Günümüz dünyasında insan yaĢamını etkileyen ve Ģekillendiren en önemli unsurlar bilim ve teknolojidir. Kurumsal ve bireysel alanda verilen kararlar büyük
ölçüde bilimsel verilere dayandırılmakta veya en azından böyle bir iddiada bulunulmaktadır. Bu kararların sağlıklı olabilmesi için bilimin doğasının bilinmesi büyük bir önem taĢımaktadır. Birçok ülkenin ders programlarında bilimsel okuryazar birey yetiĢtirilmesi öncelikli hedef olarak ortaya konulmaktadır. Ülkemizde de yeniden düzenlenen ortaöğretim kurumlarında bilim okuryazarlığı artık hedeflenmektedir. Bilimsel okur-yazar bireyin en önemli özelliği olarak da “bilimin doğası hakkında yeterli anlayıĢa sahip olma” kabul edilmektedir. Dolayısıyla öğrencilerin bilimin doğası hakkında bilimsel yaklaĢımla uyumlu bilgilere sahip olması veya bilimin doğasından haberdar olmaları oldukça önemlidir.
Bu amaç doğrultusunda araĢtırmadan elde edilen verilerin ıĢığında Ģu önerilerde bulunulması uygun görülmüĢtür.
Daha detaylı ve güvenilir veri toplamak için okullarda çalıĢılması planlanan sürenin bu çalıĢmada kullanılan (yaklaĢık 2 ay) süreden daha geniĢ bir zamana yayılabilir.
AraĢtırma Türkiye‟nin değiĢik illerinde farklı okullarda yapılabilir. AraĢtırma ortaöğretim öğrencileriyle yapılmıĢtır. Bilimin doğasıyla ilgili araĢtırmalar ilköğretim öğrencilerine, öğretmen adaylarına ve öğretmenlere (göreve yeni baĢlayan veya tecrübeli) uygulanabilir.
Bilimsel bilginin tarihi geliĢim içerisinde nasıl elde edildiği, bilimsel devrimlerin ne anlama geldiği, neden sonuç iliĢkileri fizik, kimya ve biyoloji derslerinde vurgulanabilir.
Teori ve yasa kavramları ve bu kavramlar arasındaki iliĢkinin kurulmasında kavram haritalarından yararlanılabilir.
Öğrencilerin bilimi gerçekler paketi olarak görmeleri yerine araĢtırma aracı olarak görmeleri için bilimsel modeller kullanılabilir.
Öğretmen adaylarının üniversite eğitiminde, bilimin doğası ile ilgili öğrendikleri bilgileri öğrencilere daha etkili aktarabilecekleri yöntemler ile ilgili sınıf içi uygulamalar yapılabilir.
KAYNAKLAR
Açar, B. (2007). “Öğrencilerin kuvvet konusundaki başarılarının kavram haritasi ile
ölçülmesi”. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
Ayvacı, H. ġ. ve Devecioğlu, Y. (2002). “Kavram haritasının fen bilgisi baĢarısına etkisi”. V. Ulusal Fen ve Matematik Eğitimi Kongresi, 16-18 Eylül, Ankara.
Bağcı-Kılıç, G. (2002). “Dünyada ve Türkiye‟de fen öğretimi”. V. Ulusal Fen ve
Matematik Kongresi, 16-18 Eylül 2002, Ankara.
Bağcı-Kılıç, G. (2003). “Üçüncü uluslararası matematik ve fen araĢtırması fen öğretimi, bilimsel araĢtırma ve bilimin doğası”. İlköğretim - Online 2(1), 42-51.
Bayrakçeken, S. ve Çelik, S. (2008). “Bilimin doğası”. Atatürk Üniversitesi Kazım
Karabekir Eğitim Fakültesi Web:http://fbe.atauni.edu.tr/BilimEtik/2008_2009_Guz/2
_Hafta_-_Bilimin_Doğası_A_(S_Bayrakceken).pdf adresinden 25 Şubat 2009‟da alınmıştır.
Bodner, G.M. (1986), “Constructivism: A theory of knowledge”. Journal Chemical
Education, 63(10), 873-878.
Brown, M., Luft, J., Roehrig, G. and Kern, A. (2006). “Beginning science teachers' perspectives on the nature of science: The development of a nature of science rubric”.
Presented at the ASTE 2006 International Conference, Portland, Oregon; January 12, 2006.
Doğan-Bora, N. (2005). “Türkiye genelinde ortaöğretim fen branşı öğretmen ve
öğrencilerinin bilimin doğasi üzerine görüşlerinin araştırılması”, Gazi Üniversitesi
Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara.
Doğan-Bora, N. and Abd-El-Khalick, F. (2008). “Turkish grade 10 students' and science teachers' conceptions of nature of science: A national study”. Journal of Research in
Science Teaching, 45(10), 1083-1112.
Gürses, A., Doğar Ç., Yalçın, M. ve Mavi, A. (2004), “Bilimin doğasının öğretimi için ilginç bir konu: Gravitasyon”. Milli Eğitim Dergisi, 162.
Gürses, A., Doğar, Ç. ve Yalçın, M. (2005). “Bilimin doğası ve yüksek öğrenim öğrencilerinin bilimin doğasına dair düĢünceleri”. Milli Eğitim Dergisi, 166(33), 65-71. Kaptan, F. (1998). “Fen öğretiminde kavram haritası yönteminin kullanılması”.
Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14, 95-99.
Kaya, O.N. (2003). “Fen eğitiminde kavram haritaları”. Pamukkale Üniversitesi Eğitim
Fakültesi Dergisi 13(1), 70-79.
Kaya, O.N. (2005). “Tartışma teorisine dayalı öğretim yaklaşımının öğrencilerin
maddenin tanecikli yapısı konusundaki başarılarına ve bilimin doğası hakkındaki kavramlarına etkisi”. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi,
Ankara.
Köseoğlu, F., Tümay, H. ve Budak, E. (2008). “Bilimin doğası hakkında paradigma değiĢimleri ve öğretimi ile ilgili yeni anlayıĢlar”. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim
Fakültesi Dergisi, 28(2), 221-237.
Kuhn, T.S. (2000). “Bilimsel devrimlerin yapısı”. (5. Baskı),(Çev: Nilüfer Kuyaş)
İstanbul, Alan Yayınevi .
Küçük, M. (2006). “Bilimin doğasını ilköğretim 7. sınıf öğrencilerine öğretmeye yönelik
bir çalışma”. YayınlanmamıĢ Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen
Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
Lederman, N.G. (1992). “Students‟ and teachers‟ conceptions of the nature of science: A review of the research.” Journal of Research In Science Teaching, 29, 331-359. Lederman, N.G. (1998). “The state of science education: subject matter without context”. Electronic Journal of Science Education, 3(2) Dec. 1998.
Lederman, N.G. (1999). “Teachers‟ understanding of the nature of science and classroom practice: Factors that facilitate or impede the relationship”. Journal of
Research in Science Teaching, 36(8), 916–929.
Lederman, N.G. (2006). “Research on nature of science: Reflections on the past, anticipations of the future”. Asia-Pacific Forum on Science Learning and Teaching,
7(1), 1.
Lederman, N.G., Lederman, J.S., Khishfe, R. and Matthew, L. (2003). “Inquiry and nature of science: Providing a context for science subject matter”. Paper presented at
annual meeting of the American Educational Research Association (AERA). April 21- 25, Chicago, Illions.
McClure, R. J., Sonak, B. and Suen, K. H. (1999). “Concept map assessment of classroom learning”. Journal of Research in Science Teaching, 36(4), 475- 492.
McComas, W.F. (1998). “The principal elements of the nature of science: Dispelling the myths”. Adapted from the chapter in W. F. McComas (ed.) The Nature of Science in
Science Education, 53-70. 1998 Kluwer Academic Publishers. Printed in the Netherlands.
Novak, J.D. and Gowin, R. (1984). “Learning how to learn”. New York: Cambridge
Posner, G.J., Strike, K. A., Hewson, P. W. and Gertzogw, A. (1982). “Accommodation of a scientific conception: Towards a theory of conceptual change”. Science Education,
66, 211-227.
Ruiz-Primo, M.A., Schultz, S.E., Li, M. and Shahavelson, R.J. (2001). “Comparison of the reliability and validity of scores from two concept-mapping techniques”. Journal of
Research in Science Education, 38 (2), 260-278.
ġahin, F. (2001). “Öğretmen adaylarının kavram haritası yapma ve uygulama hakkındaki görüĢleri”. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10, 12-24. ġahin, F. (2002). “Kavram haritalarının değerlendirme aracı olarak kullanılması ile ilgili bir araĢtırma”. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1),17-32.
ġen, A. Ġ. ve Özgün-Koca S. A. (2002). “Kavram haritalarının öğrenci tutumlarını belirlemede kullanılması: Matematik ve fizik öğretmen adaylarının konu alanı hakkındaki düĢünceleri”. V. Ulusal Fen ve Matematik Kongresi, 16-18 Eylül 2002,
Ankara.
TaĢar, M.F. (2003). “Teaching history and the nature of science in science teacher education programs”. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 13(1), 30-42. TaĢdemir, A. ve DemirbaĢ, M. (2008). “Fen bilimlerinin doğasına iliĢkin temel kavramların kazandırılmasına yönelik öğretmen uygulamaları”. VIII. International
Educational Technology Conference. Anadolu Üniversitesi, Eskişehir, Türkiye.
Topdemir, H.G. (2002). “Kuhn ve bilimsel devrimlerin yapısı üzerine bir değerlendirme”. Felsefe Dünyası, 36, 45-62.
Tufan, E. (2007). “Music teacher candidates' views about nature of scientific knowledge”. Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27(3), 99-105.
Turgut, H. (2007). “Scientific literacy for all”. Ankara University, Journal of Faculty of
Educational Sciences. 40(2), 233-256.
Turgut, H. (2009). “Fen bilgisi öğretmen adaylarının bilimsel bilgi ve yöntem algıları”.
Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, Kış 2009, 7(1), 165-184.
Türkmen, L. (2008). “Sınıf öğretmenliği programında öğrenim gören birinci sınıf düzeyinden dördüncü sınıf düzeyine gelen öğretmen adaylarının fen bilimlerine ve öğretimine yönelik tutumları”. Kastamonu Eğitim Dergisi, Mart 2008, 16(1), 91-106. Türkmen, L. ve Yalçın, M. (2001). “Bilimin doğası ve eğitimdeki önemi”. Afyon
Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 3(1), 189-195.
Vanides, J., Yin, Y., Tomita, M. and Ruiz-Primo M.A. (2005). “Using concept maps in the science classroom”. Science Scope, 28 (8).
Yücel, M. (2009). “Etkileşimli kısa tarihsel hikâyelerin kullanımının ilköğretim ikinci
kademe öğrencilerinin bilimin doğasına yönelik anlayışlarını geliştirmesindeki etkililiği”. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.