ÖNEMLİ MUHASEBE POLİTİKALARININ ÖZETİ (Devamı) 20 Karşılıklar (Devamı)

Karşılıklar, şarta bağlı yükümlülükler ve şarta bağlı varlıklar (Devamı)

Koşullu varlıklar geçmiş olaylardan kaynaklanan ve Şirket’in tam anlamıyla kontrolünde bulunmayan, bir veya daha fazla kesin mahiyette olmayan olayın ileride gerçekleşip gerçekleşmemesi ile teyit edilecek olan varlıklardır.

Şirket koşullu varlıkları finansal tablolara yansıtmamaktadır ancak ilgili gelişmelerin finansal tablolarda doğru olarak yansıtılmalarını teminen koşullu varlıklarını sürekli olarak değerlendirmeye tabi tutmaktadır. Ekonomik faydanın Şirket’e girmesinin neredeyse kesin hale gelmesi durumunda ilgili varlık ve buna ilişkin gelir, değişikliğin oluştuğu dönemin finansal tablolarına dahil edilmekte, ekonomik fayda girişinin muhtemel hale gelmesi durumunda ise söz konusu koşullu varlık finansal tablo dipnotlarında gösterilmektedir (23 no’lu dipnot).

Teknik karşılıklar

Finansal tablolarda teknik sigorta hesapları arasında yer alan teknik karşılıklar ve bu karşılıkların reasürör payları 14 Haziran 2007 tarihli ve 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu’nun 16’ncı maddesi ile 28 Mart 2001 tarihli ve 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu’nun 8’inci maddesine dayanılarak hazırlanan T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın 7 Ağustos 2007 tarihli 26606 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanan “Sigorta ve Reasürans ile Emeklilik Şirketlerinin Teknik Karşılıklarına ve Bu Karşılıkların Yatırılacağı Varlıklara İlişkin Yönetmelik’e (“Teknik Karşılıklar Yönetmeliği”), 28 Temmuz 2010 tarih ve 27655 sayılı Resmi Gazete’ de yayınlanıp 31 Aralık 2010 tarihi itibarıyla yürürlüğe giren “Sigorta ve Reasürans Şirketleri ile Emeklilik Şirketlerinin Teknik Karşılıklarına ve Bu Karşılıkların Yatırılacağı Varlıklara İlişkin Yönetmelik” hakkında değişiklik yapılmasına ilişkin Yönetmeliğe (“Teknik Karşılıklar Değişiklik Yönetmeliği”) ve 18 Temmuz 2012 tarih ve 2012/13 sayılı “Sigorta ve Reasürans ile Emeklilik Şirketlerinin Teknik Karşılıklarına ve Bu Karşılıkların Yatırılacağı Varlıklara İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik Hakkında Sektör Duyurusu’na” ve konuyla ilgili yapılan diğer duyuru ve açıklamalara uygun olarak aşağıda belirtilen esaslara göre kayıtlara intikal ettirilmiştir.

Kazanılmamış primler karşılığı

28 Temmuz 2010 tarih ve 27655 “Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak 30 Eylül 2010 tarihinde yürürlüğe giren

“Sigorta ve Reasürans ile Emeklilik Şirketlerinin Teknik Karşılıklarına ve Bu Karşılıkların Yatırılacağı Varlıklara İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” uyarınca, kazanılmamış primler karşılığı, yürürlükte bulunan sigorta sözleşmeleri için tahakkuk etmiş primlerin, herhangi bir komisyon veya diğer bir indirim yapılmaksızın brüt olarak gün esasına göre ertesi hesap dönemi veya dönemlerine sarkan kısımdan oluşmaktadır. Yürürlükte bulunan yıllık hayat sigortaları ile süresi bir yılı aşan birikim priminin de alındığı hayat sigortalarında ise yazılan brüt primlerden varsa birikime ayrılan kısım düşüldükten sonra takip eden dönem veya dönemlere sarkan kısmından oluşur.

Teknik Karşılıklar Yönetmeliği gereğince kazanılmamış primler karşılığının hesaplanması sırasında, sigorta teminatının başladığı gün ile bitiş günü yarım gün olarak dikkate alınmakta ve buna göre hesaplama yapılmaktadır.

Teknik Karşılıklar Yönetmeliği’nde üretime bağlı olarak tahakkukun yapılması kaydıyla aracılara ödenen komisyonlar, reasüröre devredilen primler nedeniyle alınan komisyonlar, üretim gider payları ile bölüşmeli olmayan reasürans anlaşmaları için ödenen tutarlar ile tarifelerin ve sigorta sözleşmelerinin hazırlanması ve satışı için yapılan değişken üretim giderleri ve destek hizmetlerine ilişkin ödemelerin gelecek dönem veya dönemlere isabet eden kısmı, ertelenmiş gelirler ve ertelenmiş giderler hesapları ile diğer ilgili hesaplar altında muhasebeleştireceği ifade edilmiştir.

31 Aralık 2021 itibarıyla kazanılmamış primler karşılığı brüt 74.749.855 TL dir (31 Aralık 2020: 64.925.125 TL) (17.15 no’lu dipnot).

Ertelenen komisyon gider ve gelirleri

T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından yayımlanan 28 Aralık 2007 tarih ve 2007/25 sayılı Genelge uyarınca yazılan primler için aracılara ödenen komisyonlar ile reasürörlere devredilen primler nedeniyle reasürörlerden alınan komisyonların gelecek dönem veya dönemlere isabet eden kısmı, bilançoda sırasıyla gelecek aylara ait giderler ve gelecek aylara ait gelirler hesaplarında, gelir tablosunda ise faaliyet giderleri hesabı altında netleştirilerek muhasebeleştirilmektedir.

2. ÖNEMLİ MUHASEBE POLİTİKALARININ ÖZETİ (Devamı) 2.20 Karşılıklar (Devamı)

Ertelenen komisyon gider ve gelirleri (Devamı)

31 Aralık 2021 tarihi itibarıyla hesaplanan ertelenmiş komisyon geliri tutarı 1.818.460 TL (31 Aralık 2020:

1.681.106 TL) olup ertelenmiş komisyon gelirleri hesabına, hesaplanan ertelenmiş üretim komisyon gideri tutarı ise 26.487.439 TL (31 Aralık 2020: 23.152.652 TL) olup ertelenmiş üretim giderleri hesabına kaydedilmiştir.

Devam eden riskler karşılığı

Teknik Karşılıklar Yönetmeliği kapsamında şirketler, kazanılmamış primler karşılığını ayırırken yürürlükte bulunan sigorta sözleşmeleri dolayısıyla ortaya çıkabilecek hasar ve tazminatların ilgili sözleşmeler için ayrılmış kazanılmamış primler karşılığından fazla olma ihtimaline karşı, her hesap dönemi itibarıyla, son 12 ayı kapsayacak şekilde yeterlilik testi yapmak zorundadır. Bu test yapılırken, net kazanılmamış primler karşılığının beklenen net hasar prim oranı ile çarpılması gerekmektedir.Beklenen net hasar prim oranı, gerçekleşmiş hasarların (net muallak hasar ve tazminatlar + net ödenen hasarlar ve tazminatlar - net devreden muallak hasar ve tazminatlar) kazanılmış prime (net yazılan primler + net devreden kazanılmamış primler karşılığı - net kazanılmamış primler karşılığı) bölünmesi suretiyle bulunur. Kazanılmış primlerin hesaplamasında; devreden kazanılmamış primler karşılığı ile ilgili dönemin kazanılmamış primler karşılığı içinde net olarak gösterilen aracılara ödenen komisyonlar ile reasürörlerden alınan komisyonların ertelenen kısımları dikkate alınmaz.

17 Temmuz 2012 tarih ve 28356 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Sigorta ve Reasürans ile Emeklilik Şirketlerinin Teknik Karşılıklarına ve Bu Karşılıkların Yatırılacağı Varlıklara İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” uyarınca, her bir branş için beklenen hasar prim oranının %95’in üzerinde olması halinde, %95’i aşan oranın net kazanılmamış primler karşılığı ile çarpılması sonucunda bulunan tutar net devam eden riskler karşılığı, %95’i aşan oranın brüt kazanılmamış primler karşılığı ile çarpılması sonucunda bulunan tutar brüt devam eden riskler karşılığı olarak finansal tablolara yansıtılır. Brüt tutar ile net tutar arasındaki fark ise reasürör payı olarak dikkate alınır. SEDDK branşlar itibarıyla bu test yöntemini değiştirebilir, farklı test yöntemleriyle yeterlilik testi yapabilir ve bu test yöntemi çerçevesinde devam eden riskler karşılığının ayrılmasını isteyebilir.

İlgili test sonucu, 31 Aralık 2021 ve 31 Aralık 2020 tarihleri itibarıyla Şirket’in ayırması gereken devam eden riskler karşılığı çıkmamıştır.

Muallak tazminat karşılığı

Teknik Karşılıklar Yönetmeliği çerçevesinde tahakkuk etmiş ve hesaben tespit edilmiş ancak daha önceki hesap dönemlerinde veya cari hesap döneminde fiilen ödenmemiş tazminat bedelleri veya bu bedel hesaplanamamış ise tahmini bedelleri ile gerçekleşmiş ancak rapor edilmemiş tazminat bedelleri için muallak tazminat karşılığı ayrılmaktadır.

Şirket ayrıca Teknik Karşılıklar Yönetmeliği gereği, gerçekleşmiş ancak rapor edilmemiş tazminat bedelleri (IBNR) için muallak hasar karşılığı ayırmaktadır. T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın 2014/16 sayılı “Muallak Tazminat Karşılığına İlişkin Genelge”sine göre gerçekleşmiş ancak rapor edilmemiş hasar şirket aktüeri tarafından hayat ve ferdi kaza branşları için ayrı ayrı hesaplanmaktadır.Hesap dönemlerinden önce meydana gelmiş ancak bu tarihlerden sonra ihbar edilmiş tazminatlar, gerçekleşmiş ancak rapor edilmemiş tazminat bedelleri olarak kabul edilmektedir.

Türkiye Sigorta, Reasürans Ve Emeklilik Şirketleri Birliği’nin 10 Mart 2020 ve 2020/1 nolu tebliğine göre Sigorta Bilgi ve Gözetim Merkezi tarafından her yıl Mayıs ve Kasım aylarında MERNİS üzerinden sorgu gerçekleştirilmektedir. Bu sorgu ile vefat teminatı içeren hayat sigortası poliçelerin yürürlükte olduğu dönem içinde vefat eden sigortalıları tespit edilmekte olup, Sigorta şirketlerine bu kişilerin tazminat değerlendirmelerinin yapılması için bilgi verilmektedir. Söz konusu tebliğ gereği yapılan bildirimi takiben, lehtar veya birinci derece yakınlarının ilgili sigorta şirketine dönüş yapması durumunda bahse konu tazminat için muallak tazminat karşılığı ayrılmaktadır. Şirkete dönüş yapılmayan tazminatlar için, bildirim sonucu dönüş yapılma ve tazminatın reddedilme oranına göre hayat branşında gerçekleşmiş ancak rapor edilmemiş hasar hesaplaması vefat ve kazaen vefat

2. ÖNEMLİ MUHASEBE POLİTİKALARININ ÖZETİ (Devamı) 2.20 Karşılıklar (Devamı)

Muallak tazminat karşılığı (Devamı)

Hayat branşında, ek teminatlar için gerçekleşmiş ancak rapor edilmemiş hasar hesaplanmasında hesap dönemi sonu tazminatlar son 12 ayı kapsayacak şekilde dikkate alınmaktadır. Gerçekleşmiş ancak rapor edilmemiş hasar hesaplanması sırasında bu bedellerle ilgili olarak son 5 veya daha fazla yıllarda; bu tarihlerden önce meydana gelmiş ancak sonrasında rapor edilmiş tazminatların, önceki yıla ilişkin yıllık ortalama teminatlara bölünmesi suretiyle bulunan ağırlıklı ortalama kullanılmaktadır. Yıllar itibarıyla, teminat bazında, yıllık ortalama teminatın bulunmasında, hesaplamalarda “ortalama teminat” 1 yıl (4 çeyrek) geri gidilerek dönem sonu ve dönem başı teminat tutarlarının toplamının ikiye bölünmesi suretiyle ortalama teminat hesaplanmaktadır. Cari hesap dönemi için gerçekleşmiş ancak rapor edilmemiş tazminat bedeli, yukarıda belirtilen şekilde hesaplanmış olan ağırlıklı ortalama ile cari yıl itibarıyla yıllık ortalama teminat tutarının çarpılması suretiyle bulunmaktadır. Bu hesaplamalarda rücu, sovtaj ve benzeri gelir kalemleri tenzil edilmiş olarak dikkate alınmaktadır. Cari hesap dönemi veya daha önceki hesap dönemlerinde ihbar edilmiş olmakla birlikte cari hesap döneminde herhangi bir sebeple bu dönem muallaklarında bulunmayan ancak bir sonraki yıl yeniden işleme alınan muallaka konu dosyalar da ilgili branşın gerçekleşmiş ancak rapor edilmemiş tazminat bedelleri hesaplarına dahil edilmektedir.

Teknik Karşılıklar Yönetmeliği’nin 7. Maddesinde belirtildiği gibi dava aşamasında olan muallak hasar tutarları için dava değeri esas alınarak Şirketin son beş yıllık istatistikleri kullanılarak kazanma oranı hesaplanmıştır. 2011/23 sayılı Gerçekleşmiş Ancak Raporlanmamış Tazminat Karşılığı Hesaplamasına İlişkin Açıklamalar Hakkında Genelge’de belirtildiği üzere dava sürecindeki hayat branşı dosyaları için ayrılan muallak tazminat karşılığı toplam tutarına %25 dava kazanma indirimi uygulanmıştır.

Ferdi Kaza branşında gerçekleşmiş ancak rapor edilmemiş hasar gerçekleşen tazminatlar (muallak ve ödenen tazminat toplamı) üzerinden hesaplanmaktadır. Şirketin büyük hasar eliminasyon yöntemine konu olacak büyük hasarı bulunmamaktadır. Ferdi Kaza branşı için Hasar-Prim yöntemine göre hesaplama yapılmaktadır.

Gerçekleşmiş ancak rapor edilmemiş hasar için ayrılmış olan muallak tazminat karşılığının 31 Aralık 2021 tarihi itibarıyla toplam net tutarı 14.203.068 TL (31 Aralık 2020: 14.223.226 TL) olup, Hayat Branşı için net 13.616.723 TL (31 Aralık 2020: 13.562.839 TL) ve Ferdi Kaza Branşı için ise net 586.345 TL’dir (31 Aralık 2020: 660.387 TL). Gerçekleşmiş ancak rapor edilmemiş hasar karşılığı ile beraber toplam muallak tazminat karşılığının 31 Aralık 2021 tarihi itibarıyla toplam net tutarı 82.386.894 TL (31 Aralık 2020:

72.664.186 TL) olup, Hayat Branşı için net 75.772.862 TL (31 Aralık 2020: 65.357.314 TL) ve Ferdi Kaza Branşı için ise net 6.614.032 TL’dir (31 Aralık 2020: 7.306.871 TL).

Hayat matematik ve kar payı karşılıkları

Teknik Karşılıklar Yönetmeliği gereğince hayat ve hayat dışı branşında faaliyet gösteren şirketler bir yıldan uzun süreli hayat, sağlık ve ferdi kaza sigorta sözleşmeleri için sigorta ettirenler ile lehdarlara olan yükümlülüklerini karşılamak üzere aktüeryal esaslara göre yeterli düzeyde matematik karşılık ayırır.

Matematik karşılıklar yürürlükte bulunan her bir poliçe için, tarifedeki teknik esaslara göre ayrı ayrı hesaplanan aktüeryal matematik karşılığı tutarı ile taahhüt edilmişse bu karşılıkların yatırıma yönlendirilmesi sonucu elde edilen gelirlerden sigortalılara ayrılan kar payı karşılıkları toplamından oluşmaktadır.

Aktüeryal matematik karşılıklar, şirketlerin üstlendiği riziko için alınan primleri ile sigorta ettirenler ile lehdarlara olan yükümlülüklerin peşin değerleri arasındaki farktır. Aktüeryal matematik karşılıklar, bir yıldan uzun süreli hayat sigortaları için tarifelerin teknik esaslarında belirtilen formül ve esaslara göre ayrılır ve Şirket, 31 Aralık 2021 tarihi itibarıyla, matematik karşılık hesaplamalarını Hazine onaylı tarifeleri üzerinden yapmaktadır. Aktüeryal matematik karşılıklar, sigortacının ileride yerine getireceği yükümlülüklerinin peşin değeri ile sigorta ettiren tarafından ileride ödenecek primlerin bugünkü değeri arasındaki farkın bulunması şeklinde (prospektif yöntem) hesaplanır.

Kâr payı karşılıkları şirketlerin kâr payı vermeyi taahhüt ettikleri sözleşmeler için sigorta ettirenler ile lehdarlara olan yükümlülüklerine istinaden ayrılan karşılıkların yatırıldıkları varlıkların gelirlerinden, onaylı kâr payı teknik esaslarında belirtilen kâr payı dağıtım sistemine göre hesaplanan teknik faiz geliri ile sınırlı olmak kaydıyla garanti edilen kısmın da dahil olduğu miktar ile önceki yıllara ait birikmiş kâr payı karşılıklarından oluşur.

2. ÖNEMLİ MUHASEBE POLİTİKALARININ ÖZETİ (Devamı) 2.20 Karşılıklar (Devamı)

Hayat matematik ve kar payı karşılıkları (Devamı)

Şirket’in 31 Aralık 2021 ve 31 Aralık 2020 tarihleri itibarıyla hesapladığı aktüeryal matematik ve kar payı karşılıkları şirket aktüeri tarafından onaylanmıştır. Toplam matematik karşılıklar 31 Aralık 2021 tarihinde brüt 4.642.763.199 TL dir (31 Aralık 2020: 2.066.132.182 TL). 31 Aralık 2021 tarihi itibarıyla 3.074.645 TL tutarında reasürör payı bulunmaktadır (31 Aralık 2020: 1.510.791 TL). Belirtilen tutar içerisinde ikraz ve riski sigortalılara ait finansal yatırımlar gerçeğe uygun değer farkı yer almamaktadır. 31 Aralık 2021 tarihi itibarıyla ikraz tutarları için ayrılan matematik karşılık tutarı 297.737.441 TL (31 Aralık 2020: 204.739.575 TL) ve riski sigortalılara ait finansal yatırımlar gerçeğe uygun değer farkı ilgili matematik karşılıklar tutarı ise (37.704.882) TL’dir (31 Aralık 2020: (6.507.405)) (17.2 ve 17.15 no’lu dipnotlar).

Şirket’in, birim fiyat esaslı fonlarında yazılan poliçelere ait hayat matematik ve karpayı karşılıkları T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın 14 Ocak 1993 ve 12 Eylül 1996 tarihlerinde onayladığı TL, ABD Doları ve Avro kar payı teknik esaslarına göre günlük olarak değerlendirilmektedir. Sigortalıya ait yatırımların geliri, günlük olarak tahakkuk eden faiz yöntemi ile ilgili yatırım aracının geliri olarak dağıtılmaktadır.

Şirket’in diğer fonlarında (kar paylı esaslı) yazılan birikimli poliçelere ait hayat matematik ve karpayı karşılıkları için T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı Sigortacılık Genel Müdürlüğü’nün 1 Kasım 1999 tasdik tarihli Kar Payı Teknik Esasları ve Hayat Sigortaları Yönetmeliğine göre Günlük Kar Payı Sistemi uygulanmaktadır. TL, ABD Doları ve Avro yatırım araçlarının günlük getirilerine göre hesaplanan kar payı oranlarına göre hesaplanan kar payı değerleri günlük olarak sigortalı hesaplarına yansıtılmaktadır.

Şirket, İyi İhtimallerin Sigortası (karma hayat sigortası ürünü) kapsamındaki prim ödenmesinden muaf (tenzil poliçe) poliçelerin matematik karşılığı hesaplamasında, ürünün tarife teknik esaslarına göre kesinti uygulamaktadır. TTK’nın 1502. maddesinde belirtildiği üzere, prim ödenmesinden muaf sigortada, sigorta bedeli ödenen primle sözleşme uyarınca ödenmesi gereken prim arasındaki orana göre ödenir. Şirket’in tenzil durumunda olup vade gelimi henüz gerçekleşmemiş poliçeler için, mevzuatta yapılması beklenen değişiklikler nedeniyle, matematik karşılık hesaplamalarında ilave yükümlülük oluşması beklenmektedir. Şirket, 31 Aralık 2021 tarihi itibarıyla toplamda kayıtlara alınan 127,1 milyon TL tenzil matematik karşılık tutarı üzerine, mevzuatın henüz yayınlanmaması nedeniyle herhangi bir düzeltme yapmamıştır. Yukarıda yer alan hesaplamalara konu risklerin önümüzdeki dönemlerde gerçekleşmesi durumunda, söz konusu dönemlere ilişkin dönem karlılığı ve sermaye yeterliliği hesaplamaları önemli ölçüde etkilenebilecektir.

Dengeleme karşılığı

Teknik Karşılıklar Yönetmeliği gereği şirketlerin takip eden hesap dönemlerinde meydana gelebilecek tazminat oranlarındaki dalgalanmaları dengelemek ve katastrofik riskleri karşılamak üzere kredi ve deprem teminatları için her bir yıla tekabül eden net primlerin %12’si oranında dengeleme karşılığı ayırması gerekmektedir. Karşılık ayrılmasına son beş finansal yılda yazılan net primlerin en yüksek tutarının %150’sine ulaşılıncaya kadar devam edilir.

T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından 27 Mart 2009 tarihinde yayımlanan 2009/9 sayılı “Teknik Karşılıklarla İlgili Mevzuatın Uygulanmasına İlişkin Sektör Duyurusu” nda sigorta şirketlerinin deprem dolayısıyla meydana gelebilecek ölüm ve maluliyet, hayat ve kaza branşlarında deprem ek teminatı verdikleri tarifeler için de dengeleme karşılığı ayırması gerektiği belirtilmiş olup, Müsteşarlık tarafından 28 Temmuz 2010 tarihinde yayımlanan 27655 sayılı “Sigorta ve Reasürans ile Emeklilik şirketlerinin Teknik Karşılıklarına ve Bu Karşılıkların Yatırılacağı Varlıklara İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” ile dengeleme karşılığının hesaplanma yöntemi yeniden belirlenmiştir. Söz konusu Yönetmeliğin “Dengeleme Karşılığı” başlıklı 9. maddesinin beşinci fıkrasında, vefat teminatının verildiği hayat sigortalarında dengeleme karşılığının hesabı sırasında şirketlerin kendi istatistiki verilerini kullanacakları, gerekli hesaplamayı yapabilecek veri seti bulunmayan şirketlerin ise vefat net priminin (masraf payı dahil) %11’ini deprem primi olarak kabul edecekleri ve bu tutarın %12’si oranında karşılık ayıracakları ifade edilmiştir.

Şirket bu kapsamda, masraf payı dahil olmak üzere vefat net priminin %11’i deprem primi olarak kabul edilerek, elde edilen bu tutarın %12’si oranında dengeleme karşılığı hesaplamıştır.

Şirket’in 31 Aralık 2021 tarihi itibarıyla ayırdığı tutar brüt 53.352.161 TL (31 Aralık 2020: 46.200.983 TL) olup,

2. ÖNEMLİ MUHASEBE POLİTİKALARININ ÖZETİ (Devamı)