VE AKSESUARLARI 8.022.460.339 7.832.879.238 -2,4 62 ÖRÜLMEMİŞ GİYİM EŞYASI VE AKSESUARLARI 5.445.285.739 5.326.310.325 -2,2 TOPLAM 13.467.746.078 13.159.189.563 -2,3 Kaynak:www.dtm.gov.tr/.../TekstilKonfeksiyonDb/Tekstil_Konfeksiyon_web.doc
Hazır giyim sektörü 2008 yılında 2007’ye göre %2,3 oranında azalışla 13,2 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirmiştir. Sektör ihracat artışında son dönemde bir
115
Arslan, Oğuzhan, Konfeksiyon İşletmelerinde Yönetim Bilgi Sistemlerinin Tasarlanması ve uygulanması, Dokuz Eylül Sosyal Bilimler Enstitüsü(Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İzmir, 2002
116
Orakçıoğlu, Süleyman, Türk Tekstil ve Konfeksiyon Sektöründe Girdi Fiyatları ve Döviz Kurlarının Rekabete Etkisi, erişim adresi:
http://www.turktrade.org.tr/index2.php?option=com_content&do_pdf=1&id=224
117
İTKİB Genel Sekreterliği, İstatistiklerle Türkiye Tekstil ve Konfeksiyon Dış Ticareti, İstanbul, 2008, erişim adresi, http://www.itkib.org.tr/itkib/istatistik/dosyalar/2008_YILLIK_ISTATISTIK.pdf
yavaşlama görülse de, 2000 yılında yaklaşık 6,2 milyar dolarlık ihracatı olan sektör aradan geçen zaman içinde 2008 yılında bu rakamı ikiye katlamıştır.118
Türk Tekstil ve Konfeksiyon Sanayi uluslararası tekstil ticaretinde önemli bir yeri ve konumu bulunmaktadır. 2006 yıllık Dünya Ticaret Örgütü verilerine göre, Türkiye Dünyanın 4. büyük hazır giyim tedarikçisi ve 8. büyük tekstil tedarikçisidir. Eurostat verilerine göre ise hem tekstilde, hem de hazır giyimde AB ülkelerinin 2. tedarikçisi durumundadır.119
Hazır giyim sektörü, tasarımdan paketlemeye dört temel süreçte gerçekleşmektedir. Birinci aşama, tasarımdır. Model geliştirme- kalıp çıkarma gibi faaliyetlerin gerçekleştirildiği bu aşamada, işlemler büyük ölçüde bilgisayar destekli tasarım ile yapılabilmektedir. İkinci aşama dikim öncesi işlemler olup serileme, kesim pastalı hazırlama ve kesim gibi aşamaları içermektedir. Bu aşamada da büyük ölçüde bilgisayar destekli tasarım ve üretim teknolojileri kullanılmaktadır. Üçüncü aşama dikim sürecidir. Dikiş makinelerinde artan hız ve ek donanımlarla çok daha hızlı çalışmak mümkün olmuştur. Bazı dikim işlemleri otomatlarda yapılabilmektedir. Ancak dikim süresi, toplam işlem süresinin %10-30 kadarını oluşturmakta, geri kalan süre kumaş ve aksesuarı dikime hazır pozisyona getirmek için harcanmaktadır. Giyimin temel hammaddesi olan kumaşın şekil stabilitesine sahip olmaması nedeniyle el işçiliğinin yerine robot gibi otomatik çalışan sistemler çok fazla kullanılamamakta ve dikim işlemleri emek yoğun özelliğini korumaktadır. Son aşama ise dikim sonrası ütüleme-kalite kontrol, paketleme gibi işlemler olup yine el işçiliğine dayanan işlemlerdir.120
Teknolojinin hızla geliştiği günümüzde süreçleri bakımından yüksek teknolojinin en az etkilediği sektör hazır giyim sektörüdür ve bu nedenle hala emek yoğun yapısını korumaktadır. Sektör bu özelliği ile önemli bir istihdam alanıdır. Ülkemizde hazır giyim sektöründe 1,5 milyon kişi çalışmaktadır. 121
118 www.dtm.gov.tr/.../TekstilKonfeksiyonDb/Tekstil_Konfeksiyon_web.doc 119 Orakçıoğlu, s.1 120
Tarakçıoğlu, Işık, 1. Tekstil Şurası Konuşması, İstanbul Ticaret Odası Yayınları Yayın No: 2007-39, İstanbul, 2007, s.114-121
121
ITO, 1. Tekstil Şurası Sonuç Bildirgesi, İstanbul Ticaret Odası Yayınları Yayın No: 2007-39, İstanbul, 2007, s.6
Ülkemizde tekstil ve konfeksiyon sektöründe 40,000 civarında işletme bulunmaktadır. Bu işletmelerin %25’i ihracat yapmakta, %92’si KOBİ niteliği taşımaktadır. 122 Bu nedenle kobilerin karşılaştıkları sorunlar hazır giyim sektörü için de geçerli olmaktadır.
Ülkemiz açısından bu kadar önem taşıyan hazır giyim işletmelerinin rekabet güçlerini arttırabilmeleri için gerekli aksiyonu almak üzere, bu işletmelerin desteklenmesi ve yönlendirilmesi gerekmektedir. Bu aksiyonlar aslında, işletmelerin performansının ölçüsü de olan, doğru işi, doğru zamanda, doğru biçimde, istenen kalitede, doğru miktarda ve en az maliyetle üretmektir.123
3.4 Uygulama Yapılan İşletmenin Tanıtılması
Uygulama yapılan işletme, yıkamalı ürünler üreten ve Avrupa, Asya, Avustralya ve Amerika’da pek çok ülkeye ihracat yapan bir hazır giyim işletmesidir. 2001 yılında kurulmuş olan işletme, 65,000m² açık, 30,000m² kapalı alana sahiptir. İşletmenin şu anda toplam 510 çalışanı bulunmaktadır. İşletme aylık 253,000 parça üretim kapasitesine sahiptir. İşletmede ağırlıklı kot pantolon üretimi yapılmakla birlikte, etek, ceket, yelek, çanta gibi yıkamalı her türlü ürün üretimi yapılabilmektedir.
İşletmenin genel üretim süreci Şekil 11’de görülmektedir. İşletme planlama, model-kalıp, yıkama işlemlerini kendi bünyesinde gerçekleştirmekte, kesim, dikim, yıkama öncesi işlemler(zımpara, hipo, bıyık vb.), finishing ve paketleme işlemlerini fason olarak ürettirmektedir.
122
ITO, s.7 123
CÖNER, Altan, Alper Gelin, “Konfeksiyon Sektöründe Kotasız Bir Dünyaya Hazırlanırken Kritik Pazarlama Stratejileri Üzerine Bir Çalışma”, 1. Kobi’ler ve Verimlilik Kongresi El Kitabı, İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları Yayın No:43, İstanbul, 2004, s. 481-493
Şekil 11: İşletmenin Genel Üretim Süreci
İşletme bünyesinde ayrıca ürün geliştirme bölümü bulunmaktadır. Bu bölümde yeni ürün tasarımları yapılmakta ve koleksiyonlar hazırlanmaktadır. İşletme, müşterilerine koleksiyon sunumu yaparak tasarım hizmeti vermektedir. Ayrıca müşterilere özel, ürün geliştirme toplantıları yapılarak değişik kumaş ve yıkama özellikleri sunulmakta ve model geliştirme konusunda hizmet verilmektedir.
3.5 Hazır Giyim İşletmesinde Metot Etüdü Uygulaması
Metot etüdü, işletmenin modelhane numune dikim bölümünde uygulanmıştır. Numune dikim bölümü, modelhanenin diğer bölümlerinden doğrudan etkilendiği için modelhaneyi kısaca tanıtmak yerinde olacaktır.
3.5.1 Modelhanenin Tanıtılması
Modelhane, pek çok bölümden bilgi alarak bu bilgilerin üretime hazır hale getirilmesini sağlayan ve pek çok bölüme bu bilgileri ulaştırarak diğer bölümleri destekleyen bir bölümdür. Modelhanenin üç temel fonksiyonu vardır:
1. Müşterinin istediği nitelikte numune üretimini sağlamak
2. Müşteriden aldığı bilgiler ve kendi bünyesinde oluşturduğu bilgiler doğrultusunda giysi kalıplarının oluşturulmasını sağlamak
3. Müşteriden aldığı bilgiler ve kendi bünyesinde oluşturduğu bilgiler ile üretime bilgi sağlamak ve üretimin sorunsuz işlemesine yardımcı olmak
Modelhane kendi içinde dört bölüme ayrılmaktadır. Bu bölümler:
1. Teknik Tasarım: Bu bölüm müşteriden gelen teknik dosyaların