Örgütsel Faktörler

Bağlılık ve çeşitli örgütsel faktörler arasındaki ilişki, kapsamlı bir şekilde incelenmiş ve örgütsel bağlılıkla ilişkili olabilecek çok sayıda örgüt uygulamaları ve politikaları tanımlanmıştır. Bunlar; işin niteliği, liderlik ve yönetim, ücret, örgütsel kültür, örgütsel ödüller ve takım çalışmasıdır.

68 DÖNÜŞÜMCÜ LİDERLİĞİN ÖRGÜTSEL BAĞLILIĞA ETKİSİNDE ÇALIŞAN PERFORMANSININ ROLÜ

2.3.2.1. İşin Niteliği ve Önemi

İşin niteliği, çalışanların örgütsel bağlılıklarını etkileyen en önemli faktörlerdenbirisidir. İşin önemi, örgüt içinde veya örgüt dışında, bir işin insanhayatınaetkisi olarak ifade edilebilir (Saldamlı, 2009: 37).

İş kapsamının kısıtlı ve zor olması sebebiyle toplumun düşük statü mesleklerinde (örneğin; temizlik görevlileri, sekreterler) çalışan bireylerin mesleklerine daha az bağlı oldukları öne sürülmüştür. Ancak toplum tarafından daha anlamlı oldukları düşünülen mesleklerde (örneğin; doktorlar, avukatlar) çalışan bireylerin ise mesleklerine daha çok bağlı oldukları belirtilmiştir (Cohen, 1992: 541). Dolayısıyla işin niteliği, çalışanların örgütsel bağlılığını olumlu veya olumsuz etkileyebilmektedir.

2.3.2.2. Yönetim ve Liderlik

Yöneticilerin, örgütlerde sergiledikleri liderlik ve yönetim biçimleri, örgütsel bağlılığı olumlu veya olumsuz yönde etkilemektedir. Örneğin; katılımcı ve esnek bir yönetim şekli ile liderlik biçimi çalışanların örgütsel bağlılıklarını olumlu bir biçimde etkilerken, otoriter bir yönetim şekli çalışanların örgütsel bağlılıklarını olumsuz biçimde etkilemektedir (Saldamlı, 2009: 37).

Çalışanlar, yöneticileri tarafından verilen desteği, kendilerine yönelik bağlılığın bir göstergesi olarak değerlendirebilir. Çalışanların bu şekilde düşünmesi, örgüte olan bağlılıklarını arttıracağı düşünülmektedir.

69

Çalışanların örgütü desteksiz gördükleri, karar vermede sınırlı bir role sahip oldukları ve iş rolleri ve performanslarıyla ilgili çok az geri bildirim aldıkları durumlarda düşük bağlılık gösterilir. Böylece, kuruluştaki mevcut yönetim tarzı ve uygulamaları, diğer iş deneyimi belirleyicileriyle birlikte örgütsel bağlılığı olumlu veya olumsuz etkilemek için kullanılabilir (Dick ve Metcalfe, 2001: 115).

2.3.2.3. Ücret Düzeyi

Hızla değişen ve gelişen günümüz dünyasında ücretlendirme, hemçalışanları motive etme ve ödüllendirmehem de örgütü daha ileriye götürme bakımındanson derece önemli bir yere sahiptir. Stratejik hedeflere ulaşabilmek amacıyla ücretlendirme stratejisinin örgütsel bağlılıkla uyumlu olması, çalışanların bu yolda desteklenmesi ve yönlendirilmesi bakımındanönemlidir (Saldamlı, 2009: 37).

Genel olarak yapılan çalışmalarda, örgütsel bağlılık ile ücret düzeyi arasında pozitif bir ilişki olduğu gözlemlenmiştir. Ücret düzeyi, bireyin doğrudan ücret veya maaşına karşılık gelir.

Ücretlerinden memnun olan çalışanlar, örgütleri hakkında olumlu hislere sahip olurlar ve bunun sonucunda da örgüte karşı duygusal olarak bir bağ hissederler. Buna ek olarak, çalışanların aldıkları ücretten memnun olmaları, onlara iyi bir ödeme yapıldığının göstergesidir. Bu, çalışanların örgütten ayrılmalarına engel oluşturur ve böylece devam bağlılığı artar. Son olarak, çalışanlarını tatmin eden yüksek ücretler, borçlanma veya yükümlülük duygusuna yol açarak normatif bağlılığı arttırır (Dhawan ve Mulla, 2009: 62).

70 DÖNÜŞÜMCÜ LİDERLİĞİN ÖRGÜTSEL BAĞLILIĞA ETKİSİNDE ÇALIŞAN PERFORMANSININ ROLÜ

2.3.2.4. Örgütsel Kültür

Örgüt kültürü, bağlılıkların oluşturulması ve performansların arttırılmasında önemli bir belirleyici faktördür. Çalışanlar işyerinde mutlu değilse, örgüte daha az bağlılık gösterirler ve dışarıda başka fırsatlar aramaya yönelirler. Fırsatlar mevcut değilse veya ulaşılmazsa, kendilerini örgütten duygusal olarak uzaklaştıracaklardır. Bu, kişinin örgütsel bağlılığını etkileyecektir.

Robbins’e göre örgüt kültürü, çalışanlar için örgütte işleri yürütmenin yolunu belirtir. Örgüt kültürü, örgütün tüm üyelerinde gözlenen ve kuruluşu diğer kuruluşlardan ayıran kalıcı özelliklerdir (Robbins ve Judge, 2013: 512). Başka bir deyişle, örgüt kültürü her organizasyonun toplumsal kimliğini belirtir. Yapılan araştırmalar, örgüt kültürünün tüm çalışanlar için iş güvenliğini sağladığını ve yaşam boyu veya uzun süreli istihdam sağladığını ve iş güvenliğinin çalışanların örgütsel bağlılıklarının geliştirilmesine yol açtığını göstermektedir (Ghorbanhosseini, 2013: 1020).

2.3.2.5. Örgütsel Ödüller

Ödül, bir organizasyondaki çalışanların davranışlarını dışsal veya içsel olarak güçlendiren, koruyan ve geliştiren her şey olarak tanımlanır. Başka bir ifadeyle ödül, çalışanların sunduğu hizmet karşılığında organizasyondan aldığı paradır (Ong ve Teh, 2012: 1010).

Ödül sistemleri; örgütsel amaçları, değerleri ve stratejileri dikkate alan insan kaynakları yönetiminin temel bir fonksiyonudur. Dolayısıyla her işletmenin bir ödüllendirme sistemine ihtiyacı vardır.

71

Ödül sitemleri, bir örgütün çalışanları için sağladığı parasal, parasal olmayan ve psikolojik ödemeleridir. Çalışanlar ödül sistemlerini, işverenleri ile kendi aralarında, iyi yapılmış bir iş için verilen bir ödül olarak görmektedir. Çalışanların bu değişim görüşünü görme biçimi örgütsel bağlılık düzeylerini belirler (Humphrey, 2009: 10).

Ödül, çalışanın motivasyonunun arttırılmasında önemli bir yere sahiptir. Yöneticiler, ödül sistemi sayesinde, çalışanların davranışlarını önemli derecede etkileyebilir. Yöneticilerin, çalışanlarını yaptıkları işler için ödüllendirmesi, onların örgüte olan bağlılığının artmasını sağlayacaktır. Bu da, örgütlerin başarıya ulaşmasında katkı sağlayacaktır.

2.3.2.6. Takım Çalışması

Çalışanların örgütsel bağlılığını etkileyen en önemli faktörlerden birisi de takım çalışmasıdır. Takım çalışmasının, çalışanlar ve yöneticiler arasında güçlü ve destekleyici bir ilişkinin geliştirilmesine yol açtığı düşünülmektedir.

Takım çalışması, “bir işletme içindeki çalışanların birbirleriyle nasıl işbirliği yaptıkları ve örgütsel amaçlar doğrultusunda birlikte çalıştıkları” olarak tanımlanmıştır. Bu çalışma biçimini tanımlamak için gruplar, takımlar ve iş birimleri gibi çeşitli terimler farklı zamanlarda ve farklı ortamlarda kullanılmıştır (Delarue ve diğ., 2008: 129).

Örgütlerin başarıya ulaşmasında her ne kadar bireylerden söz edilse de, asıl önemli olan takımın başarısıdır. Takım içinde alınan ortak kararlar

72 DÖNÜŞÜMCÜ LİDERLİĞİN ÖRGÜTSEL BAĞLILIĞA ETKİSİNDE ÇALIŞAN PERFORMANSININ ROLÜ

ne kadar çoksa, örgütsel bağlılık bir o kadar fazla olur. Karar alma süreçlerine bireylerin de aktif bir şekilde katılımının sağlanması, örgütün kendilerine değer verdiğinin bir göstergesi olarak algılanacaktır. Dolayısıyla bireyler, kendilerini değerli hissettikleri için örgüte karşı duygusal bir bağ hissederler. Bu da, örgütün başarıya ulaşmasına önemli derecede katkı sağlayacaktır (Korsgaard ve diğ., 1995: 61).