Pay: Elmanın kaç eş parçasının alındığını gösterir. Payda: Elmanın kaç eş parçaya bölündüğünü gösterir. 1
2 Kesir çizgisi
Elma 2 eş parçaya
bölün-müş, bir parçası alınmış. Elma 4 eş parçaya bölün-müş, bir parçası alınmış.
bütün yarım çeyrek 1 1 Birde bir 1 2 İkide bir 1 4 Dörtte bir 1 2 ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
yarım İkide bir
Bütün 2 eş parçaya
82
Birim Kesir
Aşağıda eş parçalara ayrılmış şekillerin birim kesir kadarını boyayalım. Kesir sayısı ile gösterelim ve okunuşunu yazalım.
Aşağıdaki birim kesirleri örnekteki gibi model üzerinde gösterelim.
Aşağıdaki kesirlerin birim kesrini karşısına yazalım.
Bilge Not Bütünün eş parçalarından bir tanesine birim kesir denir.
Payı 1 olan kesirler birim kesirlerdir.
Kazanım: Bir bütünü eş parçalara ayırarak eş parçalardan her birinin birim kesir olduğunu belirtir.
1 2 1 2 1 6
İkide bir Altıda bir
5 9 7 18 .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... 1 5 1 10 1 6 1 7 15 15 8 14 25 50 6 6
83
Kaliteli Eğitim Yayınları 2 5 7 10 5 8 10 12
Pay ve Payda Arasındaki İlişki
Aşağıdaki kesir modellerini kesirle ifade edelim. Payları ve paydaları arasındaki ilişkiyi noktalı yerlere uygun sayıları yazarak belirtelim.
Aşağıdaki kesirleri örnekteki gibi kesir modelleri ile gösterelim.
Bilge Not Kesir modelinde, bir
bütün 6 eş parçaya bölünmüş ve 2 eş parçası boyanmış. Pay, bütünün kaç eş parçasının alındığını gösterir.
Payda, bütünün kaç eşit parçaya bölündüğünü gösterir. 2 6 2 6 Altıda iki Bütün ... eş parçaya bölünmüş. ... parçası boyanmış. Bütün ... eş parçaya bölünmüş. ... parçası boyanmış. Bütün ... eş parçaya bölünmüş. ... parçası boyanmış. Bütün ... eş parçaya bölünmüş. ... parçası boyanmış.
84 Kaliteli Eğitim Yayınları Etkinlik Yapalım
Aşağıdaki sorularda doğru seçeneği işaretleyelim. Aşağıdaki kesirlerin okunuşlarını yazalım.
1. Aşağıdaki modellerden hangisinin ke-sir ifadesi “beşte üç” şeklinde okunur?
A) B)
C)
2.
Yukarıdaki modelin kesir ifadesinin 5 8 olabilmesi için kaç eş parçanın daha boyanması gerekir?
A) 2 B) 3 C) 4 Aşağıdaki ifadeleri kesir sayısı ile gösterelim, örnekteki gibi modelleyelim.
5 5 8 18 6 7 12 14 7 14 10 35 Bütün 6 eş parçaya bölünmüş,
3 eş parçası boyanmış.
Bütün 8 eş parçaya bölünmüş, 4 eş parçası boyanmış.
Bütün 10 eş parçaya bölünmüş, 7 eş parçası boyanmış.
Bütün 9 eş parçaya bölünmüş, 5 eş parçası boyanmış.
Pay Payda 3 6 Pay Payda Pay Payda Pay Payda
85
Kaliteli Eğitim Yayınları
Kesirleri Sayı Doğrusunda Gösterme
Aşağıdaki kesirleri Bilge Not’taki örnekten yararlanarak sayı doğrusunda gösterelim.
Aşağıdaki sayı doğrularında harfler ile gösterilen kesirleri yazalım.
Bilge Not
kesrini sayı doğrusunda gösterelim.
Payı paydasından küçük kesirler, sayı doğrusunda ‘‘0 ile 1’’ arasındadır. Bu nedenle 0 ile 1 arası 6 eş parçaya bölünür. Eş parçalardan 2’si alınır.
2 6 2 6 0 2 1 6 2 4 0 1 5 8 0 1 4 5 0 1 B A 1 0 A= B= D C 1 0 C= D= F E 1 0 E= F=
86
Paydası 10 ve 100 Olan Kesirlerin Birim Kesirleri
Aşağıda modellenen kesirleri ve birim kesirlerini yazalım.
Aşağıdaki kesirlerin birim kesrini karşısına yazalım.
Bilge Not
Kazanım: Paydası 10 ve 100 olan kesirlerin birim kesirlerini gösterir.
5
10 kesrinin birim kesri 1
10 ’dir ve beş tane 1
10 birim kesirden oluşur. 32
100 kesrinin birim kesri 1
100 ’dir ve otuz iki tane 1
100 birim kesirden oluşur.
5 10 88 100 57 100 9 10 3 10 46 100 .... .... Kesir .... .... Kesir .... .... Kesir .... .... Birim kesir .... .... Birim kesir .... .... Birim kesir
87 Kazanım: Bir çokluğun, belirtilen birim kesir kadarını belirler.
5
10 kesrinin birim kesri 1
10 ’dir ve beş tane 1
10 birim kesirden oluşur.
Bir Çokluğun Birim Kesir Kadarını Bulma
Aşağıdaki problemleri Bilge Not’taki örnekten yararlanarak çözelim. w Serdar 10 misketin 1
5 ’ini kardeşine verdi. Serdar kardeşine kaç misket vermiştir?
w Müge 16 şekerin 1
4 ’ini yedi. Müge kaç şeker yemiştir?
w Zeynep 15 cevizin 1
3 ’ini kırdı. Zeynep kaç ceviz kırmıştır?
w Manav 8 karpuzun 1
2 ’ini sattı. Manav kaç karpuz satmıştır?
Bilge Not
Problem: Annem aldığı 12 yumurtanın 1
3 ’ini kek yapmak için kul-landı. Annem kek yapmak için kaç yumurta kullanmıştır?
Çözüm: Bir çokluğun birim kesir kadarını bulmak için çokluğun tamamı kesrin pay-dasına bölünür. 1 3 1 3 1 3 1 2 1 2 00 3 4 - yumurta kullanmıştır.
88 Kaliteli Eğitim Yayınları Etkinlik Yapalım
Aşağıdaki problemleri çözelim. w Dedem 27 koyunun 1
9 ’ini sattı. Dedem kaç koyun satmıştır?
w Cemil 24 TL’nin 1
4 ’i ile kitap aldı. Cemil kitaba kaç lira vermiştir?
w Babam 42 yaşındadır. Ablamın yaşı babamın yaşının 1
3 ’i kadardır. Ablamın yaşı kaçtır?
w Merve, 56 sayfalık kitabının 1
7 ’ini okudu. Geriye okuyacağı kaç sayfa kaldı? Aşağıdaki sayıların belirtilen birim kesir kadarının bulalım.
w 18’in 1 6 ’i kaçtır? w 45’in 1 9 ’i kaçtır? w 32’nin 1 8 ’i kaçtır? w 72’nin 1 3 ’i kaçtır?
89 Kazanım: Payı paydasından küçük kesirler elde eder.
Payı Paydasından Küçük Kesirler
Aşağıdaki kesir modellerini boyayarak payı paydasından küçük kesirler oluşturalım. Oluşturduğumuz kesirleri sayı doğrusu üzerinde gösterelim.
Bilge Not Pay
Payda 3
7 Kesrinin payı paydasından küçüktür. 7 > 3
3 7
Payı paydasından küçük kesirler bir bütünden küçüktür. Bunun için sayı doğrusun-da ‘‘0 ile 1’’ arasındoğrusun-da gösterilir.
... ... 0 1 ... ... 0 1 ... ... 0 1 ... ... 0 1 ... ... 0 1
90 Kaliteli Eğitim Yayınları Bölüm Değerlendirme Problemleri
1. Derya ve kardeşi bayramda yirmişer şeker topladılar. Derya şekerlerin yarısını kardeşi ise çeyreğini yedi. Derya kardeşinden kaç şeker fazla yemiştir?
2. Annem yaptığı böreği 16 eş parçaya ayırdı. Eş parçalardan 5 tanesini yedik. Kaç eş parça daha yeseydik böreğin yarısını yemiş olurduk?
3. 48 liramın çeyreği ile bir kitap aldım. Aldığım kitap kaç liradır?
4. Babam 42 yaşındadır. Benim yaşım babamın yaşının 1
7 ’inden 4 fazladır. Buna göre benim yaşım kaçtır?
5. Aysun Hanım 72 TL’sinin 1
3 ’i ile bir kilogramı 6 TL olan domatesten kaç kilog-ram alabilir?
6. Bir kümesteki hayvanların 1
6 ’i horoz, diğerleri tavuktur. Kümeste 84 hayvan ol-duğuna göre kümesteki tavuk sayısı kaçtır?
91 Kazanım: Zamanı dakika ve saat cinsinden söyler, okur ve yazar.
Saati Okuma ve Yazma
Aşağıdaki saatlerin okunuşlarını yukarıdaki örnekten yararlanarak noktalı yerlere yazalım.
Aşağıdaki dijital saatlere göre analog saatlere akrep ve yelkovan çizelim.
Bilge Not Saati gösteren her iki sayının arasında beşer dakikalık süre vardır.
Okunuşu: Saat dördü beş geçiyor.
Gündüz saat 12’den sonraki zaman dilimi öğleden sonradır. Öğleden sonraki saat-leri okumak ve yazmak için 12’ye akrebin gösterdiği saati eksaat-leriz.
Öğleden önce 04.05 Öğleden sonra 16.05
+12
04:05
16:05
Saat ... Saat ... Saat ...
Saat ... Saat ... Saat ...
09:50 23:10 08:29
yelkovan
akrep
92 Kaliteli Eğitim Yayınları Etkinlik Yapalım
Aşağıdaki saatleri okunuşları ile eşleştirelim.
Aşağıdaki saatlerin öğleden önce ve öğleden sonra okunuşlarını yazalım. Öğleden önce Öğleden sonra : : Öğleden önce Öğleden sonra : : Öğleden önce Öğleden sonra : : Öğleden önce Öğleden sonra : :
Aşağıdaki sorularda doğru seçeneği işaretleyelim.
1. Aşağıdaki saatlerden hangisi “Dördü yirmi beş geçiyor.” şeklinde okunur? A) B)
C)
2. İlhan öğleden sonra saat beşe on kala kitap okumaya başlıyor.
Aşağıdaki dijital saatlerden hangisi İlhan’ın kitap okumaya başladığı saati göstermektedir? A) B) C) 16:13 21:45 17:10 04:50 16:50 Üçü çeyrek geçiyor. Altı buçuk Ona çeyrek var.
Yediye beş var. Dördü on üç geçiyor. Biri otuz beş geçiyor.
93 Kazanım: Zaman ölçme birimleri arasındaki ilişkiyi açıklar.
Zaman Ölçme Birimleri Arasındaki İlişki
Aşağıdaki soruları cevapları ile eşleştirelim.
Aşağıdaki soruların cevaplarını işlem yaparak bulalım.
Bilge Not Bir gün 24 saattir. Günler birleşerek haftaları, haftalar birleşerek ayları oluşturur. Bir hafta 7 gündür. Bir yılda 12 ay vardır. 52 hafta bir yıldır. Bir yılda 365 gün vardır.
Saat “sa.”, dakika “dk.”, saniye ise “sn.” şeklinde kısaca gösterilir. 1 saat 60 dakikadır.
1 dakika 60 saniyedir.
Bir dakikalık zamanın geçmesi için saniye ibresinin saatin kadranı üzerinde bir tam dönüş yapması gerekir.
saniye
Bir yılda kaç mevsim vardır? Bir gün kaç saattir?
Bir hafta kaç gündür? Bir saat kaç dakikadır? Bir yıl kaç gündür? Bir dakika kaç saniyedir? Bir yılda kaç hafta vardır? Bir yılda kaç ay vardır?
Üç yılda kaç ay vardır?
5 dakika kaç saniyedir?
İki yıl kaç gün eder?
35 gün kaç hafta eder? 60 12 24 4 7 365 60 52
94
Olayların Oluş Süresi
Aşağıda kursların öğleden sonraki başlangıç ve bitiş saatlerini yazarak kurs süre-lerini örnekteki gibi hesaplayalım. Soruları cevaplayalım.
Kursun Adı Başlama Saati Bitiş Saati Süresi
Satranç ... ... Keman ... ... Matematik ... ... Resim ... ... Bilge Not
Kazanım: Olayların oluş sürelerini karşılaştırır.
Bir olayın oluş süresini bulmak için bitiş zamanından başlama za-manını çıkarırız.
Filmin
başlama saati bitiş saatiFilmin
18:15 19:45 -1 7.-1 5 16.00 01.1 5 Bitiş saati Başlama saati -19.45 18.1 5 01.30
Film, 1 saat 30 da-kika yani bir buçuk saat sürmüştür.
1 saat 15 dakika
w Süresi en uzun olan kurs hangisidir? w Süresi en kısa olan kurs hangisidir? w Hangi kursların süreleri eşittir?
95
Zaman Ölçme Problemleri
Aşağıdaki problemleri Bilge Not’taki gibi soruları cevaplayarak çözelim. w Her hafta bir kitap okuyan Hazal, 5 yılda toplam kaç kitap okur? Problemi Anlayalım: Problemi Çözelim:
Hazal kaç yıl kitap okumuş? ... Bir yıl kaç haftadır? ...
w Turgut, akşam saat 21.10’da uyumak için odasına gitti. Odasına gittikten 20 da-kika sonra uyudu ve sabah saat 07.30’da kalktı. Turgut kaç saat uyumuştur? Problemi Anlayalım: Problemi Çözelim:
Turgut saat kaçta odasına gitmiş? ...
Odasına gittikten kaç dakika sonra uyumuş? ... Saat kaçta uyanmış? ...
w Saat 16.20’de kalkan uçak, 3 saat 30 dakika sonra Paris’e iniyor. Uçak Paris’e indiğinde saat kaçı gösterir?
Problemi Anlayalım: Problemi Çözelim: Uçak saat kaçta kalkmış? ...
Yolculuk kaç saat kaç dakika sürmüş? ...
Bilge Not
Kazanım: Zaman ölçme birimlerinin kullanıldığı problemleri çözer.
Problem: Efe dayı iki yılın 128 günü köyde, diğer günler ise şehir-deki oğlunun yanında kalmıştır. Efe dayı iki yılda kaç gün oğlunun yanında kalmıştır?
Problemi Anlayalım: Problemi Çözelim:
Efe dayı kaç gün köyde kalmış? ... Bir yıl kaç gündür? ...
128 365 3652 730 x gün iki yıl 730 128 602 -gün kalmıştır.
96 Kaliteli Eğitim Yayınları Bölüm Değerlendirme Problemleri
1. Nermin her gün 19.50 ile 20.15 saatleri arasında kitap okuyor. Nermin bir haf-tada toplam kaç dakika kitap okumuş olur?
2. Bir işçi sabah sekiz buçukta işe başlıyor. 12.30’da 1 saat yemek molası veriyor. Moladan sonra 5 saat daha çalışıyor. Bu işçi günde toplam kaç saat çalışmaktadır?
3. Saat 09.00’da hareket eden bir tren bir sonraki istasyona 8 saat sonra varmıştır. Ancak bu süre bilette yazan varış saatinden 15 dakika geçtir. Buna göre bilette varış saati kaç olarak yazılmıştır?
4. Bir otobüs durağından 45 dakikada bir otobüs kalkmaktadır. İlk otobüs 08.30’da da hareket ettiğine göre 3. otobüs saat kaçta hareket eder?
5. Bir mobilet 5 dakikada 4 kilometre yol gitmektedir. Bu mobilet 3 saatte kaç ki-lometre yol gider?
97
Lira - Kuruş Arasındaki İlişki
Aşağıdaki paraların toplam kaç kuruş olduğunu yazalım. Kuruş cinsinden yazdığı-mız paraların kaç lira kaç kuruş olduğunu örnekteki gibi belirtelim.
Aşağıdaki noktalı yerleri uygun ifadelerle örnekteki gibi tamamlayalım. w 125 kuruş = 1 lira 25 kuruş w 3 lira 50 kuruş = 350 kuruş w 225 kuruş = .... lira .... kuruş w 2 lira 10 kuruş = ... kuruş w 325 kuruş = .... lira .... kuruş w 6 lira 75 kuruş = ... kuruş w 115 kuruş = .... lira .... kuruş w 3 lira 85 kuruş = ... kuruş w 445 kuruş = .... lira .... kuruş w 7 lira 99 kuruş = ... kuruş
Bilge Not Fiyatı 1 liradan küçük olan alışverişlerde kuruş (kr.) kullanırız. 1 lira 100 kuruştur.
25 kr. 1 lira 25 kr. 100 kr. + 25 kr. = 125 kr. 300 kr. + 75 kr. 3 lira 75 kr. 375 kr. ... = ... ... = ... ... = ... ... = ... ... = ... ... = ... 135 kr. 1 lira 35 kr.
98
Paralarımızla İlgili Problemler
Aşağıdaki problemleri soruları cevaplayarak çözelim.
w Selin Hanım, mağazadan 79 TL’ye bluz, 85 TL’ye pantolon aldı. Satıcıya 200 TL verdi. Kaç lira para üstü alır?
Problemi Anlayalım: Problemi Çözelim: Bluzun fiyatı kaç liraymış? ...
Pantolonun fiyatı kaç liraymış? ... Satıcıya kaç lira vermiş? ...
w Mehmet Bey, 5 tanesini 70 TL’ye aldığı tişörtlerin tanesini 20 TL’ye satıyor. Buna göre 5 tişörtten kaç lira kâr eder?
Problemi Anlayalım: Problemi Çözelim: Tişörtlerin 5 tanesi kaç liraymış? ...
Bir tişört kaç liraya satılıyormuş? ...
w Didem’in 575 kuruşu var. Fiyatı 8 lira 50 kuruş olan kitabı alması için kaç ku-ruşa daha ihtiyacı vardır?
Problemi Anlayalım: Problemi Çözelim: Didem’in kaç kuruşu varmış? ...
Kitabın fiyatı kaç kuruşmuş? ...
w Mine, tanesi 150 kr. olan simitlerden 5 tane aldı. Satıcıya 10 TL verdi. Ne kadar para üstü alır?
Problemi Anlayalım: Problemi Çözelim: Simitlerin tanesi kaç kuruşmuş? ...
Mine kaç tane simit almış? ... Satıcıya kaç lira vermiş? ...
99
Gram ve Kilogram Cinsinden Ölçme
Aşağıdaki tabloda verilen ürünlerin kütlelerinin kilogram ya da gramdan hangi-siyle ölçülebileceğini işaretleyelim.
Kilogram (kg) Gram (g) ... 1 kg 1 kg 1 kg 1 kg 500 g 250 g 100 g 50 g ... 1 kg 1 kg 1 kg 1 kg 500 g 250 g 100 g 50 g ... 1 kg 1 kg 1 kg 1 kg 500 g 250 g 100 g 50 g ... 1 kg 1 kg 1 kg 1 kg 500 g 250 g 100 g 50 g
Aşağıda işaretlenen kütlelere göre verilen ürünlerin kütlelerini örnekteki gibi ya-zalım.
Bilge Not Kütle ölçü birimi kilogramdır. Kısaca kg ile gösterilir. Bir kilogramdan az kütleler gram birimi ile ölçülür. Gram “g” sembolüyle gösterilir. 1 kilogram = 1000 (bin) gramdır.
Kazanım: Nesneleri gram ve kilogram cinsinden ölçer.
1 kg = 500 g + 500 g
6 kg 430 g
100
Tartma Sonucunu Tahmin Etme
Aşağıda bir tanesinin tahminî kütlesi verilen ürünlerden belirtilen kütleler kadar alınacaktır. Bunun için bu ürünlerden tahminî kaç tane alınması gerektiğini örnek-teki gibi işaretleyelim.
Alışveriş Listesi: 500 g limon, 1 kg domates, 2 kg patlıcan, 1 kg nar, 2 kg elma
Aşağıdaki nesnelerin ve varlıkların tahminî kütlelerini yazalım.
Bilge Not
Kazanım: Bir nesnenin kütlesini tahmin eder ve ölçme yaparak tahmininin doğruluğunu kontrol eder.
Bir nesne grubunun kütlesini tahmin ederken nesne grubunu oluşturan nesnelerden bir tanesinin tahminî kütlesi referans alınır. Bir tane portakalın tahminî kütlesi ile kaç tane portakalın 1 kilogram edeceğini tahmin edebiliriz. ... ... ... ... 70 g 125 g 200 g 250 g 350 g
101 Kilogram, Gram Problemleri
Aşağıdaki problemleri soruları cevaplayarak çözelim.
w Bir manava her birinde 43 kg patates bulunan 12 çuval patates getirildi. Ma-nav patateslerin 358 kg’ını sattı. MaMa-navda kaç kilogram patates kalmıştır? Problemi Anlayalım: Problemi Çözelim:
Bir çuvalda kaç kilogram patates varmış? ... Manava kaç çuval patates gelmiş? ...
Manav kaç kilogramını satmış? ...
w Bir pakette 170 gram susam vardır. Fırıncı aldığı 5 paket susamın 610 gramını kullandığına göre kaç gram susam kalmıştır?
Problemi Anlayalım: Problemi Çözelim: Bir pakette kaç gram susam varmış? ...
Fırıncı kaç paket susam almış? ... Susamın kaç gramını kullanmış? ...
w Yarım kilogram salça, 4 kg domatesten yapılmaktadır. 10 kg salça yapmak için kaç kilogram domatese ihtiyaç vardır?
Problemi Anlayalım: Problemi Çözelim: 4 kg domatesten kaç kilogram salça
yapılıyormuş? ...
Kaç kilogram salça yapılacakmış? ...
102 Kaliteli Eğitim Yayınları Bölüm Değerlendirme Problemleri
1. Buse’nin 395 kuruşu var. Fiyatı 1 lira 75 kuruş olan dondurmalardan 2 tane aldığında kaç kuruşu kalır?
2. Deniz’in kumbarasından 8 tane 25 kuruş, 12 tane 50 kuruş, 15 tane de 10 kuruş çıktı. Deniz’in fiyatı 10 TL olan kitabı alması için kaç kuruşa daha ihtiyacı vardır?
3. Annem kuru yemişçiden 150 g badem, 250 g fıstık, 175 g fındık ve 75 g kuru üzüm aldı. Aldığı kuru yemişleri karıştırdı. Karıştırdığı kuru yemişlerin 238 gramını yedik. Geriye kaç gram kuru yemiş kalmıştır?
4. 52 kg peynir 4 kg’lık kutulara konularak satılacak. Her kutu 48 TL’ye satıldığında kaç lira elde edilir?
5. Bir çiftçi ürettiği 96 kg bezelyenin 1
3 ’ini sattı. Kalanın yarısını ise çocuklarına gönderdi. Buna göre çiftçinin kaç kilogram bezelyesi kalmıştır?
6. Özlem’in kardeşinin kütlesi Özlem ile annesinin kütlesinin farkı kadardır. Özlem, kardeşi ve annesinin kütleleri toplamı 98 kg’dır. Kütlesi en fazla olan anne oldu-ğuna göre annenin kütlesi kaç kilogramdır?
103
Kaliteli Eğitim Yayınları
4. Ünite Değerlendirme 1. Bütün 1 2 Yarım 1 4 Çeyrek 1 1
Tablodaki ifadeler ile kesir gösterimi-nin yazılı olduğu kutular aynı renge boyandığında tablo nasıl görünür?
A) B)
C)
2. ....
....
Yukarıdaki modele göre noktalı yere yazılacak kesir için aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) “Sekizde dört” şeklinde okunur. B) Bir bütünün 8’e bölünüp 4 eş
parçasının alındığını ifade eder. C) Kesrin payı paydasından büyüktür.
3.
Yukarıdaki sayı doğrusunda hangi sembol ile gösterilen nokta 7
10 kesri-nin birim kesrini ifade eder?
A) B) C)
4.
... renkteki balonlar tüm ba-lonları 1
3 ’i kadardır.
Yukarıdaki ifadede noktalı yere aşa-ğıdakilerden hangisi yazılmalıdır? A) Yeşil B) Mavi C) Sarı
5. Bir çiftçi pazara götürdüğü 48 kg bulgurun 1
6 ’ini satamadan eve geri getiriyor.
Buna göre çiftçi kaç kilogram bulgur satmıştır?
A) 40 B) 42 C) 8 1 0
104 Kaliteli Eğitim Yayınları 6. Yandaki saat 15 dakika
geri kalmıştır.
Buna göre saati
ayar-ladığımızda okunuşu aşağıdakilerden hangisi gibi olur?
A) Üçü otuz beş geçiyor. B) Dörde çeyrek var. C) Üçü elli geçiyor.
7. Melisa’nın girdiği sınav 15.45’te bitti. Sınav süresi 1 saat 30 dakika ol-duğuna göre aşağıdaki saatlerden hangisi sınavın başladığı saati gös-termektedir?
A) B)
C)
8. Duru’nun 3 tane 25 kuruşu, 3 tane 50 kuruşu, 2 tane de 1 lirası var. Buna göre Duru’nun toplam parası ne kadardır? A) 450 kuruş B) 4 lira 25 kuruş C) 3 lira 75 kuruş 9. 1 kg 4tl 1 kg3tl 1 kg6tl
Asu Hanım manavdan 2 kg domates, 1 kg salatalık, yarım kilogram biber alıyor. Satıcıya 20 TL verdiğine göre kaç lira para üstü alır?
A) 6 B) 7 C) 8
10.
100 g 50 g
Yukarıdaki terazinin denge durumu-na göre aynı büyüklükte 5 elmanın kütlesi kaç gramdır?
105
Geometrik Cisimler
Aşağıdaki geometrik cisim modellerinin yüzlerini, köşelerini, ayrıtlarını belirtelim. Noktalı yerleri uygun ifadeler ile tamamlayalım.
Bilge Not
Kazanım: Küp, kare prizma, dikdörtgen prizma, üçgen prizma, silindir, koni ve küre modellerinin yüzlerini, köşelerini, ayrıtlarını belirtir.
Geometrik cisimler yüz, köşe ve ayrıtların bir araya gelmesiyle oluşur. Geometrik cisimlerin yüzlerinin birleştiği yere ayrıt, yüzeylerini oluşturan her bir şekle ise geometrik cismin yüzü denir.
Küpün 6 yüzü vardır. Bütün yüzleri karesel bölgedir. Küpün 8 tane köşesi, 12 tane ayrıtı vardır. 5. Ünite köşe yüz ayrıt ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
kare karesel bölge
küp
w Küpün .... yüzü vardır. Bütün yüzleri ... bölge-dir. .... tane köşesi ve .... tane ayrıtı vardır.
w Kare prizmanın .... yüzü vardır. .... yüzü karesel böl-ge, .... yüzü dikdörtgensel bölgedir. .... tane köşesi ve .... tane ayrıtı vardır.
w Dikdörtgen prizmanın .... yüzü vardır. Bütün yüzleri ... bölgedir. .... tane köşesi ve .... tane ayrıtı vardır.
w Üçgen prizmanın .... yüzü vardır. .... yüzü üçgensel bölge, .... yüzü dikdörtgensel bölgedir. .... tane köşesi ve .... tane ayrıtı vardır.
106 Kaliteli Eğitim Yayınları Etkinlik Yapalım
Aşağıdaki geometrik cisimlerin adlarını yazalım. Özelliklerinin yazıldığı kutular ile eşleştirelim.
Aşağıdaki sorularda doğru seçeneği işaretleyelim.
1.
2 3 1
Yukarıdaki geometrik cisimde ayrıt kaç numara ile gösterilmiştir?
A) 1 B) 2 C) 3
2. Aşağıdaki geometrik cisimlerden han-gisinin yüz sayısı diğerlerinden fazla-dır? A) B) C) ... ... ...
3 yüzü vardır. 2 yüzü daire-sel, 1 yüzü dikdörtgensel böl-gedir. Köşesi ve ayrıtı yoktur.
2 yüzü vardır. Bir yüzü dai-resel bölgedir. Köşesi ve ayrıtı yoktur.
Köşesi ve ayrıtı yoktur. 1 yüzü vardır.
107
Küp, Kare Prizma ve Dikdörtgen Prizma
Aşağıdaki tabloda geometrik cisimlerin köşe, yüz ve ayrıt özelliklerini belirtelim. Noktalı yerlere uygun ifadeleri yazarak benzer ve farklı yönlerini açıklayalım.
Geometrik Cismin Adı Köşe Sayısı Ayrıt Sayısı Yüz Sayısı
Yüz Özellikleri Tüm yüzleri
karedir.
Bilge Not
Kazanım: Küp, kare prizma ve dikdörtgen prizmanın birbirleriyle benzer ve farklı yönlerini açıklar.
Küp, kare prizma ve dikdörtgen prizmanın birbirleriyle benzer ve farklı yönlerini açıklamak için köşe, yüz ve ayrıt özelliklerini karşılaştırırız.
Benzer Özellikleri: Hepsinin .... köşesi vardır. Hepsinin .... ayrıtı vardır. Hepsinin .... yüzü
vardır.
Farklı Özellikleri: Küpün tüm yüzleri ... bölgedir. Kare prizmanın 2 yüzü
... bölge, 4 yüzü ... bölgedir. Dikdörtgen prizmanın tüm yüzleri ... bölgedir.
108
Kare, Dikdörtgen ve Üçgen
Aşağıdaki kutulara cetvel kullanarak kare, dikdörtgen ve üçgen çizelim. Çizdiğimiz şekillerin köşegenlerini belirtelim.
Bilge Not
Kazanım: Cetvel kullanarak kare, dikdörtgen ve üçgeni çizer; kare ve dikdörtgenin köşegenlerini belirler.
Cetvel ile verilen ölçülere uygun kare, dikdörtgen ve üçgen çizimine 0 (sıfır) noktasını işaretleyerek başlarız.
Geometrik şekillerde komşu olmayan kar-şılıklı köşeleri birleştiren doğru parçasına
köşegen denir.
Karenin ve dikdörtgenin iki köşegeni vardır. Üçgenin köşegeni yoktur.
köşe
köşegen
109
Kenar Sayılarına Göre Şekiller
Aşağıdaki geometrik şekillerin kenar sayılarını içlerine yazalım. Geometrik şekilleri isimleri ve benzediği nesneler ile örnekteki gibi eşleştirelim.
Bilge Not
Kazanım: Şekillerin kenar sayılarına göre isimlendirildiklerini fark eder.
Geometrik şekiller, kenar sayılarına göre isimlendirilir. Yandaki trafik işaret levhasının 8 kenarı olduğundan şekle sekizgen denir.
dörtgen yedigen üçgen sekizgen altıgen 5 beşgen
110 Kaliteli Eğitim Yayınları Bölüm Değerlendirme Problemleri
1. Buğra matematik dersinde küp modeli yapacaktı. Ayrıt olarak kullanmak için 5 deste sayı çubuğu getirdi. Getirdiği sayı çubuklarını oyun hamuru ile birleştirerek 2 tane küp modeli oluşturdu. Geriye kaç tane sayı çubuğu kalmıştır?
2. 32 kişilik bir izci grubu kamp için gittikleri yerde üçgen prizma şeklinde kamp çadırları kuruyorlar. Yanlarında getirdikleri 72 çadır demirini çadırlarda ayrıt olarak kullanıyorlar. Her çadırda eşit sayıda kişi kaldığına göre bir çadırda kaç kişi kalmaktadır?
3. Dedem altıgen şeklindeki bahçenin her kenarına dokuzar fidan dikiyor. Bir fidanın fiyatı 18 TL olduğuna göre dedem fidanlar için toplam kaç lira ödemiştir?
4. Sevgi kare prizma şeklindeki bir hediye kutusunu süslemek için 84 tane boncuk kullanıyor. Sevgi hediye kutusunun her yüzü için eşit sayıda boncuk kullandığına göre kutunun bir yüzü için kaç boncuk kullanmıştır?
111
Geometrik Örüntüler
Aşağıdaki geometrik şekiller ile oluşturulan kaplama örüntülerini devam ettirelim.