Alan Öğretmeni Programı:

Bu öğretmen Yetiştirm e Programlarını kısaca gözden geçirelim:

1. Öğretmenlik Sertifikası Programı:

Öğretmen adayı, temel alanlarında birine kayıtlı olup ek-dersler almak yolu ile bir Ö ğretm enlik Sertifikası prog­ ramına da kayıtlıdır. Kayıtlı olduğu her iki programı da tamamladığı zaman öğretm enlik yapma hakkına sahip olur.

Bu öğretmen yetiştirm e programı, ABD. Kanada ve bir kısım Avrupa devletinde uygulanan bir programdır. S ertifika programına Anabilim dalından mezun olduktan sonra başlayıp tam am lam ak mümkündür.

Bu programda hem Anadal, hem de enaz 8 veya 9 sertifika dersini almak veya her birisinde arzu edilen dü­ zeye programın uygulandığı 4 yıl içerisinde ulaşmak m üm ­ kün değildir. Böylece programı üstün-körü tam am lam ak maalesef eksik yetişmeye veya büyük sıkıntılara neden olmaktadır.

2. Alan Öğretmeni Programı:

Bu programa alınan öğrenciler, önceden seçtikleri bir Anabilim dalında ve bir yandan da öğretmen olarak yetiştirm ek üzere eğitilirler.

Bu yaklaşımda anadal ve yandal öğretm er.iik prog­ ramları, kapsam bakımından, bu dalların temel lisans prog­ ramlarından farklıdır. Yani bir fizik öğretmeni programı, b ir fizik lisans programı ile kapsam bakımından aynı dü­ zeyde geliştirilm iştir. Fizik Lisans Programı çok daha faz­ la teorik kısımları içermektedir. Lisans programı, bu dalla­ rın ileri düzeydeki konularını matem atiksel form ülasyon- ları ve bu form ülasyonların irdelem elerinin tartışm alarını içerm ektedir. Bunun sebebi, ileri fen konularının matema­ tik yardımı ile incelenebilmesindedir. Büyük fizikçi Eiens- tein, hiçbir fizik deneyi yapmadığı halde matem atiksel for- mülasyon ve çözümleri yolu İle birçok tab ia t olayını, ışık, elektrom anyetik ve alan denklem lerini birleştirerek ifade

etmeye çalışılmıştır.

Alan Öğretmeni Programı içerisinde hem Anadal ve hem de Yandal’da ihtisaslaşmaya gitmeye çalışılmaz. Bu­ nun ana nedenlerini şöyle sıralayabiliriz:

a) Lise öğretm eninin temelde öğretmen olduğu ve fizikçi olmayacağı düşünülür. Konularda ilgili bütün kav­ ram ve prensiplerin çıkartılm aları en ince ayrıntılarına ka­ dar incelenir anlaşılır.

b) Pratik bir nokta olarak, fizik öğretm eninin hem Anadal ve hem de yandal da eğitim in belli bir süre içinde bitirilm esi gözönünde bulundurulur. Bu programda ö ğret­ men adayının normalin çok üstünde yüklü ve değişik alan­ ları kapsayan bir programa sahip olduğu görülm ektedir. Eğer hem Anadal ve hem yandal alanında öğrenciyi li­ sans düzeyine çıkarmaya çalışsa idik, bu programın çok daha uzun süreye yayılması gerekirdi (veya 6 /7 yıl gibi). Bugünkü öğretmen maaşları ile bu programa gereken sa­ yıda öğrenci bulunacağı kuşkuludur.

ninin, lise derslerinin öğretim i sırasında, edindiği çok ile­ ri m atem atiksel form ülasyonlardan yararlanarak dersleri­ ni çok daha iyi geliştireceğini iddia etmek zordur.

Bu noktada, bu programdaki öğretmen adaylarının konu bakımından hangi düzeyde yetiştirirlerse listedeki derslerini rahatlıkla yapabileceklerinin araştırılm ası ge­ rektiğini vurgulam ak istiyorum. Bir lise öğretm eninin sa­ hasında örneğin fizikte Master düzeyinde yetişm iş olması tabiki iyi olur.

Türkiye’de fen öğretm enlerinin yetiştirilm esi çeşitli evrelerden geçm iştir (Kaya, 1981). Cum huriyet devrinde öğretmen sorunu, köy muallim mektepleri, Köy enstitüleri ve en son eğitim fakültelerinde halledilmeye çalışılmıştır.

1960’lara kadar, fen öğretmeninin özel bir eğitimden geçmesi düşünülmem iştir. O rtaokullar için eğitim e n stitü ­ leri mezunları, liseler için ilgili üniversite mezunlarından pedagoji dersleri alanlar yetiştirilm iştir.

1960 ve 1970'lerde bu program lar dejenere edilm iş birkaç aylık kurlarla eğitim sertifikası verilerek öğretm en kadroları şişirilm iştir (Kaya, 1981).

Şu anda YÖK’le birlikte Eğitim Fakülteleri her türlü öğretmen yetiştirm e sorununu üstlenm iştir. Program lar hemen hemen aynıdır.

Hem sertifika ve hem de anadal öğretmeni program ­ ları mevcuttur.

ODTÜ ve Boğaziçi Üniversitelerinde İngilizce ders okutabilecek modern fen ve m atem atik program ları uygu­ lanmaktadır.

1960’larda, ABD'de geliştirilm iş olan modern fen ders­ leri (Alphabet Courses), Türkiye’de geliştirilm ek istenm iş­

tir. Bunun için 1955'te İstanbul A tatürk Kız Lisesi ve An­ kara'da Bahçelievler Deneme Lisesinin açıldığını görüyo­ ruz (Özinönü, 1976). Bu denemelerin ardından 1960’da film le fizik, kimya öğretim inin, İstanbul'da altı Ankara'da iki lisede yapıldığını görüyoruz.

Modern Fen programlarının üçüncü safhasında, 1964’ de, Ankara Fen Lisesi açılmıştır. Burada amaç, sadece yeni programı denemek olmayıp üstün-zekâlı ve fen-be- cerili gençler yetiştirm ektir. Bu lisedeki denemelerin so­ nucuna dayanılarak BAYG-E-14 Projesi içerisinde, modern program, 9 pilot liseye daha uygulanmıştır. (MEB, 1976). Deneme sonuçları değerlendirilm iş ve programın BAYG-E -23 projesi çok kapsamlı yapılmış ve birçok programı içer­ m iştir. (MEB, 1976). Bu program lardan en önemlisi, hiz- m et-içinde fen öğretm eni eğitilm esidir.

Çeşitli kurslarda 11.763 öğretmenin eğitildiğini görü­ yoruz. Bu kurslar (1971-1975) :

— Lider Kursları, — Yaz Kursları, — Bölge Seminerleri,

— Yönetici Sem inerleri şeklinde olmuştur.

BAYG-E-23’te yapılan nihai değerlendirmede, en bü­ yük sorunlar, özetle şöyle belirtilm iştir: (MEB. 1976):

1) Ders kapsamı, gösterilen sürelerde bitirilm em ek- tedir.

2) Öğrenci başarısının ortalam a olarak % 50’nin a l­ tında kaldığı görülm üştür.

3) Başarının en büyük etkeni, o sınıftaki öğretmen olm uştur.

4) Öğretmenin başarısı da modern konuları ve yeni öğretim metodunu bilip uygulayabilmesine bağlıdır.

Hizmet-içi eğitim i, Taymaz (1981 )'a göre: «çalışmak­ ta olan bireylere görevleri ile ilgili bilgi beceri ve tutum kazanmalarını sağlamak üzere yapılan eğitimdir».

Harris ve Bessent (1969) ise, öğretm enlerin öğretim becerilerinin geliştirilm esini amaçlayan planlı eylem ler­ dir der.

Hizmet-içi Eğitimin Gerekliliği:

Hizmet-içi Eğitimin çeşitli nedenlerle gerekli olduğu görülür:

a) Dünyamızda üretilen, geliştirilen bilgiler ve beceri­ ler, hergün korkunç süratle artm aktadır. En iyi tarzda ye­ tişm iş kişinin bile, bilgi ve becerilerinin çoğu kez beş yıl içinde demode olduğu görüldüğünden, kişinin kendisini yenilemesi gerekiyor. Bunun için ya devamlı okuması ve­ ya aralıklarla kendini yenileme kurslarına gitm esi gereki­ yor. Bu durum yalnız kişi için değil, devletler için de ha­ yati öneme sahiptir.

b) Bazı şartlar altında eğitim, genel mahiyette ve ril­ miş olduğu için, kişinin çalışmaya başladığı özel alanda hizm et-içi eğitim i görmesi gerekir.

c) Bir toplum un kültürel, sosyal ve ekonomik yapısı­ nın sürekli olarak değişmesi, eskiden beri o toplum da ça ­ lışmakta olanları yeni durumu öğrenmeye zorlar.

Eğitim Sisteminde Hizmet-içi Eğitim i:

Herhangi bir yüksek öğretim kurumunda yetişm iş bir öğretmenin veya idarecinin hizmet-içi eğitim e ihtiyacı v a r­ dır:

a) ö ğ retile n sahada kapsam değişikliği olmuş olabi­ lir.

b) Öğretilen sahada öğretim teknikleri değişmiş ve­ ya geliştirilm iş olabilir.

c) Kullanılan ders araçları, değişikliğe uğramış ola­ bilir.

d) Yönetsel görevler için, yeni alanlarda eğitime ih­ tiya ç duyulabilir.

e) T ürk Millî Eğitim politikasını daha iyi anlam akta bütünlük kazandırmak gerekebilir.

Daha birçok sebep için hizm et-içi eğitim i gerekebilir.