İzleyen bölümde Anla ve Çöz! Stratejisi öğretim planına yer verilmiştir.
1. Aşama: Ön Bilgileri Harekete Geçirme
Dersin işleniş sırası: Bu aşamada öğrenci ile Anla ve Çöz! Stratejisi’ni uygulayabilmesi için; problem çözümünde yol gösterecek anahtar kelimeler (kaldı, yedi, arttı, azaldı, attı, harcadı, daha, fazla, artınca, eksildi, eksi, çıktı, oldu vb.) hakkında öğrencilerin ön bilgileri geliştirilecektir. MEB ilkokul matematik kitaplarında değişim türü problemlerde yer verilen bütün anahtar kelimeler öğrenilene kadar öğretime devam edilecektir.
Kullanılacak problem örnekleri:
Can annesinin verdiği 28 cevizden 19 tanesini yedi. Canın kaç tane cevizi kaldı? Sınıfımızda 35 öğrenci vardır. Bu öğrencilerden 18 tanesi kız öğrenci olduğuna göre erkeklerin sayısı kaçtır?
Ahmet’in 8 lirası vardı. Annesi Ahmet’e bir miktar para daha verdi. Ahmet’in parası kaç lira arttı?
Ayşe’nin 40 lirası vardı. Parasının bir miktarıyla oyuncak bebek aldı. Ayşenin 23 lirası kaldı. Acaba ayşe kaç lira harcadı?
Ali elindeki çileklerin 5 tanesini yedi geriye 10 tane cevizi kaldı. Acaba alinin başlangıçta kaç tane çileği vardı?
Zeynep’in 4 tane şekeri var. Doğukan’ın 7 tane şekeri var. Doğukan’ın Zeynep’ten kaç
fazla şekeri var?
I. Oturum:
Bu oturumda anahtar kelimelerin öğretimine yer verilecektir. Araştırmacı öğrenciye “Problemlerin içinde yer alan anahtar kelimelerin neler olduğunu tespit edeceğiz. Sonra da bu anahtar kelimelerin problem çözerken ne işimize yarayacağını öğreneceğiz. Eğer beni dikkatli bir şekilde dinlersen sen de bundan sonra karşılaştığın problemleri rahatlıkla çözebileceksin. “anlaştık mı?” Hadi bakalım dersimize başlayalım o halde ”diyerek
164 öğretime başlar.
Öğrenciye “Şimdi seninle anahtar kelimeleri öğreneceğiz. Anahtar kelimeler bize karşılaştığımız problemin türünü belirlememize yardımcı olur. Aynı zamanda anahtar kelimeler bütün problemde bulunur. Bize problemin çözümünde yol gösterir, problemi kolayla çözmemizi sağlarlar. Anahtar kelimeler bize problemde artma, azalma gibi bir değişim, karşılaştırma ya da sınıflama gibi durumların olup olmadığı hakkında da bilgi verir” denir. Daha sonra örnek problem “Can annesinin verdiği 28 cevizden 19 tanesini yedi. Canın kaç tane cevizi kaldı?” Problem cümlesi verilir. Bu cümle öğrenciye okunur. Daha sonra öğrencinin okuması istenir. Öğrenciye “Hadi! Seninle bu problemi inceleyelim” denir. “Bu problemde anahtar kelimeler var. Bu anahtar kelimeler bizim problemi daha iyi anlamamıza ve doğru bir çözüm yolu bulmamıza yardımcı olan kelimelerdir. Birlikte bu anahtar kelimeleri bulalım” denir. Daha sonra problem cümlesi öğrenci ile birlikte tekrar ele alınır. “Problemdeki yedi kelimesinin altı çizilerek bak bu bizim problemimizde işimize yarayacak olan anahtar kelime” denir. “Yedi kelimesi problemde bir azalma olduğunu gösteren kelimedir. Ceviz yenin ce azalır değil mi? Aynı zamanda problemde Can’ın cevizinin ilk duruma göre bir değişim olduğunu gösterir. Problemde azalma olduğunu tespit edersek bu bizim işimizi kolaylaştırır. Hangi işlemi seçeceğimizi bize gösteren kelime bu kelimedir” denir.
Bu aşamaya değişim türü problemle ilgili anahtar kelimeler ile devam edilir. Değişim türünde üç tipe uygun tek aşamalı toplama ve çıkarma problem örnekleri verilerek (başlangıç miktarı bilinmeyen, değişim miktarı bilinmeyen ve sonuç miktarı bilinmeyen) öğretim bütün anahtar kelimelerin öğretimi yapılana kadar devam eder. Ayrıca her problem örneğinde öğrenci ile anahtar kelimelerin önemi üzerine konuşulur. Problemlerdeki anahtar kelimeleri belirleme, öğrencinin bütün problemlerdeki anahtar kelimeleri %100 tespit etme ölçütüne ulaşana kadar devam edilir.
2. Aşama: Stratejiyi Tartışma
Dersin işleniş sırası: Bu aşamada önce Anla ve Çöz! Stratejisinin basamakları ve bu basamaklarda yapılacak işlemler, strateji izleme kâğıdı gösterilerek tanıtılacak ve daha sonra örnek bir problem üzerinden bu aşamaların nasıl uygulanacağı açıklanacaktır. Bu aşama tek oturumda gerçekleştirilecek ve strateji aşamalarının tanıtımında tek aşamalı toplama işlemini içeren sonuç miktarı bilinmeyen problemler örnek olarak kullanılacaktır.
165 Uygulamacının tanıtacağı destekleyiciler:
Anla ve Çöz! Stratejisi İzleme Kâğıdı, Problem Okuma Kontrol Listesi, Değişim Şeması Kâğıdı, Planlama Kâğıdı, Problem Çözme Kâğıdı
Kullanılacak problem örneği:
Efenin 13 şekeri vardı. Dayısı efeye 15 şeker daha verdi efenin kaç şekeri oldu? I. Oturum:
Öğrenciye “şimdi seninle problemleri inceleyeceğiz ve problem çözerken neler yaptığımız üzerinde duracağız” denir. “Problem çözerken izlediğimiz aşamalar var o aşamalar bizim problem çözmemizi kolaylaştıran aşamalardır”. “Hadi şimdi bu aşamaları biraz daha yakından tanıyalım” denir.
Derse başlangıçta strateji basamakları okunarak başlanır. Strateji basamakları ve bu basamaklarda yapılacak işlemler strateji izleme kâğıdı gösterilerek (Ek 8) stratejimizin adı Anla ve Çöz! Stratejisi bu strateji Problemi oku ve anlat, anahtar kelimelerin altını çiz,
problemin şemasını çiz, planlamanı yap, problemi çöz ve kontrol et basamaklarında oluşuyor. Şimdi bu basamakların problem çözerken nasıl kullanıldığı sana göstereceğim
denir.
Daha sonra örnek problem ele anılır. “Efenin 13 şekeri vardı. Dayısı efeye 15 şeker daha verdi efenin kaç şekeri oldu?” Elimizde böyle bir problem var ve bu problemi çözebilmemiz için söylediğimiz aşamaları nasıl uygulayacağımız hakkında konuşacağız denilir. “Problem çözme stratejimizin aşamalarını hatırlayacak olursak bu aşamalardan ilki
problemi oku ve anlat basamağıydı değil mi? O halde birlikte bu basamakta neler
yapmamız gerekiyor bir bakalım denir. Aşamalar örnek problem üzerinden gidilerek sırası ile uygulanarak strateji tanıtılır.
Problemi oku ve anlat: Problem çözebilmek için önce öğrencinin okuması sonra da kendi
kelimeleri ile anlatması amaçlanmaktadır. Dolayısıyla öğrencinin problemi sesli bir şekilde okuması istenir ve daha sonra problemi kendi cümleleri ile anlatması istenir. Öğrenci problemi oku ve anlat aşamasında problemi daha iyi analiz edebilmek için Problem Okuma
Kâğıdından yararlanır (Ek 9). Bu kâğıtta yer alan her bir sorunun karşılığı problemde
aranır ve karşılığı bulunan sorunun karşısına işaret konulur. Öğrenci problemi kendi cümleleri ile anlattıktan sonra Anla ve Çöz! Stratejisi İzleme kâğıdında ilk basamağının karşısına“ +” işaretini öğrenciden koyması istenir ve ikinci basamağa geçilir.
166
Anahtar kelimelerin altını çiz: Bu basamakta öğrenciye, problemi okuduktan sonra
problem içerisinde yer alan ve problemi çözmeye yardımcı olacak anahtar kelimelerin bulunacağı söylenir. “Daha önceki derslerimizde seninle anahtar kelimeleri nasıl bulduğumuzu öğrenmiştik, şimdi problemi okuyalım ve anahtar kelimenin altını çizelim” denir. Problemi oku ve anlat kısmında yazdığın problemin anahtar kelimesini ver. Yedi kelimesinin altı çizilerek bak bu bizim problemimizde işimize yarayacak olan anahtar kelime denir. “Daha ve oldu” kelimesi problemde bir artma olduğunu gösteren kelimelerdir. Dolayısıyla toplama işlemi yapacağız gibi görünüyor denilir. Anla ve Çöz! Stratejisi İzleme
kâğıdında ikinci basamağın karşısına “+” işaretini öğrenciden koyması istenir. Öğrenciye
“Şimdiye kadar ne yaptık? diyerek Anla ve Çöz! Stratejisi İzleme kâğıdı gösterilir ve
tanıtılan strateji basamakları öğrenci ile birlikte tekrar edilir. Şimdi “daha kolay
anlayabilmemiz için problemi bir şema üzerinde ele alalım diyerek” üçüncü basamağa geçilir.
Problemin şemasını çiz: Bu basamakta, problemi anlamayı kolaylaştırarak bilinenler ve
istenenlerin görselleştirerek daha kolay anlaşılması amaçlandığı öğrenciye açıklanır. Öğrenciye “probleme uygun şema ile şemalaştıracağız” denir. Bunu yapabilmemiz için anahtar kelimelere bakacak ve ne tür problem olduğunu belirleyeceğiz” denir. Anahtar kelimeye tekrar göz atılır ve değişim türünde bir problem olduğu öğrenci tarafından tespit edildikten sonra değişim şeması (Ek 10) alınarak problem şemalaştırılır. Problem şemalaştırıldıktan sonra Anla ve Çöz! Stratejisi İzleme kâğıdında üçüncü basamağının karşısına “+”işaretini öğrenciden koyması istenir. Öğrenciye “Şimdiye kadar ne yaptık?” diyerek Anla ve Çöz! Stratejisi İzleme kâğıdı gösterilir ve tanıtılan strateji basamakları
öğrenciyle birlikte tekrar edilir. “Artık şimdi problemimizi nasıl çözeceğimizi planlayarak
çözebiliriz”, diyerek dördüncü basamağa geçilir.
Planlamanı yap ve problemi çöz: Bu basamak ile bir önceki basamak arasında bağ kurup,
öğrenciye, “Bak! Şemadaki bilgiler yardımı ile artık planlama yapıp problemi çözebilirim” denir.
Bu basamakta probleme ilişkin bildiklerimizden yola çıkarak bizden istenen bilgiye ulaşabilmek için hangi işlemin kullanılacağına ve nasıl bir yol izleneceğine karar verilmesi ve planlama kâğıdına yazılması amaçlandığı öğrenciye anlatılır ve planlama kâğıdı (Ek 13) doldurulur. Ardından öğrencinin işlemi yapması istenir. Öğrenci istenilen bilgiyi bulduğu sonucun yanına yazarak bu basamak sonlandırır. Son olarak Anla ve Çöz! Stratejisi İzleme
167
Öğrenciye “Şimdiye kadar ne yaptık? diyerek Anla ve Çöz! Stratejisi İzleme kâğıdı
gösterilir ve tanıtılan basamaklar öğrenci ile birlikte tekrar edilir. Artık şimdi problem
çözme basamaklarımızın doğru olup olmadığını kontrol edebiliriz diyerek beşinci basamağa geçilir.
Kontrol et: Bu basamakta problemi okuma basamağından hesaplama basamağına kadar
yapmış olduğu bütün basamaklar kontrol edilir. Bu amaçla geliştirilmiş olan Anla ve Çöz! Stratejisi Kontrol Listesi (Ek 15) okunarak (problemi anladım mı? Anahtar kelimeleri buldum mu? Anahtar kelimelere bakarak problemime uygun şema çizdim mi? Problemimi çözmek için şemama bakarak planlama yaptım mı? İşlemi doğru çözdüm mü?) Bu basamakta araştırmacı; öğrenciye her sorunun karşılığını doğru yapıp yapmadığını okuma aşmasından başlayarak planlama aşamasında yapılacak olan işlemleri ve işlem sırasına kadar bütün basamakları gözden geçirerek sonucun karşısına yazmış olduğu bilginin doğruluğunu denetler ve iyi bir iş çıkardığını kendine söyleyerek kendini talimatlandırmaya model olur. Son olarak Anla ve Çöz! Stratejisi İzleme kâğıdında beşinci basamağının karşısına “+”işaretini öğrenciden koyması istenir. Öğrenciye “Şimdiye kadar ne yaptık?” diyerek Anla ve Çöz! Stratejisi İzleme kâğıdı gösterilir ve tanıtılan
basamakları öğrenci ile birlikte tekrar edilir. (Ek 8)
Daha sonra strateji basamaklarının bir problem çözümünde nasıl kullanılacağının öğretileceği aşama olan model olmaya geçilir.
3. Aşama: Model Olma
Dersin işleniş sırası: Bu aşamada öğrenciye Anla ve Çöz! Stratejisini bir problemi çözerken nasıl kullanılacağına model olunacaktır. Öncelikle uygulamacı örnek bir problem üzerinden Anla ve Çöz! Stratejisi’nin bütün aşamalarında hangi destekleyicileri hangi sırada ve nasıl kullanılacağına ve kendini talimatlandırma ifadelerine yüksek sesle düşünerek model olacaktır. Model olma oturumlarında araştırmacının stratejiyi uyguladığı problemle öğrenciye verilen hem farklı değişim problemleri örnekleri olacak hem yapılacak işlem türü açısından farklı olacaktır. İlk model olma oturumlarında kendini talimatlandırmaya sadece model olunacak daha sonra bunu yaparken kendimize ne diyorduk? Gibi sorularla kendini talimatlandırma ifadelerini kullanması için öğrenci cesaretlendirilecektir. Öğrenci Anla ve Çöz! Strateji basamaklarını ve bu basamaklarda yapılacak işlemleri, kullanılacak işlemsel kolaylaştırıcıları bağımsız olarak söyleyebilmesi
168
amacıyla ilerleyen model olma aşamaların da şimdi hangi aracı kullanacağız şimdi bu basamakta ne yapacağız şeklinde sorular sorulacaktır. Öğrenci Anla ve Çöz! Strateji basamaklarını ve bu basamaklarda yapılacak işlemleri, kullanılacak işlemsel kolaylaştırıcıları bağımsız olarak söyleyene kadar model olma aşamasına devam edilecektir.
Uygulamacının stratejiye model olma sürecinde kullanacağı destekleyiciler:
Anla ve Çöz! Stratejisi İzleme Kâğıdı, Problem Okuma Kontrol Listesi, Problem Şemaları Kâğıdı, Planlama Kâğıdı, Problem Çözme Kâğıdı, Anla ve Çöz! Stratejisi Kontrol Listesi
Kullanılacak problem örnekleri:
Ahmet babasından aldığı 30 liranın bir miktarıyla marketten alış veriş yapmıştır. Geriye 12 lirası kaldığına göre kaç liralık alışveriş yapmıştır?
Alinin 21 tane kalemi vardı 5 tanesini okuldan gelirken düşürdü geriye kaç tane kalemi
kaldı?
Ali’nin bir miktar bilyesi vardı. Bilyelerinden Mehmet’e 5 tane verdi. Şimdi 8 bilyesi kaldığına göre Ali’nin başlangıçta kaç bilyesi vardı?
Ali’nin 13 bilyesi vardı. Mehmet’e bilyelerinden bir miktar verdi. Şimdi 5 bilyesi olduğuna göre Mehmet’e kaç bilye verdi?
27 tane erkek öğrenci ve 35 tane kız öğrenci bahçede oynuyorlar. Toplam kaç tane öğrenci bahçede oynuyor?
…
I. Oturum:
Öğrenciye “ben sana problem çözme ile ilgili Anla ve Çöz! Stratejisi basamaklarını öğrettim. Şimdi artık bu stratejiyi kullanarak sana problem çözmeyi öğreteceğim. Eğer beni dikkatli bir şekilde izler ve dinlersen sen de artık problemlerini kendi başına rahatlıkla çözebileceksin. İyi problem çözen öğrenciler, hayatlarında da başarılı olurlar. İyi problem çözmek de doğru stratejileri seçip doğru yerde kullanmakla olur. Eğer doğru stratejileri seçer ve doğru yerlerde kullanırsan problem çözerken hiç zorlanmazsın. Ben problemi çözerken seninle konuşacağım. Bazen de kendi kendime konuşacağım. Bu konuşmalarım çok önemli, problemi çözerken kendime söylediğim sözler bana problemi çözerken yol gösterecek. İyi problem çözenler problem çözerken kendileriyle konuşurlar. Bu
169
konuşmalarında kendilerine yapmaları gerekeni söylerler, ödüllendirirler, hangi aşamada olduklarını takip ederler, problem çözüm sürecinin doğruluğunu değerlendirirler. Daha sonra içlerinden bu konuşmaları yaparak problemi çözerler. İstersen başlayalım bakalım ben problem çözerken kendime neler söyleyeceğim. Artık sen de iyi bir problem çözen öğrenci olmak ister misin? Hazır mısın? Tamam, o halde başlıyoruz.
Günlük hayatımızda karşılaştığımız problemleri çözmek için pek çok strateji kullanıyoruz. Kullandığımız bu stratejiler sayesinde problemlerimizi rahatlıkla çözüyor ve başarılı oluyoruz. Ancak bu stratejilerimizi uygularken kendi kendimize bir şeyler söylüyoruz. Bu sözlerin aslında her birinin başarılı olmamız için büyük bir önemi var. Bu sözlerin bir kısmı zorlandığımızda kendimizi sakinleştirmek için, eğer problem çözüyorsak problemin hangi aşamasında olduğumuzu unutmamak için, bir aşamayı ya da problemi çözdüğümüzde kendimizi ödüllendirmek için, çözümümüzün ne kadar doğru olduğunu değerlendirmek için, ya da zorlukların üstesinden gelmek için, yaptığımız işi daha istekli yapabilmek için olabilir. Dilersen seninle bir problem ele alalım ve bu problemi çözerken Anla ve Çöz! Stratejisini nasıl uyguladığımızı ve kendi kendimize hangi sözleri söylediğimize bir bakalım ne dersin?
Araştırmacı “Elimde senin için bir problem, bir tane de benim için problem var ikisi birbirinden farklı”, der. “Ben bütün aşamalarda yüksek sesle düşüneceğim, benim konuşmalarımı dikkatli bir şekilde dinle! Ben bir basamağı bitirdikten sonra ardından da sen kendi problemini çözerken o basamağı bitireceksin anlaştık mı?” “doğru bir şekilde problemi çözmek için benim neler yaptığıma ve kendime neler söylediğime çok dikkat etmelisin” diyerek öğrenciye problemini verir.
“Daha önceki derslerimizden hatırlarsak biz problem çözerken ilk aşama Problemi oku ve
anlat aşamasıyla başlıyorduk.” “Problem çözebilmek için önce bizim problemi okumamız
gerekiyordu daha sonra da kendi kelimelerimizle anlatıyorduk.” “Bu basamağı daha kolay yapabilmek için de problem okuma kâğıdımızdan yararlanıyorduk değil mi?” “Şimdi beni dikkatli bir şekilde dinle! ve neler konuştuğuma ve neler yaptığıma bak!”. “Önce problemi önüme alalım”. “Neymiş bakalım problem”. “Evet Ahmet babasından aldığı 30 liranın bir miktarıyla marketten alış veriş yapmıştır. Geriye 12 lirası kaldığına göre kaç liralık alışveriş yapmıştır?” Benim problemim bu. Bu problemi çözerken kullanacağım araçları da önüme koyayım (Anla ve Çöz! Stratejisi İzleme Kâğıdı, Problem Okuma Kontrol Listesi, Problem Şemaları Kâğıdı, Planlama Kâğıdı, Problem Çözme Kâğıdı, Anla ve Çöz! Stratejisi Kontrol Listesi)
170
Senin problemin ise “Alinin 21 tane kalemi vardı 5 tanesini okuldan gelirken düşürdü geriye kaç tane kalemi kaldı?” “istersen problemine bir göz at”. “Sen de araçlarını önüne koy bir göz at onlara da istersen” başlıyoruz.
“Dikkatli olmalıyım, problem çözme basamaklarımı düşünmeliyim, ben bu problemi rahatlıkla çözerim panik yapmama gerek yok”.(Dikkate verme başa çıkma-kendini kontrol etme) “Neydi benim problem çözme aşamalarım?”“Hımm Problemi oku ve anlat, anahtar
kelimelerin altını çiz, problemin şemasını çiz, planlamanı yap ve problemi çöz ve kontrol et
tamam işte bu kadar”.(Strateji) “O zaman önce ilk aşama Problemi oku ve anlat yapmam gereken şeyi biliyorum”. (Becerinin içeriğini ve gereğini belirleme) “Önce problemi dikkatli bir şekilde okuyacağım, (dikkati verme-planlama) sonra anlamazsam tekrar okurum sorun değil”. (başa çıkma-kendini kontrol etme) “Ahmet babasından aldığı 30 liranın bir miktarıyla marketten alış veriş yapmıştır. Geriye 12 lirası kaldığına göre kaç liralık alışveriş yapmıştır?” ilk önce Problem Okuma Kâğıdını kullanacağım, o zaman hem problemi daha iyi anlarım hem de anlatabilirim”.(starteji-planlama) “Evet Problem Okuma Kâğıdında ilk sorum ne Problemde kimler var? Bunu biliyorum problemde “Ahmet’in babası var” bu bilgiyi sorunun karşısında bulduklarım kısmına yazacağım”.(Strateji) “Şimdi ne soruluyor Ahmet’in nesi var? Ahmet’in parası var, hem de 30 lirası. Çok güzel bir bilgi yakaladım”. “Ahmet ne yaptı?” “Evet, Ahmet alış veriş yaptı”. “geriye de 12 lirası kaldı”. “Bu bilgiyi de buldum ve karşısına yazacağım”. “Bizden neyi bulmamız isteniyor?” “Ahmet’in alış verişte kaç lirasını harcadığını”. “Evet, problemi artık daha iyi anladım”.(Kendini pekiştirme) “Ahmet’in babasının verdiği 30 lirasından alış verişte ne kadar harcadığı soruyor bize”. “Evet, dikkatli okuduğum için problemi çok güzel anlattım”.(Kendini pekiştirme)
Daha sonra “Şimdi sıra sende hadi bakalım benim neler yaptığımı ve neler konuştuğumu gördün şimdi de sen kendi problemin için yap denir, ardından öğrencinin problemi oku basamağını yapması beklenir, öğrencinin yapamadığı ya da yanlış yaptığı yerlerde uygulamacı kendi problemini önüne alarak öğrencinin bulunduğu basamağa model olunur. Doğru yaptığı tüm davranışlar ve kendine verdiği talimatlar aferin, çok güzel, harika yaptın, çok güzel düşündün… gibi sosyal pekiştireçlerle pekiştirilir. “Harika. Şimdi de Anla ve Çöz! Stratejisi İzleme Kâğıdında birinci basamağının karşısına “+” işareti koyacağım”. “Koydum hadi sende kendi izleme kâğıdına koy denir.
Bundan sonraki aşama neymiş bir de ona göz atayım evet anahtar kelimelerin altını çiz artık bu basamak bittiğine göre ikinci aşamaya geçebilirim”(Strateji-Planlama) diyerek
171
öğrenciye hem sesli düşünmeye hem de strateji aşamalarının nasıl uygulanması gerektiğine model olunur. Daha sonra bir sonraki aşamaya geçelim mi ne dersin?” denerek diğer basamağa aşamaya geçilir.
Anahtar kelimelerin altını çiz aşamasında öğrenci ön bilgileri harekete geçirme
basamağında bu aşamayı öğrendiği için araştırmacı öğrenciye; “Daha önceki derslerimizde anahtar kelimenin ne olduğunu öğrenmiştik. Şimdi ben kendi problemimde anahtar kelimeleri bulacağım ve altını çizeceğim” der. Araştırmacı sesli olarak düşünerek problemdeki anahtar kelimeleri bulur ve altını çizer bunu yaparken bir daha okuyayım bakalım başka anahtar kelime kaldı mı diyerek kontrol eder.
Araştırmacı “Hadi şimdi de sen kendi probleminde anahtar kelimeleri bul!” der. Öğrencinin anahtar kelimenin altını çizmesi beklenir. Doğru kelimenin altını çizerse ve kendini talimatlandırma ifadeleri kullanırsa, “aferin harika bir iş başardın” problemimizde bulunan anahtar kelime bizim çok işimize yarayacak kaldı kelimesi değil mi? denir. “bu kelime bizim problemimizde bir değişim olduğunu gösteriyor”. “Bir azalma olduğunu gösteriyor değil mi?” denir. Bu basamağı da bitirdiğimize göre Anla ve Çöz! Stratejisi İzleme Kâğıdına bitirdiğimiz aşamanın karşısına “+” işareti koyuyorum. İyi ilerliyorum çok güzel bir iş çıkarıyorum der. (kendini pekiştirme) Böylece strateji adımlarını atlamadan uygulayabiliyorum hangi aşamada olduğu biliyorum der.(kendini değerlendirme) Hadi şimdi sen Anla ve Çöz! Stratejisi İzleme Kâğıdına işaretlemeni yap der. Öğrencinin doğru basamağı işaretlemesini ve kendini talimatlandırması pekiştirir.
Ardından bir sonraki aşamaya da bir göz atayım neymiş problemin şemasını çiz evet bundan sonraki aşamama artık geçebilirim”, (Strateji) denilerek bir sonraki aşamaya geçilir. “Bir önceki aşamada problemimizdeki anahtar kelimeyi bulmuştuk bu anahtar kelime bizim problemimizde bir değişme olduğunu gösteriyordu. O halde gel birlikte problemimizi şemalaştıralım, bildiklerimizi şemaya yerleştirelim, bizden istenen neymiş tam olarak şemada görelim ne dersin?” denilerek problem şemasının bulunduğu kâğıt alınır. Ardından “eğer bildiklerimizi şemaya doğru bir şekilde yerleştirirsek kolay bir şekilde istenilen bilginin ne olduğunu görebiliriz” denilerek, “önce bütün bildiklerimi şemada ilgili yere yazacağım daha sonra benden istenenin ne olduğunu tespit edeceğim” (planlama) denir. “Babası Ahmet’e kaç lira vermişti bir hatırlayalım 30 lira evet çok güzel daha sonra da alış veriş yapmış ve geriye 12 lirası kalmıştı. Şimdi başlangıç miktarı yazan yere 30 yazacağım ardından da sonuç miktarı yazan yere 12 yazacağım. Benden istenen tam olarak
172
kaç lira harcadığıydı değişim miktarı yani oraya da soru işareti koyacağım. Harika işte