Üniversiter Etik

67

66

Dosya - Akademik Kültür Ve Etik File - Academic Culture and Ethics

Her bilim insanının yetiştireceği kişiler açısından rol model olmak gibi bir sorumluluğu bulunmamaktadır. Sorumluluk, yetiştirilen kişilerin düzeylerine uygun içerik ve biçimde öğretim ve/veya eğitim yapılmasındadır. Bu, derslere saatinde baş- lamaktan, belirlenen süreleri verimli kullanmaya, kaynakları ulaştırmaktan, içeriği doğru ve tarafsız aktarmaya, sınavları adil değerlendirmekten soruları başkalarıyla paylaşmamaya kadar uzanan geniş bir yelpazeyi kapsamaktadır. Her yıl aynı soruların sorulması, uygulama derslerinin kaynatılması, derslerin sorumlusu tarafından değil başkaları tarafından yürütülmesi, ne yazık ki sık karşılaşılan etik dışı davranışlar olmaktadır.

Üniversiteler, usta çırak ilişkilerinin bulunduğu mekanlardır. Dolayısıyla sadece mezun edip gönderilenlerin değil, ileride bilim insanı yetiştireceklerin de yetiştiği yerlerdir. Bu durumda üniversiter etik, bilim insanı adaylarının yetiştirilmesine katkı sağlamayı ve her şeyden önce bizlerden daha iyi olmaları şartına inanmayı gerektirmektedir. Genç adayların görev ve sorumluluk alanları dışında çalıştırılmaları, üretimlerinin sahip- lenilmesi, yetkin olmadıkları konularda faaliyet sürdürmeye itilmeleri ne yazık ki sık karşılaşılan durumlardır.

Üniversiter etiğin geniş yelpazesine, sadece eğitim, öğretim ve yetiştirme konusu girmemekte, aynı zamanda insan ilişkileri de dahil olmaktadır.

Öncelikle belirtmek gerekir ki bilim insanı ile yetiştirdikleri ara- sındaki ilişkilerde sınırı muhafaza etmeyi becermek, en önemli etik davranışlardan birisi durumundadır. Insani ilişkilerde ne çok uzakta durmak ne çok yakın olmak şeklinde ifade bulan bu ilişkiler, aynı zamanda olumlu ya da olumsuz anlamda ayırımcılık yapılmamasını da içerir.

Benzer durum, akademik ve idari personel arasındaki ilişkiler için de geçerli olmakla birlikte, bu tür ilişkiler üniversiter eti- ğin ötesine geçmekte ve insanların ahlâki kimlikleri konusuna girmektedir. Bununla birlikte, öğrencilerin ya da yetişmekte olanların hocalarına saygısının hem öğrenmelerinde, hem bilimsel kapasitelerini artırmada, hem de mesleklerine sahip çıkmalarında önemli bir rolü olduğu bilinmektedir. Dolayısıyla, örneğin bir öğrencinin iki hocasını üniversitede kavga ederken görmesiyle sokakta kavga ederken görmesi arasında yarattığı etki açısından fark bulunmamaktadır.

Üniversiter etiğin değerlendirilmesine izin veren bir diğer alan ise üniversitelere özgü kurumsal düzeneğin işletilmesi, kurul ve kuralların çalıştırılması, bağlı bulunulan mevzuata uyulmasıdır. Bu çerçevede ast-üst ilişkilerinde saygının olmazsa olmaz kabul edilmesi gerekmekle birlikte, çoğulculuğun sağlanması da alınan kararların meşruiyeti açısından bir üniversiter etik olarak kabul edilmektedir.

of topics ranging from starting the classes on time to using the predetermined time periods efficiently, from sharing the sources to relaying the contents in a proper and unbiased manner and from evaluating the exam papers fairly to not sharing the questions of exams with others. The most frequent unethical behaviours include asking the same questions in exams every year, disrupting the applied courses and allowing others to teach at classes.

Universities are places where the mentor system is realized. Therefore, they are places where not only graduates but also those who will train scientists in the future are also trained. In this case, universal ethics require that scientists contribute to the upbringing of young scientists and make them believe that they have to be better than us. Unfortunately, it is common for young scientists to be employed outside of their duties and responsibilities, to lose the ownership of their own products to others who lay claims on those products and to be made to carry out activities in topics they are not competent for. Not only education and training, but also human relationships are included in the broad spectrum of universal ethics. First of all, it is important to note that one of the most import- ant ethical behaviours is to maintain the limits in the relations between scientists and their students. These relationships, which are expressed as parties being neither too distant nor too close, also include non-discrimination in a positive or neg- ative sense.

A similar situation applies to the relations between academics and administrative staff, but such relationships go beyond universal ethics and become the topic of the moral identities of people. However, it is known that the respect of students and those in training towards their mentors is a crucial part of their learning, increasing their scientific capacities, and owning the values of their profession. Thus, for example, a student is affected in the same way when he sees two of his mentors fighting in a university or on the street.

Another field that allows for the evaluation of universal ethics is the execution of the university-specific institutional scheme, the operation of boards and rules, and compliance with the applicable legislation. In this framework, although respect in the superior-subordinate relationship must be regarded as a must, the provision of pluralism is also accepted as universal ethics in terms of the legitimacy of the decisions.

Universal ethics could be defined as the application of the definition of acting respectfully toward the environment and all living things, which are originally included in the ethics of science, and using time, space and materials efficiently and properly. Universities are not fields where personal weaknesses and ambitions can be used. Because they are environments in which collaborative work is required and there is a mecha

Üniversiter etik, esasen bilim etiğine konu olan çevreye ve tüm canlılara saygılı davranma ile zaman, mekân ve materyalle- rin verimli ve amaca uygun kullanımları şeklindeki tanımının uygulama karşılığı olarak ifade edilebilir.

Üniversiteler, kişisel zaaf ve hırsların karşılanabileceği alanlar değildir. Zira hem kolektif çalışmayı gerektiren ortamlar söz konusudur, hem de birinin başarılı olmasının diğerinin başarılı olmasına engel oluşturmadığı bir düzenek söz konusudur. Son olarak söylenebilecek konu ise üniversiter yaşamın kişisel bir tercih olmasıyla ilgilidir. Üniversiteler herhangi bir kamu kuruluşunda çalışmayı arzu etmekle eş tutularak tercih edilecek yerler değildir. Dolayısıyla üniversiter etik, bu yönde tercih kullanan bir kişinin diğer bazı faaliyetlerden baştan fedakarlık yapmayı seçmesi demektir. Diğer bir ifadeyle, üniversite bir yaşam biçimidir, diğer faaliyetlerin aracı değildir ve bilim insanlarının ahlaki değerlerinin de en kalın çerçevesini bu konu oluşturmaktadır.

Yasal ve meşru dahi olsa, üniversite dışı alanlarda sürdürülen başka tür faaliyetler var ise, hele ki bu faaliyetler üniversitede kazanılmış unvanlarla ilişkili ise, üniversiter etiğin bu faaliyet- lerde de korunması gerekir.

Sonuç olarak, ülkemizde ve dünyanın birçok yerinde bilim etiği ve kısmen bilimsel etik konusunda ortak standartların geliştirilmesi, etik kuralların yaygınlaştırılması ve denetlen- mesi daha başarılı bir ivme gösterebilirken üniversiter etik konusunda benzer bir gelişme kaydedilememektedir. Zira, bu konunun ilkeleri muğlaktır, kişiliklerden bağımsız değildir ve denetlenmesi hem içerik hem de denetleme yöntemleri açısından oldukça zordur.

Bununla birlikte, akademik dünyanın doğası gereği gelişen eleştirel bakış sayesinde, üniversitelerde etik sahibi olanlarla olmayanları birbirlerinden ayrıştırma yeteneği gelişmiştir.

nism in which someone’s success does not hinder the success of the other.

The last topic is about the universal life being a personal pref- erence. Universities are not places that can be considered as equal to preferring to work in a public organization. Therefore, universal ethics means that a person who prefers to go in this direction chooses to sacrifice his interest from other activities. In other words, university is a way of life, not a tool for other activities, and this topic sets the thickest frame of the ethical values of scientists.

If there are other types of activities, legitimate or not, in non-university settings and they are related to the titles earned at universities, the universal ethics should also be protected throughout these activities.

Even though the development of common standards in sci- ence and, in part in the ethics of science, in our country and in many parts of the world, and the promotion and dissemi- nation of ethical rules have become more successful, we can- not observe the same achievement in universal ethics as the principles of this topic are ambiguous, are not independent of personality traits, and it is quite difficulty to monitor them according to content and monitoring methods.

Nevertheless, thanks to the self-developing critical view of the academic world, universities have developed the ability to distinguish between those who are ethical and those who are not.