Ölçeklerin Geçerlilik ve Güvenilirliklerine İlişkin Bulgular

İlk aşamada restoran atmosferine ve tüketim değerlerine ilişkin ölçeklerin geçerliliğini belirlemek amacıyla faktör analizi uygulanmıştır. Tablo 3.1’de restoran atmosferi ölçeğini oluşturan faktörlere ait öz değer, varyansı açıklama oranı ve faktör yük değerleri belirtilmiştir. Faktör analizi sonucu KMO (Kaiser-Meyer-Olkin) değerinin 0,914 olduğu saptanmıştır.

Toplam varyansın % 57,60’ını açıklayan ve öz değeri 1’in üstünde olan toplam dört faktör belirlenmiştir (Tablo 3.1).

Tablo 3.1 Restoran Atmosferinin Boyutlarına İlişkin Bulgular

Estetik Masa ve Yerleşim Düzeni

Ambiyans İşgörenler ve Hijyen Duvar dekorasyonunun görsel olarak

çekici olması

,840 Resim/Tabloların görsel olarak çekici

olması

,808 Renklerin çekici olması ,778 Aydınlatmanın çekici olması ,764 Mobilyaların kaliteli olması ,758 Masa tekstillerinin çekiciliği ,637 Sofra takımlarının (bardak, porselen,

gümüş takımlar) kalitesi

,570 Aydınlatmanın yeterli olması ,524 Etrafta rahat hareket edebilmek için

yeterli alan olması

,745 Oturma alanları arasında yeterli boşluk

olması

,719 Yerleşim düzeninin mahremiyeti

sağlaması

,644 Masa ve sandalyelerin şekli ve genişliği ,512

Arka plan gürültüsü ,730

Arka plan müziği ,719

Isının uygunluğu ,564

Çalışanların kıyafetlerinin temiz ve düzgün olması

,805

Çalışanların davranışları ,769

Mobilyaların ve eşyaların temiz olması ,535

Ortalama 3,57 3,99 4.00 4,39 Varyansı Açıklama Oranı(%) 37, 27 9,50 5,81 5,00

Öz değer 7,82 1,99 1,22 1,05

Güvenilirlik (Cronbach Alpha) ,902 ,722 ,623 ,669 KMO= ,914 Barlett’s Küresellik Testi= 3696, 690 (p<0,001)

Barlett testi, değişkenler arasında ilişki olup olmadığını kısmi korelasyon temelinde inceler (Büyüköztürk, 2010: 136). Barlett’s küresellik testi sonucu (p=0,000) değişkenler arasında ilişki olduğunu göstermektedir. Faktör yük değerinin, 0.45 ya da daha yüksek olması seçim için iyi bir ölçüdür. Ancak uygulamada az sayıda madde için bu sınır değer 0.30’a kadar inebilir (Büyüköztürk, 2010: 134). Yapılan analizde faktör yükleri düşük olan 3 ifade (‘çalışanların sayısının yeterli olması’, ‘çekici koku’ ve ‘masa tekstillerinin temizliği’) analizden çıkarılmış ardından tekrarlanan faktör analizi ile Tablo 3.1’deki sonuçlara ulaşılmıştır. Ryu ve Jang (2008: 14) tarafından geliştirilen DINESCAPE ölçeği tesis estetiği, ambiyans, ışıklandırma, masa düzeni, alan düzeni ve çalışanlar olarak altı boyutta çözümlenirken, Albayrak ve Tüzünkan’nın (2015: 310) yaptıkları çalışmada işgörenler, masa ve yerleşim düzeni, ambiyans ve estetik olarak dört boyutta çözüme ulaşmıştır. Yapılan bu çalışmada da Albayrak ve Tüzünkan’ın (2015) çalışmasında olduğu gibi restoran atmosferi ölçeği dört boyutta çözümlenmiştir. Bu çalışmada elde edilen boyutların Albayrak ve Tüzünkan’nın (2015) çalışmasındaki belirlenen boyutlardan farkı işgörenler ile ilgili olan faktördür. Yapılan bu çalışmada işgörenlerle birlikte hijyen faktörü de ‘çalışanların kıyafetlerinin temiz ve düzgün olması’ ve ‘mobilya ve eşyaların temizliği’ bağlamında restoran atmosferinin bir boyutu olarak belirlenmiştir.

Bu çalışma ile belirlenen birinci faktör ‘duvar dekorasyonunun görsel olarak çekici olması’, ‘resim/tabloların görsel olarak çekici olması’, ‘renklerin çekici olması’, ‘aydınlatmanın çekici olması’, ‘mobilyaların kaliteli olması’, ‘masa tekstillerinin çekiciliği’, ‘sofra takımlarının (bardak, porselen, gümüş takımlar) kalitesi’, ’aydınlatmanın yeterli olması’ ifadelerini içermektedir.‘Estetik’ olarak isimlendirilen bu boyut toplam varyansın % 37,27’sini açıklamakta ve Cronbach Alpha değerinin 0,902 olduğu görülmektedir. İkinci faktör varyansın % 9,5’ini açıklamaktadır. Bu faktörün Cronbach Alpha değeri 0,722’dir. ‘Etrafta rahat hareket edebilmek için yeterli alan olması’, ‘oturma alanları arasında yeterli alan olması, ’yerleşim düzeninin mahremiyeti sağlaması’, ‘masa ve sandalyelerin şekli ve genişliği’ ifadelerinden oluştuğu için masa ve yerleşim düzeni olarak isimlendirilmiştir.

Üçüncü faktör ‘arka plan gürültüsü’, ‘arka plan müziği’ ve ‘ısının uygunluğu’ şeklindeki üç ifadeleri kapsamakta ve ‘ambiyans’ olarak isimlendirilmekte olup toplam varyansın % 5,81’ini açıklamaktadır. Bu faktörün Cronbach Alpha değerinin 0,623 olduğu görülmektedir. Dördüncü faktör ise ‘işgörenler ve hijyen’ olarak isimlendirilmiştir. Bu son faktör ‘çalışanların kıyafetlerinin temiz ve düzgün olması’, ’çalışanların davranışları’ ve ‘mobilya ve eşyaların temizliği’ ifadelerinden oluşmakta ve toplam varyansın % 5’ini açıklamakta olup Cronbach Alpha değerinin 0,669 olduğu tespit edilmiştir.

Tablo 3.2 Tüketim Değerinin Boyutlarına İlişkin Bulgular

KMO= ,811 Barlett’s Küresellik Testi= 1350,170 (p<0,001)

Benzer bir şekilde araştırmada tüketim değerine ilişkin kullanılan ölçeğin geçerliliğini belirlemek amacı ile de faktör analizi uygulanmıştır (Tablo 3.2). Güvenilirlik için ise ölçeğe ait her bir alt boyut için Cronbach Alpha değeri hesaplanmıştır. Tablo 3.2’de ölçeği oluşturan faktörlere ait öz değer, varyansı açıklama oranı ve faktör yük değerleri belirtilmiştir. KMO (Kaiser-Meyer-Olkin) değerinin 0,811 olduğu saptanmıştır. Barlett’s küresellik testi sonucu (p=0,000) değişkenler arasında ilişki olduğunu göstermektedir. Ölçeğin toplam varyansı açıklama oranının % 73.34 olduğu tespit edilmiştir.

Park’ın (2004: 91) çalışmasına benzer bir şekilde tüketim değeri ölçeği 2 boyutta çözümlenmiştir. Birinci faktör ‘dışarıda yemek yerken restoranların havası ve tasarımı önemlidir’, ‘iyi hissedeceğim harika bir yerde yemek yemeyi tercih ederim’, ‘dışarıda yemek yemek eğlenceli ve keyif verici olmalıdır’ ve ‘maliyet önemli bir faktör olmasına rağmen, iyi bir yerde yemek yemek gerekliliktir’ ifadelerini içermektedir. ‘Hedonik tüketim değeri’ olarak adlandırılan bu boyut toplam varyansın % 51,41’ini açıklamakta olup Cronbach Alpha değerinin 0,878 olduğu tespit edilmiştir. İkinci faktör toplam varyansın % 21,93’ünü açıklamakta olup, Cronbach Alpha değerinin 0,808 olduğu görülmektedir. Bu faktör ‘yararcı tüketim değeri’ olarak isimlendirilmiştir ve bu faktörün kapsamında ‘dışarıda yemek yenecek en iyi yer faydacı ve ekonomik olandır’, ’dışarıda yemek yerken çok para harcamak israftır’ ve ‘dışarıda yemek yemek basit ve uygun olmalıdır’, ifadeleri yer almaktadır.

Hedonik Değer

Yararcı Değer Dışarıda yemek yerken restoranların havası ve tasarımı önemlidir ,865

İyi hissedeceğim harika bir yerde yemek yemeyi tercih ederim ,852 Dışarıda yemek yemek eğlenceli ve keyif verici olmalıdır ,846 Maliyet önemli bir faktör olmasına rağmen, iyi bir yerde yemek

yemek gerekliliktir

,795

Dışarıda yemek yenecek en iyi yer faydacı ve ekonomik olandır ,887

Dışarıda yemek yerken çok para harcamak israftır ,845

Dışarıda yemek yemek basit ve uygun olmalıdır ,769

Ortalamalar

Varyansı Açıklama Oranı (%) Öz değer

Güvenilirlik (Cronbach Alpha)

3,95 51,41 3,59 ,878 3,42 21,93 1,53 ,808