Önerilen Koşullar Rekabet Sorunu ile Orantılı Olmalı

Bu Sorunu Açık Olarak Gidermelidir

AT rekabet mevzuatında, bir yoğunlaşmaya koşullu izin verilmesi için öncelikle bu yoğunlaşmanın hakim durum yaratacağı veya mevcut hakim durumu güçlendireceğinin Komisyonca açıkça tespit edilmesi gerekmektedir. Çünkü, yoğunlaşmanın yaratacağı rekabet sorunu tam olarak ortaya konulmaksızın ilgili teşebbüslerin işlemin doğuracağı olumsuzlukları gidermeye yönelik olarak koşul önerileri getirebilmesinin beklenemeyeceği açıktır.

Bu bakımdan, ilk inceleme sürecinde ilgili teşebbüslerce koşul önerilerinde bulunulması, Komisyonun işlemin doğuracağı sorunları 3 hafta gibi kısa bir süre içerisinde açık bir şekilde belirleyebildiği durumlarda söz konusu olmaktadır45_{. Diğer bir ifade ile, teşebbüslerin taahhütte bulunabilmesi ve} bunların değerlendirilebilmesi için Komisyonun işlemin doğuracağı sorunları net bir şekilde tespit edebilmesi gerekmektedir.

Öte yandan tarafların getirdikleri koşulların Komisyonun yoğunlaşmanın yaratacağını tespit ettiği rekabet sorunlarını kesin ve kalıcı bir şekilde gidermesi gerekmektedir. Başka bir ifade ile önerilen koşullar neticesinde ilgili yoğunlaşmanın piyasada bir hakim durum yaratmayacağına veya mevcut hakim

yoğunlaşmanın Ortak Pazarla bağdaşamaz olduğunun ilan edilmesiyle neticelenebileceğinin altı çizilmektedir. Bu bildiride, çok basit ve açık yoğunlaşmalarda dahi Birleşme Görev Grubu (MTF) ile temas kurularak bildirimin yapılacağı olası tarihten 1-2 hafta önce ilk toplantının yapılması, karışık dosyalarda bu sürenin öne çekilmesi, bildirim taraflarının MTF’ye bildirim formunun kapsamlı bir taslağını vermesine yönelik tavsiyeler yer almaktadır.

42 _{Case No IV/M.1378, (1999)}

43 _{XXIXth Report on Competition Policy, 1999} 44 _{Case No IV/M.1672, (2000)}

durumu güçlendirmesinin olanaklı olmadığına Komisyonun ikna olması gerekmektedir46_{. Belirlenen sorunları gidermesi şüpheli olan veya kısa zamanda} uygulanması mümkün olmayan koşullar Komisyonca kabul edilmemektedir.

Aynı şekilde ilgili teşebbüslerce yapılan taahhütlerin de yoğunlaşma ile ilgili olarak Komisyonca taşınan endişeleri açık ve kalıcı bir şekilde gidermesi gerekmektedir47_{. Bu nedenle, gerek Komisyonun Ortak Pazarla bağdaşamaz} olduğu konusunda ciddi şüpheler bulunan bir yoğunlaşmanın olası etkilerini tam olarak belirleyememesi, gerekse ilgili teşebbüslerin taahhütlerinin etkin rekabetin sağlanması açısından yeterli olduğunun Komisyonca açık bir şekilde görülmemesi halinde işlem hakkında soruşturma açılması kaçınılmaz olacaktır.

Komisyon Duyurusu’nda koşulların yoğunlaşmanın getireceği rekabet sorunlarını açık bir şekilde gidermesi gerektiği hususu üzerinde önemle durulmaktadır. Duyuru’da tarafların önerilerinin Komisyonun tespit ettiği rekabet sorunlarının hepsini karşılaması gerektiği, bu nedenle önerilerin tam bir değerlendirme yapılmasına olanak verecek şekilde ayrıntılı olarak sunulması gerektiği ifade edilerek, ayrıca bu önerilerin yoğunlaşmanın getirdiği rekabet sorunlarını nasıl çözeceğinin taraflarca açıklanması istenmektedir48.

Tarafların getirdiği koşul önerilerinin ilgili rekabet sorunlarını şüpheye yer vermeyecek biçimde gidermesi halinde işleme izin verilmektedir. Shell/BASF davasında49 _{Komisyon ilgili teşebbüslerin polipropilen (PP) reçinesi} üretimine ilişkin kapasitenin önemli bir bölümünü elden çıkarması, BASF’ın PP üretimi teknolojisini devretmesi ve oluşturulacak ortak girişimin isteyen üçüncü kişilere PP üretimine ilişkin lisans vermesinden oluşan öneri paketini belirlenen rekabet sorunlarını açıkça giderdiği gerekçesiyle kabul etmiş ve söz konusu işleme soruşturma açılmaksızın izin verilmiştir (Ersboll 2000, 361).

İlgili teşebbüslerce ilk inceleme sürecinde getirilen koşul önerilerinin Komisyonca tespit edilen rekabet sorunlarını gidermeye yeterli olmaması, yoğunlaşma hakkında soruşturma açılmasına, soruşturma sürecinde getirilen koşul önerilerinin yetersiz olması ise işlemin yasaklanmasına neden olmaktadır.

Son dönemde büyük yankı uyandıran General Electric/Honeywell davası50 _{yoğunlaşmaya getirilecek koşullar üzerinde Komisyon ve ilgili} teşebbüslerin adeta pazarlık yaptığı bir davadır. Büyük ticari uçaklarda kullanılan jet motoru, uçuş aletleri ve gaz tribünleri pazarında hakim durum yaratacağı ve/veya mevcut hakim durumu güçlendireceği tespit edilen bu davada Komisyon,

46 _{Komisyon Duyurusu, pra.6}

47 _{EC competition policy newsletter, 1999, number 2, june, s.27} 48 _{Komisyon Duyurusu pra. 34, 41.}

49 _{Case No IV/1751, (2000).} 50 _{Case No IV/M.2220, (2001)}

tarafların getirdiği koşul önerilerinin sağlıklı bir şekilde uygulanması ve izlenmesi açısından çok karışık olduğu, bundan da öte söz konusu koşul önerilerinin tespit edilen sorunları gidermeye yeterli olmadığı gerekçesiyle devralma işleminin gerçekleşmesine izin vermemiştir. Benzer şekilde Airtours/First Choice51_, Gencor/Lonrho52 _{ve Volvo/Scania}53 _{davalarında tarafların önerdikleri koşulların} yoğunlaşmanın yaratacağı rekabet sorunlarını açıkça gidermediği gerekçesiyle, bu işlemlerinin gerçekleşmesine izin verilmemiştir.

Diğer yandan teşebbüsler, birden fazla ürün pazarında etkinlik gösterebilmektedirler. Bu tür teşebbüslerin birleşmesi yatay ve dikey pazarlarda rekabet sorunlarının doğmasına neden olmaktadır. Bu sorunlar, yatay piyasalarda hakim durum yaratılması veya mevcut hakim durumun güçlendirilmesi, dikey pazarlarda giriş engeli yaratılması şeklinde ortaya çıkmaktadır. Yatay ve dikey boyutta çok sayıda pazarın etkilendiği yoğunlaşmalarda ilgili teşebbüslerin gerek yatay pazarlarda hakim durum yaratılmasını engelleyici, gerekse dikey pazarlarda giriş engellerini ortadan kaldırıcı önlemlerden oluşan geniş bir öneri paketi hazırlamalarını zorunlu kılmaktadır54_{. Yoğunlaşmanın yaşama geçirilebilmesi için} gerekli koşulların belirlenmesinin tarafların sorumluluğunda olduğu dikkate alındığında, hazırlanacak koşul paketinin rekabet sorunlarını ortadan kaldırmaya yönelik olası bütün seçenekleri içerecek kadar kapsamlı bir şekilde hazırlanması gerekecektir55_.

Ancak şunu belirtmek gerekir ki; koşulların kapsamlı bir şekilde hazırlanması gerekliliği yalnızca rekabet sorunu bulunan pazarlar için geçerlidir. Başka bir ifade ile rekabet sorunu ortaya çıkmayan pazarlar için de koşul önerileri ortaya atılmasının pratik bir faydası olmayacaktır. Drauz (1998, 222) ’a göre Komisyon, koşul önerilerinin rekabet sorunu ile orantılı olması gerekliliğini Ciba-Geigy/Sandoz davasında56 _{ortaya koymuştur. Söz konusu davada, tarafların} etkinliklerinin beşeri ilaç, hayvan ilaçları, ürün koruma ve tohumculuk pazarlarında kesiştiği ve bu çerçevede 100 civarında ürün pazarının etkilendiği tespit edilmiştir. Ancak Komisyon, incelemesinde sadece bazı hayvanlarda oluşan kenelere yönelik olarak kullanılan ilaçlardaki kesişimlerin rekabet sorunu yaratacağını tespit etmiş ve sadece bu pazara yönelik olarak getirilen koşul önerilerini kabul etmiştir.

51 _{Case No IV/M.1524, (1999)}

52 _{Case No IV/M.619, OJ [1997] L 11/30.} 53 _{Case No IV/M.1672, (2000)}

54 _{Komisyon Duyurusu, pra.30.}

55 _{Örneğin, AXA/GRE davasında taraflar yoğunlaşmanın Lüksemburg sigorta pazarında} yaratacağı rekabet sorunlarının çözümü için AXA’nın Le Foyer’deki hisselerinin satılması veya buna alternatif olarak bir kısım poliçelerin rakip şirketlere devredilmesini önermişlerdir. Case No IV/1453, (1999)