Ölçme

Çocuklar sürekli ne kadar büyük, ne kadar uzun, ne kadar çok, ne kadar uzak, ne kadar eski, ne kadar ağır olduklarını arkadaşlarıyla karşılaştırarak ölçerler. Çocuklar, boyut, hacim, alan, uzunluk ve gelecekte ölçme için öğrenecekleri diğer özellikleri karşılaştıran sezgisel düşünceleri geliştirir ve kullanırlar. Ölçme gelişiminin ilk aşamasında beklentiler; çocukların uzunluk, hacim, ağırlık ve zaman niteliklerini tanımasını ve nesneleri bu niteliklerine göre karşılaştırmayı ve sıraya koymayı içerir. Ölçüme dâhil edilen bir nitelik de sıcaklıktır. Ölçümler geometriyi ve sayıyı yorumlar. Uzunluk, çocuklar için temel olsa da; hacim, ağırlık

ve sıcaklıkla ilgili deneyimler de önemlidir. Çocuklara Lego, su, kum, ağırlıklar, teraziler, saatler ve zaman göstergeleri gibi malzemelerle deneyim kazanmaları için fırsat verilmelidir. Örnek olarak; kum ve su oyunları sırasında sorular sorulabilir veya şu şekilde yönlendirmeler yapılabilir: “Kaç mavi fincan kum, mor tası dolduracak? Hangi şişe daha fazla su alacak?”. Çocukların çeşitli malzemeleri kullanarak basit kefeli terazilerle deneyler yapmalarını sağlanabilir. Ağırlıkla ilgili sözcükler (ağır veya hafif) kullanıp kullanmaları için dikkatleri çekilebilir. Örnek olarak; küçük bloklarla öğretmen çocuklara deneme-yanılma yapıp yapmadıklarına dikkat ederek: “Blokları eşleştirdin; şimdi evin bütün kenarları aynı uzunlukta”, “Dikkat et, çorba çok sıcak”, “Bugün hava soğuk paltonun düğmelerini ilikle” gibi yönergeler verebilir. Okul öncesi çocukları ardışıklık ve süre gibi zaman özelliklerini öğrenmektedirler. Bilim köşesine veya evcilik köşesine çok sayıda farklı tipte takvimler ve saatler yerleştirilebilir (Charlesworth, 2005).

Çocuklar ölçme becerileri ve kavramlarını beş aşamada öğrenirler.

● Nesnelerin ölçülebilir özelliklerinin olduğunun farkında olmak ve Ne Kadar Uzun?, Ne Kadar Ağır? aracılığıyla neyin kastedildiğini bilmek ve özelliklerden bahseden diğer ifadeleri bilmek

● Karşılaştırmalar yapmak (daha uzun, daha kısa vb) ● Ölçme için uygun birim ve süreç/yöntem belirlemek ● Ölçmenin standart birimlerini kullanmak

● Birimleri saymaya yardım eden formüller yaratmak ve kullanmak

Ölçme matematik uygulamalarında en yaygın kullanılan kavramlardan biridir. Ölçme ile bir nesnenin uzunluk, ağırlık ve yüksekliği bulunur. Çocuklara etkinliklerde uzunluğun (daha uzun, daha kısa), ağırlığın (daha ağır, daha hafif), sıcaklığın (daha sıcak, daha soğuk) özelliklerini tanımlamalarına ve karşılaştırmalarına izin verilmelidir. Zaman, hem dijital hem de analog saatlerden okunarak, saatleri, dakikaları, saniyeleri kullanarak ölçülür. Ölçme ile ilgili temel kavramların yanında, çocukların fiilen ölçmeyi öğrenmeleri amacıyla, öğrenmeleri gereken belli işlemler vardır. Bunlar, uygun bir aracı seçmeyi ve daha sonra onu doğru bir ölçüm verecek bir şekilde kullanmayı içerirler. Yetişkinler uzunluğu ölçmek için cetvel, ağırlığı ölçmek için terazi, zamanı ölçmek için saat kullanırlar, çocuklar için ölçme araçları, yetişkinlerdeki gibi onların günlük yaşamlarının bir parçası değildir. Bir teraziyi veya bir cetvelin kullanılışını hiçbir zaman görememiş olabilirler ve saat üzerindeki sayıların ne işe

büyüğüm, benim kilom 35) söz edebilirler. Ancak günlük eğitim programlarında öğretmenlerin araçlarıyla ilgili uygun modellemeler yapmaları temeldir. Daha önemlisi, araçlar çocukların kullanmasına ve deney yapmasına uygun olmalıdır (Copley, 2000).

Ölçme işlemleri, oldukça karmaşık olabilir. Çocuklar için ölçme işlemi, uzunluk ölçümü ile öğretilir. İki tip ölçme kullanılabilir. Çocukların yapacağı en kolay yöntem, ölçümün çoklu kopyalarını kullanmayı gerektirir. Diğer yöntemde aynı araç tekrar tekrar kullanılır. Bu yöntemde çocuklar, ne birimlerin üst üste gelememelerini ne de birimler arasında boşluk kalmamasını öğrenmelidir. Bu tip uç uca ölçüm, standart olmayan birimlerle yapılabilir (kâğıt, kâğıt kesikleri, çocukların parmak izleri, kalemler) veya standart birimlerle yapılır. Çocukların ölçüm anlayışlarında, diğer alanlardaki gibi, öğretmen temel bir rol oynar. Araçlar ve kaynaklar temin etmek, ölçme fırsatları sağlamak, çocukları ölçme etkinliklerinin sonuçlarını açıklamaya teşvik etmek, öğretmenin ölçme ile ilgili dikkat etmesi gereken kuralları arasında olmalıdır. Birçok durumda, kesin ölçüm gerekli değildir ve hatta mümkün değildir. Tahmin bu koşullarda önemli olabilir. Ölçüm sonuçlarını tahmin etmek; çocukların dikkati ölçüldüğü şeye odaklandığı için, uzaysal mantığın birçok kavramının gelişmesine ve ölçmeyle ilgili diğer beceri çeşitlerinin gelişmesine katkıda bulunur. Tahmin çoğunlukla sayısal değerlerle ilgilidir. Çocuklar bir cismin kaç kâğıt parçası uzunluğunda olduğunu ve teraziyi dengelemek için kaç tane bilye kullanılabileceğini tahmin edebilirler. Okul öncesi matematik programı; ölçme, geometri ve sayı arasında, günlük yaşamla ideal bir bağlantı sağlar. Bir masayı örtmek için, doğru büyüklükte bir masa örtüsü (dikdörtgenin alanı) bulunmalıdır. Bir bardak portakal suyu koymak için, uygun bardak (çok küçük olmayan bir kapasite) seçilmelidir. Bir paketi postayla göndermek için, paketin ağırlığına bağlı olarak doğru miktarda para verilmelidir. Yeni bir çift ayakkabı seçildiği zaman, doğru bir uyum için ayakkabı büyüklüğü (genişliğinin yanında uzunluğu) önemlidir. Tüm bu örnekler geometrik şekillerin boyutlarını ölçmek için sayıların kullanımını açıklamaktadır (Copley, 2000).

Ölçme çocukların gerçek dünyadaki ilişkileri görmeleri için önemli bir yöntemdir. Ölçmenin standart parçalarını kullanarak oyun oynama, taklit etme ve öğrenme aracılığıyla çocuklar ölçmeyi açıklar ve keşfeder. Uygulamalı ölçme ile çocuklar nesnelerin nasıl büyük ve küçük olduğunu öğrenecekler ve nasıl olduğunu anlayacaklardır.

Birçok günlük etkinlikler ölçmeyi içerir. Örnek olarak; yemek pişirme, benzer nesneler, kum havuzundaki ve su masasındaki kapların boyutlarını karşılaştırma, daha uzun daha kısa

gibi terimleri kullanarak uzunluklarına göre nesneleri karşılaştırma ve düzenleme gibi (Jackman, 2005).

Ölçme ile lira, metre ve kilogram gibi parçaları kullanarak bir nesnenin ağırlık, uzunluk, yüksekliği bulunabilir. Zaman; saat, saniye ve dakika kullanılarak ölçülür. Ölçme gerçek yaşamda ilişkileri aramada çocuklar için önemli bir yoldur. Uygulamalı ölçme ile çocuklar bir şeylerin ne kadar büyük ne kadar küçük olduğunu ve bunu nasıl çözeceklerini öğrenirler (http://teacherlink.ed.usu.edu/tlresources/reference/EarlyMath/06ThinkingMath.html).

Ölçme araçları, genellikle uzunluk, alan, ağırlık, hacim, sıcaklık veya zamanı göstermek için özelleştirilmiştir. Çocuklar için standart birimlerle ölçme uygun değilken, standartlaştırılmış araçların her sınıfta olması gerekir. Çocuklara teraziler, ölçekler, saatler, cetveller, metre tahtaları, milimetrik kâğıtlar, şerit metreler, termometreler, 1 litrelik kaplar ve dereceli silindirler (mezür) hakkında bilgi verilmesi gerekir. Ayrıca, standart olmayan çeşitli malzemeler de bulunabilir. Çocuklar, karşılaştırma yapmak ve çevrelerinde olup bitenleri anlamlı kılmak amacıyla ölçmek için; ip, şerit, bloklar, küpler, zaman ölçerler, buz küpleri ve çeşitli kaplar kullanabilirler (Copley, 2000).