İmparator Louis’in tahtını ikinci kez geri almasının ardından Lothar ile dengeli bir yönetim sergilemeye çalıştığı görülmektedir. Bu durumun nedeni yeni bir isyandan çekinmesi olarak görülebilir. Ancak İmparator Louis’in diğer oğulları(Pepin ve Louis) ile ilişkisini geliştirmek için pek çaba sarf etmediği kaynaklarda yer etmektedir. Aslında Lothar ile olan ilişkisi de mecburiyete dayanmaktadır.164 İmparator Louis’in izlediği idari politika da ikinci isyanın ardından bu mecburiyetin etrafında şekillenmiştir. İmparator Louis ülke içi siyasetin dengelerinin geri döndürülemeyecek derecede zarar gördüğünü görmüştür. Bundan dolayı artık ülke içi sorunları çözmek yerine ileride yaşanacak sorunları öngörerek önlem almayı tercih etmiştir. İmparator Louis’in bu tercihinin en büyük nedeni de yaşanan iç savaşlar olarak öne çıkmaktadır.
İmparator Louis beş yıl içinde yaşadığı iki isyanın ardından Frankia üzerinde yeniden kontrol oluşturabilmiştir. Ancak Frankia’nın isyandan öncesine kıyasla çok daha kötü bir duruma geldiğini anlamaya başlamıştır. İkinci kez tahtını geri kazanmasının ardından İmparator Louis iki büyük problemin farkına varmaya başlamıştır. İlki Frankia’nın tümünde kaybolan düzendir. Eski Saray Nazırı Bernard’ın barındırdığı tehlike, Bretonya’da başlayan isyanı ve en önemlisi Vikinglerin saldırıları kaybolan düzenin göstergeleridir. Ayrıca Frankia’nın, iç savaş esnasında bir kaosa sürüklendiğini göstermektedir. İkincisi ise Lothar’ın kendisinden sonra tahta geçeceği gerçeğidir. Bozulan yönetim kontrolünü toparlamaya çalıştığı, kurdurduğu donanma ve soyluları yönetmeye çalışmasından anlaşılmaktadır. Ancak diğer yandan oğulları Pepin ve Louis ile olan ilişkisi çok kötüdür. Pepin babasının emirlerine itaatsizlik etmektedir. Bu şekilde isyan etmeye çok açık bir gidişatı varken Pepin 838 yılında hayatını kaybetmiştir. İmparator Louis, oğlu Pepin’in ölümünü diğer oğlu Louis’e sefer düzenlerken haber almıştır. Oğul Louis, babasına karşı isyana girişmiştir. İşte oğulları ile yaşadığı bu problemlere çözüm
163 Agobardi Lugdunensis Opera Omnia (Corpus Christianorum. Continuatio Mediaevalis, 52), Edt. L. Van Acker, Çev. William North, (Turnholt: Brepols, 1981), 245-50.
164 Louis’in Charles ile diğer oğullarının arasını yapması ve oğulları ile ilişkileri hakkında ayrıntılı bilgi için;
Kinship, Community, and Self: Essays in Honor of David Warren Sabean, Edt. Jason Philip Coy, Jared Poley,
53
bulamayan Louis çareyi küçük oğlu Charles’ı korumaya almakta bulmuştur.165 Astronomer, Charles’ın neden ve nasıl korunmaya alındığını açıkça belirtmektedir:
“İmparator’un bedeni zayıflamaya başladığından ve ölümün artık uzak olmadığının anlaşılmasından beri İmparator’un danışmanları ve Judith, Charles’ı ve onu(Judith’i) tehlikeden korumak için bir plan yaptılar. Plan büyük evlatlardan birinin desteğini kazanmaktı. Bu amaç için Lothar’dan iyi uygunu yoktu. Bu nedenle İmparator’a, Lothar’a barış için elçiler yollaması ve aynı amaç(Barış) uğruna
çağırması konusunda baskı yaptılar.”166
Bu sözlerden de anlaşılmaktadır ki İmparator, eşi Judith ve çevresindeki danışmanlardan ciddi derecede etkilenmektedir. Açıkçası 823 yılından beri Judith’in yönetimde etkisi olduğu tartışılagelmiş bir konu olmuştur. İmparator Louis’in 829 yılına kadar karşısına çıkan belli olaylar İmparatoriçe Judith’in etkisine açık bir göstergedir. İmparator Louis’in oğlu Charles’a karşı olan aşırı sevgisi ve diğer oğullarını Charles için karşısına alması bu etkiyi açıkça ortaya sermektedir. Ayrıca 833-34 isyanının ardından sadece Lothar ile arasının düzgün olması, 829- 30 isyanında açıkça Judith’in suçlanmış olması, Judith’in saray hiyerarşisi içinde kendi elemanlarını yerleştirdiğine dair iddialar, 829 yılında Charles’a verilen toprakların Judith’in ailesinin bölgesi olması, Judith’in yönetime kendine sadık adamları yerleştirdiğine dair iddialar diğer destekleyici bulgulardır. Meydana gelen olayların her biri Louis’in üzerinde Judith’in ciddi bir etkisi olduğuna delalettir. Elbette İmparator Louis’e bir kukla yakıştırması yapılamaz. Ancak gerçekleştirdiği icraatlar 827 yılından itibaren Judith ve oğlu Charles yararınadır. Anlaşılmaktadır ki İmparator Louis’in, eşi ve küçük oğluna olan bağlılığı devlet yönetiminde keyfiliğe neden olmaktadır. Nitekim 820’li yıllardan itibaren giderek daha da kötüleşen Karolenj Devleti’nin siyasi yapısının bu hale gelmesinde temel nedenlerden biri de budur.
İmparator’un Judith’in etkisi altında hareket ettiğine dair teorinin kuvvetli olasılığını gösteren en önemli olay ise Louis’in oğlu Charles için aldığı kararlardır. 837-839 arasındaki üç yıl içinde Dindar Louis, üç kez oğlu Charles’a bağışladığı topraklar ile oğlunun yönetim bölgesinin ciddi oranda genişlemesini sağlar. İlk seferinde Meuse nehrinden başlayarak Saksonya’ya kadar Frankia’yı kapsayan kuzey kesimini Charles’ın yönetimine bırakır. 838 yılında 15 yaşına girmesiyle Charles’a yapılan törende ona Neustrasya’yı, Le Mans’ı ve Galya’nın batı kıyılarını verir. Bu esnada erkekliğe geçiş töreninde kontrolü altına aldığı tüm
165 Riché, The Carolingians, 157. St.Bertin, 32-48. Astronomer, Son of Charlemagne,110-112. 166 Astronomer, Son of Charlemagne, 107.
54
bölgelerin yöneticiler ve hatta din adamları Charles’a bu törende sadakat yemini ettirilirler. 838 yılında Pepin’in ölümü ile Akitanya’nın da kontrolü tamamen Charles’a bırakılır. Böylece üç yıl içinde Charles ‘ı bir anda en geniş sınırlara sahip evlat konumuna getirir. İmparator Louis, ölmeden önce oğlu Charles koruma altına almak için elinden geleni yapmaya çalışmıştır. Bunun için Lothar ile, Charles’ı ve eşi Judith’i koruyacağına dair görüşme gerçekleşmiştir. Lothar’ın, kardeşi Charles’ı koruyup Charles’a verilen topraklara saldırmayacağına söz verdiği kaynaklarda geçmektedir.167 Bertin Yıllığı ise toprak verme ve erkekliğe geçiş töreninin oğulları Louis ve Pepin’in önünde yapıldığını belirtmektedir. Yani İmparator Louis isyana kalkışan tüm oğullarını kontrol altında tutmaya çalışmaktadır. Ayrıca İmparator Louis’in hamleleri bir çeşit gözdağı da kabul edilebilir. Charles’ın güçlenmesi üzerine Louis’in bu derece çaba harcamasındaki neden basittir. İmparator Louis, kendi ölümünden sonra Karolenj Devleti’nin daha da kötü olacağının farkına varmıştır. İmparator Louis’in bu düşüncelerinden en fazla yararlanan ise yaptığı planlar ve kocasına etkisi açık bir şekilde görülen İmparatoriçe Judith’tir. Kocasını etki altına alarak oğlu Charles’ı taht için kuvvetli bir konuma getirmek için uğraşmıştır. 168
Ravennalı Agnellus’ta Lothar’ın imparator olmasına değinirken yapılan anlaşmayı aynı şekilde aktarmakta ve ufak ayrıntılar ile farklı bir bakış açısı vermektedir. “İmparator Louis ölmeden önce toprakları oğulları arasında bölüştürdü. Ermengard’dan olan ve en büyük
parçanın sahibi İmparator Lothar, Akitanya Kralı Pepin169, Bavyera Kralı Louis ve
İmparatoriçe Judith’ten olup bu pay içerisinde en verimli ve en iyi bölümü alan Charles. Kızı
Gisela’yı ise Eberhard adlı dindar bir adamla evlendirdi.”170 Krallığın en iyi bölümünün
Charles tarafından alındığının belirtilmesi yine dikkat çekici bir noktadır. Geçmişten gelen rekabet ile birlikte babasına daha önce iki kez isyan etmiş olan Lothar’ın Charles’ın bağımsız bir güç olarak büyümesine izin vermesi ütopya olur. İmparator Louis daha önce oluşturduğu veraset sistemini kendi elleriyle bozmuştur ve ölürken dahi hatalarını düzeltmek için çaba sarf etmektedir.
167 Muhtemelen Nithard’ın eserinde bahsettiği yemin bu yemindir. Ancak Nithard bu yemini 829 yılına tarihlendirerek yanlış bilgilendirme yapmaktadır. Bknz; “Nithard’s History”, Carolingian Chronicles, 131. 168 Goldberg, Struggle for Empire, 80-82. Riché, The Carolingians, 157-159. Nelson, Charles The Bald, 94-100.
St.Bertin, 32-49.
169 Louis’in, oğlu Pepin’den olan torunu Pepin.
170 Agnellus of Ravenna, The Book Of Pontiffs Of Church Of Ravenna, Çev. Deborah M. Deliyannis (The Catholic University of America 2004), 300.
55
Siyasi sorunların171 yarattığı savunmasızlık Louis’in 834 sonrasında yavaş yavaş dikkatini çekmiştir. Özellikle 835 yılı içerisinde Worms kentinde düzenlenen Genel Kurul’da savunmasızlık tartışılan bir konu olmuştur. Louis, yönetimi altında bulunan her bölgeden temsilcileri çağırdığı kurulda artan Viking saldırılarına karşı tedbir alınması gerektiğine değinmiştir. Ülke kıyılarına barbarlara karşı savunma oluşturması gerektiğine dair emirler vermiştir. Yaşanan yönetim sorunlarının ülke savunmasına yansıdığına açıkça bu noktada şahit olunmaktadır. Çünkü Viking saldırılarında herhangi bir azalma görülmemektedir. Bunun nedenine tarihçi Astronomer eserinde yer vermektedir: “Lordların tembelliği haydutların ezilmesini ve püskürtülmesini engellediği için o (İmparator Louis), onların (lordların)
tembelliğini ağır sözlerle azarladı.”172 Astronomer bu sözleriyle İmparator Louis’in lordlarına
söz geçiremediğine değinmektedir aslında. Bu nedenle Vikinglere karşı bir savunma oluşturulmaya çalışıldığında Louis’in otorite yoksunluğu öne çıkmakta ve Vikingleri önleyecek bir savunma oluşturmasına engel olmaktadır. Bu sayede iç savaşın dış sorunların oluşmasına zemin hazırladığı görülmüştür. Nourmutier’de bir rahip olan ve Viking saldırılarını ciddi bir şekilde hisseden Ermentarius bu konuda İç savaşı suçlamıştır ve “Onların(Louis, Charles ve Lothar) anlaşmazlığı yabancılara güç kazandırıyor. Okyanus kıyılarının savunması terk
edildi.” diye yazmıştır.173
840 yılına gelindiğinde İmparator Louis kendisinden sonra verasetin nasıl el değiştireceği konusunu halen tam anlamıyla çözememişti. Ayrıca Karolenj iktidarını tehdit eden birçok ciddi tehdit oluşmuş durumdadır. Septimanya Dükü Bernard, Viking saldırıları, Bretonlar, Akitanya Krallığı’nın isyanı, veraset sistemi, yerel güçlerin kontrolünün kaybedilmiş olması ve en önemlisi kardeşler arasındaki rekabet. Bu sorunların her biri Louis döneminde ortaya çıkmıştır. Son günlerini yaşayan Louis özellikle 830’lu yıllarda Frankia’yı sürüklediği iç savaşlar ve taht değişiklikleri ile istikrarsızlığa sebep olmuştur. Karolenj Devleti’nin içine düştüğü kaos ortamından en çok yararlananlar ise tartışmasız Vikingler olacaktı.
171 Siyasi sorunlara rağmen Frankia’nın ekonomik durumu gayet iyidir. Bu durum, isyanların nedenleri arasında ekonomik durumun bulunmadığını göstermektedir. Ayrıntılı bilgi için; Simon Coupland, “Money And Coinage Under Louis The Pious”, Francia 17/1(1990), 23–54.
172 Astronomer, Son of Charlemagne, 105-106.
173 “The Wandering Relics Of St. Philibert, Described By The Monk Ermentarius”, The History Of Feudalism, Ed. David Herlihy, Çev. David Herlihy, (New York: Harper & Row, 1970), 10. Simon Coupland, “The Carolingian Army And The Struggle Against Vikings”, Viator Medieval And Renaissance Studies Volume 35 (2004), 67. Astronomer, Son of Charlemagne, 105-106. . St.Bertin, 32-34. Riché, The Carolingians, 158-159.
56