Öğretmen Eğitimcilerinin Genel Alan Yeterliliklerine İlişkin Sonuçlar ve

Çelik (2011) ve Özcan (2013)’ın da belirttiği gibi öğretmen eğitimcisi yeterlilikleri Türkiye’de herhangi bir kurum ya da otorite tarafından hazırlanmamıştır. Bu bağlamda öğretmenleri yetiştiren öğretmen eğitimcilerinin yeterliliklerinin tespit edilmesine ihtiyaç duyulmuştur.

168

Araştırmada uzmanlarla görüşme yapılarak ve literatür taranarak elde edilen yeterlilik madde havuzu öncelikle uzmanların görüşüne sunulmuştur. Ardından faktör analizi yapılmış ve toplamda 106 maddelik “öğretmen eğitimcileri genel alan yeterlilik algıları ölçeği” oluşturulmuştur. Ölçeğin tek faktörlü olduğu tespit edilmiştir. Bu maddelere bulgular kısmında ve ekler kısmında ayrıca yer verilmiştir.

Ölçeğin tek faktörlü olmakla beraber alan uzmanlarının nitel değerlendirmeleri belirli temalar altında toplanmıştır. Bu bağlamda bilimsel araştırma, mesleki gelişim, yabancı dil, disiplinlerarası çalışma, uzmanlık alan bilgisi, genel kültür bilgisi, eğitim teknolojileri, öğrenme- öğretme süreci, ölçme ve değerlendirme, rehberlik etme, kişisel özellikler ve değerler ile öğretmen yetiştirme olarak belirlenmiştir. Bu bağlamda araştırmada hazırlanan yeterlilik maddeleri ATE’nin hazırlamış olduğu standartları kapsamaktadır.

Fisher ve diğerleri (2008)’nin de belirttiği gibi ATE öğretmen eğitimcilerine yönelik dokuz standart belirlemiştir: Standart 1 – Öğretme, Standart 2- Kültürel Yeterlik, Standart 3- Akademik Çalışma, Standart 4- Profesyonel Gelişme, Standart 5- Program Geliştirme, Standart 6 –İşbirliği, Standart 7- Toplum Desteği, Standart 8- Öğretmen Eğitimi Mesleği, Standart 9- Vizyon. Her bir standartın altında ise göstergelere yer verilmiştir. Ek 1’de ayrıntılara yer verilmiştir. Araştırmada hazırlanan yeterlilik maddelerinden farklı olarak Standart 2’nin göstergelerinde “Kendi kültür bilgisini ve görüşünü tüm kültürlere göstermek ve diğer kültürlerdeki bilgilerin artmasını sağlamak” ve “Kültürler ve arasındaki farklılıkları sorgulamaya teşvik etmek” yer almaktadır. Bu bağlamda Amerika Birleşik Devletleri’nde çok fazla kültürden insanlar yaşadığı için yani kültürel çeşitlilik oldukça fazla olduğu için bu standarta ayrı bir önem verdikleri düşünülebilir. Yine araştırmada hazırlanan yeterlilik maddelerinden farklı olarak Standart 8’de “Umut vaat eden öğretmen adaylarını işe almak” göstergesi yer almaktadır. Türkiye’de öğretmen adaylarını işe alma görev ve sorumluluğu Millî Eğitim Bakanlığı’na aittir. Bu bağlamda araştırmada hazırlanan yeterlilik maddelerinde böyle bir ifadeye yer verilmemiştir.

Aynı zamanda ATE’nin hazırladığı standartlar Ohio State Üniversitesinde doktora ders programı ATE standartları referans alınarak hazırlanmış ve dersler bu standartlara göre düzenlenmiştir. Xavier Üniversitesinde ise ortaöğretim ve özel eğitimde standartlar kullanılmıştır (Example of Standards, 2014). Ek 1’de ATE tarafından öğretmen eğitimcileri için hazırlanan standartların kullanımını içeren etkinlikler sunulmaktadır ve bu etkinlikleri değerlendiren form da bulunmaktadır.

169

Hollanda’da VELON tarafından 2012 yılında “Öğretmen Eğitimcileri İçin Profesyonel Standart Modeli” hazırlanmıştır. Araştırmada hazırlanan yeterliliklerden farklı olarak yeterlilikler ana prensipler ve yetkiler üzerinde yapılandırılmıştır. Bilgi temelli alanı kapsamaktadır. Aynı zamanda okul temelli öğretmen eğitimcilerini (mentorleri) de modele dahil etmişlerdir. Modelde yer alan yetkiler eğitim pedagojisi alanında yetkili, mesleki öğrenmeyi yönetmede yetkili, organizasyon ve yönetimde yetkili ve gelişimsel yetkilidir. Her bir yetkiye özel bilgi temelli alandan sorulması gereken sorulara yer verilmiştir (Melief, Rijswijk ve Tigchelaar, 2012). VELON’un hazırladığı yeterlilikler ile araştırmada hazırlanan yeterlilikler benzerlik göstermektedir.

Ayrıca VELON öğretmen eğitimcileri için mesleki standartlarını öncelikle mesleğin gereklerini belirlemek için hazırlamıştır. İkinci olarak öğretmen eğitimcilerinin mesleki gelişimlerine rehber olması için hazırlamıştır. Son olarak ise öğretmen eğitimcilerinin mesleğe girişinde kullanılması için tasarlanmıştır.

Hem ATE’nin hem de VELON’un hazırladıkları öğretmen eğitimcisine yönelik standart ve yeterliliklerde yabancı dil ile ilgili yeterlilik ve standarta yer verilmezken araştırmada hazırlanan/uygulanan ölçek yabancı dil yeterliliği ile ilgili iki madde içermektedir.

Ayrıca OECD (2010)’nin de belirttiği gibi öğretmen eğitimcileri için çerçeve yeterlilikler belirlenmiştir. Araştırmada hazırlanan öğretmen eğitimcilerinin genel alan yeterliliklerinden farklı olarak genel çerçeve yeterlilikler belirlenmiştir. Üç çerçevede toplanan yeterliliklerde ayrıntılara yer verilmemiştir. Araştırmada hazırlanan yeterliliklerden farklı olarak Çerçeve 3’te “Öğretmenleri eğitmeye benzer bir şekilde öğretmen eğitimcilerini eğitmek” çerçeve yeterliliğine yer verilmiştir.

Koster, Brekelmans, Korthagen ve Wubbels (2005)’ın yaptıkları çalışmalarında öğretmen eğitimcileri için hazırlardıkları yeterlilik profilinde içerik, iletişim ve yansıtıcı, yönetimsel, pedagojik yeterliliklere yer verilirken araştırmada da belirtilen yeterlilik konularından kişisel özellikler-değerlerle ve disiplinlerarası alanlarla ilgili yeterliliklere yer verilmemiştir. Bu bağlamda araştırmada hazırlanan öğretmen eğitimcilerinin genel alan yeterliliklerinin daha kapsamlı olduğu söylenebilir.

Aynı zamanda bu araştırmada hazırlanan öğretmen eğitimcilerinin genel alan yeterliliklerine yönelik ölçeğin içeriği, Ergün, Duman, Kıncal, R ve Arıbaş (1999) araştırmalarında belirlenen ideal öğretim elemanının özellikleri, Aslan ve Yakar (2012)’ın yaptıkları çalışmadaki eğitim fakültelerinde öğrenim gören öğretmen adaylarının ideal

170

öğretim elemanı ile ilgili bilişsel kurguları destekler niteliktedir. Aynı şekilde araştırmadaki ölçek, Bahar-Güner, Tunca, Alkın-Şahin ve Oğuz (2015) yaptıkları araştırmalarında öğretmen adaylarının öğretim eğitimcisine yönelik kullandıkları metaforlara ilişkin yol gösterici öğretmen eğitimcisi, bilgi kaynağı olarak öğretmen eğitimcisi, şefkatli öğretmen eğitimcisi, çalışkan öğretmen eğitimcisi, model olarak öğretmen eğitimcisi, geleceği biçimlendiren öğretmen eğitimcisi, eleştirel düşünen öğretmen eğitimcisi, mesleğine ve öğrencilere değer veren öğretmen eğitimcisi temalarına yönelik yeterlilikleri kapsamaktadır.

6.1.3. Öğretmen Eğitimcilerinin Genel Alan Yeterlilik Algılarına İlişkin