2. MAK NE YÜZEY OYMASI
2.2. Oyma Makineleri
2.2.3. Çal ma lkeleri
Makinenin ortas nda veya kenar nda bir k lavuz ünitesi bulunur. K lavuz ünitesinin alt na önceden haz rlanm olan numune kal p parças ba lan r (Resim 2.13). Numune parças ba lan rken iyi merkezlenmesi ve tek taraf düz parçalarda yere paralel olmas gerekir, bu i lem için su terazisinden faydalan l r (Resim 2.14). Punta mesafeleri parça boyuna göre ayarlanabilir.
Resim 2. 13: Kal p parças Resim 2. 14: Su terazisi ile ba lama B çaklar n ileri geri a a yukar , sa a sola hareketini sa layan bir sistem mevcuttur.
Resim 2. 15: Hareket sistemi
Freze ünitelerinin alt na da kaba kesim haz rlanm i lenecek i parçalar merkezlenerek ba lan r (Resim 2.16). Merkezleme önemli oldu u için bu i lem özel haz rlanm tezgâhlarda yap l r (Resim 2.17).
Resim 2. 16: parças markalamas
Resim 2. 17: parças merkezlemesi
Freze ünitelerine i e uygun birbirinin ayn biçim ve ölçüde b çaklar, uygun aylan anahtarlar kullan larak ba lan r (Resim2.18). B çak yönleri ayn anda sa a sola kesim yapabilmesi için çift tarafl d r. K lavuz ünitesine de b çaklar n a z ekline ve büyüklü üne uygun k lavuz elemanlar tak l r (Resim2.19). Dikkat edilmesi gereken husus k lavuzlar n b çaklardan oyma pay kadar kal n olmas d r (ortalama 2 mm).
Makine çal t r ld nda k lavuz eleman otomatik olarak örnek parçan n bütün noktalar nda gezerken (Resim2. 20) ve girinti ç k nt lar nda inip kalkarken, b çaklarda ayn hareketi yaparak örnek parçan n biçimini i parçalar na kopyalar (Resim 2.21), (Resim 2.22).
Resim 2. 20: K lavuz parças hareketleri Resim 2. 21: B çaklar n kopyalama örnekleri in özelli ine göre baz oyma çe itlerinde tek tip b çakla kopyalama tamamlanamaz;
bunun için s ras ile 2–3 çe it oyma b ça kullan larak kopyalama i lemi yap l r.
Resim 2. 22: B çaklar n kopyalama örnekleri
Resim 2. 23: Örnek kal p parça Resim 2. 24: Makine kopya oyma örne i
Resim 2. 25: Orta masas ayak göbe i de kopyalama makinesinde i lenebilir
Ayr ca kopyalama makineleri örnek kal p parçalar na göre aplik ç ta ve yüzeysel oyma i lemleri de yapabilir (Resim 2.26).
Resim 2. 26: Yüzeysel kopyalama örnekleri
Resim 2. 27: Yüzeysel kopyalama aplik ç ta örnekleri
UYGULAMA FAAL YET
Makinede Yüzey Oyma i lemini yap n z.
lem Basamaklar Öneriler
Kaba ölçü haz rlanm i parças n merkezleyiniz.
Ayn ölçüde çok say da parça merkezlenecekse kal p kullan n z.
Parça boyuna göre makine punta mesafesini ayarlay n z.
Punta mesafesi
makinenin iki ba ndan dengeli bir ekilde ayarlanmal d r.
parças n merkezlenen yerlerden puntalar aras na s k n z.
Puntalama i lemini sa lam yap n z yoksa çal ma esnas nda parça gev eyerek bozulabilir.
UYGULAMA FAAL YET
parças n n su terazisi ile do ruluk kontrolünü yap n z.
parçalar n n e it olmas do ruluk kontrolü ile mümkündür.
Örnek kal p parças n k lavuzun hizas nda bulunan puntalar aras na ba lay n z.
Kal p parças n çok hassas ba lay n z.
e uygun b çak tak n z.
Keskin b çaklar kullan n z.
K lavuz ve b çak ayarlar n yap n z.
Ayarlamalar ne kadar hassas olursa oyma i lemi o denli güzel olur.
Bütün ayarlamalar yapt ktan sonra çal maya
ba lay n z. Kal p,b çak ve k lavuz
ayarlar n kontrol ediniz.
K lavuz üzerinde dikkatli hareket ediniz.
K lavuzu örnek kal p parças ndan ay rmay n z.
Kal p üzerinde dengeli çal n z.
Her zaman dikkatli çal n z.
Özellikle ç kan yüksek sese kar kulakl k kullan n z.
güvenli i kurallar na uyunuz.
lem bittikten sonra i parçalar n puntalar aras ndan tekrar sökünüz.
Her oyma i leminden sonra b çak
keskinliklerini kontrol ediniz.
ÖLÇME VE DE ERLEND RME
Bu faaliyet kapsam nda kazand n z bilgileri, a a daki sorular cevapland rarak de erlendiriniz.
Çoktan Seçmeli Sorular
1. A a dakilerden hangisi kopyalama makinesinin özelliklerinden biri de ildir ? A) Ayn anda birçok parçay i leyebilir
B) Zaman aç s ndan avantajl d r
C) Parçalar z mparalamaya haz r hâlde temiz kopyalar D) Bütün parçalar e it ve ölçüsünde kopyalar
2. A a dakilerden hangisi oyma makinesinde kullan lan kal p parças n n özelliklerinden biri de ildir?
A) Elyaf düzgün olmal B) Yumu ak olmal C) Budaks z olmal D) Ardaks z olmal
3. Örnek kal p parças makinede nereye ba lan r?
A) Makinenin en ba taki puntalar aras na B) Makinenin ortadaki puntalar aras na
C) Makinenin istedi imiz b ça n n alt ndaki puntalar aras na D) Makinenin k lavuz hizas ndaki puntalar aras na
4. A a dakilerden hangisi oyma makinesi çe idi de ildir?
A) 1. B çakl B) 2. B çakl C) 3. B çakl D) 4. B çakl
5. A a dakilerden hangisi oyma makinesinin yapt i lerden biri de ildir?
A) Yüzey düzeltme B) Yüzeysel oyma C) Yüzeysel kabartma D) Stil ayak
ÖLÇME VE DE ERLEND RME
Do ru-Yanl Test Sorular
Bu faaliyet kapsam nda hangi bilgileri kazand n z belirleyebilmeniz için bir k sm do ru, bir k sm yanl cümleler verilmi tir. Cümle do ru ise ba ndaki parantezin içerisine D, yanl ise Y harfini koyunuz.
1. ( ) Oyma makineleri iki k lavuz eleman ile çok say da b çak ile çal r.
2. ( ) Örnek kal p parças k lavuz hizas ndaki puntalar aras na ba lan r.
3. ( ) lenecek her oyma parças n n merkezlenmesi gerekir.
4. ( ) K lavuzlar b çaklardan oyma pay kadar kal n olmal d r.
5. ( ) Her oyma parças de i ti inde b çaklar bilenmelidir.
De erlendirme
Cevaplar n z cevap anahtar yla kar la t r n z ve do ru cevap say n z belirleyerek kendinizi de erlendiriniz. Yanl cevaplad n z konularla ilgili konuyu tekrarlay n z.
Ba ar l ysan z bir sonraki bölüme geçiniz.
UYGULAMA FAAL YET
Makinede örnek i parças üzerinde oyma i lemini yap n z. Bu uygulamay a a daki ölçütlere göre kontrol ediniz.
Aç klama: A a da listelenen davran lar kendinizde gözleyemediyseniz Hay r, gözlediyseniz Evet eklinde kar s ndaki kutucu a (X) le i aretleyiniz.
De erlendirme Ölçütleri Evet Hay r
1 Kal p parças haz rlad n z m ?
2 Kal p parças n k lavuz hizas ndaki puntalar aras na s kt n z m ?
3 e uygun kullan lacak b çaklar kontrol edip freze ünitelerine ba lad n z m ?
4 lenecek parçalar su terazisi ile kontrol ederek ba lad n z m ?
5 K lavuz ve b çak ayarlar n yapt n z m ?
6 Çal maya ba lamadan güvenlik önlemlerini ald n z m ?
7 K lavuzu kal p parças üzerinde yava yava gezdirerek oyma yapt n z m ?
8 Ara s ra makineyi durdurarak yapt n z i lemi kontrol ettiniz mi?
9 Çal ma aras nda i parçalar n n puntalar aras nda s k l l n kontrol ettiniz mi?
10 Kopyalama i lemi sonunda parçalar özenle söktünüz mü?
De erlendirme
Cevaplar n z kontrol ederek kendinizi de erlendiriniz, Hay r cevaplar n z var ise bu
UYGULAMALI TEST
MODÜL DE ERLEND RME
Yeterlik Ölçme
Uygulama: Elde ve makinede Yüzey Oyma i lemlerini yap n z. Bu uygulamay a a daki ölçütlere göre kontrol ediniz.
Aç klama: A a da listelenen davran lardan kazand n z davran lar de er ölçe ine göre de erlendiriniz.
De erlendirme Ölçe i Evet Hay r
1-Faaliyet Ön Haz rl
A.Çal ma ortam n faaliyete haz r duruma getirdiniz mi?
B.Kullan lacak araç gereci uygun olarak seçtiniz mi?
C.Kullanacak malzemelerin sa laml n kontrol ettiniz mi?
2- Güvenli i
A.Çal ma ortam nda yeterli güvenlik tedbiri ald n z m ? B.Oyma yap m esnas nda olabilecek yaralanmalara tedbir ald n z m ?
C.Çal rken uygun kal b kulland n z m ?
D.Kullan lan araç gereçleri i lem sonunda kald rd n z m ? E. önlü ü giydiniz mi?
3.El yüzey oyma i leminin yap lmas
A.Uygun süsleme (bezeme) eklini belirlediniz mi?
B.Uygun a ac tespit ettiniz mi?
C.Uygun markalama tekni ini kulland n z m ? D. e göre oyma kalemi seçtiniz mi?
E.Oyma kalemlerini bilediniz mi?
F.Oyma tezgâh n çal maya haz rlad n z m ?
G. parças n mengeneler aras na sa lamca s kt n z m ? H.Alçak yüzey oymas yapt n z m ?
I.Derin yüzey oymas yapt n z m ?
J.Gerekli yerlerde el makinesinden faydaland n z m ? K.Oyma yüzeyine perdah yapt n z m ?
4. Makine yüzey oyma i leminin yap lmas A Kal p parças haz rlad n z m ?
B.Kal p parças n k lavuz hizas ndaki puntalar aras na ba lad n z m ?
C. Uygun b çaklar freze ünitelerine ba lad n z m ? D. parçalar n puntalar aras na ba lad n z m ?
De erlendirme
Cevaplar n z kontrol ederek kendinizi de erlendiriniz, “hay r” cevaplar n z var ise ilgili ö renme faaliyetlerini tekrarlay n z. Tamam “evet” ise bir sonraki modüle geçiniz.
MODÜL DE ERLEND RME
CEVAP ANAHTARLARI
Ö RENME FAAL YET – 1 CEVAP ANAHTARI ÇOKTAN SEÇMEL TEST
Ö RENME FAAL YET – 1 CEVAP ANAHTARI DO RU YANLI TEST
Ö RENME FAAL YET - 2 CEVAP ANAHTARI ÇOKTAN SEÇMEL TEST
Ö RENME FAAL YET – 2 CEVAP ANAHTARI DO RU YANLI TEST
Yüzey oyma modülün sonunda kazand n z yeterli in de erlendirilmesi için
CEVAP ANAHTARLARI
KAYNAKÇA
KALENDER M. Gökhan, Ders Notlar , Ankara, 2006.
ARAS Rahmi, Mobilya stilleri, Yüksek Teknik Ö retmen Okulu, Ankara, 1982.
Afyonlu A. Safa, A aç leri Tak m ve Makine Bilgisi, Milli E itim Bas mevi, stanbul, 2002.
Süsler, Ah ap Oyma, Siteler, Ankara, 2006.
Huzur, Ah ap Oyma Kopyalama, Siteler, Ankara, 2006.
www.tapeease.com www.Makxilia.it
www.Reichenbacher.com www.firfiri.com