Ürün Döngüsü Sisteminin Üretim Alt Sisteminde Gözlenen

Ürün döngüsü sisteminin ilk alt sistemi olan üretim alt sistemi üretim öncesi ve üretim süreçlerinden oluşmaktadır. Tasarımcı, hammadde ve üreticinin etkisinin yoğun olduğu bu alt sistemde gözlenen kayıplar, bu bileşenlerin etkisine bağlı oluşmaktadır. Üretim öncesi sürecin tasarım alt sürecindeki kayıplar ise, üretilecek ürününün standart ürün veya özel ürün olarak tasarlanmasına bağlı gözlenebilmektedir. Standart ürün tasarımında belirlenen standartlara uygun olmayan tasarım yapılması veya yine bunlarla ve tasarımla uyumlu olmayan hammadde seçimi, daha bu aşamada kayıpların oluşumuna neden olmaktadır. Ayrıca bu aşamada oluşabilecek kayıplar, yalnızca içeriğe bağlı olmayıp, aynı zamanda standartlarda belirlenen kurallara uyulmamasına bağlı olarak da görülebilmektedir. Standart ürün tasarımı dışında, özel uygulamalarda kullanılmak üzere tasarlanacak ürünlerde genel anlamda ekonomik yönden kayıp oluşumu engellenemez gibi görünse de, üretime yönelik gerekli önlemlerin alınması kayıp oluşumunun en aza indirilmesi açısından önemlidir. Bu bağlamda çalışmada kayıp değerlendirmesi, yalnızca standart ürün tasarımı üzerinde yapılmaktadır [1], [56]. Üretim öncesi alt sistemin evrelerinden olan hammadde hazırlıkları alt süreci ele alındığında, üretilecek ürünün üretim reçetesinde yer alan hammaddelere bağlı olarak bir takım kayıpların oluşabileceği görülmektedir. Kullanılacak olan hammaddelerin özelliklerinin bilinmemesi, bu hammaddelerin edinimi, taşınması, depolanması gibi aşamalarda bilinçsiz ve/veya özensiz uygulamaların yapılması üretime başlamadan bir takım kayıpların oluşmasına zemin hazırlamaktadır. Bu tip uygulamalar, sadece

64

ekonomik ya da hammadde kayıpları yanı sıra, çevre, işgücü, enerji gibi diğer kayıplara da neden olabilmektedir. Hammaddenin uygun olmayan tekniklerle edinimi, hammaddeye zarar vererek etkin oranlarda ya da özelliklerde kullanımına engel olacağı için kayıp olarak değerlendirilebilmektedir. Yine bu hammaddelerin yanlış taşınması, örneğin dış ortamdan etkilenebilecek bir hammaddenin, dış ortam koşullarına açık olarak taşınması hammaddenin özelliklerinin yitirilmesine, karışım oranlarında eksilmeye dolayısıyla da ürünün beklenilen özellikleri karşılamamasına neden olacağı için kayıplar oluşabilmektedir [52], [57]. Hammadde hazırlıkları alt sürecinde bir diğer kayıp oluşabilecek adım da hammaddelerin yine uygun olmayan koşullarda ve/veya tekniklerle depolanmasıdır. Birbirleriyle ya da dış ortam koşullarının etkisiyle özelliklerin yitirilmesine bağlı kayıplar bu aşamada oluşabilmektedir. Hammaddenin üretim için hazırlanması sırasında üretim reçetesi ile uyumsuz ya da üretimde kullanım sırasında yapılacak olumsuz uygulamalara bağlı olarak bazı kayıplar oluşabilmektedir. Örneğin; önceden söndürülerek kullanılması gereken kirecin, söndürülmeden ya da sönme işlemi tamamlanmadan kullanılması sonucunda gerçekleşebilecek tepkimeler ile diğer hammaddelerin de kullanılamaz duruma gelerek üretimin yinelenmesine bağlı kayıplar oluşabilmektedir [35], [56].

Bu alt süreçte oluşabilecek diğer kayıplar ise, hammaddelerin üretim öncesi yapılan

hazırlıkları sonrasında üretime girmeden önce bekletilmeleri sırasında

gerçekleşebilmektedir. Dış ortam koşullarına veya hammaddelerin bekletilirken birbirleri ile etkileşimlerine bağlı olarak kayıplar oluşabilmektedir. Ahşap tomrukların üretimden önce bekletilme sürecinde önlem alınmamasına bağlı olarak mantar oluşması, çürümeleri ya da böceklenmeleri bu duruma örnek olarak verilebilir. Bu bağlamda daha üretim öncesinde yapılacak olan hammadde hazırlıkları alt sürecinde oluşabilecek bu kayıpların önlenebilmesi için, hammadde özellikleri bilinerek gerekli önlemler alınmalıdır [40], [41], [52], [57].

Üretim alt sisteminin ikinci süreci ise, tasarım ve hammadde hazırlıkları alt süreçleri sonrasında ürünün üretimine yönelik olan üretim sürecidir. Bu süreç; ürün üretimi, paketleme, depolama ve satış alt süreçlerini kapsamaktadır. Ürünlerin üretiminde hem hammadde hem de üretilecek ürünlerin özelliklerinin doğru belirlenememesine bağlı olarak, üretim yöntemlerinde yapılacak eksiklikler ve yanlışlıklar enerji, işgücü, zaman,

65

ürün ve ekonomik yönden kayıplara neden olabilmektedir. Örneğin; biçimlendirmeye yönelik kalıplarda yapılacak yanlış, üretilen tüm ürünlerin kullanılamamasına neden olabilmektedir. Üretim sonrası paketlemede yapılacak teknik ve uygulama yanlışlıkları sonucu kayıp oluşabilmektedir. Kapalı olarak paketlenmesi gereken ürünlerin açık paketlenmesi, ürünlerin hem özellikleri hem de miktarlarında kayıplara neden olabilmektedir. Depolama alt sürecinde de yine paketleme alt sürecinde olduğu gibi açık depolanması gereken ürünlerin kapalı, kapalı depolanması gerekenlerin açık, ayrı depolanması gerekenlerin bir arada depolanmasına bağlı olarak da kayıplar oluşabilmektedir. Üretim sürecinin son alt süreci olan satışta her ne kadar kayıp oluşumu olasılığı az olsa da, satış alanı içinde yanlış depolama ve yanlış taşıma kayıplara neden olabilmektedir. Bu bağlamda alt süreçlerde oluşabilecek kayıpların ürün ve özelliklerinin doğru belirlenerek, gerekli önlemlerin alınması önemlidir [55], [58], [59]. Ürün döngüsü sisteminin üretim alt sisteminde oluşabilecek kayıplar Çizelge 3.1’de yer almaktadır.

Çizelge 3.1 Ürün döngüsü sisteminin üretim alt sisteminde oluşabilecek kayıplar

KAYIP OLUŞUM EVRELERİ OLUŞABİLECEK KAYIPLAR

TASARIM ALT SÜRECİ

 STANDART ÜRÜN TASARIMINDA BELİRLENEN KURALLARA UYGUN OLMAYAN TASARIM YAPILMASINA BAĞLI OLUŞABİLECEK KAYIPLAR

 TASARIMLA UYUMLU OLMAYAN HAMMADDE SEÇİMİNE BAĞLI OLUŞABİLECEK KAYIPLAR

ÜRETİM ÖNCESİ

SÜRECİ HAMMADDE _HAZIRLIKLARI ALT SÜRECİ

 HAMMADDENİN UYGUN OLMAYAN TEKNİKLERLE EDİNİMİNE BAĞLI OLUŞABİLECEK KAYIPLAR  HAMMADDELERİN YANLIŞ TAŞINMASINA BAĞLI OLUŞABİLECEK KAYIPLAR

 HAMMADDELERİN UYGUN OLMAYAN KOŞULLARDA VE/VEYA TEKNİKLERLE DEPOLANMASINA BAĞLI OLUŞABİLECEK KAYIPLAR

 HAMMADDELERİN BİRBİRLERİYLE YA DA DIŞ ORTAM KOŞULLARININ ETKİSİYLE ÖZELLİKLERİN YİTİRİLMESİNE BAĞLI OLUŞABİLECEK KAYIPLAR

 HAMMADDENİN ÜRETİM İÇİN HAZIRLANMASI SIRASINDA DA ÜRETİM REÇETESİ İLE UYUMSUZ YA DA ÜRETİMDE KULLANIM SIRASINDA YAPILACAK OLUMSUZ UYGULAMALARA BAĞLI OLUŞABİLECEK KAYIPLAR  HAMMADDELERİN KULLANILAMAZ DURUMA GELEREK ÜRETİMİN YİNELENMESİNE BAĞLI OLUŞABİLECEK

KAYIPLAR

 DIŞ ORTAM KOŞULLARINA BAĞLI VEYA HAMMADDELERİN BEKLETİLİRKEN BİRBİRLERİ İLE ETKİLEŞİMLERİNE BAĞLI OLARAK ÖZELLİĞİN YA DA MİKTARIN AZALMASINA BAĞLI OLUŞABİLECEK KAYIPLAR

ÜRETİM ALT SÜRECİ

 ÜRÜNLERİN ÜRETİMİNDE HEM HAMMADDE HEM DE ÜRETİLECEK ÜRÜNLERİN ÖZELLİKLERİNİN DOĞRU BELİRLENMEMESİNE BAĞLI OLUŞABİLECEK KAYIPLAR

 ÜRETİM YÖNTEMLERİNDE YAPILACAK YANLIŞLARA BAĞLI OLUŞABİLECEK KAYIPLAR

PAKETLEME ALT SÜRECİ

 ÜRETİM SONRASI PAKETLEMEDE YAPILACAK TEKNİK VE UYGULAMA YANLIŞLARINA BAĞLI OLUŞABİLECEK KAYIPLAR

 KAPALI OLARAK PAKETLENMESİ GEREKEN ÜRÜNLERİN AÇIK PAKETLENMESİNE BAĞLI OLUŞABİLECEK KAYIPLAR

 AÇIK OLARAK PAKETLENMESİ GEREKEN ÜRÜNLERİN KAPALI PAKETLENME SİNE BAĞLI OLUŞABİLECEK KAYIPLAR

 DIŞ ORTAM KOŞULLARINDA PAKETLEME YÖNTEMLERİNE BAĞLI OLUŞABİLECEK KAYIPLAR

DEPOLAMA ALT SÜRECİ

 KAPALI OLARAK DEPOLANMASI GEREKEN ÜRÜNLERİN AÇIK DEPOLANMASINA BAĞLI OLUŞABİLECEK KAYIPLAR

 AÇIK OLARAK DEPOLANMASI GEREKEN ÜRÜNLERİN KAPALI DEPOLANMASINA BAĞLI OLUŞABİLECEK KAYIPLAR

 AYRI DEPOLANMASI GEREKEN ÜRÜNLERİN BİR ARADA ETKİLEŞİMDE OLACAK ŞEKİLDE DEPOLANMASINA BAĞLI OLUŞABİLECEK KAYIPLAR

 DIŞ ORTAM KOŞULLARINDA DEPOLAMA YÖNTEMLERİNE BAĞLI OLUŞABİLECEK KAYIPLAR

ÜRETİM ALT SİSTEMİ ÜRETİM SÜRECİ SATIŞ ALT SÜRECİ

 SATIŞ ALANI İÇİNDE YANLIŞ DEPOLAMAYA BAĞLI OLUŞABİLECEK KAYIPLAR  YANLIŞ TAŞIMAYA BAĞLI OLUŞABİLECEK KAYIPLAR

66