Örgütsel Bağlılığın Temel Unsurları

Örgütsel bağlılık konusu çok yönlü incelenmiş ve söz konu olan bu kavram; Meyer ve Allen tarafından Duygusal, Devamlılık ve Normatif bağlılık olarak üç unsurda ele alınmıştır. Söz konusu olan duygusal, devamlılık ve normatif bağlılık öğeleri aşağıda detaylı bir şekillerde açıklanmaktadır.

2.3.1. Duygusal Bağlılık

Duygusal bağlılık, işgörenin örgütte çalışmasından dolayı mutlu olması ve örgütsel değerlerin birbirleriyle uyumlu olması sonucunda ortaya çıkmıştır. Çalışan kendine has değerlerinin örgütte bulunduğunu hissettiğinde, bağlı bulunduğu örgüte karşı duygusal bağlılık durumu oluşacaktır.143

142

Ahmet Tayfun, Karabey Palavar, İrfan Yazıcıoğlu, “Otel İşletmelerinde Çalışan İşgörenlerin Bağlılık Düzeylerinin Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi”, Kamu-İş, Sayı:2, 2008, s.262.

143 _{Yavuz Demirel, “Örgütsel Güvenin Örgütsel Bağlılık Üzerine Etkisi: Tekstil Çalışanlarına Yönelik Bir}

51

Aynı zamanda duygusal bağlılık; işgörenlerin örgüt içerisindeki faaliyetlere içtenlikle bağlı kalarak özleşmesi, ailenin bir parçası olarak hissetmesi ve sadakatli yaklaşımlar sergilemesidir.144

Örgüte karşı duygusal bağlılığı bulunan işgörenler, örgütte zorunlu olduklarından dolayı değil, isteyerek ve severek görevlerini yapmaktadırlar. İşgörenin örgüte karşı hissettiği duygusal bağlılık örgütle özdeşleşmesini ve bütünleşmesini sağlar. Bunların yanı sıra işgörenler, örgütlerinin başarısı için kendileriyle ilgili birtakım fedakârlıklar yapmaya içtenlikle razı olurlar.145

Yapılan araştırmalar sonucunda, geliştirilerek hazırlanmış ölçek sorularından faydalanarak aşağıda duygusal bağlılık tutumunu belirleyen konular maddeler halinde belirtilmiştir.146

 İşgören kendisini, örgüt içerisinde ailenin bir parçası gibi hissetmez,

 İşgören kendisini, örgüte tamamen duygusal yönden bağlanmış olarak hisseder,  İşgörenin örgütte çalışıyor olmasının, mesleki açıdan önemi büyük olmaktadır,  İşgören örgüt içinde kendisini doğru yerde hisseder,

 İşgören sadakatinin, örgütün hak etmediğini düşünür,

 İşgören, örgütte çalışmaktan ve başkalarına söylemekten gurur duyar,

 İşgören emekli oluncaya dek, bağlı bulunduğu örgütte bulunma arzusu içerisinde olur.

İşgörenin örgütte kalması, örgüt hedef ve değerlerini kabullenmesi duygusal bağlılıkta en kritik bağlılık unsuru olmaktadır.147

144 _{Yavuz Demirel, “Örgütsel Bağlılık ve Üretkenlik Karşıtı Davranışlar Arasındaki İlişkiye Kavramsal}

Yaklaşım”, İstanbul Ticaret Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı:15, 2009, s.117.

145_{Yavuz Demirel, “Örgütsel Bağlılığın İç Hizmet Kalitesi Üzerine Etkisi: Kamu ve Özel Sektör Çalışanları}

Üzerine Bir Araştırma”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı:23, 2009, s.270.

146 _{Tiryaki, a.g.e., s.109.} 147 _İbid.

52

2.3.2. Devamlılık Bağlılığı

Örgütsel bağlılığın bu boyutu, işgörenin kişisel beklenti ve çıkarlarını dikkate alarak, işgörenin örgüte olan görevini devam ettirmesi sürecidir. İşgörenin kendi menfaatine dayalı, örgüt ile kendi arasında gerçekleşen bağlılık türüdür. İşgörenin örgüte bakış açısı, çalışmış olduğu zaman diliminde yapmış olduğu maliyet ve yatırım sonucunda, örgütte devam etmesini bir ihtiyaç gibi görmesidir. Bu şekilde olması durumunda, işgörenin işten ayrılmasının kendisini maddi anlamda zarara uğratması söz konusu olarak düşünülmektedir. Aynı zamanda bu kişiler ya iş bulamadıklarından ya da başka bir iş bulabilecek nitelikte olmadıklarından ötürü mecburi olarak örgütte kalma yolunu tercih etmektedirler. Devamlılık bağlılığı boyutunda olan işgörenlerden bazılarının da ailevi nedenlerden dolayı örgütte kalmayı tercih etmektedirler.148

Burada işgören, isteyerek değil ortam şartlarından dolayı örgüte olan bağlılığını sürdürmektedir.

Devamlılık bağlılığı, iş görenin, bulunduğu örgütten ayrılmasının yüksek maliyet olacağını düşünmesinden dolayı örgüt üyeliğini sürdürmesi durumudur. Dolayısıyla bu bağlılıkta olan işgörenler, örgütte kalmayı istemeseler bile örgütte kalmaya devam etmektedirler.149

Genel olarak devamlılık bağlılığına etki eden temel faktörler, başka bir iş bulamama, başka işin gerektirdiği niteliklere sahip olamama ve bunlarla birlikte sağlık nedenleri, ailevi sebepler, emekliliğe yakınlık ve maddi kayıplar gibi faktörlerdir.150

Devamlılık bağlılığında, işgörenin devam etme isteğini belirlemeye yönelik ölçek sorular aşağıda maddeler halinde belirtilmiştir.151

 İşgörenin, örgüt içerisinde göstermiş olduğu çaba ve uğraşlardan dolayı örgütte devam eder. Çaba sarf etmemiş olanlar başka örgütte çalışmayı arzu eder.

148 _{Demirel, “Örgütsel Bağlılık ve Üretkenlik Karşıtı Davranışlar Arasındaki İlişkiye Kavramsal Yaklaşım”}

a.g.e., s.117.

149

Karahan, “Çalışma Ortamındaki Statü Farklılıklarının Örgütsel Bağlılığa Etkisi”, a.g.e., ss.235-236.

150 _{Yavuz Demirel, “Örgütsel Bağlılığın İç Hizmet Kalitesi Üzerine Etkisi: Kamu ve Özel Sektör Çalışanları}

Üzerine Bir Araştırma”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı:23, 2009, s.271.

53

 İşgören örgütten ayrılmak istese dahi karşılaşacağı zorluklardan ötürü örgütte kalmaya devam eder.

 İşgören, örgütten ayrıldığında hayatında olumsuz yönde etkileşimler olması nedeniyle örgütten ayrılamaz,

 İşgören, örgütten ayrılmanın kendisine maddi zararlar getirebileceği ihtimalini düşünür,

 İşgören, örgütte isteyerek değil, mecburiyetten ötürü devam eder.

2.3.3. Normatif Bağlılık

İşgörenlerin örgütlerinden ayrılamamalarındaki sebebin, kendilerini tamamen örgüte bağlı hissetmeleri durumunda ortaya çıkan, ahlaki görev duygusunun oluşmasından kaynaklanmaktadır. Normatif bağlılık derecesinde bulunan işgörenler, örgüte bağlılık duygusuyla, işten ayrılmanın doğru ve ahlaki olmadığına inanmalarından dolayı devamlılığını sürdürürler. 152

Normatif bağlılık, ahlaki boyutta gerçekleşen bir bağlılıktır.

Bu boyutta işgören, örgütüne karşı sorumluluğunun ve yükümlülüğünün olduğuna inanması sonucu kendisinin örgütte kalmasının gerekli olduğunu düşünmesiyle birlikte, örgütte zorundalık hissiyatı ile devam etmektedirler.153

İşgören mahçubiyet duygusu ile görevini icra etmektedir.

Normatif diğer bir deyişle ahlaki bağlılık, işgörenin örgütten ayrılmamasını bir görev olarak düşünmesiyle, örgütüne göstermiş olduğu bağlılığın doğruluğunu hissetmesi yönüyle ve örgütten ayrılmanın kendisine maddi kayıplar gibi hesapların yapılmamasından dolayı, devamlılık bağlılığından ayrı tanımlanmaktadır.154

Normatif bağlılık düzeyinin belirlenmesine ilişkin ölçek sorular aşağıda maddeler halinde belirtilmiştir.155

152 _{Karahan, “Çalışma Ortamındaki Statü Farklılıklarının Örgütsel Bağlılığa Etkisi”, a.g.e., s.236.} 153

İbid.

154 _{Aydan Yüceler, “Örgütsel Bağlılık ve Örgüt İklimi İlişkisi: Teorik ve Uygulamalı Bir Çalışma ”, Selçuk}

Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı:22, 2009, s.449.

54

 Örgütte kalmak için işgören, hiçbir zorunluluk ve mecburiyet hissetmez,

 İşgören, örgütünden ayrılmasının şahsına faydası olabileceğini düşünmüş olsa bile, bağlı bulunduğu örgütten ayrılmak istemez,

 İşgörenin örgütünden ayrılması, kendisinde suçluluk duygusu uyandırmasına sebep olur,

 İşgören, almış olduğu eğitim ve yetiştirilme tarzına istinaden örgütüne sadık olmasının gerekliliğini savunur.

Duygusal bağlılık, devam bağlılığı ve normatif bağlılık düzeylerinin ortak yönleri aşağıda belirtilmiştir.156

 İşgörenlerin örgütleri ile olan ilişkilerinin karşılığı,

 İşgörenlerin örgüte olan üyeliklerinin sürdürülüp, sürdürülemeyeceği konusuna değinilmesi,

 İşgörenlerin örgütten ayrılma duyguların aza indirgemesi.