1. AraĢtırmaya katılan öğretmenlerin görev yaptıkları okulun bürokratikleĢme düzeyine
iliĢkin en düĢük algı ortalamasına 2.35 ile “Bu okulda hak eden herkese takdir ve teĢekkür verilir” maddesinde sahiptirler. Bu bulgu öğretmenlerin okul içerisindeki ödüllendirme kriterlerinin adil olmadığını ve ödüllerin hak eden kiĢilere verilmediğini düĢündüklerini göstermektedir. Bu bulgudan hareketle;
Yöneticilere nesnellik becerileri geliĢtirmeye dönük bir eğitim programı hazırlanabilir. Bu eğitim ile okul yöneticilerine; öğretmenlerle, öğrencilerle, okul personeliyle, velilerle nesnel iliĢkilerin nasıl geliĢtirebileceği konusunda bilgi ve beceriler kazandırılabilir.
Öğretmen performansının değerlendirilmesi sürecine diğer öğretmenler, öğrenciler ve velilerin katılımı sağlanarak daha tarafsız bir seçim yapılması sağlanabilir.
Yöneticiler öğretmen değerlendirme kriterleri önceden öğretmenlerle paylaĢılarak, öğretmenden beklentinin neler olduğu açıkça ortaya koyabilir.
2. AraĢtırmaya katılan öğretmenlerin profesyonelliklerine iliĢkin algılarının en düĢük
olduğu maddeler mesleki geliĢim boyutundadır. Nitel araĢtırma bulgularına göre de öğretmenlerin mesleki geliĢimleri önünde çeĢitli engeller bulunmaktadır. Bu bulgudan hareketle öğretmenlerin mesleki geliĢimlerine dönük önlemler alınmalıdır.
AraĢtırmanın nitel bulgularına göre öğretmenler mesleki olarak kendilerini geliĢtirmenin en önemli yolu olarak kitap ve süreli yayınları takip etmeyi görmektedirler. Bu amaçla okul kütüphanelerine öğretmenlerin mesleki anlamda kendilerini geliĢtirebilecekleri kitaplar alınarak ve takip edebilecekleri süreli yayınlara üye olunarak bu kaynaklara ulaĢımı kolaylaĢtırılabilir.
Öğretmenlerin profesyonelliklerine iliĢkin algılarının en düĢük olduğu madde “Hizmet içi yapılan kurslara katılırım” maddesidir. AraĢtırmanın nitel verilerine göre de öğretmenlerin yeteri kadar hizmetiçi etkinliğe katılmadıkları ve katıldıkları hizmetiçi eğitimlerin de genellikle branĢları ile ilgili olduğu sonucu elde edilmiĢtir. Öğretmenler hizmetiçi eğitimlerin sayısını ve burada uygulanan eğitim programlarını yetersiz görmekte ve okulun ve sınıfın Ģartları ile bu eğitimlerde uygulanan programların bağlantısız olduğunu ve uygulanabilirliğinin düĢük olduğunu savunmaktadırlar. Bu bulgudan hareketle öğretmenler için hazırlanan hizmetiçi etkinlik programların sayısının arttırılabilir, öğretmenleri branĢları dıĢında mesleki anlamda kendilerini geliĢtirebilecekleri programlara yönlendirme yapılabilir ve programların içerikleri gözden geçirilebilir.
Öğretmenlerin mesleki geliĢimlerini arttırabilmeleri ve yenilikleri kolaylıkla takip edebilmeleri için okulda bilgisayar ve internet eriĢimleri kolaylaĢtırılmasına dönük önlemler alınabilir.
3. Okulun bürokratikleĢme düzeyi, öğretmen profesyonelliği üzerinde anlamlı etkiye
sahiptir. Farklı bürokratikleĢme düzeyindeki öğretmenlerin profesyonelliklerine iliĢkin görüĢleri de bu bulguyu destekler niteliktedir
Okuldaki nesnellik, öğretmen profesyonelliği üzerinde en önemli etkiye sahip bürokratik özelliktir. Bu bulgudan hareketle yöneticilerin nesnel tutum sergilemelerini sağlayıcı önlemler alınabilir.
Okuldaki kurallar ve düzenlemeler, öğretmenlerin mesleki geliĢimleri üzerinde en önemli etkiye sahip olan bürokratik özelliktir. Bu bulgudan hareketle okuldaki kurallar ve öğretmenlerin problemlerini çözmede esnek ve yol gösterici olacak Ģekilde düzenlenebilir.
Okuldaki prosedürel özellikler, öğretmenlerin meslektaĢ iliĢkileri üzerinde en önemli etkiye sahip olan bürokratik özelliktir. Bu bulgudan hareketle formal görevlerin nasıl bir arada yapılabileceğini belirleyen prosedürler öğretmenler arasındaki iliĢkileri destekleyici ve geliĢtirici Ģekilde düzenlenebilir. Okulun bürokratik yapısı öğretmenlerin birbirleri ile olumlu iliĢkiler kurmasına olanak sağlayacak Ģekilde düzenlenebilir ve gerek zümre toplantıları gerekse kurul toplantıları ile öğretmenlerin kendi aralarında birbirlerini değerlendirebilecekleri, kullandıkları yöntem ve materyalleri paylaĢabilecekleri ortamlar yaratılabilir.
AraĢtırma bulgularına göre okuldaki otorite hiyerarĢi ile öğretmenlerin özerklikleri arasında negatif bir iliĢki vardır. Bu bulgudan hareketle, öğretmenlerin kendi kararlarını alabilecekleri demokratik ortamlar yaratılabilir ve okul politikalarının belirlenmesi sürecine öğretmenlerin katılımının arttırılması sağlanabilir.
Okuldaki nesnellik, öğrenci merkezlilik üzerinde en önemli etkiye sahip olan bürokratik özelliktir. Bu bulgudan hareketle okul yönetiminin öğrenci
performansını ölçme değerlendirme konusunda öğretmeni özgür bırakması, öğretmenler ve öğrenciler arasında tarafsız ve adil bir tutum sergilemesi sağlanabilir. Okul yönetimi öğretmenlerin ders içerisinde öğrenciler ile daha fazla etkileĢime girebileceği ortamlar yaratabilir. Öğrenci merkezli bir yaklaĢım için sınıf mevcutları azaltılabilir. Böylelikle öğretmenlerin farklı ilgi ve kapasiteye sahip öğrencilerle daha fazla ilgilenebilmesi sağlanmıĢ olur.
Okuldaki nesnellik, öğretmen bağlılığı üzerinde en önemli etkiye sahip olan bürokratik özelliktir. Bu bulgudan hareketle öğretmenlerin motivasyonlarının arttırılması için performansları doğrultusunda takdir ve teĢekkür belgesi gibi çeĢitli ödüller verilebilir, performans değerlendirmeleri nesnel kriterler göre düzenlenebilir.
Ġleride yapılacak araĢtırmalar için de aĢağıdaki önerilerde bulunabilir:
1. Bu araĢtırma ile ilk ve ortaokullarda görev yapan öğretmenlerin okullarının
bürokratikleĢme düzeyine ve profesyonelliklerine iliĢkin algıları belirlenmiĢtir. Yapılacak baĢka araĢtırmalar ile öğrencilerin, velilerin ve okuldaki diğer personelin konuya iliĢkin algılarını ve beklentilerini belirlemeye dönük araĢtırmalar yapılabilir.
2. Bu araĢtırma ile ilk ve ortaokullarda gerçekleĢtirilmiĢtir. Benzer araĢtırma lise ve
yükseköğretim kurumlarında gerçekleĢtirilebilir.
3. AraĢtırma, resmi ve özel okullarda karĢılaĢtırmalı olarak yapılabilir.
4. AraĢtırma Antalya ili merkez ilçelerinde gerçekleĢtirilmiĢtir. Benzer bir araĢtırma
Türkiye genelinde gerçekleĢtirilebilir.
5. Yapılan araĢtırmada öğretmen profesyonelliği üzerinde en fazla öneme sahip
bürokratik özellik nesnellik olduğu fakat öğretmen görüĢlerine göre okuldaki nesnelliğin orta düzeyde olduğu belirlenmiĢtir. Okuldaki bu bürokratik özelliğin düĢük olmasının nedenleri araĢtırılabilir.
KAYNAKÇA
Adıgüzel, O., Tanrıverdi, H. ve Özkan, D. (2011). Mesleki profesyonellik ve bir meslek mensupları olarak hemĢireler örneği. Yönetim Bilimleri Dergisi, 9 (2), 238-259 Adler, P. and Borys, B. (1996). “Two types of bureaucracy: enabling and coercive”,
Administration Science Quarterly, 41, 61-89.
Aiken, M. and Hage, J. (1968). “Organizational interdependence and intra- organizational structure”, American Sociological Review, 33, 912-930
Akkoyunlu, B. (2002). Öğretmenlerin internet kullanımı ve bu konudaki öğretmen görüĢleri, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, 1-8
Altınkurt, Y. ve Yılmaz, K. (2014a). Öğretmenlerin mesleki profesyonelliği ile iĢ doyumları arasındaki iliĢki. Sakarya University Journal of Education, 4 (2), 57-71 Altınkurt, Y. ve Yılmaz, K. (2014b). Öğretmenlerin mesleki profesyonelliği ölçeği geçerlik
ve güvenirlik çalıĢması. International Journal of Human Sciences. 11(2). 332-345. Anderson, R. L. (1974). A study of teachers’ perceptions of their work role and
professionalism in selected Pennsylvania school districts.(Unpublished Doctoral Dissertation). The Pennsylvania State University, ABD.
Arıcan, T. (2009). Öğretmenlerde mesleki tükenmişlik ve okul yönetiminde bürokrasi. (YayımlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi). Yeditepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ġstanbul, Türkiye
Aydın, M. (2000). Eğitim yönetimi. (6. Basım). Ankara: Hatipoğlu Yayınevi
Bacharach. S. B. and Conlcy, S. C. (1986). Education reform: A managerial agenda. Phi Delta Kappan, 34, 641-645.
Balcı, A. (2010). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem teknik ve ilkeler. Ankara: Pegem Akademi
BaĢ, T. ve Akturan, U. (2008). Nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık BaĢaran, Ġ. E. (2000). Yönetim. (3. Basım).Ankara: Feryal Matbaası
Bayhan, G. (2011). Öğretmenlerin profesyonelliğinin incelenmesi. (YayınlanmamıĢ Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi, Ġstanbul, Türkiye
Baykul, Y. (1996). İstatistik (Metotlar ve uygulamalar). Ankara: Lazer Ofset
Blau, P. and Scott, R. (1962). Formal organizations. Stanford, California: Stanford University Press