TÜRK TĐCARET KANUNU VE TTK TASARISINA GÖRE ANONĐM ŞĐRKET GENEL KURUL TOPLANTILARINDA NĐSAPLAR

TÜRK TĐCARET KANUNU VE TTK TASARISINA GÖRE ANONĐM ŞĐRKET GENEL KURUL TOPLANTILARINDA NĐSAPLAR

Mustafa YAVUZ

Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Müfettişi

I. Giriş

Anonim şirketlerde genel kurul, pay sahiplerinin veya temsilcilerinin usulüne uygun çağrı üzerine belirli bir gündemi görüşmek ve karara bağlamak için bir araya gelmesinden oluşan şirketin karar ve irade organıdır. ¹ Genel kurul toplantısında amaç. mümkün olduğu kadar payın ve ortağın bir araya gelmesi suretiyle daha isabetli kararların alınmasıdır. Ancak, anonim şirketlerde sermayenin paylara bölünmüş olması ve ortak sayılarının yüksekliği sebebiyle bu amacın gerçekleşmesi her zaman mümkün olmaz.² Bu bağlamda, Türk Ticaret Kanunu (TTK), genel kurullarda uygulanacak toplantı ve karar nisapları (yeter sayısı) için özel düzenlemeler öngörmüştür.

Toplantı nisabı, genel kurulun toplanarak görüşmelere başlayabilmesi ve karar alabilmesi için toplantıda bulunması gereken asgari sermaye miktarını; karar nisabı da toplantıya ka- tılan pay sahiplerinin bir karar alabilmesi için gerekli olan asgari oy miktarını ifade etmektedir.

Bu çalışmamızda, anonim şirket genel kurullarında geçerli olan toplantı ve karar nisaplarıyla ilgili Türk Ticaret Kanunu ve TTK Tasarısındaki hükümler üzerinde durulacaktır.

II. 6762 SAYILI TURK TĐCARET KANUNU'NDA DÜZENLENEN GENEL KURUL TOPLANTI VE KARAR NĐSAPLARI

Anonim şirketlerde genel kurulun toplantı nisabı hesaplanırken, pay sahiplerinin sayısı değil; pay sahiplerinin temsil ettikleri sermayenin miktarı dikkate alınır. Oy hakkından yoksun pay sahipleri de toplantı nisabının hesaplanmasında göz önüne bulundurulur.

TTK'da düzenlenen genel kurul toplantı nisapları, gündem maddelerinin mahiyetine göre, basit (adi, olağan) ve ağırlaştırılmış (nitelikli, mevsuf) toplantı nisabı olarak iki kısımda incelenebilir. Basit ve ağırlaştırılmış. nisapların belirlenmesi, genel kurulun olağan ve olağanüstü olmasına göre değil, gündemdeki konunun niteliğine göre yapılır.

A. BASĐT (ADĐ, OLAĞAN) TOPLANTI NĐSABI

Anonim şirketlerin basit toplantı nisabı, TTK’nın 327’inci ve Komiserler Yönetmeliği’nin

3 24/1-b’inci maddesinde düzenlenmiştir.

Buna göre; ana sözleşmede daha ağır bir nisap öngörülmemişse, genel kurul toplantılarında şirket sermayesinin en az dörtte birini ('/4) temsil eden pay sahiplerinin veya temsilcilerinin hazır bulunması zorunludur. Đlk toplantıda bu nisabın sağlanamaması halinde yapılacak ikinci toplantıda hazır bulunan pay sahipleri veya vekilleri, temsil ettikleri sermayenin miktarı ne olursa olsun, görüşme yapmaya ve karar vermeye yetkilidir.

1 Hasan Pulaşlı, Şirketler Hukuku, 5. Baskı, Karahan Kitabevi, Adana 2007, 234

2 Đbrahim Arslan, Şirketler Hukuku Bilgisi, 11. Baskı Mimoza Yayınları, Konya 2006, s. 242

3 07.08.1996 tarih ve 22720 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Sermaye Şirketlerinin Genel Kurul Toplantıları ve Bu Toplantılarda Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Komiserleri Hakkında Yönetmelik

Örneğin; sermayesi 50.000 YTL olan bir anonim şirketin genel kurulu en az 12.500 YTL'lik sermayeyi temsil eden pay sahiplerinin hazır bulunmasıyla toplanabilecektir.

Bu miktarda sermaye karşılığı pay, tek bir pay sahibine ait olsa dahi, bu pay sahibinin iştirakiyle de genel kurul toplantısı gerçekleştirilebilecektir.

Genel kurul toplantılarında, divan başkanlığının oluşumu, yönetim kurulu faaliyet raporu ile denetim kurulu faaliyet raporunun onaylanması, bilançonun ve gelir tablosunun kabulü, kar pay dağıtımına karar verilmesi, yönetim ve denetim kurulu işyerlerinin ibrası ile seçilmeleri ve ücretlerinin belirlenmesi, TTK'nın 334 ve 335'inci maddelerinde belirtilen şirketle işlem yapma ve rekabet yasağı konusunda yönetim kuruluna izin verilmesi gibi gündem maddelerinin görüşülmesi ve karara bağlanması için sermayenin en az dörtte birini temsil eden pay sahiplerinin veya temsilcilerinin toplantıda bulunması yeterlidir.

Bununla birlikte, Komiserler Yönetmeliğinin 20'nci maddesinde, genel kurul toplantılarında yönetim kurulu üyelerinden en az bir üye ile denetçilerden en az birisinin hazır bulunmadıkça toplantının yapılamayacağı hüküm altına alındığından, toplantıda bu şartın ayrıca sağlanması gerekmektedir.

Doktrinde tartışmalı olmakla birlikte Yargıtay, basit toplantı nisabının esas sözleşme ile ağırlaştırılabileceğini ancak hafifletilmeyeceğini kabul etmektedir.⁴ Bu halde, TTK’nin 372'nci maddesinde öngörülen dörtte bir nisap, asgari sinir olup, bu sınırın altında bir nisapla genel kurulun toplanabileceğine dair bir hükme ana sözleşmede yer verilmesi mümkün değildir.

Đlk toplantıda dörtte birlik (1/4) nisabın sağlanamaması halinde, yönetim kurulu tarafından ilk toplantıda uygulanan çağrı usulü yerine getirilerek, genel kurul ikinci defa toplantıya çağrılır. Bu durumda, genel kurul toplantısı için Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi'nde ilan yapılmalı, ayrıca nama yazılı hisse senedi sahipleri He önceden hisse senedini şirkete tevdi ederek ikametgâhını bildiren hamiline yazılı pay sahiplerine taahhütlü mektup gönderilmelidir. Söz konusu ilan ve mektuplarda, ikinci toplantının günü, saati, yeri ve gündeminin yanı sıra, ilk toplantının ertelenme sebebi ile bu toplantıda aranacak toplantı nisabının da belirtilmesi gerekmektedir.

Đkinci toplantıda hazır bulunan pay sahipleri veya temsilcileri, temsil ettikleri sermayenin miktarı ne olursa olsun, görüşmeye ve karar vermeye yetkilidir. ⁵ Bununla birlikte, ana sözleşmede ilk toplantıda yeter sayının sağlanamaması halinde yapılacak ikinci toplantı için de belli bir nisabın (örneğin, birinci toplantıda olduğu gibi '/a oranının) öngörülmesi mümkündür. ⁶

Genel kurul toplantı tutanağında, sermayenin ne kadarının hazır bulunduğunun ve toplantı nisabının sağlanıp sağlanamadığının, ayrıca hazır bulunan payların ne kadarının asaleten, ne kadarının da vekâleten olduğunun belirtilmesi, sonradan ortaya çıkacak hukuki ihtilafları önlemede etkilidir.

4 Yargıtay 11. H.D’nin 24.09.1993 tarih ve E. 1992/5419 E. 1993/5826 sayılı kararı

5 Orhan Nuri ÇEVĐK, Anonim Şirketler, 2. Baskı, Seçkin Kitabevi, Ankara 1979, s. 802.

6 11. H.D.’nin 25.01.1980 tarih ve E. 1980/293, K. 1980/310 sayılı kararı (Erdoğan MOROĞLU, Türk Ticaret Kanunu ve Đlgili Mevzuat, 7. Baskı, Beta Yayınları, Đstanbul 2001, s. 295-296)

B. AĞIRLAŞTIRILMIŞ (NĐTELĐKLĐ) TOPLANTI NĐSABI

Anonim şirket genel kurul toplantılarında uygulanacak ağırlaştırılmış nisaplar TTK’nin 388'inci maddesinde düzenlenmiştir. Söz konusu maddedeki nisaplar, 16.06.1989 tarihli, 3585 sayılı Kanunla hafifletilmiş, doktrinde ve içtihatta tartışmalı olan bazı noktalar açıklığa kavuşturul- muştur.

Yapılan değişikliğe ilişkin olarak ana muhalefet partisi tarafından Anayasa Mahkemesinde iptal davası açılmıştır. Tüksek Mahkemenin oybirliğiyle almış olduğu kararda; "bir ticaret şirketinin asıl amacının sürekli biçimde kazanç elde etmek olduğuna göre, daha ekonomik ve verimli çalışmayı, bütün ortakların bu arada küçük pay sahiplerinin ve ulusal ekonominin yararına sonuç oluşturmayı sağlamak için yapılan düzenlemenin hukuk ilkelerine aykırı olmadığını, değişen koşulların ve ekonomik gereklerin göz önünde tutulduğu düzenlemenin genel nitelikte ve yönteme ilişkin olduğu ve ortakların hiçbirine bir ayrıcalık getirmediği ve toplantıya katılma ve oy kullanma hakkını engellemediği, tüksek yeter sayılar nedeniyle özellikle küçük pay sahiplerinin ilgisizliğinden, en zorunlu konularda karar alınamaması ya da zamanında karar alınamamasının toplantıya katılmayan ortaklarla birlikte tüm pay sahiplerine zarar verdiği, dolayısıyla TTK’nin 388'inci maddesinde yapılan değişikliğin Anayasanın 2, 5, 10 ve 48'inci maddelerine aykırılık oluşturmadığı" belirtilmiştir. ⁷

Yapılan değişiklikler kapsamında TTK’nin 388 inci maddesindeki düzenlemeler, bu maddeye yapılan atıflarla birlikte aşağıda değerlendirilmiştir.

1. Şirketin tabiiyetinin değiştirilmesi (şirket merkezinin yurtdışına taşınması) veya pay sahiple- rinin taahhütlerinin arttırılması (pay sahibinin durumu aynı kaldığı halde yükümlülüklerinin artması, örneğin ortakları sınırlı sorumlu olan anonim şirketin ortakları sınırsız sorumlu olan kolektif şirkete dönüşmesi) için yapılacak genel kurul toplantılarında bütün pay sahipleri veya temsilcilerinin hazır bulunması; bir başka deyişle, sermayenin tamamının temsil edilmesi gerekmektedir. Anonim şirketlerde oybirliği şartı, sadece belirtilen konulara ilişkin kararlarda aranmaktadır.

2. Şirketin konusunun veya türünün değiştirilmesine ilişkin genel kurul toplantılarında şirket sermayesinin en az üçte ikisine (2/3) sahip olan pay sahiplerinin veya temsilcilerinin hazır bulunması şarttır. Đlk toplantıda bu nisabın sağlanamaması durumunda bir ay içinde yapılacak ikinci toplantıda sermayenin yarısına (1/2) sahip olan pay sahiplerinin veya temsilcilerinin hazır bulunmaları gerekir (TTK md. 388/2). Belirtilen hususlar dışında, şirketin tasfiyesine, birleşmeye ve anonim şirketin bir kamu tüzel kişisi tarafından devralınmasına ilişkin genel kurul toplantılarında da aynı nisaplar (2/3 - 1/2) aranacaktır (TTK md. 434, 454/2).

3. (1) ve (2) no.lu bölümler dışında kalan ana sözleşme değişiklikleri ile şirket sermayesinin arttırılması azaltılması için yapılacak genel kurul toplantılarında şirket sermayesinin en az yarısına (1/2) sahip olan pay sahiplerinin veya temsilcilerinin hazır bulunması gerekir. Đlk top- lantıda bu nisap olmaması nedeniyle en geç bir ay içinde yapılacak ikinci toplantıda müzakere yapılabilmesi için şirket sermayesinin en az üçte birine (1/3) sahip olan pay sahiplerinin veya temsilcilerinin hazır bulunması yeterlidir (TTK md. 388/3). Ayrıca, tahvil ihracına ve şirket aktiflerinin toptan satışına karar verilen genel kurul toplantıları ile imtiyazlı pay sahipleri genel kurul toplantılarında da aynı nisaplar (1/2 - 1/3) uygulanacaktır (TTK md. 423, 443/2).

7 Anayasa Mahkemesinin 25.10.1990 tarih ve E. 1989/23 K. 1990/26 sayılı kararı.

Öte yandan, anonim şirketlerin kuruluş genel kurulları, nakdi sermayenin en az yarısını temsil eden pay sahipleri hazır bulunmadıkça yapılamaz (TTK md. 290/2). Kuruluş genel kurulunun, ayın olan sermayelerin ve devralınacak işletmenin veya ayınların değerlerini biçecek bilirkişiyi tayin edebilmesi için de, nakdi sermayenin en az üçte ikisini temsil eden pay sahiplerinin toplantıda bulunması zorunludur (TTK md. 293).

2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu'na göre halka açık anonim şirketlerde, TTK’nin 388 inci maddesinin ikinci ve üçüncü fıkralarında yazılı hususlar için yapılacak gene) kurul toplantılarında, ana sözleşmede aksine bir hüküm yoksa, basit nisap uygulanacaktır. Bir başka deyişle, sermayesinin en az dörtte birini ( 1 / 4 ) temsil eden pay sahiplerinin veya temsilcilerinin hazir bulunması yeterli olacaktır. Dolayıosıyla, halka açık şirketlerde sadece şirket tabiiyetin değiştirilmesi ve ortakların taahhütlerinin artırılmasına ilişkin kararlarda oybirliği şartı (388/1) aranacaktır.

TTK'nın 388'inci maddesinde yer alan nisaplar hafifletilemez ise de, ağırlaştırılabilir. ⁸

C. KARAR NĐSABI

Basit toplanti nisabının arandığı genel kurul toplantılarında kararlar, mevcut oyların çoğunlu- ğuyla alınır (TTK md. 378/1).

Şirket tabiiyetini değiştirmek veya pay sahiplerinin taahhütlerini arttırmak hususunu görüşmek üzere toplanan genel kurullarda bütün pay sahiplerinin veya temsilcilerinin ittifakıyla, bunun dışındaki hususları görüşmek üzere toplanan genel kurullarda ise mevcut oyların çoğunluğuyla alınacaktır (TTK md. 388/4).

Belirtilen nisaplar, emredici bir hüküm olduğundan ve oy çoğunluğu ilkesi esas alındığından hafifletilmesi mümkün değil iken, doktrine ve yargı içtihatlarına göre ana sözleşme ile ağırlaştırılması mümkündür.

Genel kurulda kararlar, ana sözleşmede başkaca bir usul öngörülmemişse pay sahiplerinin veya temsilcilerinin oylarını ya el kaldırmaları ya da oy pusulalarına yazmaları suretiyle alınır.

Oyların sayımı ve dökümü, oy toplayıcıları tarafından yapılır ve toplantı tutanağına geçilir.

Kararların gizli oyla alınacağına dair ana sözleşmeye hüküm konabilir. ⁹ Ana sözleşmede oylamaların gizli olarak yapılacağı yönde herhangi bir hüküm bulunmasa da, genel kurul oylamanın gizli yapılmasına karar verebilir. ¹⁰Genel kurulda çekimser oy kullanan pay sahiplerinin oyları, aleyhte oy olarak kabul edilir." ¹¹

Ticaret sicil memurları, TTK'nin 34'üncü ve Ticaret Sicili Tüzüğünün 28'inci maddesi gereğince, kanun ve tüzükte belirtilen bütün şartların yerine getirilip getirilmediğini incelemekle mükellef olduklarından, anonim şirket genel kurullarında toplanı ve karar nisaplarına uyulup uyulmadığını resen araştıracaklardır.

D . N Đ S A P L A R A U Y U L M A M A S I N I N S O N U Ç L A R I

Anonim şirket genel kurul toplantılarında TTK'da düzenlenen toplantı ve karar nisabına uyulmadan alınan kararlar yoklukla maluldür. Çünkü, genel kurulun toplantı nisabı

8 11. H.D.’nin 21.01.1997 tarih ve E. 1196/8720 K. 1997/136 sayılı kararı

9 Hasan PULAŞLI, a.g.e., 260

10 11. H.D.’nin 14.03.1986 tarih ve E. 694/K. 1427 sayılı kararı

11 11. H.D.’nin 02.06.1983 tarih ve E. 2305/K. 2870 sayılı kararı

oluşmadığından, genel kurul hiç toplanmamış demektir. ¹²Yargıtay’ın uygulaması da bu yöndedir. ¹³ Zira, kanunun emredici hükmü ile getirilmiş olan sıhhat şartına uyulmamıştır.

Toplantı ve karar nisaplarına uyulmadan alman genel kurul kararlarının yoklukla malul olduğu- nun tespiti için pay sahipleri ve yönetim kurulu üyeleri tarafından belli bir süreye bağlı kalmak- sızın tespit davası açılabilir veya bu durum def'i yoluyla ileri sürülebilir. Ayrıca, mahkemeye sunulmuş olan olaylardan anlaşılmak koşulu ile yoklukla malul durumu, hakim tarafından da resen dikkate alınır. Bu davalarda husumet anonim şirkete tevcih edilir. Yetkili mahkeme, şirketin merkezinin bulunduğu yer mahkemesi olup, açılan davalarda basit muhakeme usulü uygulanır.

Genel kurul toplantısı başlamadan önce, kanun ve ana sözleşmede öngörülen asgari toplantı nisabının sağlanamaması veya toplantı sırasında yapılan yoklama sonucunda toplantı açılmadan önceki hazirun cetveline göre hesaplanan karar nisabı kadar payın temsil edilmediğinin anlaşılması halinde toplantı, Bakanlık komiseri tarafından ertelenir ve durum tutanağa geçirilir.

III. TÜRK TĐCARET KANUNU TASARISINDA ANONĐM ŞĐRKET GENEL KURULLARINDA TOPLANTI VE KARAR NĐSABI

TTK Tasarısı, Meclis Adalet Komisyonunda kabul edilerek genel kurula sevk edilmiştir.

Anonim şirket genel kurullarının toplantı ve karar nisaplarına ilişkin hükümler anılan Tasarının 418 ve 421'inci maddelerinde düzenlenmiştir.

Tasarı, basit nisapla ilgili olarak mevcut Kanundaki düzenlemeyi devam ettirmiştir.

Buna göre; genel kurullar, kanunda veya esas sözleşmenin aksine daha ağır nisap öngörülmüş bulunan haller hariç olmak üzere, sermayenin en az dörtte birini karşılayan payların sahiplerinin veya temsilcilerinin varlığıyla toplanacak, ilk toplantıda anılan nisaba ulaşılamadığı takdirde, ikinci toplantının yapılabilmesi için nisap aranmayacak, kararlar toplantıda hazır bulunan oyların çoğunluğu ile verilecektir (TTK Tasarısı md.

418). Tasarının bu konuda getirdiği yenilik, "nisabın toplantı süresince korunmasının şart" olduğuna ilişkin düzenlemedir. Getirilen hükümle, doktrindeki tartışmalı bir konu daha yasal çözüme kavuşturulmuş olmaktadır.

Esas sözleşme değişikliklerinde uygulanacak ağırlaştırılmış toplantı ve karar nisapları, Tasarının 421'inci maddesinde düzenlenmiş olup, anılan maddede; kanunda veya esas sözleşmede aksine hüküm bulunmadığı takdirde, esas sözleşmeyi değiştiren kararların, şirket sermayesinin en az yarısının (1/2) temsil edildiği genel kurulda, toplantıda mevcut bulunan oyların çoğunluğu ile alınacağı, ilk toplantıda öngörülen toplantı nisabı elde edilemediği takdirde, en geç bir ay içinde ikinci bir toplantının yapılabileceği, ikinci toplantı için toplantı nisabının şirket sermayesinin en az üçte birinin toplantıda temsil edilmesi ile sağlanacağı, söz konusu nisapları düşüren veya nispi çoğunluğu öngören esas sözleşme hükümlerinin geçersiz olacağı belirtilmiştir. Dolayısıyla, pay sahipleri yönünden bir anayasa işlevi gören esas sözleşmenin, çoğunluğun altındaki bir nisapla değiştirilmesi engellenmek istenmiştir.

12 Gönen ERĐŞ, Anonim Şirketler Hukuku, Seçkin Yayınevi, Ankara 1995, s. 408; Poroy-Tekinalp-Çamoğlu, Ortaklıklar ve Kooperatif Hukuku, Güncelleştirilmiş 9. Baskı, Beta Yayınları, Đstanbul 2003, s.401

13 11. H.D.’nin 17/03/2006 tarih ve E. 2005/9997 K. 2006/2773 sayılı, 08/07/1993 tarih ve E. 447 K. 5045 sayılı, 29/04/1993 tarih ve E. 1992/5419 K.1993/5826, 24.12.1991 tarih ve E. 2894/K. 6832 sayılı, 12.04.1983 tarih ve E. 1163/K. 1914 sayılı kararları

Ancak, bilanço zararlarının kapatılması için yükümlülük ve ikincil yükümlülük koyulmasına veya şirketin merkezinin yurt dışına taşınmasına (şirket tabiiyetinin değiştirilmesine) ilişkin esas sözleşme değişiklikleriyle ilgili kararlar, sermayenin tümünü oluşturan pay sahiplerinin veya temsilcilerinin oy birliğiyle, bir başka deyişle sermayenin yüzde yüzünü temsil eden pay sahiplerinin oyuyla alınması gerekmektedir.

Đlk toplantıda bu nisaplara ulaşılamaması halinde izleyen toplantılarda da aynı nisaplar aranacaktır. belirtilen kararlar tüm pay sahiplerinin onayını gerektirdiğinden, bu nisapların hafifletilmesi mümkün değildir.

Diğer taraftan, şirketin işletme konusunun tamamen değiştirilmesi, imtiyazlı pay oluşturulması ve nama yazılı payların devrinin sınırlandırılmasına ilişkin esas sözleşme değişiklikleri, sermayenin en az yüzde yetmiş beşini (3/4) oluşturan payların sahiplerinin veya temsilcilerinin olumlu oylarıyla alınabilecektir. Öngörülen nisaba ilk ilk ulaşılamadığı takdirde izleyen toplantılarda da aynı nisap aranacaktır. Bu nisapların hafifletilmesi mümkün değilse de, ağırlaştırılması imkan dahilindedir.

Ayrıca, anonim şirketlerde, tescilden itibaren iki yıl içinde bir işletme veya aynın, sermayenin onda birini aşan bir bedel karşılığında devralınmasına veya kiralanmasına ilişkin sözleşmelerin onaylanması, sermayenin azaltılması, tahvil, finansman bonosu, varlığa dayalı senetler, diğer borçlanma senetleri, alma ve değiştirme hakkını haiz senetler ile her çeşit menkul kıymetlerin çıkarılması, şirketin sona ermesine karar verilmesi ve tasfiye halindeki şirketin önemli miktardaki aktifinin toptan satılması yönünde karar alınması için belirtilen kararların genel kurulda Belirtilen sermayenin en az yüzde yetmiş beşini oluşturan pay sahiplerinin veya temsilcilerinin olumlu oylarıyla alınması lazımdır. Belirtilen nisaba ilk toplantıda ulaşılamadığı takdirde izleyen toplantılarda da aynı nisap aranacaktır.

Hisse senetleri borsada işlem gören şirketlerde, sermayenin artırılması ve kayıtlı sermaye tavanının yükseltilmesine ilişkin esas sözleşme değişiklikleri ile birleşmeye, bölünmeye ve tür değiştirmeye ilişkin kararların alındığı gene) kurullarda, esas sözleşmede aksine hüküm yoksa, sermayenin en az dörtte birini karşılayan payların sahipleri veya temsilcileri hazır bulunmalıdır.

Öte yandan Tasarıda anonim şirketin, süresinin dolması veya genel kurul kararıyla sona ermesi durumlarında, pay sahipleri arasında şirket malvarlığının dağıtımına başlanılmış olmadıkça, şirketin devamına genel kurulun karar verebileceği, ancak bu kararın sermayenin en az yüzde altmışı tarafından alınması gerektiği ve esas sözleşmenin bu nisabı ağırlaştırılmasının mümkün olduğu belirtilmiştir (TTK Tasarısı md. 548/1).

IV. SONUÇ

Türk Ticaret Kanunu ve TTK Tasarısında, anonim şirket genel kurullarının toplantı nisabı, ilke olarak, sermayenin en az dörtte birini (A) temsil eden pay sahiplerinin veya temsilcilerinin hazır bulunması olarak düzenlenmiştir. Bununla birlikte ana sözleşme değişiklikleri ile bazı kararların alınmasında TTK ve Tasarıda sermayenin tamamına, üçte ikisine ve yarısına sahip olan ortakların kararıyla alınabilecek özel nisaplar ön- görülmüştür. Yargıtay kararlarına göre anonim şirket genel kurullarında toplantı ve karar nisabına uyulmadan alınan kararlar yoklukla malul olduğundan, görüşülen kararın niteliğine göre bulunması gereken nisabı mevcut olup olmadığı özellikle kontrol edilmelidir. Genel kurullarda toplantı ve karar nisaplarına riayet edilmesi, hem şirket

tüzel kişiliğinin hem de pay sahiplerinin ciddi sorunlar yaşamasını ve ortaklar hukuki ihtilafların çıkmasını önleyecektir.

* Bu makale Mali Pusula Dergisi Mart 2008 Sayısında yayımlanmıştır.

TÜRK TĐCARET KANUNU VE TTK TASARISINA GÖRE ANONĐM ŞĐRKET GENEL KURUL TOPLANTILARINDA NĐSAPLAR

Mustafa YAVUZ

Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Müfettişi

I. Giriş

Anonim şirketlerde genel kurul, pay sahiplerinin veya temsilcilerinin usulüne uygun çağrı üzerine belirli bir gündemi görüşmek ve karara bağlamak için bir araya gelmesinden oluşan şirketin karar ve irade organıdır. ¹ Genel kurul toplantısında amaç. mümkün olduğu kadar payın ve ortağın bir araya gelmesi suretiyle daha isabetli kararların alınmasıdır. Ancak, anonim şirketlerde sermayenin paylara bölünmüş olması ve ortak sayılarının yüksekliği sebebiyle bu amacın gerçekleşmesi her zaman mümkün olmaz.² Bu bağlamda, Türk Ticaret Kanunu (TTK), genel kurullarda uygulanacak toplantı ve karar nisapları (yeter sayısı) için özel düzenlemeler öngörmüştür.

Toplantı nisabı, genel kurulun toplanarak görüşmelere başlayabilmesi ve karar alabilmesi için toplantıda bulunması gereken asgari sermaye miktarını; karar nisabı da toplantıya ka- tılan pay sahiplerinin bir karar alabilmesi için gerekli olan asgari oy miktarını ifade etmektedir.

Bu çalışmamızda, anonim şirket genel kurullarında geçerli olan toplantı ve karar nisaplarıyla ilgili Türk Ticaret Kanunu ve TTK Tasarısındaki hükümler üzerinde durulacaktır.

II. 6762 SAYILI TURK TĐCARET KANUNU'NDA DÜZENLENEN GENEL KURUL TOPLANTI VE KARAR NĐSAPLARI

Anonim şirketlerde genel kurulun toplantı nisabı hesaplanırken, pay sahiplerinin sayısı değil; pay sahiplerinin temsil ettikleri sermayenin miktarı dikkate alınır. Oy hakkından yoksun pay sahipleri de toplantı nisabının hesaplanmasında göz önüne bulundurulur.

TTK'da düzenlenen genel kurul toplantı nisapları, gündem maddelerinin mahiyetine göre, basit (adi, olağan) ve ağırlaştırılmış (nitelikli, mevsuf) toplantı nisabı olarak iki kısımda incelenebilir. Basit ve ağırlaştırılmış. nisapların belirlenmesi, genel kurulun olağan ve olağanüstü olmasına göre değil, gündemdeki konunun niteliğine göre yapılır.

A. BASĐT (ADĐ, OLAĞAN) TOPLANTI NĐSABI

Anonim şirketlerin basit toplantı nisabı, TTK’nın 327’inci ve Komiserler Yönetmeliği’nin

3 24/1-b’inci maddesinde düzenlenmiştir.

Buna göre; ana sözleşmede daha ağır bir nisap öngörülmemişse, genel kurul toplantılarında şirket sermayesinin en az dörtte birini ('/4) temsil eden pay sahiplerinin veya temsilcilerinin hazır bulunması zorunludur. Đlk toplantıda bu nisabın sağlanamaması halinde yapılacak ikinci toplantıda hazır bulunan pay sahipleri veya vekilleri, temsil ettikleri sermayenin miktarı ne olursa olsun, görüşme yapmaya ve karar vermeye yetkilidir.

1 Hasan Pulaşlı, Şirketler Hukuku, 5. Baskı, Karahan Kitabevi, Adana 2007, 234

2 Đbrahim Arslan, Şirketler Hukuku Bilgisi, 11. Baskı Mimoza Yayınları, Konya 2006, s. 242

3 07.08.1996 tarih ve 22720 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Sermaye Şirketlerinin Genel Kurul Toplantıları ve Bu Toplantılarda Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Komiserleri Hakkında Yönetmelik

Örneğin; sermayesi 50.000 YTL olan bir anonim şirketin genel kurulu en az 12.500 YTL'lik sermayeyi temsil eden pay sahiplerinin hazır bulunmasıyla toplanabilecektir.

Bu miktarda sermaye karşılığı pay, tek bir pay sahibine ait olsa dahi, bu pay sahibinin iştirakiyle de genel kurul toplantısı gerçekleştirilebilecektir.

Genel kurul toplantılarında, divan başkanlığının oluşumu, yönetim kurulu faaliyet raporu ile denetim kurulu faaliyet raporunun onaylanması, bilançonun ve gelir tablosunun kabulü, kar pay dağıtımına karar verilmesi, yönetim ve denetim kurulu işyerlerinin ibrası ile seçilmeleri ve ücretlerinin belirlenmesi, TTK'nın 334 ve 335'inci maddelerinde belirtilen şirketle işlem yapma ve rekabet yasağı konusunda yönetim kuruluna izin verilmesi gibi gündem maddelerinin görüşülmesi ve karara bağlanması için sermayenin en az dörtte birini temsil eden pay sahiplerinin veya temsilcilerinin toplantıda bulunması yeterlidir.

Bununla birlikte, Komiserler Yönetmeliğinin 20'nci maddesinde, genel kurul toplantılarında yönetim kurulu üyelerinden en az bir üye ile denetçilerden en az birisinin hazır bulunmadıkça toplantının yapılamayacağı hüküm altına alındığından, toplantıda bu şartın ayrıca sağlanması gerekmektedir.

Doktrinde tartışmalı olmakla birlikte Yargıtay, basit toplantı nisabının esas sözleşme ile ağırlaştırılabileceğini ancak hafifletilmeyeceğini kabul etmektedir.⁴ Bu halde, TTK’nin 372'nci maddesinde öngörülen dörtte bir nisap, asgari sinir olup, bu sınırın altında bir nisapla genel kurulun toplanabileceğine dair bir hükme ana sözleşmede yer verilmesi mümkün değildir.

Đlk toplantıda dörtte birlik (1/4) nisabın sağlanamaması halinde, yönetim kurulu tarafından ilk toplantıda uygulanan çağrı usulü yerine getirilerek, genel kurul ikinci defa toplantıya çağrılır. Bu durumda, genel kurul toplantısı için Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi'nde ilan yapılmalı, ayrıca nama yazılı hisse senedi sahipleri He önceden hisse senedini şirkete tevdi ederek ikametgâhını bildiren hamiline yazılı pay sahiplerine taahhütlü mektup gönderilmelidir. Söz konusu ilan ve mektuplarda, ikinci toplantının günü, saati, yeri ve gündeminin yanı sıra, ilk toplantının ertelenme sebebi ile bu toplantıda aranacak toplantı nisabının da belirtilmesi gerekmektedir.

Đkinci toplantıda hazır bulunan pay sahipleri veya temsilcileri, temsil ettikleri sermayenin miktarı ne olursa olsun, görüşmeye ve karar vermeye yetkilidir. ⁵ Bununla birlikte, ana sözleşmede ilk toplantıda yeter sayının sağlanamaması halinde yapılacak ikinci toplantı için de belli bir nisabın (örneğin, birinci toplantıda olduğu gibi '/a oranının) öngörülmesi mümkündür. ⁶

Genel kurul toplantı tutanağında, sermayenin ne kadarının hazır bulunduğunun ve toplantı nisabının sağlanıp sağlanamadığının, ayrıca hazır bulunan payların ne kadarının asaleten, ne kadarının da vekâleten olduğunun belirtilmesi, sonradan ortaya çıkacak hukuki ihtilafları önlemede etkilidir.

4 Yargıtay 11. H.D’nin 24.09.1993 tarih ve E. 1992/5419 E. 1993/5826 sayılı kararı

5 Orhan Nuri ÇEVĐK, Anonim Şirketler, 2. Baskı, Seçkin Kitabevi, Ankara 1979, s. 802.

6 11. H.D.’nin 25.01.1980 tarih ve E. 1980/293, K. 1980/310 sayılı kararı (Erdoğan MOROĞLU, Türk Ticaret Kanunu ve Đlgili Mevzuat, 7. Baskı, Beta Yayınları, Đstanbul 2001, s. 295-296)

B. AĞIRLAŞTIRILMIŞ (NĐTELĐKLĐ) TOPLANTI NĐSABI

Anonim şirket genel kurul toplantılarında uygulanacak ağırlaştırılmış nisaplar TTK’nin 388'inci maddesinde düzenlenmiştir. Söz konusu maddedeki nisaplar, 16.06.1989 tarihli, 3585 sayılı Kanunla hafifletilmiş, doktrinde ve içtihatta tartışmalı olan bazı noktalar açıklığa kavuşturul- muştur.

Yapılan değişikliğe ilişkin olarak ana muhalefet partisi tarafından Anayasa Mahkemesinde iptal davası açılmıştır. Tüksek Mahkemenin oybirliğiyle almış olduğu kararda; "bir ticaret şirketinin asıl amacının sürekli biçimde kazanç elde etmek olduğuna göre, daha ekonomik ve verimli çalışmayı, bütün ortakların bu arada küçük pay sahiplerinin ve ulusal ekonominin yararına sonuç oluşturmayı sağlamak için yapılan düzenlemenin hukuk ilkelerine aykırı olmadığını, değişen koşulların ve ekonomik gereklerin göz önünde tutulduğu düzenlemenin genel nitelikte ve yönteme ilişkin olduğu ve ortakların hiçbirine bir ayrıcalık getirmediği ve toplantıya katılma ve oy kullanma hakkını engellemediği, tüksek yeter sayılar nedeniyle özellikle küçük pay sahiplerinin ilgisizliğinden, en zorunlu konularda karar alınamaması ya da zamanında karar alınamamasının toplantıya katılmayan ortaklarla birlikte tüm pay sahiplerine zarar verdiği, dolayısıyla TTK’nin 388'inci maddesinde yapılan değişikliğin Anayasanın 2, 5, 10 ve 48'inci maddelerine aykırılık oluşturmadığı" belirtilmiştir. ⁷

Yapılan değişiklikler kapsamında TTK’nin 388 inci maddesindeki düzenlemeler, bu maddeye yapılan atıflarla birlikte aşağıda değerlendirilmiştir.

1. Şirketin tabiiyetinin değiştirilmesi (şirket merkezinin yurtdışına taşınması) veya pay sahiple- rinin taahhütlerinin arttırılması (pay sahibinin durumu aynı kaldığı halde yükümlülüklerinin artması, örneğin ortakları sınırlı sorumlu olan anonim şirketin ortakları sınırsız sorumlu olan kolektif şirkete dönüşmesi) için yapılacak genel kurul toplantılarında bütün pay sahipleri veya temsilcilerinin hazır bulunması; bir başka deyişle, sermayenin tamamının temsil edilmesi gerekmektedir. Anonim şirketlerde oybirliği şartı, sadece belirtilen konulara ilişkin kararlarda aranmaktadır.

2. Şirketin konusunun veya türünün değiştirilmesine ilişkin genel kurul toplantılarında şirket sermayesinin en az üçte ikisine (2/3) sahip olan pay sahiplerinin veya temsilcilerinin hazır bulunması şarttır. Đlk toplantıda bu nisabın sağlanamaması durumunda bir ay içinde yapılacak ikinci toplantıda sermayenin yarısına (1/2) sahip olan pay sahiplerinin veya temsilcilerinin hazır bulunmaları gerekir (TTK md. 388/2). Belirtilen hususlar dışında, şirketin tasfiyesine, birleşmeye ve anonim şirketin bir kamu tüzel kişisi tarafından devralınmasına ilişkin genel kurul toplantılarında da aynı nisaplar (2/3 - 1/2) aranacaktır (TTK md. 434, 454/2).

3. (1) ve (2) no.lu bölümler dışında kalan ana sözleşme değişiklikleri ile şirket sermayesinin arttırılması azaltılması için yapılacak genel kurul toplantılarında şirket sermayesinin en az yarısına (1/2) sahip olan pay sahiplerinin veya temsilcilerinin hazır bulunması gerekir. Đlk top- lantıda bu nisap olmaması nedeniyle en geç bir ay içinde yapılacak ikinci toplantıda müzakere yapılabilmesi için şirket sermayesinin en az üçte birine (1/3) sahip olan pay sahiplerinin veya temsilcilerinin hazır bulunması yeterlidir (TTK md. 388/3). Ayrıca, tahvil ihracına ve şirket aktiflerinin toptan satışına karar verilen genel kurul toplantıları ile imtiyazlı pay sahipleri genel kurul toplantılarında da aynı nisaplar (1/2 - 1/3) uygulanacaktır (TTK md. 423, 443/2).

7 Anayasa Mahkemesinin 25.10.1990 tarih ve E. 1989/23 K. 1990/26 sayılı kararı.

Öte yandan, anonim şirketlerin kuruluş genel kurulları, nakdi sermayenin en az yarısını temsil eden pay sahipleri hazır bulunmadıkça yapılamaz (TTK md. 290/2). Kuruluş genel kurulunun, ayın olan sermayelerin ve devralınacak işletmenin veya ayınların değerlerini biçecek bilirkişiyi tayin edebilmesi için de, nakdi sermayenin en az üçte ikisini temsil eden pay sahiplerinin toplantıda bulunması zorunludur (TTK md. 293).

2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu'na göre halka açık anonim şirketlerde, TTK’nin 388 inci maddesinin ikinci ve üçüncü fıkralarında yazılı hususlar için yapılacak gene) kurul toplantılarında, ana sözleşmede aksine bir hüküm yoksa, basit nisap uygulanacaktır. Bir başka deyişle, sermayesinin en az dörtte birini ( 1 / 4 ) temsil eden pay sahiplerinin veya temsilcilerinin hazir bulunması yeterli olacaktır. Dolayıosıyla, halka açık şirketlerde sadece şirket tabiiyetin değiştirilmesi ve ortakların taahhütlerinin artırılmasına ilişkin kararlarda oybirliği şartı (388/1) aranacaktır.

TTK'nın 388'inci maddesinde yer alan nisaplar hafifletilemez ise de, ağırlaştırılabilir. ⁸

C. KARAR NĐSABI

Basit toplanti nisabının arandığı genel kurul toplantılarında kararlar, mevcut oyların çoğunlu- ğuyla alınır (TTK md. 378/1).

Şirket tabiiyetini değiştirmek veya pay sahiplerinin taahhütlerini arttırmak hususunu görüşmek üzere toplanan genel kurullarda bütün pay sahiplerinin veya temsilcilerinin ittifakıyla, bunun dışındaki hususları görüşmek üzere toplanan genel kurullarda ise mevcut oyların çoğunluğuyla alınacaktır (TTK md. 388/4).

Belirtilen nisaplar, emredici bir hüküm olduğundan ve oy çoğunluğu ilkesi esas alındığından hafifletilmesi mümkün değil iken, doktrine ve yargı içtihatlarına göre ana sözleşme ile ağırlaştırılması mümkündür.

Genel kurulda kararlar, ana sözleşmede başkaca bir usul öngörülmemişse pay sahiplerinin veya temsilcilerinin oylarını ya el kaldırmaları ya da oy pusulalarına yazmaları suretiyle alınır.

Oyların sayımı ve dökümü, oy toplayıcıları tarafından yapılır ve toplantı tutanağına geçilir.

Kararların gizli oyla alınacağına dair ana sözleşmeye hüküm konabilir. ⁹ Ana sözleşmede oylamaların gizli olarak yapılacağı yönde herhangi bir hüküm bulunmasa da, genel kurul oylamanın gizli yapılmasına karar verebilir. ¹⁰Genel kurulda çekimser oy kullanan pay sahiplerinin oyları, aleyhte oy olarak kabul edilir." ¹¹

Ticaret sicil memurları, TTK'nin 34'üncü ve Ticaret Sicili Tüzüğünün 28'inci maddesi gereğince, kanun ve tüzükte belirtilen bütün şartların yerine getirilip getirilmediğini incelemekle mükellef olduklarından, anonim şirket genel kurullarında toplanı ve karar nisaplarına uyulup uyulmadığını resen araştıracaklardır.

D . N Đ S A P L A R A U Y U L M A M A S I N I N S O N U Ç L A R I

Anonim şirket genel kurul toplantılarında TTK'da düzenlenen toplantı ve karar nisabına uyulmadan alınan kararlar yoklukla maluldür. Çünkü, genel kurulun toplantı nisabı

8 11. H.D.’nin 21.01.1997 tarih ve E. 1196/8720 K. 1997/136 sayılı kararı

9 Hasan PULAŞLI, a.g.e., 260

10 11. H.D.’nin 14.03.1986 tarih ve E. 694/K. 1427 sayılı kararı

11 11. H.D.’nin 02.06.1983 tarih ve E. 2305/K. 2870 sayılı kararı

oluşmadığından, genel kurul hiç toplanmamış demektir. ¹²Yargıtay’ın uygulaması da bu yöndedir. ¹³ Zira, kanunun emredici hükmü ile getirilmiş olan sıhhat şartına uyulmamıştır.

Toplantı ve karar nisaplarına uyulmadan alman genel kurul kararlarının yoklukla malul olduğu- nun tespiti için pay sahipleri ve yönetim kurulu üyeleri tarafından belli bir süreye bağlı kalmak- sızın tespit davası açılabilir veya bu durum def'i yoluyla ileri sürülebilir. Ayrıca, mahkemeye sunulmuş olan olaylardan anlaşılmak koşulu ile yoklukla malul durumu, hakim tarafından da resen dikkate alınır. Bu davalarda husumet anonim şirkete tevcih edilir. Yetkili mahkeme, şirketin merkezinin bulunduğu yer mahkemesi olup, açılan davalarda basit muhakeme usulü uygulanır.

Genel kurul toplantısı başlamadan önce, kanun ve ana sözleşmede öngörülen asgari toplantı nisabının sağlanamaması veya toplantı sırasında yapılan yoklama sonucunda toplantı açılmadan önceki hazirun cetveline göre hesaplanan karar nisabı kadar payın temsil edilmediğinin anlaşılması halinde toplantı, Bakanlık komiseri tarafından ertelenir ve durum tutanağa geçirilir.

III. TÜRK TĐCARET KANUNU TASARISINDA ANONĐM ŞĐRKET GENEL KURULLARINDA TOPLANTI VE KARAR NĐSABI

TTK Tasarısı, Meclis Adalet Komisyonunda kabul edilerek genel kurula sevk edilmiştir.

Anonim şirket genel kurullarının toplantı ve karar nisaplarına ilişkin hükümler anılan Tasarının 418 ve 421'inci maddelerinde düzenlenmiştir.

Tasarı, basit nisapla ilgili olarak mevcut Kanundaki düzenlemeyi devam ettirmiştir.

Buna göre; genel kurullar, kanunda veya esas sözleşmenin aksine daha ağır nisap öngörülmüş bulunan haller hariç olmak üzere, sermayenin en az dörtte birini karşılayan payların sahiplerinin veya temsilcilerinin varlığıyla toplanacak, ilk toplantıda anılan nisaba ulaşılamadığı takdirde, ikinci toplantının yapılabilmesi için nisap aranmayacak, kararlar toplantıda hazır bulunan oyların çoğunluğu ile verilecektir (TTK Tasarısı md.

418). Tasarının bu konuda getirdiği yenilik, "nisabın toplantı süresince korunmasının şart" olduğuna ilişkin düzenlemedir. Getirilen hükümle, doktrindeki tartışmalı bir konu daha yasal çözüme kavuşturulmuş olmaktadır.

Esas sözleşme değişikliklerinde uygulanacak ağırlaştırılmış toplantı ve karar nisapları, Tasarının 421'inci maddesinde düzenlenmiş olup, anılan maddede; kanunda veya esas sözleşmede aksine hüküm bulunmadığı takdirde, esas sözleşmeyi değiştiren kararların, şirket sermayesinin en az yarısının (1/2) temsil edildiği genel kurulda, toplantıda mevcut bulunan oyların çoğunluğu ile alınacağı, ilk toplantıda öngörülen toplantı nisabı elde edilemediği takdirde, en geç bir ay içinde ikinci bir toplantının yapılabileceği, ikinci toplantı için toplantı nisabının şirket sermayesinin en az üçte birinin toplantıda temsil edilmesi ile sağlanacağı, söz konusu nisapları düşüren veya nispi çoğunluğu öngören esas sözleşme hükümlerinin geçersiz olacağı belirtilmiştir. Dolayısıyla, pay sahipleri yönünden bir anayasa işlevi gören esas sözleşmenin, çoğunluğun altındaki bir nisapla değiştirilmesi engellenmek istenmiştir.

12 Gönen ERĐŞ, Anonim Şirketler Hukuku, Seçkin Yayınevi, Ankara 1995, s. 408; Poroy-Tekinalp-Çamoğlu, Ortaklıklar ve Kooperatif Hukuku, Güncelleştirilmiş 9. Baskı, Beta Yayınları, Đstanbul 2003, s.401

13 11. H.D.’nin 17/03/2006 tarih ve E. 2005/9997 K. 2006/2773 sayılı, 08/07/1993 tarih ve E. 447 K. 5045 sayılı, 29/04/1993 tarih ve E. 1992/5419 K.1993/5826, 24.12.1991 tarih ve E. 2894/K. 6832 sayılı, 12.04.1983 tarih ve E. 1163/K. 1914 sayılı kararları

Ancak, bilanço zararlarının kapatılması için yükümlülük ve ikincil yükümlülük koyulmasına veya şirketin merkezinin yurt dışına taşınmasına (şirket tabiiyetinin değiştirilmesine) ilişkin esas sözleşme değişiklikleriyle ilgili kararlar, sermayenin tümünü oluşturan pay sahiplerinin veya temsilcilerinin oy birliğiyle, bir başka deyişle sermayenin yüzde yüzünü temsil eden pay sahiplerinin oyuyla alınması gerekmektedir.

Đlk toplantıda bu nisaplara ulaşılamaması halinde izleyen toplantılarda da aynı nisaplar aranacaktır. belirtilen kararlar tüm pay sahiplerinin onayını gerektirdiğinden, bu nisapların hafifletilmesi mümkün değildir.

Diğer taraftan, şirketin işletme konusunun tamamen değiştirilmesi, imtiyazlı pay oluşturulması ve nama yazılı payların devrinin sınırlandırılmasına ilişkin esas sözleşme değişiklikleri, sermayenin en az yüzde yetmiş beşini (3/4) oluşturan payların sahiplerinin veya temsilcilerinin olumlu oylarıyla alınabilecektir. Öngörülen nisaba ilk ilk ulaşılamadığı takdirde izleyen toplantılarda da aynı nisap aranacaktır. Bu nisapların hafifletilmesi mümkün değilse de, ağırlaştırılması imkan dahilindedir.

Ayrıca, anonim şirketlerde, tescilden itibaren iki yıl içinde bir işletme veya aynın, sermayenin onda birini aşan bir bedel karşılığında devralınmasına veya kiralanmasına ilişkin sözleşmelerin onaylanması, sermayenin azaltılması, tahvil, finansman bonosu, varlığa dayalı senetler, diğer borçlanma senetleri, alma ve değiştirme hakkını haiz senetler ile her çeşit menkul kıymetlerin çıkarılması, şirketin sona ermesine karar verilmesi ve tasfiye halindeki şirketin önemli miktardaki aktifinin toptan satılması yönünde karar alınması için belirtilen kararların genel kurulda Belirtilen sermayenin en az yüzde yetmiş beşini oluşturan pay sahiplerinin veya temsilcilerinin olumlu oylarıyla alınması lazımdır. Belirtilen nisaba ilk toplantıda ulaşılamadığı takdirde izleyen toplantılarda da aynı nisap aranacaktır.

Hisse senetleri borsada işlem gören şirketlerde, sermayenin artırılması ve kayıtlı sermaye tavanının yükseltilmesine ilişkin esas sözleşme değişiklikleri ile birleşmeye, bölünmeye ve tür değiştirmeye ilişkin kararların alındığı gene) kurullarda, esas sözleşmede aksine hüküm yoksa, sermayenin en az dörtte birini karşılayan payların sahipleri veya temsilcileri hazır bulunmalıdır.

Öte yandan Tasarıda anonim şirketin, süresinin dolması veya genel kurul kararıyla sona ermesi durumlarında, pay sahipleri arasında şirket malvarlığının dağıtımına başlanılmış olmadıkça, şirketin devamına genel kurulun karar verebileceği, ancak bu kararın sermayenin en az yüzde altmışı tarafından alınması gerektiği ve esas sözleşmenin bu nisabı ağırlaştırılmasının mümkün olduğu belirtilmiştir (TTK Tasarısı md. 548/1).

IV. SONUÇ

Türk Ticaret Kanunu ve TTK Tasarısında, anonim şirket genel kurullarının toplantı nisabı, ilke olarak, sermayenin en az dörtte birini (A) temsil eden pay sahiplerinin veya temsilcilerinin hazır bulunması olarak düzenlenmiştir. Bununla birlikte ana sözleşme değişiklikleri ile bazı kararların alınmasında TTK ve Tasarıda sermayenin tamamına, üçte ikisine ve yarısına sahip olan ortakların kararıyla alınabilecek özel nisaplar ön- görülmüştür. Yargıtay kararlarına göre anonim şirket genel kurullarında toplantı ve karar nisabına uyulmadan alınan kararlar yoklukla malul olduğundan, görüşülen kararın niteliğine göre bulunması gereken nisabı mevcut olup olmadığı özellikle kontrol edilmelidir. Genel kurullarda toplantı ve karar nisaplarına riayet edilmesi, hem şirket

tüzel kişiliğinin hem de pay sahiplerinin ciddi sorunlar yaşamasını ve ortaklar hukuki ihtilafların çıkmasını önleyecektir.

* Bu makale Mali Pusula Dergisi Mart 2008 Sayısında yayımlanmıştır.