ÇIPA ATMA

Çıpa atmak, kişinin herhangi bir uyarana belli bir şekilde tepki vermesini sağlayan bir tetikleyici olmasına denir. Çıpa, bizde belli bir tepki ya da duygusal durumu çağrıştıran herhangi bir görsel, işitsel veya dokunsal bir tetikleyicidir. İnsanlar gazeteyi okuduğunda, televizyon seyrettiğinde reklam müziklerine

68 _{Rabihan YÜKSEL, “Etkin Liderlikte NLP’nin Önemi, U.Ü.S.B, Çalışma Ekonomisi ve Endüstri} İlişkileri Ananilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2001, s.97

verdikleri tepkiler farklıdır. Reklamda amaç, güzel vakit geçiren insanları göstermek yoluyla, iyi duyguları kendi ürünlerine bağlamaya çalışırlar. Reklam filmini izleyenler, böylece süper markete gittiklerinde, sadece bir temizleyici görmeyip, onu güzel vakit geçirerek temizlik yapan insanlarla birlikte düşünür. Ve dolayısıyla onu satın almak isterler. Ya da belli bir süpermarket gördüklerinde, derhal düşük fiyatları ve iyi kaliteyi düşünürler. Farkında olmadan yaptıkları bu davranışlar aslında, filmin içeriğinin, kişilerin bilinçaltına yaptığı olumlu çıpalama(yazılım)dır.

“Bilinçaltı adeta çıpalar deposudur. Bu çıpaların farkında olunmadığı için birçok değişimi yapmak güçleşir. Salt irade, değişim için yetmez. Çünki bilinçaltı, bilinçle çatışma halinde olduğunda, kazanan daima biliçaltı olur”69

“Çıpalar görsel olabilir (İnsanlar, giysiler, insanlar). Belli bir müzik parçası, bir reklam müziği gibi. işitsel olabilir. Dokunsal olabilir: Sevilen bir elbisenin tene dokunuşu gibi. Koku yada tatla ilgili olabilir, bir hastanenin kokusu ya da, kahve ya da çikilatanın tadı gibi. Ayrıca kelimeler de çıpa görevi görebilir.

Fikirleri uyandırırlar, örneğin kişinin adı kimliği için güçlü bir çıpadır. Çıpalar duygusal durumları uyandırır ve kişiler çoğu kez bu çıpaların farkında olmaz, sadece durumların farkında olurlar. Bazı çıpalar nötrdür. Bazıları ise olumlu ya da olumsuzdur. Koçluk bakış açısında, çıpaların uynadırdığı duyguların iyi yada kötü olması fark etmez. Önemli olan onların alışkanlıkla yapılıyor olmasıdır.”70

“Normal halimizde bir kısmımız ağırlıkla görsel, bir kısmımız işitsel, bir kısmımız ise dokunsal deneyimlerin farkında oluruz. Biz bunlara, deneyimlerimizi temsil etmekle kullandığımız sistemler oldukları için temsil sistemleri adını veriyoruz.” 71

Bu nedenle, zihin kayıtlarımızda oluşan her türlü birikim karşımıza kayıt olarak çıkar ve bir sonuç oluşturur. Bu sonuçlar olumlu ya da olumsuz olarak davranışlarımızı etkilemektedir.

69 _{Nil GÜN, NLP- Zihin Kullanma Klavuzu, Kuraldışı Yayıncılık, 14. Baskı, İstanbul, 2002, s.150} 70 _{Joseph O’CONNOR-Andra LAGES, NLP ile Koçluk, 2004, s.176}

Çağrıştırıcılar, günlük yaşantımızın her anı bizimledir. Beş duyumuzun çağrıştırıcılarla yarattığı etkiler, olumlu ya da olumsuz olabilirler. Kişilerin zihinlerinde, bazı şeylerin sesi ya da görüntüsü ruhsal durumu değiştirebilir. Sonuç olarak, NLP dilinde, bizi uyaran, dürten ve etkileyen her dürtüye “çıpa” denir.

Dışsal çağrıştırıcılar olabileceği gibi, içsel, bir başka değişle, zihinde oluşuyor olabilir. “Çıpalar ayrıca tüm mantıksal düzeylerlede ilgilidir. Örneğin, adınız kimliğinizin çıpasıdır. Maskotlar da çıpa örnekleridir. Sporcuların yarışma öncesi törensel olarak yaptıkları bazı ısınma hareketleri vardır. Bu, onların Doruk Performans için kullandıkları çıpalardır.”72

Çıpaların pek azı bilinçli olarak seçilir. Ruh halini değiştirmek için bu çıpalardan yararlanılır. Bunun için; zihin gözüyle görülebilecek bir şey(görsel bir çıpa), bir ses kişinin kendine söyleyebileceği bir şey(işitsel bir çıpa) veya göze çarpmayacak bir jest(dokunsal bir çıpa) seçilir. Geriye dönüp olumlu ruh hali tekrar tüm bedeni hissetmelidir. Olumlu ruh halini tekrar yaşamalıdır. Kişi olumlu durumda görmüş olduklarını görmeli, olumlu ortamda işitmiş olduklarını tekrar işitmeli ve tüm bedenini tekrar hissetmelidir. Olumlu ruh halinin doruk noktasına ulaşmasından hemen önce, belitlemiş olduğu bir resmi görmeli, sesi işitmeli ve jesti yapmalıdır. Ardından fizyolojisini değiştirmeli ve başka bir şey düşünmemelidir. Bir kaynak ihtiyaç olduğu ve istendiği belirli bir yerde ve zamanda mevcut olabilmelidir. İnsanlar ihtiyacı olan kaynakların tümüne zaten sahiptir. Eğer onları tanımlarlarsa, ulaşabilirler.

Bilinç yapılan uyaran çalışmaları kaynak oluşturmada önemlidir. “Kaynaklar İstendiği zaman giyip çıkarılacak bir ceket gibi” olmalıdır. Kişi hayatında olumlu değişiklik yapmak için, bu kaynakları ani olarak çağırabilme yeteneğine sahip olmalıdır. Bunun anlamı bilincin kontrol altına alınmasıdır.”73

Örgütsel Psikoloji bilinçli olarak hangi durumda kendinizi daha yeterli daha güçlü hissetiğinizi hatırlatarak, size o durumda sahip olduğunuz kaynakları hatırlatarak tekrar kullanmanızı sağlar.

72 _{Joseph O CONNER-lan, McDERMOTT, NLP‘nin İlkeleri, Çev. Demet UYAR, 2002, s.66}

73 _{Anne LINDEN; Unbek the Promise within Mindworks-NLP tools Por Buılding a Better life, Berkly} Books, 1998, (SABUNCUOĞLU, s.195)

“Bir insanın bilincine nufüz etmek isteniyorsa, temel sistemlerin hapsiyle çıpa atmak gerekir. Dirençli bir zihne karşı dolaylı yoldan sonuç almak isteniyorsa, biliçte temsil edilmeyen bir sistemle çıpa atılmalıdır. Bir insanın ifadeleri ve öz hareketlerinin biçimleri onun esasen dokunsal ağırlıklı birisi olduğunu gösteriyorsa, onun bilinçli kaynaklarını haerekete geçirmek düşünülmediği sürece dokunsal sistemle çıpa atmak gerekir. Aynı kişiye ses tonu ağırlıklı bir çıpa atılırsa, bunu bilinçli zihinlerine yansıtamazlar ve böylece istenilen tepki alınabilir.”74“Bazı şeylerin görüntüsü, kokusu veya sesi ruhsal” insanların durumunu değiştirir.

NLP dilinde, bizi etkileyen, tetikleyen, uyaran her dürtüye “ÇIPA” denildiğine göre, sergilediğimiz olumlu ya da olumsuz her türlü davranışın sorumlusu, zihnimizde oluşan kayıtlar bu çıpalar aracılığıyla yaratılmıştır. Zihnimizde oluşan olumsuz çerçeveleri, olumlu olanlarla değiştirmek için kullanılan teknikler, iletişimin etkili ve istenilen seviyede gelişmesine olanak sağlar ve bu durumda da çıpalardan yararlanmak gereklidir.