Bu bölümde araştırmayla ilgili bilgiler doğrultusunda ulaşılan sonuçlar ve bu sonuçlara dayalı olarak geliştirilen öneriler bulunmaktadır.
Sonuçlar
Araştırma, Edirne ili ilköğretim okullarında öğretim personeli arasında yaşanan çatışma türlerini ortaya koymak ve yöneticilerin izledikleri çözüm yöntemlerini belirlemek amacıyla yapılmıştır.
İlköğretim okul müdürleri ve yardımcılarının cinsiyet, yaş, mesleki kıdem, yöneticilikteki kıdem, çalıştığı okulda kaçıncı yılı olduğu, branş, eğitim yönetimi ile ilgili seminer ya da kursa katılım, çatışma yönetimi ile ilgili kursa katılım gibi değişkenler ile karşılaştıkları çatışma türleri ve izledikleri çözüm yöntemleri arasında anlamlı bir farklılık aranmıştır. Araştırmanın amacına uygun olarak geliştirilen anket ile elde edilen bulgular doğrultusunda şu sonuçlara ulaşılmıştır.
İlköğretim okullarında çatışma türlerine ait sonuçlar.
Çatışma türlerine ait genel sonuçlar
Fonksiyonel olan çatışmanın, fonksiyonel olmayan çatışmaya göre daha sık yaşandığı görülmüştür. Buna rağmen yapılan araştırmada iki çatışma türü de ara sıra sıklık derecesinde yaşanmaktadırlar. Elde edilen bulgu, Edirne ilinde ilköğretim okulu yöneticilerinin okullarındaki çatışmaları örgüt yararına kullanabildiklerini göstermiştir.
• İlköğretim okullarında gizli çatışma, algılanan çatışma ve açık çatışma her zaman yaşanmışken, hissedilen çatışma ara sıra yaşanmıştır. Elde edilen bulgu, okullarda yaşanan çatışmanın öğretmenlerin arasında gizli düşmanlıklar ve küskünlükler yaratacak boyutta kalmadığını göstermiştir
• İlköğretim okullarında bireyler arası çatışma, birey-grup çatışma ve örgütler arası çatışma her zaman yaşmışken, birey içi çatışma ve gruplar arası çatışma ara sıra yaşanmaktadır.
• İlköğretim okullarında, Yönetici- uzman çatışması, dikey çatışma, yatay çatışma ve sosyal çatışma türlerine göre daha az yaşanmaktadır. Elde edilen bulgu, okul yöneticilerinin okullarında çalışan psikolojik danışmanların görüşlerine değer verdiğini ve az düzeyde çatışma yaşadığını göstermiştir.
• İlköğretim okullarında en çok rastlanan çatışmanın, sosyal çatışma olduğu ortaya çıkmıştır. Elde edilen bulgu, okul yöneticilerinin dernek, vakıf, siyasi parti gibi kuruluşların okullarda çatışma kaynağı olduğunu göstermiştir.
Demografik değişkenlere göre çatışma türlerine ait sonuçlar
• İlköğretim yöneticilerinin cinsiyetleriyle, karşılaştıkları çatışma türleri karşılaştırıldığında anlamlı bir farklılık bulunmamıştır.
• İlköğretim yöneticilerinin yaşlarıyla, karşılaştıkları çatışma türleri karşılaştırıldığında anlamlı bir farklılık bulunamamıştır.
• Araştırmaya katılan yöneticilerin 9-18 yılları arasında mesleki kıdeme sahip olanları, 19-27 yılları arasında mesleki kıdeme sahip olanlara göre fonksiyonel çatışma türüyle daha az karşılaştıkları söylenebilir. Elde edilen bulgu, mesleki kıdemi yüksek olan okul yöneticilerinin okullarındaki çatışmaları okul yararına yönlendirmede daha başarılı olduğunu göstermiştir.
• Yöneticilerin mesleki kıdemlerine göre, çatışmanın ortaya çıkış şekline göre sınıflandırılan çatışma türlerinden hangileriyle daha fazla karşılaştıklarına bakıldığında; gizli, hissedilen ve açık çatışmayla mesleki kıdem arasında anlamlı bir fark ortaya çıkmıştır. Buna göre:
o 28 ve üzeri yılları arasında mesleki kıdeme sahip olan yöneticiler, 9-18 ve 19-27 yılları arasında mesleki kıdeme sahip olanlara göre gizli çatışma türüyle daha az karşılaşmaktadırlar.
o 9-18 yılları arasında mesleki kıdeme sahip olan yöneticiler, 19-27 yılları arasında mesleki kıdeme sahip olanlara göre hissedilen çatışma türüyle daha az karşılaşmaktadırlar.
o 28 ve üzeri yılları arasında mesleki kıdeme sahip olan yöneticiler, 9-18 ve 19-27 yılları arasında mesleki kıdeme sahip olanlara göre açık çatışma türüyle daha az karşılaşmaktadırlar.
Elde edilen bulgu, mesleki kıdemi yüksen olan yöneticiler okullarındaki çatışmaları fark edebilmekte ve bunları açığa çıkartabilmektedirler.
• Yöneticilerin mesleki kıdemlerine göre, çatışmanın örgüt içindeki yerlerine göre sınıflandırılan çatışma türlerinden dikey ve yatay çatışmayla anlamlı bir fark bulunamamıştır.
• Yöneticilerin mesleki kıdemlerine göre, çatışmanın örgüt içindeki yerlerine göre sınıflandırılan çatışma türlerinden hangileriyle daha fazla karşılaştıklarına bakıldığında; yönetici uzman ve sosyal çatışmayla mesleki kıdem arasında anlamlı bir fark ortaya çıkmıştır. Buna göre:
o Araştırmaya katılan yöneticilerin 0–8 yılları arasında mesleki kıdeme sahip olanları, 9-18, 19-27 ve 28-üzeri yılları arasında mesleki kıdeme sahip olanlara göre daha az yönetici uzman çatışma türüyle karşılaşmaktadırlar.Elde edilen bulgu, mesleki kıdemi az olan yöneticilerin okullarındaki psikolojik danışmanların görüşlerine daha fazla değer verdiğini göstermiştir.
o Araştırmaya katılan yöneticilerin 19-27 yılları arasında mesleki kıdeme sahip olanları 0-8, 9-18, 28-üzeri yılları arasında mesleki kıdeme sahip olanlara göre daha fazla sosyal çatışma türüyle karşılaşmaktadırlar.
• Araştırmaya katılan İlköğretim yöneticilerinin 0-5 yılları arasında yöneticilik kıdemine sahip olanları, 6-10,11-15, 16-üzeri yılları arasında yöneticilik kıdemine sahip olan yöneticilere göre çatışmanın niteliğiyle ilgili sınıflandırılan çatışma türlerinden fonksiyonel çatışma türüyle daha az karşılaşmaktadırlar. Elde edilen sonuç, yöneticilik kıdemi yüksek olan okul yöneticilerinin okullarındaki çatışmaları okul yararına yönlendirmede daha başarılı olduğunu göstermiştir.
• Yöneticilerin yöneticilik kıdemlerine göre, çatışmanın örgüt içindeki yerlerine göre sınıflandırılan çatışma türlerinden hangileriyle daha fazla karşılaştıklarına bakıldığında; yatay çatışma ve sosyal çatışmayla mesleki kıdem arasında anlamlı bir fark ortaya çıkmıştır. Buna göre:
o Araştırmaya katılan İlköğretim yöneticilerinin 0-5 yılları arasında yöneticilik kıdemine sahip olanları, 6-10, 16-üzeri yılları arasında yöneticilik kıdemine sahip olan yöneticilere göre çatışmanın örgüt içindeki yeriyle ilgili sınıflandırılan çatışma türlerinden yatay çatışma türüyle daha az karşılaşırken, 6-10 yılları arasında yöneticilik kıdemine sahip olan yöneticiler, 11-15 yılları arasında yöneticilik kıdemine sahip olanlara göre çatışmanın örgüt içindeki yeriyle ilgili sınıflandırılan çatışma türlerinden yatay çatışma türüyle daha fazla karşılaşmaktadırlar.
o Araştırmaya katılan yöneticilerin 0-5 yılları arasında yöneticilik kıdemine sahip olanları, 6-10 yılları arasında yöneticilik kıdemine sahip olanlara göre çatışmanın örgüt içindeki yeriyle ilgili sınıflandırılan çatışma türlerinden sosyal çatışma türüyle daha az karşılaşmaktadırlar.
• İlköğretim yöneticilerinin, branşlarıyla, karşılaştıkları çatışma türleri karşılaştırıldığında anlamlı bir farklılık bulunamamıştır.
• İlköğretim yöneticilerinin eğitim yönetimi konusunda seminer ya da kursa katılıp katılmamaları ile çatışma türleri karşılaştırıldığında anlamlı bir farklılık bulunamamıştır.
• İlköğretim yöneticilerinin, katıldıkları eğitim yönetimi konusundaki seminer ya da kursta çatışma yönetimi ile ilgili konulara yer verilmesi ve karşılaştıkları çatışma türleri karşılaştırıldığında anlamlı bir farklılık bulunamamıştır.
İlköğretim okullarında çözüm yöntemlerine ait sonuçlar.
Çatışma çözüm yöntemlerine ait genel sonuçlar
• İlköğretim okullarında, yöneticiler tarafından en fazla tümleştirme yöntemi kullanılmaktadır. Elde edilen bilgilere göre; ilköğretim okullarında, yöneticiler tarafından sırasıyla; tümleştirme, ödün verme, hükmetme-üstünlük kurma, uzlaşma ve kaçınma yöntemleri kullanılmaktadır. Elde edilen bulgu, okul yöneticilerinin çatışmaların çözümünde öğretmenlerin ihtiyaçlarını ve ilgilerini tatmin ettiğini göstermiştir.
Demografik değişkenlere göre çatışma çözüm yöntemlerine ait sonuçlar
• İlköğretim yöneticilerinin çatışma çözüm yöntemlerinden tümleştirme ve uzlaşma çatışma çözüm yöntemlerini kullanma dereceleri cinsiyetlerine göre farklılık göstermektedir. Elde edilen bulgu, okul yöneticilerinin, çatışan tarafların isteklerini orta düzeyde ya da yüksek olarak doyurduğunu göstermiştir.
• İlköğretim yöneticilerinin çatışma çözüm yöntemlerinden ödün verme ve hükmetme-üstünlük kurma çatışma çözüm yöntemlerini kullanma dereceleri yaşlarına göre farklılık göstermektedir. Elde edilen bilgiye göre, araştırmaya katılan 54 ve üzeri yaştaki yöneticiler, ödün verme ve hükmetme-üstünlük kurma çatışma çözüm yöntemlerini diğer yaşlardaki yöneticilere göre daha fazla kullanmaktadırlar. Elde edilen bulgu, yaşları yüksek olan okul yöneticilerinin çatışmaların çözümünde ya kendi
isteklerinin doyumuna yada karşı tarafın isteklerinin doyumuna önem verdiklerini bu konuda bir denge sağlamadıklarını göstermiştir.
• İlköğretim yöneticilerinin mesleki kıdemleri ve kullandıkları çatışma çözüm yöntemleri karşılaştırıldığında anlamlı bir farklılık bulunamamıştır.
• İlköğretim yöneticilerinin çatışma çözüm yöntemlerinden tümleştirme ve ödün verme çatışma çözüm yöntemlerini kullanma dereceleri yöneticilikteki kıdemlerine göre farklılık göstermektedir. Elde edilen bilgiye göre, araştırmaya katılan 6-10 yılları arasında yöneticilik kıdemine sahip olan yöneticiler, tümleştirme ve ödün verme çatışma çözüm yöntemlerini diğer kıdemdeki yöneticilere göre daha fazla kullanmaktadırlar.
• İlköğretim yöneticilerinin çatışma çözüm yöntemlerinden ödün verme ve hükmetme-üstünlük kurma çatışma çözüm yöntemlerini kullanma dereceleri çalışmakta oldukları okullarda yönetici olarak çalıştıkları yıllara göre farklılık göstermektedir. Elde edilen bilgiye göre:
o 15 - üstü yılları arasında çalışmakta oldukları okullarda yönetici olarak çalışan yöneticiler, 0-5, 6-10 ve 11-15 yılları arasında çalışmakta oldukları okullarda yönetici olarak çalışan yöneticilerden daha fazla ödün verme çatışma çözüm yöntemini kullanmaktadırlar.
o 11-15 ve 16 - üzeri yılları arasında çalışmakta oldukları okullarda yönetici olarak çalışan yöneticiler, 0-5 ve 6-10 yılları arasında çalışmakta oldukları okullarda yönetici olarak çalışan yöneticilerden daha fazla hükmetme- üstünlük kurma çatışma çözüm yöntemini kullanmaktadırlar.
Elde edilen bulgu, yöneticilik kıdemi fazla olan yöneticilerin çatışmanın çözümünde karşı tarafın kararlarına ve isteklerine öncelik verdiğini ya da kendi isteklerini gerçekleştirmeye çalışarak gerektiğinde baskı davranışı uyguladığını göstermiştir.
• İlköğretim yöneticilerinin branşları ve kullandıkları çatışma çözüm yöntemleri karşılaştırıldığında anlamlı bir farklılık bulunamamıştır.
• İlköğretim yöneticilerinin eğitim yönetimi konusunda seminere katılımları ve kullandıkları çatışma çözüm yöntemleri karşılaştırıldığında anlamlı bir farklılık bulunamamıştır.
• İlköğretim yöneticilerinin katıldıkları seminer ya da kurslarda çatışma yönetimi ile ilgili konulara yer verilmesi ve kullandıkları çatışma çözüm yöntemleri karşılaştırıldığında anlamlı bir farklılık bulunamamıştır.
Öneriler
Araştırmaya ilişkin öneriler aşağıda yer almaktadır.
Bu öneriler araştırmada elde edilen sonuçlarla ilgili olarak “uygulamaya ilişkin öneriler” ve gelecekte yapılacak araştırmalarla ilgili olarak da “araştırmaya ilişkin öneriler” olmak üzere iki boyutta ele alınmıştır.
Uygulamaya İlişkin Öneriler
Araştırma sonuçlarını genel olarak değerlendirdiğimizde okulun çevresindeki baskı gruplarının okulu kendi istekleri doğrultusunda yönetmek için okulun amaçlarına ve çalışma yöntemlerine müdahaleyi amaç edinmesi okul yönetimiyle sosyal çevre arasında çatışmaya neden olabilir. Bu nedenle okul, baskı unsuru yaratabilecek unsurlarla (sendikalar, dernekler, siyasi partiler) dengeli ve resmi bir ilişki içinde olmalıdır.
İlköğretim okullarında, yöneticiler tarafından en fazla tümleştirme yöntemi kullanılmıştır. Elde edilen bilgilere göre; ilköğretim okullarında, yöneticiler tarafından sırasıyla; tümleştirme, ödün verme, hükmetme-üstünlük kurma, uzlaşma ve kaçınma yöntemleri kullanılmıştır. Okullarda çatışma yönetiminde en çok tercih edebilecek tümleştirme yöntemi daha çok mesleki kıdemi, yöneticilik kıdemi ve yaşı yüksek
yöneticiler tarafından kullanılmıştır. Bu nedenle genç yöneticiler çatışma yönetimi ile ilgili daha çok kurs ve hizmet içi eğitim almalıdır.
Araştırma sonuçlarını genel olarak değerlendirdiğimizde okul yöneticileriyle öğretmenler ve çevre arasında sağlıklı bir iletişim içinde olduğunu söylenebilir. Bu yorumdan hareket ederek, okul yöneticilerinin çatışma yaşadıkları taraflarla daha fazla görüşmeleri sağlanabilirse, var olan sorunları birlikte tartışarak işbirliği içerisinde çözüm alternatifleri üretecekleri söylenebilir. Okul yöneticisi, öğretmen ve okul çevresiyle sık sık toplantılar düzenleyerek bir araya gelmek için imkanlar hazırlanabilir.
Araştırmaya İlişkin Öneriler
Eğitim örgütleri olan okullarda ortaya çıkan çatışma türlerini etkili bir şekilde yönetebilmek için ortaya çıkan çatışmaların kaynağını çok iyi bilmek gerekir. Bu nedenle okullarda çatışma kaynaklarının ortaya çıkarılmasına yönelik araştırmalara da ağırlık verilmelidir.
Farklı öğretim kademelerinde resmi okullar ile özel okulları karşılaştırma şeklinde de bu konu araştırılabilir.
Öğretmenlerin çatışmaya ilişkin algıları farklı olabileceğinden, öğretmenlere uygulanacak, benzer bir araştırma yapılabilir.
Orta öğretim kurumları ve ilköğretim kurumları arasında yaşanan çatışma türleri ve kullanılan çözüm yöntemleri farklı olabileceğinden bunların karşılaştırıldığı bir araştırma yapılabilir.
KAYNAKÇA
Aktan, C.C (1999). Ekip Çalışması Ve Çatışma Yönetimi.www.canaktan.org
Başaran, İ.(1992).Yönetimde İnsan İlişkileri: Yönetsel Davranış. Gül Yayın evi. Ankara
Başaran, İ.(2000).Eğitim Yönetimi. Nitelikli Okul. Ankara: Feryal Matbaası No:4.
Başaran, İ.E. (1998).Yönetimde İnsan İlişkileri. Ankara: Aydan Web Tesisleri.
Canlı, Ebru.(2001). Örgütlerde Kişiler Arası Çatışmalar. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji Bölümü, Eskişehir.
Çalışkan, İlknur (1999).İzmir’de İlköğretim Okullarının Ve Yöneticilerinin Özellikleri İle Örgütsel Çatışma Düzeyleri. Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Cowie, A. (1989).Oxford Advanced Learner’s Dictionary. Great Britain: Oxford Universty Press
Demirbolat, Ayşe (1997). İlköğretim Okullarında Örgütsel Çatışmaya Neden Olabilecek Durumların Çatışma Yaratma Dereceleri Hakkında Yönetici Ve Öğretmen Görüşleri. Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Demirci, Yıldırım. (2002). İlköğretim Okullarında Yaşanılan Çatışma Türleri Ve Yöneticilerin İzledikleri Çözüm Stratejileri (İstanbul İli Örneği).Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
Demirkaya, Güray. (2003). İlköğretim Okullarındaki Öğretmenlerin Yönetici Ve Öğretmenler Arasında Örgütsel Çatışmaya Neden Olabilecek Durumlara
İlişkin Algıları. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Yönetimi Ve Denetimi Anabilim Dalı, Ankara.
Demirtaş, H; Güneş, H.(2002).Eğitim Yönetimi Ve Denetimi Sözlüğü. Ankara: Anı Yayıncılık No: 19/8
Dökmen, Ü.(1996). İletişim Çatışmaları Ve Empati. Örgüt-içi İletişim Ve Çatışma. İstanbul: Sistem Yayıncılık No: 21/4.
Elma, Cevat. (1998). İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Çatışmayı Yönetme Yeterlikleri (Ankara İli Örneği ).Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Erdoğan. İ. (1999). İşletme Yönetiminde Örgütsel Davranış.İstanbul: İ.Ü. İşletme Fakültesi işletme İktisadi Enstitüsü Araştırma ve Yardım Vakfı Yayını.
Eren, E.(1996). Yönetim ve Organizasyon. İstanbul: BETA Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
Gümüşeli, Ali İlker.(1994). İzmir Ortaöğretim Okulları Yöneticilerinin Öğretmenlerle Aralarındaki Çatışmaları Yönetme Biçimleri. Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Yönetimi Ve Anabilim Dalı, Ankara.
Harper, Cora Elaine. (2004). The Conflict Management Styles, Strength Of Conflict Management Self-Efficacy, And Moral Development Levels Of School Counselors.. ProQuest Information and Learning Company Utah. papers.ssm.com.
Kara, İlhan (1995). Orta Dereceli Okullarda Görevli Okul Yöneticilerinin Örgütsel Çatışmaya İlişkin Görüşlerinin Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Diyarbakır.
Kaya, Oğuz (1998). İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Öğretmenlerle Aralarında Çıkan Çatışmaları Yönetme Biçimleri. Yüksek Lisans Tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
Koçel. T. (1993). İşletme Yöneticiliği:Organizasyonlarda Çatışma ve Yönetimi. İstanbul: BETA Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
Korkmaz, Mehmet (1994). Örgütlerde Çatışma Ve Nedenleri. Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Levent, Faruk. (2005).Sınıf Öğretmenlerinin Velilerle Yaşadıkları Bireylerarası Çatışmaları Yönetme Stilleri. Yüksek Lisans Tezi. Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Yönetimi Ve Denetimi Anabilim Dalı, İstanbul.
Mhehe. E.G. (1997). The Role of the School Administrator in Conflict Management. ERIC Clearinghouse on Educational Management www.eric.ed.gov
Milli Eğitim Bakanlığı. İlköğretim Kurumları Yönetmeliği. (2003). bilecik.meb.gov.tr.
Özer, K. (2003). Gerçek Yönetişim. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
Özkan, Turgay. (2003). İlköğretim Okullarında Yönetici Ve Öğretmenler Arası Çatışma Nedenleri Ve Çözüm Yöntemleri. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Yönetimi Ve Denetimi Anabilim Dalı, Sakarya.
Özmen, Fatma (1997). Fırat ve İnönü Üniversiteleri’nde Örgütsel Çatışmalar ve Çatışma Yönetimi Yaklaşımları. Doktora Tezi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
Rahim, A. (2004). Leader Power, Followers’ Conflict Management Strategies, and Propensity to Leave A Job: A Cross-cultural Study. The Annual Conference of The International Association for Conflict Management (June 15−18). Pittsburgh, PA. papers.ssm.com.
Rahim, A. (2004a). Conflict Management Strategies as Moderators or Mediators of the Relationship Between Intragroup Conflict and Job Performance. The Annual Conference of The International Association for Conflict Management (June 15−18). Pittsburgh, PA. papers.ssm.com.
Sökmen, A.; Yazıcıoğlu İ. (2005). Thomas Modeli Kapsamında Yöneticilerin Çatışma Yönetimi Stilleri ve Tekstil İşletmelerinde Bir Alan Araştırması. Ticaret ve Turizm Egitim Fakültesi Dergisi(1), 1.
Sözen, Didem.( 2002). Okul Müdürlerinin Çatışma Yönetim Stilleri Ve Bunun Öğretmenlerin Stres Düzeylerine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Yönetimi Ve Denetimi Anabilim Dalı, İstanbul.
Stuart, C. S.; Philip, K. P.(1997). School Leadership: Handbook for Excellence. Third Edition. ERIC Clearinghouse on Educational Management www.eric.ed.gov
Takan, Okan Mehmet (1997). Örgütlerde Çatışma Rol Çatışması ve Stres Nedenleri ve Çözümleri. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Tuğlu, Ayhan. (1996). Örgütsel Çatışma Ve Yönetimi. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı Yönetim Ve Organizasyon Bilim Dalı, İstanbul.
Uğurlu, Fındık. (2001). İlköğretim Okulu Müdürlerinin Çatışma Yönetme Stilleri. Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Yönetimi Ve Denetimi Anabilim Dalı, İzmir.
Ural, Ayhan (1997). İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Öğretmenlerle Aralarındaki Çatışmaları Yönetme Yöntemleri. Doktora Tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
Utguoğlu, Aysun.(2002).Örgütlerde Gruplar Arası Çatışma Ve Çatışma Ve Güç İlişkisi. Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Eskişehir.
Ünver, Seda.(2002). Örgütsel Çatışma Ve Çatışma Çözümleme Yaklaşımlarının İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, İzmir.
Yağcıoğlu, B. Dilara (1997). Örgütlerde Çatışma Düzeyleri ve Çatışmanın Ele Alınış Stilleri. Yüksek Lisans Tezi. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Yıldırım, Atilla.(2003). İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Empatik Eğilimleri Ve Empatik Becerileri İle Çatışma Yönetimi Stratejileri Arasındaki İlişki. Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Yönetimi Ve Planlaması Anabilim Dalı, Ankara.
Yiğit, Atahan (1996). İlköğretim Okullarında Yönetmenlerle Öğretmenler Arasında Örgütsel Çatışma Kaynakları. Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
İLKÖĞRETİM OKULLARINDA YAŞANAN ÇATIŞMA TÜRLERİ VE