• Sonuç bulunamadı

BÖLÜM IV. SONUÇ VE ÖNERİLER

4.2. Öneriler

Bu araştırma, hemodiyaliz tedavisi gören KBY hastalarının psikolojik dayanıklılığının yaşam kalitesi üzerine etkilerinin araştırılması amacıyla gerçekleştirilmiştir. Bu ana amaç çerçevesinde analizler ve değerlendirmeler yapılmış olup, araştırmanın sonuçlarına dayanarak aşağıda öneriler sunulmuştur.

-Hemodiyaliz ünitesinde çalışan sosyal hizmet uzmanı kronik böbrek yetmezliği hastalığı ve tedavi yöntemleri hakkında bilgi sahibi olmalı, kronik hastalığın ve tedavinin neden olduğu biyopsikososyal sorunlar konusunda hastanın ve yakınının gelişim dönemi özelliğine uygun olarak, açık ve sade bir ifadeyle bilgilendirmede bulunmalıdır.

-Hemodiyaliz tedavisi gören hastaların sosyo-demografik ve hastalık özelliklerini oluşturan değişkenlerin psikolojik dayanıklılığa ve yaşam kalitesine olan etkisi göz önünde bulundurularak çalışmalar yürütülmelidir.

-Hemodiyaliz hastalarının tedaviye uyum durumları değerlendirilmeli, uyum sağlamaya engel olan faktörler tespit edilmeli ve tedaviye uyumu engelleyen faktörlerin ortadan kaldırılması için disiplinler arası çalışmalar yürütülmelidir.

-Hemodiyaliz tedavisi süresince hastaya en çok hangi aile bireyinin yardım sağladığı tespit edilmeli ve bu yardım ilişkisinin bağımlılık düzeyinde olup olmadığı değerlendirilmelidir. Eğer hastanın aile üyesiyle bağımlı bir ilişki kurduğu anlaşıldıysa hasta ve aile bireyi arasındaki ilişkinin, hastanın kapasitesine uygun sorumluluklar alabileceği ve özgürleşebileceği ilişki tarzına dönüştürülmesi için müdahalede bulunulmalıdır.

-Hemodiyaliz ünitelerinde tedavi gören ve benzer sorunlar yaşayan hastalarla klinik odaklı grup çalışmaları yapılmalıdır. Bu tür çalışmaların hastaların birbirine destek olmasında, sorunlarla baş etmede farklı çözüm yollarının öğrenilmesinde ve hastaların birbirinden güç alarak psikolojik dayanıklılıklarının artırılmasında önemli görülmektedir.

-Hemodiyaliz hastaları aynı zamanda yasal olarak engelli statüsünde yer alan bireylerdir. Bu çerçevede hemodiyaliz hastalarının sosyal ve ekonomik hakları bulunmaktadır. Veri toplama sürecinde araştırmacı tarafından bazı hemodiyaliz hastalarının engelli bir birey

61

olarak hangi haklara sahip olduğu ve bu haklardan nasıl yararlanabileceği konusunda yeterince bilgi sahibi olmadığı gözlenmiştir. Hemodiyaliz hastalarıyla çalışan sosyal hizmet uzmanlarının hak temelli yaklaşım çerçevesinde hasta ve ailesine bilgilendirme yapması gerekmekte ve yardım sağlayan kuruluşlarla hastanın bağlantı kurmasında aracı rolde bulunmalıdır. Hemodiyaliz hastalarının devletin sunduğu sosyal yardımlar ve evde bakım maaşı gibi haklardan yararlanması hem hastanın hem ailesinin yaşam kalitesinin yükselmesine katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

-Araştırma bulguları, kadın hastaların psikolojik dayanıklılık ölçeğinin sosyal yeterlilik alt boyut puan ortalamasının erkek hastalarınkinden daha yüksek olduğunu ortaya koymuştur. Psikolojik dayanıklılık düzeyi düşük olan hemodiyaliz hastalarıyla çalışma yapılırken, hasta özelinde psikolojik dayanıklılığı etkileyen risk ve koruyucu faktörler tespit edilmeli, risk faktörlerini en aza indirmek için hastayı çevresi içinde ele alarak çalışmalar yapılmalıdır.

-Araştırma bulguları, hastaların büyük çoğunluğunun hemodiyaliz seansları sırasında uyuyarak ve televizyon izleyerek vakit geçirdiğini ortaya koymuştur. Veri toplama sürecinde hastaların büyük çoğunluğu hemodiyaliz seanslarının sıkıcı geçtiğini ifade etmiştir. Bu doğrultuda, hastaların hemodiyalizde geçen zamanlarının rahat, sıkıntısız ve işlevsel bir biçimde geçirmesinde sosyal hizmet uzmanına sorumluluklar düşmektedir. Sosyal hizmet uzmanları hemodiyaliz seansları sırasında hastaların ortak katılım sağlayabileceği, etkileşimi artıracak etkinlikler düzenleyebilir.

-Araştırma bulguları, hastaların hemodiyaliz tedavisi almaya başladıktan sonra iş yaşamında olumsuz yönde değişimlerin olduğunu, düzenli gelir getiren bir işte çalışamadıkları için ekonomik sorunlar yaşadıklarını ve gelir durumu düşük olan hastaların yaşam kalitelerinin de azaldığını göstermektedir. Ekonomik durumlarının iyileştirilmesine ve yaşam kalitelerinin yükseltilmesine yönelik, hastaların gönüllü yardım kuruluşlarıyla bağlantılarının kurularak toplumsal kaynaklardan yararlanmaları sağlanmalıdır. Çalışabilecek durumda olan hemodiyaliz hastalarının durumlarına uygun iş bulabilmelerine ve istihdam edilebilmelerine yönelik çalışmalar yapılmalı ve ilgili kurumlar arasında koordinasyon sağlanmalıdır.

62

-Araştırmaya katılanların küçük bir kısmı hemodiyaliz tedavisi hakkında kendilerini yeterince bilgilendiren kişilerin olmadığını belirtmiştir. Hastaların tedavileri hakkında bilgi sahibi olmaları sorumluluklarını yerine getirmede ve tedaviye uyumu artırmada önemli olduğu düşünülmektedir. Hasta ve ailesine yönelik hastalıkları ve tedavi süreci hakkında bilgi edinmeleri için belli aralıklarla seminerler verilmeli ve bireysel danışmanlık sağlanmalıdır.

-Araştırma bulguları katılımcıların yaklaşık beşte birinin karşılaştıkları güçlüklerle ilgili olarak kendilerini anlayan, cesaretlendiren, duygu ve düşüncelerini rahatlıkla ifade etmelerini sağlayan kimsenin bulunmadığını ortaya koymuştur. Bu alanda çalışan sosyal hizmet uzmanı, hasta ve ailesine empatik bir şekilde yaklaşmalı, kendilerini ifade etmelerine fırsat sunmalı ve güçlendirme yaklaşımını temel alarak psikososyal odaklı görüşmeler yapmalıdır.

-Hemodiyaliz ünitesinde çalışan sosyal hizmet uzmanı hastalar hakkında bilgi edinebilmek için hastayı çevresi içinde değerlendirmeli ve çeşitli bilimsel yöntemleri aktif bir biçimde kullanabilmelidir. Kanıta dayalı sosyal hizmet uygulaması çerçevesinde çalışmalar yürütmelidir.

-Hemodiyaliz ünitelerinde hastaların ve ailelerinin karşılaştığı psikososyal ve ekonomik sorunların çözümünde mesleki çalışmalar yürütebilecek sosyal hizmet uzmanları istihdam edilmelidir.

63

KAYNAKLAR

Aandroodi, A. Z. (2017). Yaşam kalitesinin yordayıcıları: Türkiye ve İran örneği. (Yayınlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.

Acaray, A. ve Pınar, R. (2004). Kronik hemodiyaliz hastalarının yaşam kalitesinin değerlendirilmesi. C. Ü. Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 8(1), 1-11.

Akyol Durmaz, A. (2016). Hemodiyaliz hastalarında yaşam kalitesini etkileyen faktörlerin incelenmesi. Nefroloji Hemşireliği Dergisi, 11(1), 17-33.

Altıntepe, L., Güney, İ., Türk, S., Tonbul, H. Z. ve Yeksan, M. (2005). Hemodiyaliz ve sürekli ayaktan periton diyalizi hastalarında yaşam kalitesi ve etkileyen faktörler. Türk Nefroloji Diyaliz ve Transplantasyon Dergisi, 14(2), 85-89.

Arat, Z. (2006). Hemodiyaliz hasta ve yakınlarında tükenmişlik sendromu, hasta yakınlarının yaşam kalitelerinin değerlendirilmesi ve etkileyen faktörler. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Başkent Üniversitesi, Ankara.

Arık, N ve Dilek, M. (Ed.). (2008). Nefroloji (2).İstanbul: Karakter Color A.Ş.Of Social Class and Ethnicity. FamilyRelations, 37, 247-254.

Arkonaç, O., Sarı, N., Erkoç, Ş. (1990). Kronik böbrek yetmezliğinde mizaç ve anksiyete bozukluklarının görülme oranları. 26. Ulusal Psikiyatrik ve Nörolojik Bilimler Kongresi Bilimsel Yayınlar Kitabı, Cilt 1, İzmir.

Asan, T. (2007). Kronik böbrek yetmezliği tanısı alan hastaların ailelerinin değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi), Haliç Üniversitesi, İstanbul. Avcı, K. ve Pala, K. (2004). Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesinde çalışan araştırma

görevlisi ve uzman doktorların yaşam kalitesinin değerlendirilmesi. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 30(2), 81-85.

Aydemir Ç., Cebeci S., Göka E., Kasım İ., Tüzer V. (2002). Kronik böbrek yetmezliği hastalarının yakınlarında yaşam kalitesi ve psikiyatrik semptomlar. Kriz Dergisi, 10(2), 29-39.

64

sağlamlıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.

Aydıner Boylu, A. (2007). Ailelerin yaşam kalitelerini etkileyen bazı objektif ve subjektif göstergelerin incelenmesi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.

Aziz, A. (2015). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri ve teknikleri (10. Baskı). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.

Barker, R. L. (2003). The social work dictionary (5 th ed.). Washington: NASW Press. Battaloğlu, B. (2007) Kronik böbrek yetmezliği hastalarında etiyolojik değerlendirme.

(Yayınlanmamış uzmanlık tezi), Sağlık Bakanlığı Bakırköy Dr. Sadi Konuk Eğitim ve Araştırma Hastanesi, İstanbul.

Basım, N. ve Çetin, F. (2010). Yetişkinler için psikolojik dayanıklılık ölçeğinin güvenirlik ve geçerlilik çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi, 22(2), 104-114.

Bayraklı, H. (2010). Zihinsel engelli ve engelli olmayan çocuğa sahip annelerde yılmazlığa etki eden değişkenlerin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.

Beşer, E., Kara, S., Dicleli, T., Günay, O. (2010). Kayseri ilindeki hemodiyaliz hastalarının yaşam kalitesi ve ilişkili faktörler. Türkiye Halk Sağlığı Dergisi, 8: 83-94.

Beşiroğlu, L., Uğuz, F., Sağlam, F., Yılmaz, E., Ağargün, M.U. ve Aşkın, R. (2007). Obsesif kompulsif bozuklukta yaşam kalitesi ile ilişkili etkenler. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 8: 5-13.

Blake, C., CODD, MB., Cassidy, A., O’Meara, YM. (2000). Physical function, employment and quality of life in end stage renal disease. J Nephrol. 13(2), 142-149. Bonanna, G.A., Galea, S. (2007). What predicts pyschological resilience after disaster?

The role of demographics, resources, and life stress. Journal of Consulting and Clinical Psychologhy, 75(5),671-682.

Boss, P. (2006). Loss trauma and resilience: rherapeutic work with ambiguous loss. USA: W. W. Norton & Company.

65

Boytel, D. M. (1996). Relation of health related hardiness to health perception and psychosocial adaptation in adult hispanics with chronic hepatitis. CFIU Electronic Theses and dissertations.

Bozkurt, N. (2003). Kaliteli yaşamın felsefesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Dergisi, 2(3), 15-24.

Brooks, M. V. (2003). Health-related hardinessand chronic ilness: A synthesis of current research. http:(//onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.0029-6473.2003.00011.x/pdf Bülbül, A. (2015). Tenis ve basketbol sporcularının psikolojik dayanıklılık düzeyleri

incelemesi ve karşılaştırması. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gedik Üniversitesi, İstanbul.

Calman, K. (1984). Quality of life in cancer patients, an hypothesis. Journal of Madical Ethics, 10, 124-127.

Cimilli, C. (1994). Hemodiyalizin psikiyatrik yönleri. Türk Nefroloji Diyaliz ve Transplantasyon Dergisi, 3(3), 88-92.

Cöngevel, M. (1996). Hemodiyaliz hastalarında depresyon ve intihar düşüncesini etkileyen faktörlerin araştırılması. (Yayınlanmamış uzmanlık tezi). Gülhane Askeri Tıp Akademisi Haydar Paşa Eğitim Hastanesi Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Servis Şefliği, İstanbul.

Çakır, O. (2011). Tam ve kısmi dişsiz hastalarda geleneksel protezler ve implant destekli protezlerin ağız sağlığı yaşam kalitesine ve genel sağlık yaşam kalitesine olan etkileri. (Yayınlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.

Çakmaklı, K. (1976). Türkiye’de sağlık hizmetlerinin bütünlenmesinde tıbbi sosyal hizmetin önemi. Sermet Matbaası: İstanbul.

Dadalı, Z. (2009). Hemodiyaliz ve prediyaliz hastalarında depresyon ve yaşam kalitesinin karşılaştırılması. (Yayınlanmamış uzmanlık tezi). T.C. Sağlık Bakanlığı Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi, 13. Psikiyatri Birimi, İstanbul.

Dane, E. (2015). Hemodiyaliz hastalarının psikolojik dayanıklılık durumları ve etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi. (Yüksek lisans yüksek lisans tezi). Acıbadem Üniversitesi, İstanbul.

66

Dane, E. ve Olgun, N. (2016). Hemodiyaliz hastalarının psikolojik dayanıklılık durumları ve etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi. Nefroloji Hemşireliği Dergisi, 1:44-55. Demir, M. (2016). Kanser hastası olan kişilerin bağlanma stillerine göre psikolojik

dayanaklıklarının incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Beykent Üniversitesi, İstanbul.

Demirkıran, S. (2012). Yaşam kalitesi ve sağlık çalışanları. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Beykent Üniversitesi, İstanbul.

Doğan, H. (2011). Samsun ili Tekkeköy ilçesinde yaşayan 65 yaş üzeri kişilerin yaşam kalitelerinin değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış doktora tezi). On Dokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun.

Duyan, V., Sayar, Ö.Ö. ve Özbulut, M. (2008). Sosyal hizmeti tanımak ve anlamak. Ankara: Öncü Basımevi.

Ercan, N. (2010). Huzurevinde yaşayan yaşlıların yaşam kalitesi ve yaşam kalitesini etkileyen faktörler. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.

Erengin, N., Keçecioğlu, N., Güven, M., Sarıkaya, M., Tuncer, M., Özcan, S. ve diğerleri. (1993). Hemodiyaliz ve sürekli ayaktan periton diyaliz uygulanan hastaların yetiyitimi, depresyon ve anksiyete yönünden karşılaştırılması. Türk Nefroloji Diyaliz ve Transplantasyon Dergisi, 3, 137-140.

Erol, N. (2010). Diyaliz tedavisine başlanmayan kronik böbrek yetmezliği hastaları ile hemodiyaliz tedavisi olan hastaların yaşam kalitelerinin karşılaştırılması. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Haliç Üniversitesi, İstanbul.

Ewans, R.W. Manninen, D.L. Garrison, L.P. Hart, L.G. Blagg, C.R. Gutman, R.A. (1985). The quality o life of patients with end-stage renal disease. N Engl J Med, 312(9), 553-559.

Gizir, C. A. (2005). Psikolojik sağlamlık, risk faktörleri ve koruyucu faktörler üzerine bir derleme çalışması. Türk PDR Dergisi, 28,113-128.

Goode, D. (1990). Thinking about discussing quality of life.quality of life perpectives and issues (Eds: Shalock, R &Begab, M).Washington DC: American Association and Mental Retardation. P:41-58.

67

Gökçe, S. (2010). Renal replasman tedavisi alan hastalarda yaşam kalitesi. (Yayınlanmamış tıpta uzmanlık tezi.) Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı, İstanbul.

Gölle, F. (2009). Hemodiyaliz hastalarının yaşam kalitesinin sağlık çalışanları ve hastalar tarafından değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.

Göriş, S. ve Bilgi, N. (2015). Son dönem böbrek yetmezliği olan hastalarda cinsel fonksiyon bozukluğu ve hemşirelik bakımı. Nefroloji Hemşireliği Dergisi.

Güney, E. (2016). Ebeveynleri Boşanmış ve boşanmamış olan lise öğrencilerinin yılmazlık düzeyleri ile algıladıkları sosyal destek düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.

Gürgan, U. (2006). grupla psikolojik danışmanın üniversite öğrencilerinin yılmazlık düzeylerine etkisi. (Yayınlanmamış doktora tezi), Ankara Üniversitesi, Ankara. Hakverdioğlu, G. (2009). İnmeye özgü yaşam kalitesi ölçeğinin Türk toplumu için geçerlik

ve güvenirliğinin incelenmesi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Ege Üniversitesi, İzmir.

Hiçdurmaz, D. (2005). Hemodiyaliz ve sürekli ayaktan periton diyalizi uygulanan hastaların stresle başetme biçimlerinin belirlenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.

İçağasıoğlu Çoban, A. (2017). Ailelerin yaşam kalitesinin belirlenmesi: Ankara örneği. (Yayınlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara

Jain, A., Singh, D.C. (2014). Resilience and quality of life in caregivers of schizophrenia and bipolar disorder patients. Global Journal of Human-Social Science 14(5), 123- 131.

Kabakaş, B. (2016). Kronik böbrek yetmezliği olup hemodiyaliz alan 20-65 yaş arası bireylerin psikolojik dayanıklılık düzeylerinin, bireylerin mutluluk düzeyleri ve yakın ilişkilerdeki yaşantıları üzerindeki etkisinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Beykent Üniversitesi, İstanbul.

68

Kaçmaz, N. (2003). Fiziksel hastalığa uyum güçlüğü yaşayan hastalarda konsültasyon liyezon psikiyatrisi hemşireliği modeli geliştirme çalışması. (Yayınlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.

Kan, S. (2006). Kronik böbrek yetmezliğinde erektil disfonksiyon, yaşam kalitesi, depresyon ve uyku kalitesi üzerine sildenafil ve vardenafil’in etkilerinin karşılaştırılması. (Yayınlanmamış uzmanlık tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya. Karasar, N. (2015). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel.

Kaplan, E. (2002). Diyaliz hastalarında progresif gevşeme egzersizlerinin ağrı, yorgunluk ve yaşam kalitesi üzerine etkisi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep.

Kara, B. (2012). Hemodiyalize giren son dönem böbrek yetmezlikli hastalarda öncelikli bir sorun: Yaşam kalitesi. TAF PrevMed Bull, 11(5), 631-638.

Karadeniz, G., Altıparmak, S., Marul, G., Muslu, H. (2005). Hemodiyaliz tedavisi alan hastaların cinsel yaşama ilişkin yaşadıkları sorunlar ve danışmanlık gereksinimleri, Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 21(2), 29-36.

Karaırmak, Ö. (2007). Investigations of personal qualities contributing to psychological resilience among earthquake survivors: A model testing study. (Yayınlanmamış doktora tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.

Kaymak, D.A. (2012). Hemodiyaliz hastalarının yaşam kalitesi ve beslenme durumlarının incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Trakya Üniversitesi, Edirne.

Kirby, L.D., Fraser, M.W. (1997). Risk and resilience in childhood. In M.Fraser (Ed.), Risk and resilience in childhood. (pp. 10-33) Washington, DC: NASW Press.

Kobasa, S., Maddi, S. R. Ve Kann, S. (1982). Hardiness and health: A prospective study. Journal of personality and social psycology, 42, 168-177.

Koçer, M. Z. (2006). Hemodiyaliz ve periton diyalizi gören kronik böbrek yetmezliği hastalarının yaşam kalitesinin karşılaştırılması. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyon.

Koçyiğit, H., Ömer, A., Fişek, G., Ölmez, N., Memiş, A. (1999). Kısa form-36 (SF-36)'nın Türkçe versiyonunun güvenilirliği ve geçerliliği. İlaç ve Tedavi Dergisi, 12:102- 106.

69

Korkmazer, F. (2018). İş yükü fazlalığı algısının yaşam kalitesi üzerindeki etkisi: İş-aile çatışmasının aracı rolü. (Yayınlanmamış doktora tezi). İnönü Üniversitesi, Malatya. Kumbasar, A. (2016). İşitme engelli ve engelli olmayan çocuklara sahip ailelerde sosyal

destek algısı, yılmazlık ve tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.

Küçük, L. (2006). Diyaliz hastalarına uygulanan sorun çözme eğitiminin anksiyete, depresyon ve başetme biçimlerine etkisi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.

Küçükdeveci, A.A., (2005). Rehabilitasyonda yaşam kalitesi. Türkiye Fiziksel Tıp Rehabilitasyon Dergisi, 51 (Özel Ek B), 23-29.

Luthar, S. ve Zigler, E. (1991). Vulner ability and competence: A review of research on resilience in childhood. American Journal of Orthopsychiatry, 61(1), 6-22.

Lok, P. (1996). Stresor, coping mechanism and quality of life among dialysis patients in Australia. Journal of Advanced Nursing, 23, 873-7881.

Malak, K. (2011). Üniversite öğrencilerinin kendini toparlama gücü ile duygusal zeka düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.

Manne, S. L., Myers-Virtue, S., Kashy, D., Ozga, M., Kissane, D., Heckman, C., & et al. (2015). Resilience, positive coping and quality of life among women newly diagnosed with gynecological cancers. Carcer Nursing, 38(5), 375-382.

Masten, A. S., Morison, P., Pellegrini, D. Teliegen, A. (1990). Competence understress: Risk and protective factors. In J. Rolf, A. S. Masten, D. Cicchetti, K. H. Nuechterlein S. Weintraub (Eds.), Risk and protective factors in the development of psychopathology. (pp. 236-256). New York Cambridge University Press.

Mingardi, G., Cornalba, L., Ccortinovis, E., Et Al. (1999). Health related quality of life in dialysis patients. A report from an italian study using the SF-36 Heart Survey. Nephrol Dial Transplant, 14, 1503-1510.

Mittal, S.K., Ahern, L., Flaster, E.Maesaka, JK., Fishbane, S. (2001). Self assesed physical and mental function of heamodialysis patients. Nephrol Dial Transplant, 16(7), 1387 1394.

70

Mutlu, E. (2007). Hemodiyaliz hastalarının sosyo-demografik özellikleri, sosyal destek kaynakları ve hastalık sürecinin benlik saygısına etkisi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.

Mutlu, E. ve Duyan, V. (2012). Sosyo-demografik ve sosyo-ekonomik özellikler ile sosyal desteğin hemodiyaliz hastalarının benlik saygısı düzeyine etkisi. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(3), 1-38.

Müezzinoğlu, T. (2004). Yaşam kalitesi. Üroonkoloji Derneği, 2004 Güz Dönemi Konuşması. Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi, Üroloji Anabilim Dalı, Manisa Okanlı, A. (2005). Hemodiyaliz hastalarında sosyal destek ve yaşam doyumu. (Ed. Sedat

Özkan) Konsültasyon Liyezon- Psikiyatrisi Psikiyatrik Tıp 2002-2004.İstanbul Oxford Dictionaries. (2013). Oxford student’s science dictionary, Oxford: University Press Öğülmüş, S. (2001,Mart). Bir kişilik özelliği olarak yılmazlık. 1. Ulusal Çocuk ve Suç

Sempozyumu: Nedenler ve Önleme Çalışmaları’na sunulan bildiri, Ankara.

Öksüz, E. Malhan, S. (2005). Sağlığa bağlı yaşam kalitesi-Kalitemetri. Ankara. Başkent Üniversitesi Yayınları.

Ören, B. (2010). Hemodiyaliz ve periton diyalizi olan hastaların yaşam kalitesi ve öz- bakım gücünü etkileyen faktörlerin incelenmesi. (Yayınlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.

Öz, F. ve Bahadır Yılmaz, E. (2009). Ruh sağlığının korunmasında önemli bir kavram: Psikolojik sağlamlık. Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi, 82-89.

Özatalay, S. (1990). Kronik hemodiyaliz programındaki hastalarda anksiyete. (Yayınlanmamış uzmanlık tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum.

Özbesler, C. (2013). Hasta yaşam kalitesinde tıbbi sosyal hizmet uygulamalarının önemi. Tıbbi Sosyal Hizmet Dergisi, 12(2): 6-12.

Özbesler, C. ve İçağasıoğlu Çoban, A. (2010). Hastane ortamında sosyal hizmet uygulamaları: Ankara örneği. Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi, 21(2): 31-46.

Özcan, Y., Baştürk, M., Aslan, S.S., Utaş, C. (2000). Hemodiyaliz ve sürekli ayaktan periton diyaliz uygulanan hastalarda psikiyatrik morbidite ve yaşam kalitesi. Turgut Özal Tıp Merkezi Dergisi, 7(4), 333-337.

71

Özçürümez, G., Tanrıverdi, N., ve Zileli, L. (2003). Kronik böbrek yetmezliğinin psikiyatrik ve psikososyal yönleri. Türk Psikiyatri Dergisi, 14(1): 72-80.

Özkan, S. (1993). Kronik böbrek hastalığı ve diyalizde psikiyatrik morbidite. Psikiyatrik Tıp Konsültasyon Liyazon Psikiyatrisi, 187-190.

Patterson, J. M. (2002). Integrating family resilience and family stress theory. Journal of Marriage and Family, 64 237-240.

Perim, A. (2007). Trakya Üniversitesi Eğitim, Araştırma ve Uygulama Hastanesi’nde çalışan hemşirelerin kaliteli yaşam algısının belirlenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Trakya Üniversitesi, Edirne.

Rocco, D.G., Mercieri, A. Yavuzer, G. (2006). Multidimensional healt-status assesment of chronic hemodialysis patients: the impact on quality of life. Eura Medicophys, 42, 113-119.

Royer, A. (1998). Life with chronic ilness: Social and psychological dimensions. Westport, CT: Praeger Publisher.

Sağduyu, A. ve Erten, Y. (1998). Hemodiyalize giren kronik böbrek yetmezliği hastalarında ruhsal bozukluklar. Türk Psikiyatri Dergisi, 9:13-22.

Sevim, E. (2018). Kemoterapi alan kanser hastalarının psikolojik dayanıklılık ve umut düzeylerinin belirlenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Okan Üniversitesi, İstanbul.

Sevindik, G. (2017). Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde (KKTC) kronik böbrek yetmezliği olan hemodiyaliz tedavisi alan hastaların algılanan aile desteğinin belirlenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Okan Üniversitesi, İstanbul. Seyahi, N., Ateş, K., Süleymanlar, G. (2017). Türkiye’de renal replasman tedavilerinin

güncel durumu: Türk Nefroloji Derneği Kayıt Sistemi 2015 Yılı Özet Raporu. Türk Nefroloji Diyaliz ve Transplantasyon Dergisi, 26(2):154-160.

Sezgin, K. (2016). Üniversite öğrencilerinin psikolojik sağlamlık ve dindarlık düzeylerinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Dicle Üniversitesi, Diyarbakır. Suet- Ching, WL. (2001). The quality of life Hong Kong dialysis patients. J. AdvNurs,

72

Şahin, H. (1997). Eski bir kavram yeni bir ölçüt: Yaşam kalitesi. Toplum ve Hekim Dergisi, 12(77): 40-48.

Şahin, D. (1999). Sağlık psikolojisi. Ülgen H. Okyayüz (ed), Sosyal destek ve sağlık (s. 39- 78). Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.

Şanlıtürk, D., Ovayolu, N. ve Kes, D. (2018). Hemodiyaliz hastalarında sık karşılaşılan problemler ve çözüm önerileri. Türk Nefroloji, Diyaliz ve Transplantasyon Nefroloji Hemşireliği Dergisi, 1(13): 17-23.

Tan, M., Okanlı, A., Karabulutlu, E. ve Erdem, N. (2004). Hemodiyaliz hastalarında sosyal destek ve umutsuzluk arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 8(2): 32-39.

Taşkapan, H., Ateş, H., Kaya, B. (2005). Psychiatric disorders and large weight gain in patients on chronic haemodialyisis. Nephrology, 10: 15-20.

Terzi, Ş. (2005). Öznel iyi olmaya ilişkin psikolojik dayanıklılık modeli. (Yayınlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.

T. C. Sağlık Bakanlığı (2011). Tıbbi Sosyal Hizmet Uygulama Yönergesi.

Tian, J. ve Hong, JS. (2014). Assessment of relationship between resilience and quality of life in patients with digestive cancer. World J Gastroenterol, 20(48):18439-44.

Tosun, F. (2014). Evli çiftlerin sahip oldukları değerler, yılmazlık ve çatışma çözme stilleri arasındaki yordayıcı ilişkiler. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.

Tuğla, Ö.,ve Çınar, S. (2006). Kronik periton diyalizi hastalarında diyaliz yeterliliğinin yaşam kalitesine etkisi. Nefroloji Hemşireliği Dergisi, 15-22.

Tümlü Ülker, G. (2012). Psikolojik dayanıklılık düzeyleri farklı üniversite öğrencilerinin temas engellerinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.

Tümlü Ülker, G ve Recepoğlu, E. (2013). Üniversite akademik personelinin psikolojik dayanıklılık ve yaşam doyumu arasındaki ilişki. Yüksek Öğretim ve Bilim Dergisi, 3(3), 205-213.

73

TÜRK-İŞ (2018). “Açlık ve yoksulluk sınırı-Ekim-2018” www.turkis.org.tr. Erişim tarihi: Aralık 2018

Uçmak, H., Ergün, G. U., Çelik, M.,Ekerbiçer, H. Ç., Korkuoğlu, Ö. F., Güler, S., Bağcıoğlu, E. ve Kuzhan, N. (2007). İnaktif HbsAg taşıyıcılarında yaşam kalitesinin değerlendirilmesi. Viral Hepatit Dergisi, 12(1): 5-13.

Utaş, C. ve Akpolat, T. (2001). Hemodiyaliz hekimi el kitabı. (ed. Tekin Akpolat, Cengiz Utaş). Böbrek yetmezliği: Genel bilgiler. (İkinci Baskı). Kayseri: Anadolu Yayıncılık.

Uzun, Ş., Kara, B. ve İşcan, B. (2003). Hemodiyalize giren kronik böbrek yetmezliği olan hastalarda uyku sorunları. Türk Nefroloj, Diyaliz ve Transplantasyon Dergisi, 12(1), 61-76.

Ünal, G. ve Bilge, A. (2005). Hemodiyaliz tedavisindeki son dönem böbrek yetmezlikli hastaların ruhsal durumlarının ve yaşam kalitelerinin değerlendirilmesi. Ege Tıp

Benzer Belgeler