Çinko uygulamasının mısır genotiplerinin fosfor kapsamları üzerine etkisi

Mısır genotiplerine farklı dozlarda çinko uygulamalarının bitkilerin fosfor kapsamlarına etkisi genotipler ve çinko dozu istatistiki olarak % 1 önem düzeyinde, genotipler x çinko dozu interaksiyonu istatistiki olarak % 5 önem düzeyinde etkili olmuştur. Farklı mısır genotiplerine uygulanan fosfor miktarı sonucu mısır bitkisinin çeşitlere göre azot konsatrasyonu farklılık göstermiştir. Bu farklılıklar Çizelge 4.3’ de gösterilmiştir. Bu çizelge incelendiğinde 1, 25 kg Zn/da ve çinko değerlerinde uygulanan fosfor konsantrasyonlarının tümünde bir artış olduğu görülmüştür. Bu artışında % 100’lük bir artışla Kuzey yıldızında, ortalama değerlere bakıldığında ise % 0,62’lik değerle RX9292 tombul mısır genotipinde olduğu belirlenmiştir. Bu çizelgeyi incelemeye devam ettiğimizde ise yapılan çalışma sonucunda ortalama değerlere bakıldığında mısır genotipleri içerisinde en düşük fosfor konsantrasyonuna % 0,37 değer ile Nkarma genotipinin olduğu görülmüştür. Ayrıca 3,75 kg Zn/da çinko dozunda fosfor kapsamının bütün genotipler içinde değer düşüşü olduğu görülmektedir. Bu düşüş en fazla % 0,7 değerinden % 0,5 değerine düşen Kuzey yıldızı mısır genotipinde gözlenmiştir.

21

Çizelge 4.3. Mısır çeşitlerinin fosfor kapsamlarına (%) ait varyans analiz sonuçları ve Duncan gruplandırması Genotipler 0 kg Zn/da 1,25 kg Zn/da 2,50 kg Zn/da 3,75 kg Zn/da Ort. K.yıldızı 0,3 0,7 0,7 0,5 0,55 ab Samada07 0,4 0,5 0,5 0,5 0,47 bc RX9292 T 0,5 0,7 0,7 0,6 0,62 a RX9292 S 0,4 0,5 0,5 0,5 0,47 bc Arife 0,2 0,4 0,5 0,5 0,40 bc KWS calipso 0,4 0,5 0,5 0,4 0,45 bc Nkarma 0,2 0,4 0,4 0,5 0,37 c KWS kermes 0,4 0,5 0,5 0,4 0,45 bc Pionner 0,5 0,6 0,6 0,6 0,57 ab KWS Klirs 0,2 0,3 0,5 0,5 0,37 c Genel ortalamalar 0,35 c 0,51 b 0,59 a 0,51 b

F(Genotip)**: 3,45; F(Zn dozu)**: 6,22; F(ZnxGenotip): 2,12* ** F değerleri P<0,01 olasılıkla önemlidir

* F değerleri P<0,05 olasılıkla önemlidir

22

4. 4. Çinko uygulamasının mısır genotiplerinin potasyum kapsamı üzerine etkisi

Mısır genotiplerine farklı dozlarda çinko uygulamalarının bitkilerin potasyum kapsamı üzerine etkileri, potasyum kapsamları ile ilgili varyans analiz sonuçları ve Duncan gruplandırmaları Çizelge 4.4’de verilmiştir.

Çizelge 4.4. Mısır genotiplerinin potasyum kapsamlarına (%) ait varyans analiz sonuçları ve Duncan gruplandırması

Genotipler 0 kg Zn/da 1,25 kg Zn/da 2,50 kg Zn/da 3,75 kg Zn/da Ort. K.yıldızı 1,46 1,63 1,80 1,96 1,71 Samada07 1,63 1,74 2,1 2,21 1,92 RX9292 T 1,57 1,68 1,90 2,22 1,84 RX9292 S 1,51 1,73 1,94 2,14 1,83 Arife 1,67 1,79 1,89 2,14 1,87 KWS calipso 1,54 1,69 1,72 2,11 1,76 Nkarma 1,22 1,80 1,84 2,25 1,77 KWS kermes 1,33 1,39 2,07 2,41 1,80 Pionner 1,36 1,61 1,87 2,34 1,79 KWS klirs 1,65 1,72 2,01 2,19 1,89 Genel ortalamalar 1,49 c 1,67 b 2,16 a 2,19 a

F(Genotip): Ö.D.; F(Zn dozu)**: 9,42; F(ZnxGenotip): 3,02* ** F değerleri P<0,01 olasılıkla önemlidir

* F değerleri P<0,05 olasılıkla önemlidir

Bitkide potasyum kapsamları özelliğinde görülen değişimlere çinko dozları istatiksel olarak % 1 önem düzeyinde etkili olurken genotip x çinko dozu % 5 önem düzeyinde etkili olmuştur (Çizelge 4.4).

23

Şekil 4.4. Çinko uygulamasının mısır genotiplerinin potasyum kapsamı üzerine etkisi

4. 5. Çinko uygulamasının mısır genotiplerinin çinko kapsamı üzerine etkisi

Çinko uygulamasının mısır genotiplerinin çinko kapsamı üzerine etkileri, varyans analiz sonuçları, ortalamalar ile Duncan gruplandırmaları Çizelge 4.5’de verilmiştir. Mısır genotiplerine farklı dozlarda çinko uygulamalarının bitkilerin çinko kapsamlarına etkisi genotipler, çinko dozu ve genotipler x çinko dozu istatistiki olarak % 1 önem düzeyinde etkili olmuştur. Farklı çinko dozu uygulamalarının ortalaması alındığında çeşitler içerisinde çinko kapsamı en yüksek olan genotipin 33,82 ppm ile KWS kermes olduğu Farklı mısır genotiplerine uygulanan potasyum miktarı sonucu mısır bitkisinin çeşitlere göre potasyum konsatrasyonu farklılık göstermiştir. Bu farklılıklar Çizelge 4.4’de gösterilmiştir. Bu çizelge incelendiğinde 1, 25 kg Zn/da ve 2,50 kg Zn/da ve 3,75 kg Zn/da çinko değerlerinde uygulanan potasyum konsantrasyonlarının tümünde bir artış olduğu görülmüştür. Mısır genotipleri içerisinde ortalama bakımından en yüksek potasyum değeri % 1, 92 ile Samada07 mısır genotipinde gerçekleşirken en düşük potasyum konsantrasyonun % 1,71 ile Kuzey Yıldızı mısır genotipinde olduğu görülmüştür (Şekil 4.4).

24

ve çinko kapsamı en düşük olan çeşidin Pionner olduğu görülmüştür. Çinko uygulaması ile bitkinin çinko kapsamında en yüksek artış KWS kermes genotipinde yaşanırken çinko uygulaması ile çinko kapsamı diğer genotiplere göre düşük kalan mısır genotipi Pionner olmuştur.

Çizelge 4.5. Mısır genotiplerinin çinko kapsamlarına (ppm) ait varyans analiz sonuçları ve Duncan gruplandırması Genotipler 0 kg Zn/da 1,25 kg Zn/da 2,50 kg ZN/da 3,75 kg Zn/da Ort. K.yıldızı 26,3 26,8 27,4 27,9 27,10 Samada07 21,2 24,1 30,2 30,4 26,47 RX9292 T 22,3 24,3 25,6 29,9 25,52 RX9292 S 23,6 26,2 27,3 30,1 26,80 Arife 30,0 32,2 35,6 35,9 33,42 KWS calipso 25,5 26,7 29,0 33,2 28,60 Nkarma 19,23 21,34 24,0 29,0 23,39 KWS kermes 27,1 29,87 38,89 39,45 33,82 Pionner 17,12 19,32 24,8 29,09 22,58 KWS klirs 17,5 29,09 30,32 32,21 27,28 Genel ortalamalar 22,98 25,99 29,41 30,71

F(Genotip)**: 23,12.; F(Zn dozu)**: 123,18; F(ZnxGenotip): 9,21** ** F değerleri P<0,01 olasılıkla önemlidir

25

26

5. SONUÇ ve TARTIŞMA

Amaç silajlık mısır genotiplerinin uygulanan çinkolu gübreye göstermiş olduğu tepkileri ortaya çıkarmak için yürütülmüştür. Bölge topraklarının önemli bir kısmında çinko noksanlığına rastlanmaktadır. Deneme toprağının çinko miktarı 1,16 ppm olup bu değer yeterlilik sınır değerlerine yakındır. Ancak deneme toprağının yüksek kireç içeriği, düşük organik madde düzeyi ve killi tınlı bir yapıda olması var olan çinkodan bitkinin yararlanma düzeyini düşürmektedir.

Araştırma sonuçlarına göre mısır genotiplerinin kuru madde miktarları çinko uygulamaları ile önemli seviyelerde artış yaşanmıştır. Bütün genotiplerin 1,25 kg Zn/ da uygulamalarında artış sağladığı görülmektedir. Bunun yanında Arife ve KWS calirso dışındaki diğer genotiplerin 1,25-2,50-3,75 kg Zn/ da dozlarında kuru madde miktarlarının devamlı artış gösterdiği görülmektedir.

Farklı dozlarda çinko uygulamalarının bitkinin çinko kapsamına etkisi incelendiğinde bütün çeşitlerin 1,25-2,50-3,75 kg Zn/ da dozlarında artan çinko dozuna paralel olarak çinko kapsamlarını arttırdığı görülmüştür. Bu durumu genotiplerin fizyolojik yapısındaki değişikliğe bağlayabiliriz. Diğer bir açıdan bakıldığında ise dört farklı çinko dozu uygulamalarının sonucunda genotiplerin çinko kapsamlarının ortalaması alındığında genotipler içinde çinko kapsamı en yüksek olan çeşidin 33,82 ppm ile KWS kermes ve çinko kapsamı en düşük olan ise 22,58 ppm ile Pionner olduğu görülmüştür. Bu çalışma ışığında denemede kullanılan genotiplerin Zn’a karşı dayanıklılığını sıralayacak olursak KWS kermes, Arife,KWS calipso, KWS klirs, Karedeniz yıldızı, RX9292 sivri, samada07, RX9292 tombul, Nkarma ve Pionner şeklinde sıralayabiliriz.

Farklı dozlarda çinko uygulamalarının mısır genotipinin azot kapsamına etkisi incelendiğinde 1,25 kg Zn/da dozunda bütün genotiplerin azot kapsamlarında bir artış olduğu görülmüştür. Aynı şekilde 2,50 kg Zn/da uygulamasında tüm çeşitlerin azot kapsamlarında artış görülmüştür.

Farklı dozlarda çinko uygulamasının mısır genotiplerindeki fosfor kapsamına etkisi incelendiğinde 1,25 kg Zn/da uygulamasında RX9290 sivri ve Pionner genotiplerinin

27

fosfor kapsamlarında bir değişiklik görülmemiştir. Genel olarak genotiplerde artan çinko dozları ile genotiplerin fosfor kapsamları arasında olumlu bir ilişki olduğunu söyleyemeyiz. Çinko uygulamaları ile mısır genotiplerin potasyum kapsamlarında önemli artışlar yaşanmıştır.

28

KAYNAKLAR

Alloway, B.J., 2004. Zinc In Soils and Crop Nutrition. International Zinc Association, Brussels-Belgium.

Anonim, 2007.Silajlık Mısır Yetiştiriciliği. www.genç ziraat. com. Anonim, 2008.www.bahridagdas.gov.tr.

Anonim, 2009.www.Batem.gov.tr.

Azgün, M., 1987. Mısır Ziraati ve Mekanizasyonu. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Yayın Dairesi Başkanlığı, Mesleki Yayınlar, No: 14, 1.

Barton, C.F., 1948 .Photometric Analysis of Phophate Rock. Ind. and Eng. Chem. Anal. Ed, 20, 1068-1073, Calcagno, F. Gallo, G.Venora ve G. Raimondo, I.,.Improve of Crop Rotations in Sicily by Means of The Cultivation Of New Chickpea (Cicer

arientinum L.). Cultivars Adapted to Modern Agronomic Techniques, Rivistacli-

Agrobomia, 23 (4): 435-441

Brınck, J.N.,1978. World Resources of Phosphorus. In Phosphorus In The Enviromental; Its Chemistry and Biochemistry. Ciba Foundation Sym. 57:23- 63. Bouyocous, G.J., 1951. Recalibration of The Hydrometer Method For Making

Mechanical Analysis of Soils. Agronomy Journal, No: 43, USA.

Çakmak, İ. and Marschener, H., 1987. Mechanism of Phosphorus-Induced Zinc Deficiency In Cotton. III. Changes in Physiological Availability of Zinc In Plants. Physiol. Plant, 70: 13-20

Çakmak, İ., Yılmaz, A., Kalaycı, H., Ekiz, A., Ulger, A.C. and Braun, H.J., 1996. Zinc Boron Toxicty as Critical Nutritional Problems in Wheat Production in Turkey, 15. İnternational Wheat Conferance, 10-14 June, Ankara ,Turkey, Abstracts, p. 279.

Cakmak, I., Özturk, L., Eker, S., Torun, B., Kalfa, H., Yılmaz, A., 1997. Concentration of Zn and activity of Cu/Zn-SOD in leaves of rice and wheat cultivars differing in sensitivity to Zn deficiency. Journal of Plant Physiology, 151: 91–95.

Cakmak, I., 2000. Possible roles of zinc in protecting plant cells from damage by reactive oxygen species. New Phytologist, 146: 185–205.

Chapman, H.D., and Pratt, F.P., 1961.Methods of Analysis For Soils, Plants and Waters. Univ. of California Div. Agr. Sci. U.S.A .

Chapman, H.D., 1966. Diagnostic Criteria for Plants and Soils. California, CA, USA: Division of Agricultural Science, University of California, 484–499.

Düzgüneş, O., Kesici, T., Kavuncu, O. ve Gürbüz, F., 1987 Araştırma ve Deneme Metodları. A. Ü. Zir. Fak. Yayınları:1021, Ders Kitabı: 295. Ankara.

Eyüpoğlu, F., Kurucu N., ve Talas, S., 1998. Türkiye Topraklarının Bitkiye Yarayışlı Bazı Mikroelementler (Fe, Cu, Zn, Mn ) Bakımından 44 Genel Durumu, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü . Toprak ve Gübre Araştırma Enstitüsü Müd. S:72, Ankara.

Fao, 2003. Food and Agriculture Organisation of the United Nations. Online. http/apps.fao.org/query.

Gençtan, T., Emeklier, Y., Çölkesen, M., Baser, İ., 1995 Serin İklim Tahılları Tüketim Projeksiyonları ve Üretim Hedefleri. TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası, Türkiye Ziraat Mühendisligi Teknik Kongresi, 9-13 Ocak 1995, S: 255-259, Ankara.

Gezgin, S., Hamurcu, M. Apaydın,M., 2001. Bor uygulamasının şeker pancarının verim ve kalitesine etkisi. TÜBİTAK, Türk J. Agr. Forest., 25:89-95.

29

Graham, R.D., Rengel Z. 1993. Genotypic Variation in Zn Uptake and Utilization By Plants. In: Robson D, ed. Zinc in Soils and Plants. Dordrecht, The Netherlands: Kluwer Academic Publishers, 107–114.

Goldschımıdt, V.M., 1954. Geochemistry. Oxford University Press, (Clarendon) London and New York.

Hacısalihoğlu, G., 2002. Physiological and Biochemical Mechanisms Underlying Zinc Efficiency in Monocot and Dicot Drop Plants. PhD Thesis. Cornell University, Ithaca, New York, USA.

Hodgson, J.F., Lindsay, W.F., Trierweiler, J.F., 1966. Micronutrient Cation Complexing in Soil Solution II. Soil Sci.Soc.Amer.Proc. 30:723.

İptaş, S. ve Acar, A.A, 1993. Silajlık mısırda genotip ve sıra aralığının verim ve bazı agronomik özelliklere etkisi. OMÜ. Ziraat Fakültesi Dergisi, 18(3):15-22.

İptaş, S, Demir, M., Yılmaz., 1996. Tokat yöresinde kaba yem kaynaklarının durumu ve geliştirilmesine yönelik öneriler. Hayvancılık–96 Ulusal Kongresi, İzmir Ticaret Odası ve E. Ü. Ziraat Fakültesi, 18-20 Eylül, İzmir, 840-844.

Jakobson, B.S., Fong,F., Eath, R.L., 1975. Carbonic Anhydrase of Spinach. Studies on Its Location, Inhibition and Physiological Function. Plant Physiol. 55: 468-474. Kacar, B., G. Fuleky, S. Taban ve M. Alpaslan (1993). Değişik Miktarlarda Kireç

Kapsayan Topraklarda Yetiştirilen Çeltik Bitkisi (Oriza sativa L.)’ nin Gelişmesi İle Zn, P, Fe, ve Mn Alımı Üzerine Çinko-Fosfor İlişkisinin Etkisi. S. 1-44. A.Ü. Araştırma Fonu (Kesin Rapor). A. Ü. Ziraat Fakültesi Toprak Böl., Ankara. Kacar, B., 1997. Gübre Bilgisi. 5. Baskı. S. 1-439. A. Ü. Ziraat Fakültesi Yayın No:

1490. A.Ü. Ziraat Fakültesi Yayın Ünitesi, Ankara.

Kacar, B. ve İnal, A., 2008. Bitki Analizleri. Nobel Yayınları, ISBN 978-605-395-036- 3.

Kacar, B. ve Katkat, V., 2009. Bitki Besleme. Nobel Yayınları, ISBN 978-975-591-834- 4.

Kırtok, Y., 1998. Mısır Üretimi ve Kullanımı. Ç.Ü. Zir. Fak. Tarla Bitkileri Bölümü. Kocaoluk Basım ve Yayınevi, Tarsus.

Marschner, H., 1994. Rhizosphere pH Efects on Phosphorus Nutrition, In: C. Johansen, K.K. Lee, K.K. Sharma, G.V. Subbarao, E.A. Kueneman (Eds.), Proceedings of Nn FAO/ICRISAT Expert Consultancy Workshop on Genetic Manipulation of Crop Plants to Enhance Integrated Nutrient Management in Cropping Systems, 1. Phosphorus, International Crops Research Institute for the Semi-Arid Tropics, India, pp. 107–115.

Neilsen, G.H. and Hogue, E.J., 1986. Some factors affecting leaf zinc concentration of apple seedling grown in nutrient solution. Hort. Science, 21: 434-436.

Obrador, A., Novillo, J., Alvarez, J.M., 2003. Mobility and availability to plants of two zinc sources applied to a calcareous soil. Soil Science Society of America Journal, 67 (2): 564-572.

Olsen, S.R., C.V. Cole, F.S. Watanbe and L.A. Dean. 1954. Estimation of available phosphorus in soils by extraction with sodium bicarbonate, USDA Cir. No. 939.

Patricha, N.S., Baddesha, H.S., Aulakh, M.S. and Nayyar, V.R., 1987. The quantity- intensity relationship in four diffirent soils as influenced by phosphorus. Soil Sci., 143:1-4

Prıce, H.A.,1962. RNA-Synthesis Zinc Deficiency and the Kinetics of Growth. Plant Physiol 37. XXI

30

Rengel, Z., 2001. Genotypic differences in micronutrient use efficiency in crops. Communucations in Soil Science and Plant Analysis, 32 (7-8): 1163-1186.

Richard, L.A., 1954. Diagnosis and Improvement of Saline and Alkali Soils. Agriculture Handbook, No: 60, U.S. Department of Agriculture. U.S. Grovement Priting Office, Washington D.C.

Richards, L.A, 1954. Diagnosis and Improvement of Saline and Alkaline Soils. U.S.D.A. Handbook, No:60.

Rupa, T.R., Srinivasa, R. CH., A. Subba RAO., 2003. Muneshwar Singh., Bioressource Technology 87.279-288.

Singh, J.P., R.E. Karamanos and J.W.B. Stewart, 1986. Phosphorus-Induced Zinc Deficiency in Wheat on Residual Phosphorus Plants. Agron. Journal, 78: 668-675 Lindsay, W. L., and Norwell, W.A., 1978. Devellopment of DTPA soil test zinc, iron,

manganese and copper. Soil Sci. Soc. Am. J., 42:421-428.

Loneregan, J.F., Grove, T.S., Robson, AK.,.D. and Snowball, 1979. Phosphorus toxicity as a factor in zinc-phosphorus interactions in plants. Soil Sci. Soc. Am., 43: 966- 972.

Marschner, H. 1995 Mineral Nutrition of Higher Plants. 2. Ed., Acad. Press, Amsterdam.

Murphy, L. S. and Walsh L. M., 1972. Correction of micronutrient deficiencies with fertilizers. P. 347-387. Micronutrients in Agriculture. (J.J. Mortwedt, P. M. Giordana and W. L. Lindsay, eds). S. S. S. A. Madison, Wisconsin,USA.

Neilsen, G.H. and. Hogue, E.J., 1986. Some factors affecting leaf zinc concentration of apple seedling grown in nutrient solution. Hort. Science, 21: 434-436.

Sezer, İ. ve Yanbeyi, S., 1997. Çarşamba ovasında yetiştirilen Cin mısırda (Zea mays L. everta) bitki sıklığı ve azotlu gübrenin tane verimi, verim komponentleri bazı bitkisel karakterler üzerine etkileri. Türkiye II. Tarla Bitkileri Kongresi. 22-

25 Eylül 1999-Samsun. S: 128-133.

Stevenson, F.J. and Ardakani, M.S., 1972. Organic Matter Reactions Involling Micronutrients In Soils. J.J. Mortvedt et al. (ed.) Of Micronutrient In Agriculture p.79 Soil Sci.Soc. Amer. Inc. Madison USA.

Sillanpaa, M., 1982. Micronutrients and the Nutrient Status of Soils; A Global Study. FAO Soils Bulletin, No : 48 Rome.

Welch RM. 1995. Micronutrient Nutrition of Plants. Critical Reviews of Plant Sciences 14: 49–87.

31

ÖZGEÇMİŞ

Kişisel Bilgiler

Adı Soyadı : Ümmiye ÇELİK SAYGIN

Doğum Tarihi ve Yeri : 17 / 02 / 1983 Boğazlıyan

Medeni Hali : Evli

Yabancı Dili : İngilizce

Telefon : 0538 734 99 21

E-mail : emre_ummiye@hotmail.com

Eğitim

Derece Eğitim Birimi Mezuniyet Tarihi

Yüksek Lisans Gaziosmanpaşa Üniversitesi

Lisans Adnan Menderes Üniversitesi 2005

Lise Kayseri Melikgazi Lisesi 2000

İş Deneyimi

Yıl Yer Görev

2005-2006 Kayseri- Bünyan Ziraat Odası Ziraat Mühendisi

2006-2007 Kayseri Ziraat Bankası Başak Emeklilik Müşteri Temsilcisi

2007 ve Halen

Yozgat- Sarıkaya Gıda Tarım ve Hayvancılık İlçe Müdürlüğü