Ailesi ve Çevresi İçin Yazdığı Şiirleri

Âşık Mevlüt Mertoğlu ailesine ve çevresine karşı ilgisiz kalmamış, şiirlerinde ailesine ve çevresine sıkça yer vermiştir. Aile kavramı, anne ve baba sevgisi, anne ve babasını kaybetmekten duyduğu üzüntü ailesi hakkında yazdığı şiirlerinde kendisi tarafından çokça işlenmiştir. Eşi ve çocukları, çocuklarının askerliği, askerden dönüşleri, aile bireyleri ve yakınlarını kaybetmesi Mertoğlu’nun şiir içeriğinin kaynaklarıdır.

Çevresi ile de yakın ilişki kuran Âşık Mevlüt Mertoğlu arkadaşları içinde şiirler yazmış, söylemiştir. Âşık için dostluk, sevgi, vefa, mertlik, cömertlik gibi tutum ve davranışlar önemlidir. Yine Âşık Mevlüt Mertoğlu arkadaşlarını manevi-ruhsal özelliklerinin yanında çeşitli fiziksel özellikleriyle de betimleyerek anlatmaktadır.

Şiir 4: Âşık, derin bir sevgi beslediği ailesine duyarsız

kalmamaktadır. Ana Şiiri adlı şiirde Âşık, annesini kaybetmesinden duyduğu hüznünü dile getirmektedir.

Ebedi uykuya dalmıştır anam Ötmeyin bülbüller anam uyanır Bilmem bu acıya nasıl dayanam Ötmeyin bülbüller anam uyanır

Şiir 26: Âşık, arkadaşları için sıkça şiir yazmıştır. Nilgün’ün adlı

şiirde arkadaşını türlü yönleriyle ele alarak onun özelliklerini betimlemiştir.

Kara gözler hiç gaflete dalmasın Akmasın gözünden yaşı Nilgün’ün Her kipriği sanki bir ok misali Yakışmış yüzüne kaşı Nilgün’ün

Şiir 34: Hatice adlı şiirde arkadaşını halk edebiyatına özgü

kalıplaşmış ifadelerden yararlanarak arkadaşını dış güzelliğiyle betimlemektedir.

...

Kipriklerin oktur kaşların yay mı? Yüzün güzelliğin bir doğan ay mı? Söyle bana yerin şehir mi köy mü? Gerdanında zülfün teki Hatice

Şiir 37: Kurban Olurum adlı şiirde arkadaşına duyduğu içten sevgiyi

âşıkane bir şekilde ifade etmektedir.

...

Tel tel olmuş zülfün inceden ince Sence kaçmak olur mu ki netice Melek gibi huyun gözel Hatice Huyun endamına kurban olurum

Şiir 63: Gizemli Güzel adlı şiirde arkadaşını çeşitli fiziksel

özellikleriyle anlatarak övmektedir.

...

Kudretin kalemi hilal kaşında Bilmem neler gelip geçmiş başında Layık methiyeye otuz yaşında Bahara benziyor yazı Gözdenin

Şiir 74: Esin Esmer’e Şiir adlı şiirde arkadaşı Esin Esmer’in hayatını

biyografik unsurlarla süsleyerek anlatmaktadır.

...

Duman kalkmaz olmuş gönül dağında Gül yüzü gülmemiş gençlik çağında Ötmemiş bülbülü sevda bağında Gülleri yolunmuş Esin Esmerin

Şiir 75: Anne Şiiri adlı şiirde Âşık, kaybettiği annesinin ardından

ona duyduğu özlem duygusunu ifade etmektedir.

...

Güller gibi sararıp da solmazdım Boynu bükük tek başına kalmazdım Anam sağ olsaydı böyle olmazdım Benim için saçın yolanım gelsin Çağırın yanıma anamı gelsin

Şiir 76: Divan adlı şiirde Âşık, kendi gibi âşık olan arkadaşının

hayatını biyografik unsurlarla süsleyerek ve arkadaşını överek anlatmaktadır.

...

Girmişsin aşk bahçesine olmuşsun güle âşık Bülbül güle âşık olmuş gülde bülbüle maşuk Bilmem ki acep doğdu mu sana da nurlu ışık Eylemişsin diyar diyar yurdu turalı Muhsin

Şiir 95: Askerlik görevini yapmak üzere ailesinden ayrılan oğlu için

yazdığı Yaşanmaz Ki adlı şiirde Âşık Mertoğlu, askerlik vazifesinin öneminden bahsederek asker ailesi olmasından dolayı hissettiklerini dile getirmektedir.

Güle güle git yavrum aklın bizde kalmasın Koç yiğitler ağlamaz gözün yaşla dolmasın Kutsal görevdir çünkü asla ihmal olmasın Bir ölür bin doğarız kışlalar boş kalmaz ki Oğulsuz yaşanır da vatansız yaşanmaz ki

Şiir 96: Annesi ve babasını kaybeden Âşık Mertoğlu, kederini

şiirlerinde sıkça işlemiştir. Baba adlı şiirde babasının ölümünden sonra babasına duyduğu özlem duygusunu ifade etmektedir.

...

Şimdi başköşede boş kaldı yerin Gönlümüz yaslıdır yaramız derin Boynu bükük kaldı Zahide yârin Eller kapımızı çalmıyor baba

Şiir 98: Askerlik vazifesini bitirerek yuvasına dönen oğlu için

askerlik vazifesini başarıyla tamamlayan oğlu ile gurur duymasını anlatmaktadır.

Kutsal görevini bitiren kuzum Sancağı başbuğa götüren kuzum Hanemize sevinç getiren kuzum Baba ocağına hoş geldin oğul

Şiir 101: Askerdeki oğlu için yazdığı Baba Öğüdü adlı şiirde

askerlik görevi ve vatan sevgisi konularında oğluna çeşitli öğütler vermektedir.

...

Vatanın her yanı birdir unutma Nöbeten dikkat et uyuma yatma İş başa düşence yabana atma Şehit mesken tutar cenneti oğul

Şiir 110: Erzurum’dan göç etmek üzere olan arkadaşı için yazdığı

Gidersin adlı şiirde Âşık, arkadaşının hayatı üzerinden göç olgusuna vurgu yapmaktadır.

Gidiremi istiyorsun ya benden Git bakalım nereye kadar gidersin Biliyorum çok dert taşır o beden Git bakalım nereye kadar gidersin

Şiir 112: Çevresi için yazdığı Gam Yemez İdim adlı şiirde

arkadaşlarının kendisine şaka yoluyla yaptıkları eleştirilere cevap vererek hayatından kesitler sunmaktadır.

Gözü gönlü tok der bilen dostlarım Cimri olsa idim gam yemez idim İkram için mekânıma seslerim Cimri olsa idim gam yemez idim

Şiir 130: Arkadaşının isim ve soy isminin baş harflerini kullanarak

yazdığı Akrostiş Şiir adlı şiirde arkadaşını çeşitli fiziksel özellikleriyle betimlemektedir.

Ay siması sanki yüzüne inmiş Ruhumu okşadı sözlerin güzel Zülfün teli al yanağan dokunmuş

Uzaklara bakar gözlerin güzel

Şiir 132: Babasını kaybetmenin acısını sürekli içinde yaşayan Âşık,

Baba Şiiri 2 adlı şiirde babasına duyduğu özlemi anlatıp babasının yokluğuna alışamadığını bildirmektedir.

…

Baba evladına yüce dağımış Ben değil babasız evlat çoğumuş Emmiden dayıdan fayda yoğumuş Giydiğim elbisem karadan baba

Şiir 133: Baba Şiiri 3 adlı şiirde Âşık, babasına duyduğu derin

sevgiyi anlatmaktadır.

...

Verdiğin her sözde sabit kalırdın Manalı sözlerden ibret alırdın Akşam eve eli dolu gelirdin Keşke sen yanımda olaydın baba

Şiir 148: Mektup tarzında yazdığı Bayhani adlı şiirde Âşık,

arkadaşını övüp onun iyi ve güzel yanlarını ifade etmektedir.

...

Garip kuşlar gizlenecek dalı var Bilmeyenler bilmez gizli halı var Helalden kazanmış helal malı var Derim dost olana baldır Bayhani

Şiir 149: Arkadaşı Âşık Bayhani’ye yazdığı şiirden sonra

Bayhani’ye Cevap adlı şiirde Âşık, arkadaşından kendisine gelen şiire cevap vermiştir.

Köprü kurdum gönlün ile gönlüme Ben mektubu yele vermem Bayhani Gözyaşlarım benzer Mısrın Niline Ben mektubu sele vermem Bayhani

Şiir 154: Gevheri adlı şiirde Âşık, arkadaşı Âşık Gevheri’yi övüp

...

Doğru bakan görür temiz cemali Doğrunun vicdanı temiz emeli Hilal bıyıklılar yurdun temeli Utanmaz yüz utanır mı Gevheri

Şiir 159: Murat Şahin’e adlı şiirde Âşık, arkadaşı Murat Şahin’in

çeşitli özelliklerini anlatarak arkadaşını övmektedir.

...

Kutsaldır görevi şana şan veren Ay yıldız bayrağa asil kan veren Gerekirse yurdu için can veren Yüzü asaletli Murat Şahinin

Şiir 166: Ailesi için yazdığı Bacı Kardeş adlı şiirde âşığın kız

kardeşini kaybetmesinden sonra aile bireyleri ile birlikte kardeşi için duydukları kederi dile getirmektedir.

...

İnanmışız dedin etmeyin tasa İşte insan ömrü bu kadar kısa Bötün sevenlerin boğuldu yasa Bacı kardeş gece gündüz ağladık

Şiir 182: Gör Beni adlı şiirde Âşık, arkadaşını överek kendisinin

yanında olduğunu bildirmektedir.

Süzülerek yanağına gözyaşın Aktığında içindeyim gör beni Saçlarına güller yaren yoldaşın Taktığında içindeyim gör beni

Şiir 186: Aşığın yaşamı hakkında otobiyografik öğeler taşıyan

Ağaydı adlı şiirde Âşık, ailesini ve ailesinin yaşam tarzını anlatmıştır.

Babam zengin idi hem de ağaydı Biz her yazın üç çift öküz koşardık Ekip biçtiğimiz arpa buğdaydı Biz her yazın üç çift öküz koşardık

Şiir 195: Arkadaşı Âşık Sümmanioğlu için yazdığı Sümmanioğluna

adlı şiirde Âşık, arkadaşının iyi ve güzel yönlerini anlatarak onu övmektedir.

Asil asaletten gelir şandır Sümmanioğlu Âşıkların zümresinde kandır Sümmanioğlu Takvadır muvazidir ahlakı tartışılmaz

Her mecliste yeri vardır candır Sümmanioğlu

Şiir 206: Şanssız bir hayat süren arkadaşı için yazdığı Garibim adlı

şiirde Âşık, arkadaşının hayatından kesitler bildirmektedir. Tanıdık birinin ahvalin sordum

Bu dünyada gülememiş garibim Düştüğü halleri gözümle gördüm Umduğunu bulamamış garibim