ADMIU, Fen Bilimleri Koleji / Azerbaycan
Üzeyir Hacıbeyli’nin bir dahi besteci, "Leyli ve Mecnun", "Köroğlu", "O olmasin, bu olsun", "Arşin mal alan"
ve diğer birçok büyük eserin yazarı olarak daha çok hatırlıyor ve inceliyoruz. Opera ve operetlerini büyük bir gururla incelerken, Azerbaycan'ın aydınlanma hareketinin büyük ekolü olan Molla Nasreddin okulunun da güçlü temsilcilerinden biri olmuş. En az kendisi kadar büyük bir yazardı. Gazetecilik yazıları ulusal ve dünya gündemini kapsamakla birlikte cehaleti ve dini fanatizmi eleştirdi. Ü.Hajibeyov "Molla Nasreddin", "Hayat",
"Irshad", "Taraggi", "Haqiqat" vb. gazete ve dergilerde sayısız siyasi makalelerinde Azerbaycan halkının hayatını yansıtıyordu. Üzeyir Bey'in 1920 öncesi gazetecilik yazılarını okuduğumuzda ağırlıklı olarak eleştiri, keskin alay, halkın geçim kaynağı bağnazlığı ve geleceğe dair kısmi karamsarlıkla karşılaşıyoruz. Yayıncı, o zamanın neredeyse tüm güncel konuları kısmen de olsa ele almağa çalışmıştı. Hatta Ermenilerle Azerbaycanlılar arasındaki ebedi anlaşmazlığı açıklığa kavuşturmaya çalışıyordu.
1920'den sonra yazılan makaleler, amaç bakımından tamamen farklıydı. Görünüşe göre Üzeyir Bey, pek çok aydın gibi Sovyet hükümetinden ve reformlarından yüksek beklentilere sahipti. 1920 yılında yazdığı
"Misyonumuz - Müziğimizdeki Sorunlar" ın özel bir yeri vardır. Üzeyir Bey yazının başında yine halkın cehaletinin ana sebebini ve böyle bir sebep olmadığını açıkça ifade ediyor. Avrupa müziğini öğrenmenin sadece gerekli değil, bizim için de önemli olduğunu düşünüyordu. Çünkü müziğimizin gelişimini buna bağlı görüyordu.
Her yüzyılın bu tür eserlerinin, medeni olduğunu iddia eden hiçbir milletin bu eserlerden habersiz kalamayacağı şekilde yazıldığı açıktır. Bu eserlerden yararlanmak için piyano, keman, flüt vb. buna benzer enstümanlara ihtiyaç vardı. Bu yazıyı yazmamızın temel nedeni, bu tür konuları doğru yerlere getirmek ve bir an önce çözüm bulmaktır.
Şu anda sahip olduğumuz zengin klasik müziğin hazinesinin, büyük bestecilerin nesillerinin, bestecilik okulunun, üst düzey opera ve balenin bu makalenin başarıları olduğunu söylemek abartı olmaz (genel olarak müzik sorunları ile ilgili tüm makaleler). Üzeyir Bey, yazıda Azerbaycan'da Avrupa müziği öğretilirse birçok yeteneğin ortaya çıkacağını, Chaliapin, Caruso, Mozart, Beethoven'in yetişeceğini belirtiyor. Üzeyir Bey'in maksatlı tanıtımcılığının ve paralel pedagojik ve örgütsel faaliyetinin bir sonucu olarak yüzlerce besteci büyüdü.
Üzeyir Bey bu yazıda Türklerin (aslında Azerbaycanlıların) bilimden, özellikle müzikten ne kadar uzakta olduğuna dikkat çekiyor. 1924'te yazdığı "Türk Operası Üzerine" yazısı, Türk operaları hakkındaki eleştirel görüşlerinden ötürü "Yurttaş Zirvesi" ne sert bir yanıt niteliğindedir. Üzeyir Bey, "Yurttaş Zirvesi" nin Avrupa opera ve operetlerini daha gelişmiş olduğu düşünülerek Türk operalarına çivi ısırtan tavrına öfkelendi. Üzeyir Bey bile makaledeki ünlü kişiyi "Doğu ve Avrupa müziğini ayırt edecek eğitim ve müzik eğitimine sahip olmayan kişi" olarak tanımlıyor. Doğu opera ve operetlerinin önemine vurgu yapan makale, bu eserlerin başlangıçta birçok eksikliklerinin olmasına rağmen (Üzeyir Bey, "Leyli ve Mecnun" operasının enstrümantasyon açısından çok zayıf olduğunu kendisi itiraf etmiştir) gelişmede biçilmez bir rol oynadığını ve müziğimizin
profesyonelleşmesi Azerbaycan'da sahne prodüksiyonlarının ortaya çıkması halkın kültür hayatını ciddi şekilde etkiledi.
1905-1915 Üzeyir Bey gazeteciliğinin en parlak dönemi olarak anılsa da, müzik üzerine verimli yazıları sosyalist döneme kadar uzanmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Üzeyir Hacıbeyli, Müzik Eleştirisi, Gazetecilik, Azerbaycan.
U. HAJİBEYLİ'S CRITICAL JOURNALISM
We remember and study Uzeyir Hajibeyli more like a genius composer, author of "Leyli and Majnun",
"Koroglu", "O Olmasin, bu Olsun", "Arshin mal alan" and several other great works. While studying his operas and operettas with great pride, we forget that he is also one of the powerful representatives of the great school of the enlightenment movement of Azerbaijan - the school "Molla Nasreddin". He was at least as great a publicist as he was. His journalistic articles covered the national and world agenda, as well as criticized ignorance and religious fanaticism. U.Hajibeyov wrote “Molla Nasreddin”, “Hayat”, “Irshad”, “Taraggi”, “Haqiqat”, etc. He covered the life of the Azerbaijani people in his countless political articles in newspapers and magazines. When we read Uzeyir Bey's journalistic writings before 1920, we come across main criticism, sharp sarcasm, bigotry about the people's livelihood, and partial pessimism about the future. The publicist wrote something about almost all the topical issues of that time. He even clarified the fact of eternal discord between Armenians and Azerbaijanis.
Articles are written after 1920 were completely different in purpose and purpose. It seems that Uzeyir Bey, like many intellectuals, had high expectations from the Soviet government and reforms. His "Mission - Issues in Our Music", written in 1920, has a special place. At the beginning of the article, Uzeyir Bey again clearly states the main reason for the people's ignorance and that there is no such reason. He thought that learning European music was not only necessary for us, but also important. Because the development of our music itself depends on it.
Such works of each century have been written in this way that no nation claiming to be civilized can remain unaware of these works. To benefit from these works, piano, violin, flute, etc. There was a need for a school of tools such as. The main reason for writing this article is to bring such issues to the right places and to find a solution as soon as possible.
It is no exaggeration to say that the rich treasures of classical music we now have, the great generations of composers, the school of composition, the high-level operas and ballets are the achievements of this article (all articles on music problems in general). Uzeyir Bey notes in the article that if European music is taught in Azerbaijan, many talents will be revealed, Chaliapin's, Caruso's, Mozarts, Beethovens will grow up. Hundreds of composers grew up as a result of Uzeyir Bey's purposeful publicist and his parallel pedagogical and organizational activity.
In this article, Uzeyir Bey notes how far the Turks (actually Azerbaijanis) are from science, especially music.
His article "On Turkish Opera" written in 1924 is a sharp response to "Citizen Summit" - for his critical views on Turkish operas. Uzeyir Bey is outraged by the nail-biting attitude of the "Citizen Summit" to Turkish operas,
considering European operas and operettas more advanced. Even Uzeyir Bey describes the well-known person in the article as "one who does not have the training and musical education to distinguish between Eastern and European music." Emphasizing the importance of Oriental operas and operettas, the article notes that although these works initially had many shortcomings (Uzeyir Bey himself admitted that the opera "Leyli and Majnun"
was very weak in terms of instrumentation) also played an invaluable role in the development and professionalization of our music. The creation of stage productions in Azerbaijan had a serious impact on the cultural life of the people
Although 1905-1915 is mentioned as the heyday of Uzeyir Bey's journalism, his fruitful articles on music date back to the Socialist era.
Keywords: Uzeyir Hajibeyli, Music Criticism, Journalism, Azerbaijan.
TARİHÎ TÜRKÜLER BAĞLAMINDA 16.YÜZYIL TÜRK DENİZCİLİĞİ: TURGUT VE MURAT REİS