3.MATERYAL VE METOD
4.1. ÇİÇEKLENME GÜN SAYISI
Bu çalışmada, incelenen üç aspir çeşidinin kuru ve sulu koşullarda çiçeklenme gün sayıları yıllara göre ve iki yılın ortalaması olarak çiçeklenme gün sayıları çizelge 4.1’de, deneme yıllarının varyans analiz sonuçları çizelge 4.2’de, çiçeklenme gün sayısı için kuru ve sulu koşullar arasındaki ilişki grafik 4.1’de verilmiştir.
Kuru koşullarda çalışmanın ilk yılında çiçeklenme gün sayısı 82-97, ikinci yılında 91,3-107 gün olarak belirlenirken, bu değerler, sulu koşullar için ilk yıl 84-100 gün ikinci yıl 94-111 gün olarak saptanmıştır. Yenice çeşidi her iki yılda da sulu ve kuru koşullarda en uzun çiçeklenme gün sayısına sahip olurken, bunu Dinçer ve Remzibey izlemiştir. Sulu koşullar, kuru koşullara göre çiçeklenme gün sayısında her iki yılda da artışlara neden olmuştur (çizelge 4.1).
Çizelge 4.1. Kuru ve Sulu Koşullarda Yetiştirilen Aspir Çeşitlerinin Çiçeklenme Gün Sayısı Değerleri, Sulu Koşullarda Artış Oranları (%) ve LSD Değerleri.
Yıl 2006 2007 2006-2007 Yılları Ort.
Çeşit Kuru Sulu %Artış Kuru Sulu %Artış Kuru Sulu %Artış Dinçer 82,0 85,8 4,6 93,5 96,5 3,2 87,8 91,1 3,8 Yenice 96,5 99,5 3,1 107,0 110,5 3,3 101,8 105,0 3,2 Remzibey 83,5 84,3 0,9 91,3 94,3 3,3 87,4 89,3 2,1 Ort. 87,3 89,8 2,9 97,3 100,4 3,3 92,3 95,1 3,1
LSD koşul 1,8 0,7
LSD çeşit 2 1,3
LSDçeşitxkoşul 2,8 1,8
Çiçeklenme gün sayısı yönünden denemenin her iki yılında da koşul ve çeşitler arasında istatistiki anlamda fark belirlenmiştir (çizelge 4.2).
Çizelge 4.2. Kuru ve Sulu Koşullarda Yetiştirilen Aspir Çeşitlerinin Çiçeklenme Gün Sayısına Ait Varyans Analiz Sonuçları.
2006 2007
Varyasyon
Kaynakları SD KT KO F KT KO F
Tekerrür 3 6,833 2,278 1,242 0,333 0,111 0,400
Koşul 1 37,500 37,500 20,455* 60,167 60,167 216,600*
Hata 1 3 5,500 1,833 0,833 0,278
Çeşit 2 1064,083 532,042 260,592* 1200,333 600,167 720,200*
ÇeşitxKoşul. 2 9,750 4,875 2,388 0,333 0,167 0,200
Hata 2 4 8,167 2,042 3,333 0,833
* % 5 düzeyinde önemli.
Çiçeklenme gün sayısı için hesaplanan MP, TOL, STI, GMP, YI, YSI, SSI değerleri, çizelge 4.3’te verilmiştir. MP değerleri denemenin ilk yıl bütün çeşitlerde düşük olarak belirlenmiştir. MP değerleri bakımından Yenice çeşidi ilk sırayı alırken, bunu Dinçer ve Remzibey izlemiştir. TOL değerinde ise Dinçer en yüksek değeri vermiş olup, ikinci sırayı Yenice almıştır. STI değerlerinde ise tüm çeşitler birbirine yakın değerler vermiştir. GMP değerlerinde de Yenice en yüksek değeri verirken, bunu Dinçer ve Remzibey izlemiştir. YI değerleri için de sıralama aynı olmuştur. YSI değerlerinde en yüksek değer Remzibey’de, en düşük değer Dinçer’de saptanmıştır. SSI değerleri Dinçer ve Yenice’de 1’den büyük, Remzibey’de 1’den küçük olarak saptanmıştır.
Çizelge 4.3. Çiçeklenme Gün Sayısına Ait MP, TOL, STI, GMP, YI, YSI, SSI Değerleri.
MP TOL STI GMP YI YSI SSI
2006 83,875 3,750 0,021 83,854 0,939 0,956 1,571 2007 95,000 3,000 0,019 94,988 0,961 0,969 0,986 Dinçer
ORT 89,438 3,375 0,020 89,421 0,950 0,963 1,279
MP TOL STI GMP YI YSI SSI
2006 98,000 3,000 0,024 97,989 1,105 0,970 1,083 2007 108,750 3,500 0,022 108,736 1,100 0,968 1,004 Yenice
ORT 103,375 3,250 0,023 103,362 1,103 0,969 1,044
MP TOL STI GMP YI YSI SSI
2006 83,875 0,750 0,021 83,874 0,956 0,991 0,320 2007 92,750 3,000 0,018 92,738 0,938 0,968 1,009 Remzibey
ORT 88,313 1,875 0,020 88,306 0,947 0,980 0,665
Çiçeklenme gün sayısının sulu ve kuru koşullara bağlı olarak gösterdiği davranışı belirlemek amacıyla iki uygulama arasındaki regresyon belirlenmiştir.
Sulamanın meydana getirdiği varyasyon, üç çeşidin iki yıldaki değerlerine göre % 98 olarak belirlenmiştir. Uygulamanın meydana getirdiği bir birimlik artış 1,04 olmuştur (grafik 4.1).
Grafik 4.1. Çiçeklenme Gün Sayısı İçin Kuru ve Sulu Koşullar Arasındaki İlişki.
ÇİÇEKLENME GÜN SAYISI y = 1,0447x - 1,2887 R2 = 0,9861
0 20 40 60 80 100 120
0 20 40 60 80 100 120
KURU
SULU
4.2.BİTKİ BOYU
Bitki boyu, aspir bitkisinde çeşit ve çevre koşullarına göre farklılık göstermektedir. Bu çalışmada, incelenen üç aspir çeşidinin kuru ve sulu koşullardaki durumu yıllara göre ve iki yılın ortalaması olarak çizelge 4.4’te verilmiştir. Deneme yıllarının varyans analiz sonuçları çizelge 4.5’te, bitki boyu için kuru ve sulu koşullar arasındaki ilişki ise grafik 4.2’de verilmiştir.
Kuru koşullarda çalışmanın ilk yılında bitki boyları 45,4-60,6 cm; ikinci yılında 55,9-84,8 cm olarak belirlenirken bu değerler sulu koşullar için ilk yıl 50- 65,2 cm, ikinci yıl için 50-65.2 cm olarak saptanmıştır. Yenice çeşidi kuru ve sulu koşullarda her iki yılda da en uzun, Remzibey ise en kısa boya sahip olmuştur. Sulu koşullar, kuru koşullara göre bitki boyunda her iki yılda da artışlara neden olmuştur (çizelge 4.4).
Çizelge 4.4. Kuru ve Sulu Koşullarda Yetiştirilen Aspir Çeşitlerinin Bitki Boyu Değerleri (cm), Sulu koşullarda Artış Oranları (%) ve LSD Değerleri.
Bitki boyu yönünden, koşullar ve çeşitler arasında istatistik anlamda önemli farklar saptanmıştır.
Çizelge 4.5. Kuru ve Sulu Koşullarda Yetiştirilen Aspir Çeşitlerinin Bitki Boylarına Ait Varyans Analiz Sonuçları.
Bitki boyu için hesaplanan MP, TOL, STI, GMP, YI, YSI, SSI değerleri, çizelge 4.6’da verilmiştir. Sulu ve kuru koşullardaki üretimlerde oluşan boy değerlerinin ortalaması olan MP değerleri MP değerleri her iki yılda da Yenice çeşidinde en yüksek;
Remzibey’de en düşük olarak saptanmıştır. Sulu koşullarda sağlanan boy değerlerinden stres koşullardaki değerlerin çıkarılmasıyla elde edilen TOL değerinde Yenice yine en yüksek değeri verirken, Dinçer en düşük düzeyde kalmıştır. Sulu ve kuru koşullarda
elde edilen boy değerlerinin toplamının, sulu koşullardaki değerlerinin ortalamasının karesine bölünmesiyle elde edilen STI değerleri, Yenice de en yüksek olarak saptanırken, diğer iki çeşidin değerleri birbirine yakın bulunmuştur. Stres koşulları ile normal koşulların geometrik ortalaması olan GMP değerinde yine Yenice en yüksek olarak saptanmış, bunu Dinçer izlemiştir. Benzer sonuç stres koşullarındaki boy değerinin, stres koşullarındaki ortalamaya bölünmesi ile elde edilen YI değerinde de elde edilmiş olup, Yenice yine en yüksek değeri almıştır. Stres koşullarındaki boy değerinin, normal koşullardaki değere bölünmesiyle elde edilen YSI değerleri, her üç çeşitte de birbirine yakın olmuştur. Çoğu araştırıcı tarafından kurağa dayanıklı genotiplerin belirlenmesinde kullanılan SSI değerleri 1’den küçük olduğu zaman toleranslı, 1’den büyük olduğunda ise duyarlı olarak tanımlanmıştır (Shpiler and Blum 1991). Buna göre en toleranslı çeşit Dinçer olurken, en hassas olarak Remzibey belirlenmiştir.
Çizelge 4.6. Bitki Boyuna Ait MP, TOL, STI, GMP, YI, YSI, SSI Değerleri.
MP TOL STI GMP YI YSI SSI belirlemek amacıyla iki uygulama arasındaki regresyon belirlenmiştir. Sulamanın meydana getirdiği varyasyon üç çeşidin iki yıldaki değerlerine göre % 94 olarak
belirlenmiştir. Uygulamanın meydana getirdiği bir birimlik artış 1,07 olmuştur (grafik 4.2).
Grafik 4.2. Bitki Boyu İçin Kuru ve Sulu Koşullar Arasındaki İlişki
BİTKİ BOYU y = 1,0728x - 0,616 R2 = 0,9352
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
0 20 40 60 80 100
KURU
SULU