Örnek olay yöntemi, sınıf ortamında günlük hayatta karşılaşılan problemlerin çözümünde ve bir konuda uygulama yaptırmak, beceri kazandırmak amacıyla kullanılan yöntemdir. Örnek olaylar, genelde yazılıdır, görsel olan olaylara da yer verebilir. Kısa bir sunumdan sonra öğrenciler bu
146 Aykaç, Aktif Öğretim Yöntemleri, s. 113; Küçükahmet, Öğretim İlke ve Yöntemleri, s.
83; Demirel, Planlamadan Değerlendirmeye, s. 64.
147 Aykaç, Aktif Öğretim Yöntemleri, s. 113-114; Küçükahmet, Öğretim İlke ve Yöntemleri, s. 84.
61
konu hakkındaki fikirlerini, başka bir ifade ile olayın sebeplerini, gelişimini ve mümkün sonuçlarını ortaya koyup tartışırlar. Seçilen olay iyi bir olay ise bunun geliştirilip yaygınlaştırılmasının; kötü bir olay ise bunun engellenmesi ve düzeltilmesinin yolları hep birlikte ortaya konmaya çalışılır.
Daha önceden öğrenilmiş kavram ve ilkelerin uygulanmaya konulmasıyla, öğrenme-öğretme ortamında kuram ve uygulama arasındaki boşluğun doldurulmasına yardımcı olur. Buluş yoluyla öğretme yaklaşımında ve kavrama düzeyinde kazandırılacak bilişsel hedef davranışların kazandırılmasında kullanılabilir. Öğrenci merkezlidir. Öğrenciler; bildiklerini ve kavradıklarını gerçek bir duruma uygulama şansı bulurlar. Bir problemi çözmeyi ve analiz edip sonuca ulaşamayı öğrenirler.
Örnek olay incelemesi öğrencilerin sorunlu bir olaya aktif olarak katılmalarını gerektiren bir yöntemdir. Sorunlu olay gerçek ya da hayali olabilir. Olayı anlatan ve gerekli verileri kapsayan bir rapor üzerinde çalışan öğrenciler, olayı öğrenir, verileri analiz eder, sorunu değerlendirirler.
Tartışarak olayın sebeplerine ya da çözümüne ilişkin öneriler getirirler.
Özellikle sosyal bilimlerde pek çok konu örnek olay biçiminde sınıfa getirilebilir. Öğrenciler tartışarak öğrenme imkanına kavuştukları için bu yöntemden oldukça hoşlanmamaktadırlar.
Hemen her alanda rahatlıkla uygulanabilecek bir yöntemdir. Öğrenciler burada problem çözme tekniklerini, işbirliği içinde öğrenme, rol oynama gibi teknikleride rahatlıkla kullanabilirler.148
3.7.1. Örnek Olay Yönteminde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar Örnek Olay yönteminde dikkat edilmesi gereken hususlar şunlardır:
• Sınıfa getirilecek örney olayda temel ayrıntılar iyi belirlenmelidir.
• Örnek olayda temel bir sorun bulunmalıdır.
• Örnek olayda ki sorun analiz edilmeli ve iyice anlaşılmalıdır.
148 Demirel, Planlamadan Değerlendirmeye, s. 62-63; Küçükahmet, Öğretim İlke ve Yöntemleri, s. 91.
62
• Örnek olay, hedefler, ilişkiler ve değerler açısından değerlendirilmelidir.
• Örney olayda sorunun çözümü için öğrencilere ön bilgi amacıyla yazılı bir rapor, video film vb gösterilmelidir.
• Örnek olayın sebebi, şekli ve sonuçlarına yönlendirici tartışma soruları önceden belirlenmelidir.
• Örnek olaydan elde edilen ilke ve sonuçlarda fikir birliğine varılan öneriler kaydedilmelidir.
• Örnek olayda elde edilen sonuçların ne işe yarayacağı üzerinde durulmalıdır.
• Olaylar iyi seçilmeli, olay içinde sınıfı korkutacak, tiksindirecek, ahlaki değerlerini zedeleyecek unsurlar ayıklanmalıdır.
• Pedagojik olarak tartışılabilecek ve eğitsel sonuçlar çıkarılabilecek olaylar seçilmelidir. Seçilen olaylar öğrencilerin seviyesine uygun olmalıdır.
• Örnek olay açık bir şekilde yazılmalıdır. Eğer öğretmen gerçek bir olayın sınıfta tartışılmasını istiyorsa, yer, zaman ve kişi isimlerini değiştirmelidir.
• Örnek olay mümkünse film olarak, veya resim, ses kaydı vb.
olarak sınıfa getirilmelidir. Olayın doğru aktarılması konusunda şüphe olmamalıdır.
• Olay güncel olmalı, sınıfın düşünme ve tartışmaya katılma güdülerini arttırmalıdır.
• Olayın istenilen yönde tartışılmasına yarayacak kilit sorular hazırlanmalıdır.
• Öğretmen olay üzerindeki mümkün tartışmaları önceden düşünebilmeli, konunun dağıtılmasını engelleyerek, gerektiğinde tartışmaları yumuşatarak konunun eğitsel değerini her zaman yüksek tutmalıdır.
• Zamandan tasarruf etmek için benzer olayların başka yerlerdeki gelişimleri ve çözüm yolları üzerinde ön bilgiler hazır
63
tutulamalıdır. Bunun için gerektiğinde öğretmen ve bir grup öğrenci, olay üzerinde iyi bir ön araştırma yapmalıdırlar.
• Örnek olay üzerine ortaya çıkan fikirlerin uygulanması tartışılmalı ve izlenmelidir.
• Öğrencilerin bu etkinlikten yararlanabilmeleri için olayı iyice anladıklarından emin olunmalıdır.
• Öğrencilerin yanlış çözümlere gitmeleri önlenmelidir.
• Olay bütün olarak değerlendirilmelidir.
• Öğrencilerin, deneyimleri değerlendirmelerine yardım edilmelidir.
• Olay tartışmaya,kavgaya açık bir konu ise idareye önceden haber verilmelidir.
• Bu yöntemle birlikte diğer yöntemlerin uygulanmasına özen gösterilmelidir.149
3.7.2. Örnek Olay Yönteminin Faydaları ve Sınırlılıkları
Örnek Olay yönteminin faydaları ve sınırlılıkları Tablo 6’da aşağıda verilmiştir.
149 Demirel, Planlamadan Değerlendirmeye, s. 63; Küçükahmet, Öğretim İlke ve Yöntemleri, s. 92.
64
Tablo 6: Örnek Olay Yönteminin Faydaları ve Sınırlılıkları
Örnek Olay Yönteminin Faydaları Örnek Olay Yönteminin Sınırlılıkları
• Öğrenci merkezlidir.
• Hayata en yakın öğretim yöntemlerinden biridir. Günlük hayattaki birçok olay etrafındaki sosyal, kültürel ve bilimsel eğitim- öğretim bu yöntem yardımıyla kolaylıkla yapılabilir.
• Öğrenciler belli bir sorunla ilgilendikleri için ilgi ve güdüleri genellikle yüksektir.
• Öğrencilerin hepsi bir konuda veya olay üzerinde yoğun zihinsel çaba gösterirler;
bilgi ve deneyimlerini burada uygulamaya koymaya çalışırlar. Soyut düşünceler burada pratiğe, uygulamaya dönüştürülebilir.
• Öğrencilerin bağımsız düşünme, fikir üretme ve fikirlerini ortaya koyarak tartışma özellikleri gelişir. Problemi çözmeyi analiz edip sonuçlandırmayı öğrenirler.
• Öğrencilere diğer öğrencilerle çalışma olanağı sağlar. Sorunları tartışarak çözme yeteneğini geliştirir.
• Öğrenciler ders kitabı dışındaki materyallerden de faydalanma olanağına kavuşurlar.
• Tüm öğrencilerin tartışmalara katılmaları sağlanır.
• Öğrencileri gerçek yaşamda karşılaşabileceği problemleri sınıf ortamında çözmelerine olanak sağlar.
• Öğrencilere bildiklerini, kavradıklarını gerçek olayda uygulama fırsatı sağlar.
• Öğrencilerin aktif olarak katılımları, sosyal becerilerini, problem çözme gücünü, yaratıcılığı geliştirir.
• Kalabalık sınıflarda uygulanması zordur.
• Öğretmenin grup liderliği yapamayacağı durumlarda olayın ayrıntılarını bilen bir lidere ihtiyaç duyulur.
• Örnek olay gerçeği tam karşılamadığı için bazı durumlarda uygulanması güçtür.
• Tartışmaları yönetmede ve değerlendirmede zorluklarla karşılaşılabilir.
• Olaylar öğrenci seviyesine uygun seçilmezse, öğrenciler sağlıklı fikir üretemezler ve tartışamazlar.
• İncelenmesi düşünülen olaya tam olarak uygun bir örnek olay yazmak bazen güç olabilir.
• Öğrencilerin bazıları bu tür etkinliklere katılmayabilirler. Öğrenciler yeterli bilgi ve deneyimlere sahip değil iseler katılım az olabilir ve değişik fikirler ortaya konamaz.151