Çalışmanın bu bölümünde öncelikli olarak Denizli ili özelinde yönetsel ölçek arayışlarını kapsayan çalışmalar hakkında literatürde yer alan bilgilere yer verilecektir. Daha sonra 636 sayılı Kanun ile belediye hizmetlerinden memnuniyet konularına örnek olabilecek çalışmalar aktarılacaktır.
Denizli ili özelinde yönetsel ölçek arayışlarını kapsayan biri yüksek lisans tez çalışması diğeri de doktora çalışması olmak üzere iki adet araştırmaya rastlanmıştır. Ciğeroğlu (2008) “Denizli Kentsel Alanının Tanımı, Özellikleri ve Dönüşümü” adlı yüksek lisans tez çalışmasında; orta ölçekli Denizli kentsel alanındaki parçalanmış idari yapıdan kaynaklanan sorunların çözümüne yönelik alternatifleri ve Türkiye’deki hukuki düzenlemelerde kentsel alan yönetimi incelemektedir. Yavuzçehre (2010) ise “Kentsel Mekân Kullanımında Değişim: Denizli Kenti Örneği” adlı doktora çalışmasında Kentsel mekan kullanımında, genelde Türkiye’de özelde ise Denizli ilinde değişimin ve dönüşümün nedenini araştırmıştır. Ayrıca Denizli’de ticaret, konut ve sanayi alanlarında değişimi irdelemiştir.
Diğer yandan Denizli ili özelinde yönetsel ölçek arayışlarını kapsayan ve çok sayıda akademik çalışması bulunan Özgür (2008) “Denizli Kentsel Alanının Yönetiminde Söylemden Eyleme Bütünşehir Belediyesi Tasavvurları: Ali Aygören Teklifi (2001), Denizli’ye Özel Kanun Teklifi (2003) ve Belediye Kanununun 11. Maddesi (2006)” adlı çalışmasında Denizli kentsel alanında idari parçalanmanın nedenlerini ile Denizli kentsel alanına yönelik arayışları açıklayarak; Denizli ili için bütünşehir belediyesi söylemlerini ve tasavvurlarını analiz etmektedir. Ayrıca buna ek olarak Özgür (2014)“Denizli Kenti ve İlinde Yönetsel Ölçek
Arayışları (1976-2014): Dört Bütünşehir (Belediyesi) Söylemi / Tasavvuru (2001-2014) ve Büyükşehir Belediyesi Statüsü (2012-2014)” adlı çalışmasında da Denizli ilinin 6360 sayılı Kanunla büyükşehir belediyesi olma sürecini açıklamaktadır.
Çalışmanın diğer kaynak taramasını oluşturan 6360 sayılı Kanunun getirdiği değişiklikler, yerel kamusal hizmetlerin sunumuna olan etkileri, idari ve yönetimsel çerçevede meydana getirdiği yeniliklerin akademik değerlendirmelerini kavrayabilmek için çok sayıda dergi elektronik ortamda incelenmiştir. Bu incelemeler aşağıda yer almaktadır.
Adıgüzel, Ş. (2012) “6360 Sayılı Yasa’nın Türkiye’nin Yerel Yönetim Dizgesi Üzerine Etkileri: Eleştirel Bir Değerlendirme” adlı çalışmasında; 6360 sayılı Kanunun yerel siyaset, yerel mali yapı ve kentleşme gibi konularda getirdiği değişimleri tartışmıştır.
Apan, A. (2016) “Bütünşehir Modeli ve Taşra Yönetime Etkileri” adlı çalışmasında; Bütünşehir Modeli’nin taşra yönetimine etkilerini tespit etmiş ve büyükşehir belediyelerinin alan yönetimine geçmesinin yarattığı sonuçları tartışmıştır.
Adıgüzel, Ş. ve Tek, M. (2014) “6360 Sayılı Yasa ve Türkiye’nin Büyükşehir Belediyesi Sisteminde Değişim: Hatay Örneği” adlı çalışmasında; 6360 sayılı Kanunun hem genel hem de Hatay ili özelindeki etkileri değerlendirilmiş ve 6360 sayılı Kanunun Hatay ilinde ortaya çıkardığı yönetsel, siyasal, sosyal, mali-ekonomik, kentsel vb. etkiler araştırılmıştır.
Çelikyay, H. (2014) “Değişen Kent Yönetimi ve 6360 Sayılı Büyükşehir Yasası” adlı çalışmasında; 6360 sayılı Kanunun Türkiye’de kent yönetim sistematiğinin değiştirdiği vurgulayarak söz konusu kanunun getirdiği değişimleri açıklamaktadır.
Genç, F. N. (2013) “6360 Sayılı Kanun ve Aydın’a Etkileri” adlı çalışmasında; 6360 sayılı Kanun ile büyükşehir belediyesi kurulan Aydın ilinde ortaya çıkması muhtemel yönetim sorunlarını ve çözüm alternatiflerini incelemektedir.
Gül, H. ve Batman, S. (2013) “Dünya ve Türkiye Örneklerinde Metropoliten Alan Yönetim Modelleri ve 6360 Sayılı Yasa” adlı çalışmada; 6360 sayılı Kanunla Türkiye’de kurulan yeni metropoliten alan yönetimini dünyadaki metropoliten alan yönetimleri ve modelleriyle karşılaştırmaktadırlar. Ayrıca 6360 sayılı Kanunun oluşturduğu il bazlı büyükşehir modelini, optimal hizmet ölçeği, etkinlik, etkililik, ekonomik, erişim, hakkaniyet, yerindenlik, çoğulculuk, katılım ve demokrasi gibi kavramlarla da değerlendirmektedirler.
İzci, F. ve Turan, M. (2013) “Türkiye’de Büyükşehir Belediye Sistemi ve 6360 Sayılı Yasa ile Büyükşehir Belediye Sisteminde Meydana Gelen Değişimler: Van Örneği” adlı
çalışmada; 6360 sayılı Kanunun büyükşehir sisteminde idari, mali, siyasi ve kamusal hizmetlerin sunumu bakımından önemli değişiklikleri ortaya çıktığı belirtmişler ve bu değişimlerin Van ilini hangi boyutlarda nasıl etkilediğini Van’a ilişkin verilerle saptamışlardır.
Karasu, M. A. (2013) “6360 Sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu ve Olası Etkileri: Şanlıurfa Örneği” adlı çalışmasında; 6360 sayılı Kanunun Şanlıurfa ilinde neden olacağı sonuçları idari-mali sonuçlar, siyasal sonuçlar, sosyal ve kültürel sonuçlar olmak üzere üç başlıkta incelemiştir.
Zengin, G (2014). “Etkinlik ve Demokrasi Açmazında, 6360 Sayılı Kanun: Merkeziyetçi- Yerelleşme Anlayışının, Yerel Özerklik Üzerine Etkileri” adlı çalışmasında; 6360 sayılı Kanunun oluşturulma sürecini, ana unsurları itibariyle açıklayarak 6360 sayılı Kanunun yerel yönetim anlayışı bakımından tartışmaya açık birçok boyut bulundurduğunu vurgulamaktadır. Ayrıca 6360 sayılı Kanunun; hizmet sunumunda ve planlamada bütünlüğü sağlamak, etkili ve verimli hizmet sunmak, kaynak israfını engellemek gibi gerekçelerle analizini yapmış ve değerlendirmelerde bulunmuştur.
6360 sayılı Kanunun hizmet sunumunda meydana getirdiği değişiklikleri ortaya koymak amacıyla incelenen ve belediye hizmetlerinden memnuniyet konusunu içeren akademik çalışmalar da ulaşılan makaleler ise şu şekildedir:
Akyıldız, F. (2012)“Belediye Hizmetleri ve Vatandaş Memnuniyeti: Uşak Belediyesi Örneği” adlı çalışmasında; belediye hizmetlerinden halkın duyduğu memnuniyeti Uşak Belediyesi örneğinde ölçerek; vatandaşın belediye hizmetlerinden duyduğu memnuniyetin yaşa, cinsiyete, mesleğe, eğitim düzeyine ve gelir düzeyine göre farklılık gösterip göstermediği araştırılmıştır.
Aslan, C. ve Uluocak, Ş. (2012) “Belediye Hizmetlerinden Memnuniyet Düzeylerine Üzerine Bir Araştırma” adlı çalışmada; Çanakkale merkez belediyesi çerçevesinde uygulamalı bir araştırma gerçekleştirerek, araştırmada halkın belediye hizmetlerine ilişkin değerlendirmeleri ile ideolojik ve/veya politik tutum alışkanlıklarına ilişkin düzeylerinin belirleyicilik açısından hangi önceliklere dayandığını saptamaya çalışmışlardır.
Duman, T. ve Yüksel, F. (2008)“Belediyelerde Vatandaş Memnuniyetinin Ölçümü: Mersin Büyükşehir Belediyesi Örneği” adlı çalışmada ise Mersin Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisinde yaşayan vatandaşların, belediyeden aldıkları hizmetlerden memnuniyet dereceleri hizmet türleri özelinde araştırılmıştır.
BEŞİNCİ BÖLÜM
6360 SAYILI KANUNUN UYGULAMA SÜRECİNDE DENİZLİ İLİ GENELİNDEKİ MAHALLEYE DÖNÜŞTÜRÜLEN ESKİ BELDE BELEDİYELERİNDE YAPILAN ALAN ARAŞTIRMA SONUÇLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ
Çalışmanın bu bölümünde ilk olarak Denizli Büyükşehir Belediyesinin sınırları içerisinde yer alan 68 eski belde belediyesinden örneklem olarak alınan 24 eski belde belediyesinin seçilme sebepleri anlatılacak ve bu eski belde belediyelerinin sınıflandırılmasına yer verilecektir. Daha sonra ise Denizli ili genelindeki eski belde belediyelerinde yaşayan halkın; Denizli Büyükşehir Belediyesi’nden aldığı hizmetlerin memnuniyet düzeylerini belirlemek için 380 kişiyle yapılan alan araştırması açıklanacaktır.
5.1. Denizli İli Genelindeki Mahalleye Dönüştürülen Eski Belde Belediyeleri
6360 sayılı Kanunun yürürlüğe girmesiyle birlikte; büyükşehir belediyesine dönüştürülen il belediyeleri içerisinde en fazla eski belde belediyesine sahip iller Manisa (68 eski belde belediyesi) ile Denizli’dir. Dolayısıyla Denizli ilindeki kamu tüzel kişilikleri kaldırılarak mahalleyle dönüştürülen eski belde belediyelerinin sayısının 68 olması çalışmanın önemini ortaya koymaktadır.
Şekil 5.1. Denizli İlinde Mahalleye Dönüştürülen 68 Eski Belde Belediyesinin İlçeler İçerisindeki Yüzdelik Dağılımları
Şekil 5.1’den de anlaşılacağı üzere Denizli ilindeki 68 eski belde belediyesi 16 ilçe içerisinde yer almaktaydı. Babadağ, Beyağaç ve Çameli ilçelerinde eski belde belediyesi bulunmamaktadır. Diğer taraftan ise 4 ilçe içerisindeki eski belde belediyeleri çalışmada yer almamıştır. Bu ilçeler Baklan, Çardak, Sarayköy ve Serinhisar’dır. Dolayısıyla 68 eski belde
ACIPAYAM 19% BABADAĞ 0% BAKLAN 3% BEKİLLİ 1% BEYAĞAÇ 0% BOZKURT 1% BULDAN 1% ÇAL 12% ÇAMELİ 0% ÇARDAK 3% ÇİVRİL 13% GÜNEY 1% HONAZ 6% KALE 3% MERKEZEFENDİ 3% PAMUKKALE 10% SARAYKÖY 6% SERİNHİSAR 1% TAVAS 15%
belediyesinden örneklem olarak seçilen 24 eski belde belediyesi 12 ilçe içerisinden alınmıştır. Çalışmadaki 24 eski belde belediyesinin ilçeler içerisindeki dağılımı ise şu şekildedir:
Şekil 5.2. Çalışmada Yer Alan Eski Belde Belediyelerinin İlçeler İçerisindeki Dağılımı
5.2. Denizli İli Genelindeki Mahalleye Dönüştürülen Eski Belde Belediyelerinin