayan, bilgiyi tartışmasız kabul eden bireyler yetişecektir. Öğretmen bu anlamda artık „bilgi otoriterliği‟ rolünü bir kenara bırakıp, gerçek, çağcıl rehberlik ve yönlendiricilik rolünü üstlenmeli, sınıfta yöntem ve tekniğini seçerken, çağdaş eğitim psikolojisinin ve iletişim biliminden yararlanmalıdır (Erdoğan, 2003). Fen eğitiminin temel sorunlarından biri fen derslerinde izlenecek öğretim yöntemidir. Fen ve teknoloji dersi doğası itibariyle gözleme ve deneye dayanmaktadır. Bu nedenle fen ve teknoloji derlerinde öğrencilerin kendi yapacakları ve aktif olarak katılacakları gözlem ve deneylerle öğrenmeleri daha kolay

60

olacaktır. Öte yandan fen ve teknoloji derslerinde öğrencinin zihinsel gelişimi de amaçlanmaktadır. Bu nedenle öğrencinin düşünerek ve problem çözerek öğreneceği metotlar ve yöntemler sıkça kullanılmalıdır (Gençtürk, 2004). Öğretim yöntemleri, öğrenmeyi sağlamak için birer araçtır. Bu araçların başarısı onu kullanma becerisine bağlıdır. Her öğretmen kendi yaratıcılığını katarak yeni yöntemler geliştirebilmelidir. Kullandığı yöntemlerin içini dolduracak ve onlara ruh verecek olan öğretmenin kendisidir (Özden, 1999).Eğitimde yöntem kavramı, öğrencilere yeni davranışları kazandırma işleminin nasıl gerçekleşeceği konusunda izlenen düzenli yol olarak tanımlanabilir. Eğitim hedeflerinin gerçekleşebilmesi öğrenme ve öğretme sürecinin etkili olabilmesi her ders için uygun yöntem veya yöntemlerin kullanılmasıyla olanaklıdır (Demirel, 1996).Sınıf ortamında öğretmenlerin dersi daha zevkli ve anlaşılır hale getirmesi ancak uygun yöntem ve teknikleri kullanması ile mümkündür. Öğrenciyi merkeze alan ve derslerde yöntem ve tekniklerin kullanılması eğitimde başarıyı artıracaktır. Bu çalışmada, Fen ve teknoloji öğretiminde öğretmenlerin hangi yöntem ve teknikleri sıklıkla kullandığı ve ne oranda bilgi sahibi olduğu ya da kullanmıyorsa nedenlerinin neler olduğu hakkında bir araştırma yapılmıştır.

Bu nedenle araştırmanın genel problemini „İlköğretim (6- 7- 8. Sınıf ) Fen ve Teknoloji Öğretmenlerinin Öğretim Yöntem ve Tekniklerini Kullanma Alışkanlıkları‟ konusu oluşturmaktadır.

2.1.1. Alt Problemler

Problemin çözümü için, problemi bir takım alt problemlere bölünerek ortaya çıkan soruları cevaplandırma yolu seçilmiştir. Bu sorular;

a. Fen ve teknoloji öğretmenlerinin öğretim yöntem ve teknikler konusunda sahip olduğu bilgi düzeyi ve kullanma sıklığı nelerdir?

b. Fen ve teknoloji öğretimi açısından en etkili 3 yöntem nedir?

c. Verilen öğretim ve teknikleri ders sırasında kullanıp kullanmama gerekçelerinin sebepleri nelerdir?

61

2.2. AraĢtırmanın Önemi

İstendik davranışları kazandırma öğrenme-öğretme stratejisi, yöntem ve tekniklerle ilgilidir. Bunları, öğretmenin bilmesi gerekmektedir. Yalnız bilmesi yetmeyebilir, aynı zamanda derste bunları etkili bir biçimde uygulayabilmelidir (Sönmez, 2008).

Sınıf ortamında öğretmenin kullanıldığı öğretim yöntem ve teknikler, kuşkusuz hedef ve davranışların oluşturulmasında önemli bir belirleyici ve öğrenmenin kalitesini ve kalıcılığını doğrudan etkileyen en önemli faktördür. Kullanılan yöntemlerin hangileri olduğu eğitim problemlerimizin tespiti açısından son derece önemlidir.

2.3. AraĢtırmanın Amacı

Bu araştırmanın genel amacı; Hatay ili merkez ilköğretim okullarındaki Fen ve Teknoloji öğretmenlerinin, fen ve teknoloji dersinde uyguladıkları öğretim yöntem ve tekniklerinin saptanmasıdır. Bu amaçlara ulaşmak için aşağıdaki sorulara cevap aranmıştır:

1. İlköğretim ikinci kademedeki fen ve teknoloji öğretmenlerinin; 1.1. Cinsiyetlerine,

1.2. Mezun oldukları eğitim kurumuna, 1.3. Öğretimdeki toplam hizmet sürelerine,

1.4. Öğretim yöntem ve teknikleri konusunda Milli Eğitim Bakanlığının düzenlediği herhangi bir hizmet içi eğitim kursuna katılıp katılmama durumlarına,

1.5. Öğretim yöntem ve teknikleri konusunda düzenlenen bir kursa katılma ihtiyacı hissetme durumlarına göre görüşleri araştırılmıştır.

2. Fen ve teknoloji öğretmenlerinin yöntem ve teknikler konusunda sahip olduğu bilgi düzeyi ve kullanma sıklıkları nelerdir?

3. Fen ve teknoloji öğretimi açısından en etkili 3 yöntem nedir?

4. Öğretim yöntem ve teknikleri ders sırasında kullanıp kullanmama gerekçelerinin nelerdir?

62

2.4. Sınırlılıklar

Araştırma Hatay ili merkezinde Milli Eğitim Bakanlığına bağlı ilköğretim okullarında 68 fen ve teknoloji öğretmenlerine, 2008- 2009 öğretim yılının 2. yarıyılında yapılan anketle sınırlıdır. Araştırmada incelenen yöntem ve teknikler şunlarla sınırlıdır;

- Anlatım yöntemi - Soru-cevap yöntemi - Problem çözme yöntemi - Drama Yöntemi

- Gösterip yaptırma yöntemi - Örnek olay yöntemi - Gezi-gözlem yöntemi - Kavram haritası yöntemi - Rol oynama yöntemi - Benzetim Yöntemi - Laboratuar yöntemi - Tartışma yöntemi - Münazara tekniği - Zıt panel tekniği - Sempozyum tekniği - Çember tekniği

- Altı şapkalı Düşünme tekniği - Forum tekniği

- İşbirlikli öğretim tekniği

2.5. Yöntem

Bu bölümde araştırmada izlenen yöntem; „evren ve örneklem‟, „verilerin toplanması‟, „verilerin analizi‟ alt başlıkları altında açıklanmıştır.

63

2.5.1. Evren

Bu araştırmanın çalışma evreni 2008-2009 öğretim yılında Hatay ili merkez okullarında MEB‟e bağlı resmi ilköğretim okullarında görev yapan 6.,7.,8., sınıflarda görev yapan fen ve teknoloji öğretmenlerinden oluşmaktadır.

2.5.2. Örneklem

Araştırma örneklemi Hatay ili merkez MEB‟e bağlı rastgele seçilen 34 ilköğretim okulunda görev yapan 68 fen ve teknoloji öğretmeninden oluşmaktadır. Okullara göre öğretmen dağılımı Tablo 1.‟de gösterilmiştir.