ĠÇ ANADOLU DA ORTALAMA SICAKLIK VE YAĞIġ DEĞERLERĠNDEKĠ DÖNEMSEL DEĞĠġĠMLERĠN EKOLOJĠK DEĞERLENDĠRMESĠ. Prof. Dr. M.

ĠÇ ANADOLU’DA

ORTALAMA SICAKLIK VE YAĞIġ DEĞERLERĠNDEKĠ DÖNEMSEL DEĞĠġĠMLERĠN EKOLOJĠK DEĞERLENDĠRMESĠ

Prof. Dr. M. Doğan Kantarcı

İst. Üni. Orman Fakültesi Toprak İlmi ve Ekoloji Abd. (EM) - Bahçeköy/İstanbul Ulaşım: E-Mail: mdkant@istanbul.edu.tr, 0532-416 65 97

Sh. 26-35

ĠÇ ANADOLU’DA

ORTALAMA SICAKLIK VE YAĞIġ DEĞERLERĠNDEKĠ DÖNEMSEL DEĞĠġĠMLERĠN EKOLOJĠK DEĞERLENDĠRMESĠ

Prof. Dr. M. Doğan Kantarcı ¹ ÖZET

Ġç Anadolu’daki 17 meteoroloji istasyonundan 14 tanesi 875 – 1070 m arasında bulunmaktadırlar. Diğer 3 meteoroloji istasyonu; Niğde (1208 m), Ġç Anadolu sınırında sayılan UlukıĢla (1451 m) ve Hadim (1500 m) yer almaktadırlar. Ġç Anadolu meteoroloji istasyonlarının ölçmeleri ancak alçak arazinin iklim değerlendirmeleri için kullanılabilir. Orman ağaçlandırmalarının yaygınlaĢtığı yüksek arazideki yağıĢ / sıcaklık iliĢkilerinin belirlenmesi için meteoroloji istasyonlarının ölçmelerinden interpolasyonlar yapmak yeterli olamaz. Bu konuda baĢka yöntemleri geliĢtirmek gerekmektedir.

Anahtar kelimeler: İklim değişikliği, buharlaşma, terleme, ekolojik etkiler

AN ECOLOGICAL ASSESMENT OF PERIODICAL VARIATION BETWEEN AVERAGE TEMPRATURE AND PRECIPITATION

FOR CENTRAL ANTOLIA REGION ABSTRACT

14 of them from 17 meteorological stations in central Anatolia are located between 875 and 1070 m. The other three meteorological stations, Niğde (1208 m), on the border of Central Anatolia, the UlukıĢla (1451 m) and Hadim (1500 m) are also located in the region. However, meteorological station measurements of central Anatolia can be used to assess the climate of the only low lands. Widespread forest plantations must put in a high precipitation area / temperature measurement of meteorological stations to determine the relationship considerably interpolation not be enough to do. Other methods are needed to improve in this regard.

Key words: Climate change, evaporation, transpiration, ecological effects 1. GĠRĠġ

Dünya atmosferindeki CO 2 artıĢına bağlı olarak geliĢen ısınma süreci Türkiye’yi de etkilemiĢtir.

Özellikle Ġç Anadolu ve Ġç Trakya (Ergene Havzası) gibi deniz etkisine kapalı bölgelerde ısınma süreci bir ısınma/kuraklaĢma sürecine dönüĢmüĢtür. Artan sıcaklık toprak ve su yüzeylerinden buharlaĢmanın, bitki yapraklarından terlemenin de (evapotranspirasyonun) artmasına sebep olmuĢtur.

Ġç Anadolu’daki meteoroloji istasyonlarının ölçmeleri değerlendirilerek ısınma ve kuraklaĢma süreci sayısallaĢtırılmıĢtır. KuraklaĢmanın ormanlar ve orman dıĢı alanlar üzerine ekolojik etkileri arazideki değiĢimler göz önüne alınarak değerlendirilmiĢtir.

2. YÖNTEM

Bu çalıĢmada Ġç Anadolu’da ölçme yapan meteoroloji istasyonlarının ortalama sıcaklık değerleri ile yağıĢ miktarları dönemlere ayrılarak incelenmiĢtir. Temel alınan ölçme dönemi ölçmeye baĢlama yılından (1929,1930 vd.) 1970 yılına kadar yapılan ölçmelerin ortalamasıdır. Dört yanardağ patlaması ve Kuveyt petrol kuyularının 1991-92 kıĢında yakılması olayları sıcaklık değerlerinin düĢmesine sebep olduğu için 1982-1993 yılları bir dönem olarak ayırtedilmiĢtir. Böylece 1970-2006 yılları arasında üç dönem ayırtedilmiĢ ve değerlendirmeler bu dönemlere göre yapılmıĢtır.

3. BULGULAR

Ġç Anadolu’da ölçme yapan 17 meteoroloji istasyonunun ölçmelerinin aylık ve yıllık ortalama sıcaklık değerleri ve yağıĢ miktarları ile dönemsel değerlendirmesi ve bazı istasyonların buharlaĢma ölçmeleri Ģekil 1-20 ve tablo 1’de verilmiĢtir.

1 İst. Üni. Orman Fakültesi Toprak İlmi ve Ekoloji Abd. (EM) - Bahçeköy/İstanbul

Ulaşım: E-Mail: mdkant@istanbul.edu.tr, 0532-416 65 97

4. TARTIġMA VE SONUÇ

Ġç Anadolu meteoroloji istasyonlarının ölçmelerine göre;

(1) Yıllık ortalama sıcaklık değerleri 10.2-12.7 Cº , yıllık toplam yağıĢ miktarları 283.7-590.9 mm arasındadır.

(2) Ġç Anadolu; yaz aylarında ortalama sıcaklık değerleri yüksek (22-23 Cº), yağıĢ miktarları çok düĢük (yok sayılacak kadar), kıĢ aylarında ise ortalama sıcaklık değerleri düĢük (-7 , -8 Cº’a kadar) fakat yağıĢ miktarları da az (ocak ayında 15-50/100 mm) olan kurak ve karasal bir iklim etkisi altındadır. Bölgede bu sıcaklık iliĢkilerini bağlı olarak buharlaĢma çok fazladır (1050- 1210 mm/ 5yaz ayı). YağıĢlarla toprakta depolanan su buharlaĢmayı karĢılayamamaktadır.

(3) Sıcaklık/yağıĢ/buharlaĢma iliĢkilerine bağlı olarak Ġç Anadolu’da toprakta depolanabilen suyu V. ve VI ayda kullanabilen kuru tarım bitkileri (Buğdaygiller) yetiĢtirilmiĢtir. Nadaslı tarım yüzyıllardır süregelen bir yöntem olmuĢtur. Tarım yapılmayan veya yapılamayan geniĢ arazi ise otlak olarak kullanılmıĢtır.

(4) Tarlalarda ürün kaldırıldıktan sonra kalan seyrek anızda ve otlaklarda kapasitenin üstünde ve erken otlatmalar sonucunda koruyucu diri örtüden yoksun kalan toprağın ince bölümünün (toz ve kil) rüzgâr etkisiyle taĢınması ve iri bölümünün (kum) de hareketlendirilmesi ile kara kumulları oluĢmuĢtur. Daha alçak arazide topraktan buharlaĢan suyun bıraktığı tuz ile toprak yüzeyi tuzlanmıĢtır. Alçak arazide sulu tarım yapılan alanlarda da tuzlanma/çoraklaĢma yaygınlaĢmağa baĢlamıĢtır. Ormanların tahrip edilmesi, çalılaĢtırılması rüzgâr erozyonunun dağlık arazide de yaygınlaĢmasına ve etkili olmasına sebep olmuĢtur.

(5) Karapınar’da kumul alanında ve AtıĢ Poligonu alanında yapılan ağaçlandırmalar ile Devlet Üretme Çiftliklerinde rüzgâr perdeleri tesislerinin baĢarıya ulaĢması ilk yıllarda sulama ile mümkün olmuĢtur. Kökleri derine ulaĢan orman ağaçları daha sonraki yıllarda sulanmadan yaĢamağa ve geliĢmeğe devam etmiĢlerdir. Bu örnekler; ormanın doğal yetiĢme sınırının altında olan geniĢ Ġç Anadolu bozkırında da ilk yıllarda sulama desteği ile orman ve rüzgâr perdeleri yetiĢtirmenin mümkün olduğunu göstermiĢtir.

(6) Ormanın doğal sınırı meteoroloji istasyonlarının yer aldığı 900-1100 m kuĢağının üstündedir.

Orman kuĢağında da sıcaklık/yağıĢ/buharlaĢma iliĢkileri ve aĢırı tahripler sonucunda bozulan orman ekosistemi dengeleri yeniden orman yetiĢtirmeyi güçleĢtirmektedir. Pek geniĢ alan aĢırı otlatmalar ve yakacak odunu sağlamak için yapılan kesimler sonucunda otlağa dönüĢmüĢtür. Bu alanlar eski arazi sınıflandırmalarında mer’a zannedilmiĢ ve kaydedilmiĢtir.Ormancıların yaptığı baĢarılı ağaçlandırmalar ile bu alanlarda 7-8 m boya ve 14-16 cm göğüs çapına ulaĢmıĢ ormanlar yetiĢtirilebilmiĢtir.

(7) Ġç Anadolu meteoroloji istasyonlarının ortalama sıcaklık ve yağıĢ ölçmeleri dönemsel olarak değerlendirildiğinde dikkat çekici bir sıcaklık artıĢı ile karĢılaĢılmaktadır. YağıĢlar ise çok az artmıĢ veya biraz azalmıĢtır. Özellikle yaz aylarında sıcaklığın artıĢı buharlaĢma ihtiyacını da arttırmıĢtır. KıĢ aylarındaki sıcaklık artıĢları da dikkat çekicidir. Sıcaklık artıĢı havanın nem oranının azalmasına ve çoraklaĢma ile rüzgâr erozyonunun yaygınlaĢmasına sebep olmaktadır.

Sonuç olarak; Ġç Anadolu’daki sıcaklık artıĢları ve buna bağlı olarak havanın nem oranının

azalması (buharlaĢma ihtiyacı artıyor) (Ġklim değiĢikliği) ile yaygınlaĢan çoraklaĢma ve rüzgâr

erozyonu ancak rüzgâr perdeleri ve orman ağaçlandırmaları ile önlenebilir. Bu konuda yeterli miktarda

örnek çalıĢma yapılmıĢ ve bilgi birikimi sağlanmıĢtır.

y = 0.0015x²- 5.8915x + 5873.1 R² = 0.0472

8.0 8.5 9.0 9.5 10.0 10.5 11.0 11.5 12.0 12.5 13.0 13.5

1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

SICAKLIK Cº

YILLAR

KONYA'DA YILLIK ORTALAMA SISAKLIK DEĞERLERİNİN DÖNEMSEL DEĞİŞİMİ

ŞEKİL 1. KONYA’DA (1028 m) AYLIK VE YILLIK ORTALAMA SICAKLIK DEĞERLERİNİN DÖNEMSEL DEĞİŞİMİ

-2.0-1.00.01.02.03.04.05.06.07.08.09.0 10.011.0 12.013.0 14.015.0 16.017.0 18.019.0 20.021.0 22.023.0 24.025.0 26.0

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

SICAKLIK Cº

AYLAR

KONYA'DA AYLIK SICAKLIK DEĞERLERİNİN DÖNEMSEL DEĞİŞİMİ 1929-1970

1970-81

1982-93

1994-2006 YILLAR YILLIK

ORT.

1970 12,1 1971 11,4 1972 11,7 1973 11,5 1974 11,6 1975 11,0 1976 10,7 1977 11,7 1978 12,4 1979 12,6 1980 11,7 1981 12,3 1982 11,1 1983 11,2 1984 11,8 1985 12,1 1986 12,4 1987 11,3 1988 10,6 1989 10,6 1990 10,7 1991 11,5 1992 9,2 1993 10,6 1994 12,1 1995 10,9 1996 11,7 1997 10,4 1998 12,2 1999 12,3 2000 10,9 2001 13,2 2002 10,9 2003 11,6 2004 11,5 2005 11,4 2006 11,8

KONYA'DA AYLIK SICAKLIK DEĞERLERĠNĠN DÖNEMSEL DEĞĠġĠMĠ

AYLAR YIILIK

ORT.

DÖNEMLER I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

1929-1970 -0,1 1,5 5,1 11,0 15,8 19,7 23,1 23,0 17,9 12,4 6,7 2,0 11,5 1970-1981 -0,3 2,2 6,7 11,3 15,8 20,1 23,6 22,3 18,4 12,4 6,0 1,6 11,7 1982-1993 -0,6 0,4 4,9 11,3 15,2 19,9 22,9 22,6 18,5 12,1 5,2 0,8 11,1 1994-2006 0,0 1,4 5,3 10,6 15,5 20,4 24,0 23,6 18,8 12,7 5,8 1,4 11,6

1929-1970 ORT. 11,5 Cº 1970-1981 ORT. 11,7 Cº

1982-1993 ORT. 11,1 Cº

1994-2006 ORT. 11,6 Cº

M. DOĞAN KANTARCI 1982 EL CHĠCON YANARDAĞI

(MEKSĠKA) 1982 NEVADO DELRUĠZ YANARDAĞI

(KOLOMBĠYA) 1991 UNZEN YANARDAĞI

(GÜNEY JAPONYA) 1991 PĠNATUBO YANARDAĞI

(FĠLĠPĠNLER) OCAK-ġUBAT 1991 I. KÖRFEZ SAVAġI KUVEYT PETROL KUYULARI YANGINIINDAN ÇIKAN GAZ BULUTLARININ RÜZGÂRLA TÜRKĠYE ÜZERĠNE TAġINMASI.

y = 0.0021x²- 8.1719x + 8111.3 R² = 0.2392

7.0 7.5 8.0 8.5 9.0 9.5 10.0 10.5 11.0 11.5 12.0

1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

SICAKLIK Cº

YILLAR

HADİM'DE YILLIK ORTALAMA SICAKLIK DEĞERLERİNİN DÖNEMSEL DEĞİŞİMİ

ŞEKİL 2. HADİM’DE (1500 m) AYLIK VE YILLIK ORTALAMA SICAKLIK DEĞERLERİNİN DÖNEMSEL DEĞİŞİMİ

-4.0-3.0 -2.0-1.00.01.02.03.04.05.06.07.08.09.0 10.011.0 12.013.0 14.015.0 16.017.0 18.019.0 20.021.0 22.023.0 24.0

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

SICAKLIK Cº

AYLAR

HADİM'DE AYLIK ORTALAMA SICAKLIK DEĞERLERİNİN DÖNEMSEL DEĞİŞİMİ 1939-1970 1979-1981 1982-1993 1994-2008 YILLIK

YILLAR ORT.

1970 10,2 1971 9,7 1972 9,1 1973 9,6 1974 9,6 1975 9,1 1976 9,0 1977 9,6 1978 10,1 1979 10,5 1980 9,7 1981 10,0 1982 8,6 1983 8,8 1984 9,5 1985 9,9 1986 10,2 1987 9,2 1988 9,2 1989 9,5 1990 9,3 1991 9,5 1992 7,4 1993 9,0 1994 10,9 1995 9,9 1996 10,2 1997 9,1 1998 10,8 1999 11,1 2000 9,3 2001 11,3 2002 10,3 2003 10,1 2004 10,2 2005 10,1 2006 10,2 2007 10,6 2008 10,8

HADİM'DE AYLIK ORTALAMA SICAKLIK DEĞERLERİNİN DÖNEMSEL DEĞİŞİMİ YILLIK DÖNEMLER I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII ORT.

1939-1970 -1,2 0,2 3,6 8,4 12,9 17,5 20,7 20,5 16,1 10,4 6,3 1,8 9,8 1979-1981 -1,1 0,1 3,8 8,4 13,2 17,4 21,0 20,0 16,6 11,4 5,2 0,3 9,7 1982-1993 -1,7 -1,9 2,4 8,8 12,7 17,2 20,0 20,2 16,8 10,7 4,5 0,4 9,2 1994-2008 -0,3 -0,1 3,6 8,4 14,1 18,3 21,9 21,8 17,3 11,6 5,8 1,4 10,3

M. DOĞAN KANTARCI 1939-1970

ORT. 9,8 Cº

1970-1981 ORT. 9,7 Cº

1982-1993 ORTR.9,2 Cº

1994-2008 ORT.10,3 Cº

1982 EL CHĠCON YANARDAĞI (MEKSĠKA) 1982 NEVADO DELRUĠZ YANARDAĞI (KOLOMBĠYA)

1991 UNZEN YANARDAĞ (GÜNEY JAPONYA) 1991 PĠNATUBO YANARDAĞI (FĠLĠPĠNLER) OCAK-ġUBAT 1991 I. KÖRFEZ SAVAġI KUVEYT PETROL KUYULARI YANGINIINDAN ÇIKAN GAZ BULUTLARININ RÜZGÂRLA TÜRKĠYE ÜZERĠNE TAġINMASI.

y = 0.0006x²- 2.2909x + 2269.8 R² = 0.0969

8.0 8.5 9.0 9.5 10.0 10.5 11.0 11.5 12.0 12.5 13.0 13.5 14.0

1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

SICAKLIK Cº

YILLAR

KARAMAN'DA YILLIK ORTALAMA SICAKLIK DEĞERLERİNİN DÖNEMSEL DEĞİŞİMİ ŞEKİL 4. KARAMAN’DA (1025 m) AYLIK VE YILLIK ORTALAMA SICAKLIK DEĞERLERİNİN DÖNEMSEL DEĞİŞİMİ

-2.0 -1.00.01.02.03.04.05.06.07.08.09.0 10.011.0 12.0 13.0 14.0 15.0 16.0 17.018.0 19.0 20.0 21.0 22.0 23.0 24.025.0 26.0

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

SICAKLIK Cº

AYLAR

KARAMAN'DA AYLIK ORTALAMA SICAKLIK DEĞERLERİNİN DÖNEMSEL DEĞİŞİMİ 1929-1970 1970-1981 1982-1993 1994-2008 YILLAR YILLIK

ORT.

1970 12,3 1971 11,7 1972 10,5 1973 11,4 1974 11,6 1975 10,9 1976 10,8 1977 11,4 1978 12,4 1979 12,7 1980 11,7 1981 12,5 1982 11,0 1983 11,0 1984 11,7 1985 11,9 1986 12,4 1987 11,7 1988 11,8 1989 11,7 1990 11,2 1991 11,5 1992 9,4 1993 10,9 1994 12,8 1995 11,9 1996 12,7 1997 11,4 1998 13,1 1999 12,9 2000 11,2 2001 13,3 2002 11,4 2003 12,0 2004 12,1 2005 12,0 2006 12,2 2007 12,3 2008 12,1

KARAMAN'DA AYLIK ORTALAMA SICAKLIK DEĞERLERĠNĠN DÖNEMSEL DEĞĠġĠMĠ

DÖNEMLER I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII YILLIK

ORT.

1929-1970 1,3 2,4 6,1 11,0 14,8 19,8 22,8 22,3 17,3 12,1 7,84,2 11,8 1970-1981 0,1 2,6 6,7 11,1 15,6 19,8 23,3 21,9 18,2 12,7 6,51,6 11,7 1982-1993 -0,7-0,1 5,0 11,9 15,7 20,2 23,0 22,7 18,5 12,3 6,21,6 11,4 1994-2008 0,6 1,6 6,2 11,3 16,9 21,0 24,3 23,9 19,1 13,1 6,52,2 12,2

1982 EL CHĠCON YANARDAĞI (MEKSĠKA) 1982 NEVADO DELRUĠZ YANARDAĞI

(KOLOMBĠYA) 1991 UNZEN YANARDAĞI

(GÜNEY JAPONYA) 1991 PĠNATUBO YANARDAĞI

(FĠLĠPĠNLER) OCAK-ġUBAT 1991 I. KÖRFEZ SAVAġI KUVEYT PETROL KUYULARI YANGINIINDAN ÇIKAN GAZ BULUTLARININ RÜZGÂRLA TÜRKĠYE ÜZERĠNE TAġINMASI.

1929-1970 ORT. 11,8 Cº

1970-1981 ORT. 11,7 Cº

1982-1993 ORT. 11,4 Cº YANARDAĞ VE 1991 KUVEYT PETROL KUYULARI YANGINININ ETKĠSĠ

1994-2008 ORT.12,2 Cº

M. DOĞAN KANTARCI

ŞEKİL 3. ÇUMRA’DA (1013 m) AYLIK VE YILLIK ORTALAMA SICAKLIK DEĞERLERİNİN DÖNEMSEL DEĞİŞİMİ

1982 EL CHĠCON YANARDAĞI (MEKSĠKA) 1982 NEVADO DELRUĠZ YANARDAĞI

(KOLOMBĠYA) 1991 UNZEN YANARDAĞI

(GÜNEY JAPONYA) 1991 PĠNATUBO YANARDAĞI

(FĠLĠPĠNLER) OCAK-ġUBAT 1991 I. KÖRFEZ SAVAġI KUVEYT PETROL KUYULARI YANGINIINDAN ÇIKAN GAZ BULUTLARININ RÜZGÂRLA TÜRKĠYE ÜZERĠNE TAġINMASI

M. DOĞAN KANTARCI YILLAR YILLIK

ORTALAMA

1972 9,7

1973 10,8 1974 10,9 1975 10,6 1976 10,5 1977 11,3 1978 11,7 1979 12,0 1980 11,1 1981 11,7 1982 10,4 1983 10,5 1984 11,0 1985 11,0 1986 12,0 1987 10,7 1988 11,2 1989 10,6 1990 10,6 1991 10,9 1992 9,0 1993 10,4 1994 12,3 1995 11,3 1996 12,0 1997 10,8 1998 12,4 1999 12,7 2000 11,0 2001 13,3 2002 11,1 2003 11,3 2004 11,5 2005 12,0 2006 11,8 2007 11,9 2008 11,8

ÇUMRA'DA AYLIK ORTALAMA SICAKLIK DEĞERLERĠNĠN DÖNEMSEL DEĞĠġĠMĠ

DÖNEMLER AYL AR ^YILLIK

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII ORT. 1957-1970 0,2 0,9 5,3 10,3 15,5 19,2 22,0 21,5 16,4 11,3 6,7 3,7 11,1 1970-1981-0,6 1,7 6,2 10,7 15,3 19,5 22,5 21,4 17,5 12,5 5,6 1,1 11,0 1982-1993-0,9 -0,3 4,7 11,5 15,1 19,4 21,8 21,5 17,4 11,5 5,4 1,1 10,7 1994-2008 0,0 1,6 6,6 11,6 16,7 20,7 23,6 22,7 18,1 11,8 6,1 2,0 11,8

y = 0.0006x²- 2.5502x + 2515 R² = 0.1994

8.0 8.5 9.0 9.5 10.0 10.5 11.0 11.5 12.0 12.5 13.0 13.5 14.0

1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

SICAKLIK Cº

YILLAR

ÇUMRA'DA YILLIK ORTALAMA SICAKLIK DEĞERLERİNİN DÖNEMSEL DEĞİŞİMİ

1957-1970 ORT. 11,1 Cº

1970-1981

ORT. 11,0 Cº 1982-1993 ORT. 10,7 Cº

1994-2008 ORT.11,8 Cº

-3.0-2.0 -1.00.01.02.03.04.05.06.07.08.09.0 10.011.0 12.013.0 14.015.0 16.017.0 18.019.0 20.021.0 22.023.0 24.025.0

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

SICAKLIK Cº

AYLAR

ÇUMRA'DA AYLIK ORTALAMA SICAKLIK DEĞERLERİNİN DÖNEMSEL DEĞİŞİMİ

1957-1970 1970-1981 1982-1993 1994-2008

ŞEKİL 5. KARAPINAR’DA (1004 m) AYLIK VE YILLIK ORTALAMA SICAKLIK DEĞERLERİNİN DÖNEMSEL DEĞİŞİMİ

1982 EL CHĠCON YANARDAĞI (MEKSĠKA) 1982 NEVADO DELRUĠZ YANARDAĞI

(KOLOMBĠYA) 1991 UNZEN YANARDAĞI

(GÜNEY JAPONYA) 1991 PĠNATUBO YANARDAĞI

(FĠLĠPĠNLER) OCAK-ġUBAT 1991 I. KÖRFEZ SAVAġI KUVEYT PETROL KUYULARI YANGINIINDAN ÇIKAN GAZ BULUTLARININ RÜZGÂRLA TÜRKĠYE ÜZERĠNE TAġINMASI

M. DOĞAN KANTARCI YILLAR YILLIK

ORTALAMA 1970 11,7 1971 10,8 1972 9,6 1973 10,4 1974 10,9 1975 10,3 1976 10,4 1977 11,1 1978 11,5 1979 12,0 1980 10,9 1981 11,6 1982 9,9 1983 10,3 1984 10,6 1985 10,9 1986 11,4 1987 10,7 1988 10,9 1989 10,6 1990 10,5 1991 10,7 1992 8,6 1993 10,1 1994 12,0 1995 11,0 1996 11,8 1997 10,5 1998 12,1 1999 12,2 2000 10,7 2001 12,9 2002 10,8 2003 11,5 2004 11,4 2005 11,4 2006 11,5 2007 11,4 2008 11,2

KARAPINAR'DA AYLIK ORTALAMA SICAKLIK DEĞERLERĠNĠN DÖNEMSEL DEĞĠġĠMĠ

DÖNEMLER YILLIK

I II III IV V VI VII VIII IX X XIXII ORT.

1953-1970 -0,4 1,6 5,8 10,4 15,2 19,7 22,7 21,9 17,0 11,1 6,3 3,0 11,2 1970-1981 -0,8 1,7 5,9 10,5 15,1 19,5 22,9 21,5 17,3 11,6 5,4 0,7 10,9 1982-1993 -1,5 -1,0 4,1 11,1 14,9 19,4 22,3 21,9 17,3 11,1 5,0 0,7 10,4 1994-2008 -0,2 0,9 5,6 10,6 16,3 20,5 23,7 23,1 18,0 11,9 5,7 1,5 11,5

y = 0.0011x²- 4.46x + 4424.3 R² = 0.1277

8.0 8.5 9.0 9.5 10.0 10.5 11.0 11.5 12.0 12.5 13.0 13.5

1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

SICAKLIK Cº

YILLAR

KARAPINAR'DA YILLIK ORTALAMA SICAKLIK DEĞERLERİNİN DÖNEMSEL DEĞİŞİMİ

1953-1970 ORT. 11,2 Cº

1994-2008 ORT. 11,5 Cº

1970-1981 ORT. 10,9 Cº

1982-1993 ORT. 10,4 Cº YANARDAĞ PATLAMALARI VE KUVEYT PETROL KUYULARI YANGINININ ETKĠSĠ

-3.0 -2.0-1.00.01.02.03.04.05.06.07.08.09.0 10.0 11.012.0 13.014.0 15.016.0 17.0 18.019.0 20.021.0 22.023.0 24.025.0 26.0

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

SICAKLIK Cº

AYLAR

KARAPINAR'DA AYLIK ORTALAMA SICAKLIK DEĞERLERİNİN DÖNEMSEL DEĞİŞİMİ 1953-1970 1970-1981 1982-1993 1994-2008

y = 0.0006x²- 2.4285x + 2375 R² = 0.3311

8.0 8.5 9.0 9.5 10.0 10.5 11.0 11.5 12.0 12.5 13.0 13.5 14.0

1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

SICAKLIK Cº

YILLAR

EREĞLİ'DE (KONYA) YILLIK ORTALAMA SICAKLIKLARIN DÖNEMSEL DEĞİŞİMİ ŞEKİL 6. KONYA EREĞLİ’SİNDE (1044 m) AYLIK VE YILLIK ORTALAMA SICAKLIK DEĞERLERİNİN DÖNEMSEL DEĞİŞİMİ

-3.0 -2.0-1.00.01.02.03.04.05.06.07.08.09.0 10.011.0 12.0 13.014.0 15.0 16.017.0 18.019.0 20.0 21.022.0 23.024.0 25.0 26.0

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

SICAKLIK Cº

AYLAR

EREĞLİ'DE (KONYA) AYLIK SICAKLIKLARIN DÖNEMSEL DEĞİŞİMİ 1944/50- 1970 1970-81

1982-93

1994-2006 YILLAR YILLIK

ORT.

1970 11,5

1971 10,9

1972 9,6

1973 10,8

1974 10,8

1975 10,2

1976 10,1

1977 10,9

1978 11,7

1979 12,2

1980 11,6

1981 12,0

1982 10,7

1983 10,8

1984 11,3

1985 11,4

1986 11,8

1987 11,3

1988 11,2

1989 11,5

1990 11,2

1991 11,3

1992 9,1

1993 10,8

1994 12,7

1995 11,9

1996 12,8

1997 11,3

1998 12,8

1999 13,1

2000 11,5

2001 13,7

2002 11,8

2003 12,3

2004 12,5

2005 12,7

2006 11,5

EREĞLĠ'DE AYLIK ORTALAMA SICAKLIK DEĞERLERĠNĠN DÖNEMSEL DEĞĠġĠMĠ

AYLAR YILLIK

DÖNEMLER I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII ORT.

1944/50-1970 1,1 2,1 6,4 11,5 15,3 19,0 21,2 20,4 15,7 10,2 6,6 3,3 11,1 1970-81 -0,6 2,0 6,5 11,1 15,2 19,2 22,5 21,0 17,0 11,7 5,7 1,0 11,0 1982-93 -1,1 -0,2 4,9 12,0 15,5 19,9 22,8 22,2 17,9 11,9 5,7 0,9 11,0 1994-2006 1,0 2,4 6,5 11,8 17,0 21,1 24,5 23,6 19,0 13,1 6,8 2,3 12,4

1982 EL CHĠCON YANARDAĞI (MEKSĠKA)

1982 NEVADO DELRUĠZ YANARDAĞI (KOLOMBĠYA) 1991 UNZEN YANARDAĞI

(GÜNEY JAPONYA) 1991 PĠNATUBO YANARDAĞI

(FĠLĠPĠNLER)

OCAK-ġUBAT 1991 I. KÖRFEZ SAVAġI KUVEYT PETROL KUYULARI YANGINIINDAN ÇIKAN GAZ BULUTLARININ RÜZGÂRLA TÜRKĠYE ÜZERĠNE TAġINMASI.

1944-1970 ORT. 11,1 Cº

1970-1981

ORT. 11,0 Cº 1982-1993 ORT. 11,0 Cº

1994-2006 ORT. 12,4 Cº

M. DOĞAN KANTARCI

y = 0.0008x²- 3.2381x + 3192.1 R² = 0.3022 8.0

8.5 9.0 9.5 10.0 10.5 11.0 11.5 12.0 12.5 13.0 13.5 14.0 14.5

1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

SICAKLIK Cº

YILLAR

AKSARAY'DA YILLIK ORTALAMA SICAKLIK DEĞERLERİNİN DÖNEMSEL DEĞİŞİMİ

-4.0 -3.0 -2.0 -1.00.01.02.03.04.05.06.07.08.09.0 10.0 11.0 12.0 13.0 14.0 15.0 16.0 17.0 18.0 19.0 20.0 21.0 22.0 23.0 24.0 25.0 26.0

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

SICAKLIK Cº

AYLAR

AKSARAY'DA AYLIK ORTALAMA SICAKLIK DEĞERLERİNİN DÖNEMSEL DEĞİŞİMİ

1929-1970 1970-1981 1982-1993 1994-2008 YILLARYILLIK

ORT.

1970 12,3 1971 11,6 1972 10,4 1973 11,1 1974 11,3 1975 11,0 1976 10,6 1977 11,7 1978 12,1 1979 12,7 1980 11,5 1981 12,4 1982 11,1 1983 10,9 1984 11,6 1985 11,5 1986 12,3 1987 11,5 1988 11,6 1989 11,7 1990 11,6 1991 11,9 1992 10,1 1993 11,3 1994 13,2 1995 12,3 1996 13,2 1997 11,6 1998 13,2 1999 13,3 2000 11,6 2001 13,9 2002 11,6 2003 12,5 2004 12,2 2005 12,6 2006 12,4 2007 12,8 2008 12,9

AKSARAY'DA AYLIK ORTALAMA SICAKLIK DEĞERLERĠNĠN DÖNEMSEL DEĞĠġĠMĠ

DÖNEMLER AYLAR YILLIK

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII ORT.

1929-1970 0,8 2,4 6,8 11,1 15,6 19,4 22,7 21,9 17,5 12,2 7,7 4,0 11,8 1970-1981-0,2 2,5 6,8 11,1 15,5 19,7 23,1 21,8 17,7 12,5 6,5 1,6 11,6 1982-1993-0,5 1,4 5,4 11,9 15,7 19,9 23,0 22,8 18,3 12,4 6,2 1,6 11,4 1994-2008-2,3 2,1 6,7 11,6 17,1 21,2 24,6 24,3 19,1 13,6 7,3 2,6 12,6

ġEKĠL 7 AKSARAY’DA (980 m) AYLIK VE YILLIK SICAKLIK DEĞERLERĠNĠN DÖNEMSEL DEĞĠġĠMĠ

M. DOĞAN KANTARCI 1929-1970

ORT. 11,8 Cº

1970-1981 ORT. 11,6 Cº

1982-1993 ORT. 11,4 Cº

1994-2006 ORT. 12,6 Cº

1982 EL CHĠCON YANARDAĞI (MEKSĠKA) 1982 NEVADO DELRUĠZ YANARDAĞI

(KOLOMBĠYA) 1991 UNZEN YANARDAĞI

(GÜNEY JAPONYA) 1991 PĠNATUBO YANARDAĞI

(FĠLĠPĠNLER) OCAK-ġUBAT 1991 I. KÖRFEZ SAVAġI KUVEYT PETROL KUYULARI YANGINIINDAN ÇIKAN GAZ BULUTLARININ RÜZGÂRLA TÜRKĠYE ÜZERĠNE TAġINMASI.

y = -0.0002x²+ 0.6148x - 578.57 R² = 0.0372

8.0 8.5 9.0 9.5 10.0 10.5 11.0 11.5 12.0 12.5 13.0 13.5 14.0 14.5 15.0 15.5 16.0

1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000

SICAKLIK Cº

YILLAR

ŞEREFLİKOÇHİSAR'DA YILLIK ORTALAMA SICAKLIK DEĞERLERİNİN DÖNEMSEL DEĞİŞİMİ

ŞEKİL 8. ŞEREFLİKOÇHİSAR’DA AYLIK VE YILLIK ORTALAMA SICAKLIK DEĞERLERİNİNİ DÖNEMSEL DEĞİŞİMİ

-2.0 -1.0 0.0 1.0 2.0 3.0 4.0 5.0 6.0 7.0 8.0 9.0 10.0 11.0 12.0 13.0 14.0 15.0 16.0 17.0 18.0 19.0 20.0 21.0 22.0 23.0 24.0 25.0 26.0 27.0

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

SICAKLIK Cº

AYLAR

ŞEREFLİKOÇHİSAR'DA AYLIK ORTALAMA SICAKLIK DEĞERLERİNİN DÖNEMSEL DEĞİŞİMİ 1929-70 1970-81 1982-93 1994 ġEREFLĠ

KOÇHĠSAR YILLIK

YILLAR ORT.

1970 13,3

1971 12,8

1972 11,8

1973 12,0

1974 12,2

1975 11,5

1976 11,2

1977 12,4

1978 12,9

1979 13,5

1980 12,3

1981 13,1

1982 11,9

1983 11,8

1984 12,6

1985 12,6

1986 13,0

1987 11,7

1988 12,2

1989 11,6

1990 11,6

1991 11,9

1992 10,9

1993 11,7

1994 13,5

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2005 2006

ġEREFLĠKOÇHĠSAR'DA AYLIK ORTALAMA SICAKLIKLARIN DÖNEMSEL DEĞĠġĠMĠ

YILLAR AYLAR YILLIK

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII ORT.

1929-70 2,0 2,7 6,9 12,1 16,8 20,9 23,9 23,9 19,5 13,1 8,6 4,2 12,9 1970-81 0,0 2,6 7,0 11,6 16,5 21,0 24,4 23,2 19,6 13,9 7,2 2,0 12,4 1982-93 -0,3 0,7 5,9 12,1 15,9 20,4 23,5 23,6 19,6 13,4 6,7 1,9 12,0 1994 4,1 2,7 6,7 14,8 17,6 20,9 24,8 24,1 23,2 16,6 5,9 0,9 13,5

ĠSTASYON KAPATILMIġ

M. DOĞAN KANTARCI 1929-70 YILLIK ORT.

SICAKLIK 12.9 Cº

ĠSTASYON KAPATILMIġ

y = 0.0022x²- 8.5698x + 8486.2 R² = 0.4091

8.0 8.5 9.0 9.5 10.0 10.5 11.0 11.5 12.0 12.5 13.0 13.5

1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

SICAKLIK Cº

YILLAR

CİHANBEYLİ'DE YILLIK ORTALAMA SICAKLIK DEĞERLERİNİN DÖNEMSEL DEĞİŞİMİ ŞEKİL 9. CİHANBEYLİ’DE (969 m) AYLIK VE YILLIK ORTALAMA SICAKLIK DEĞERLERİNİN DÖNEMSEL DEĞİŞİMİ

-3.0-2.0 -1.00.01.02.03.04.05.06.07.08.09.0 10.0 11.0 12.013.0 14.0 15.016.0 17.018.0 19.0 20.021.0 22.0 23.024.0 25.0 26.0

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

SICAKLIK Cº

AYLAR

CİHANBEYLİ'DE AYLIK ORTALAMA SICAKLIK DEĞERLERİNİN DÖNEMSEL DEĞİŞİMİ 1929-70 1970-1981 1982-1993 1994-2006 YILLAR YILLIK

ORT.

1970 11,6

1971 10,8

1972 10,0

1973 10,5

1974 10,4

1975 10,4

1976 9,9

1977 10,7

1978 11,2

1979 11,8

1980 10,8

1981 11,5

1982 10,1

1983 10,0

1984 10,6

1985 10,8

1986 11,4

1987 10,7

1988 10,8

1989 10,9

1990 10,8

1991 10,8

1992 9,8

1993 10,5

1994 12,2

1995 11,1

1996 12,0

1997 10,7

1998 12,3

1999 12,3

2000 10,8

2001 13,2

2002 11,4

2003 12,2

2004 11,9

2005 12,2

2006 11,9

CĠHANBEYLĠ'DE AYLIK ORTALAMA SICAKLIK DEĞERLERĠNĠN DÖNEMSEL DEĞĠġĠMĠ

YILLAR AYLAR YILLIK

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII ORT.

1929-70 0,4 1,2 2,3 10,2 15,0 19,3 22,4 22,0 17,4 11,0 6,3 2,7 11,1 1970-1981 -1,2 1,3 5,6 10,1 14,7 19,4 23,0 21,6 17,4 11,8 5,5 0,7 10,8 1982-1993 -1,5 -0,7 4,4 10,7 14,8 19,5 22,5 22,4 18,0 11,6 4,9 0,6 10,6 1994-2006 0,3 1,5 5,4 10,8 16,4 20,7 24,4 23,5 18,7 12,7 6,0 1,5 11,9

1982 EL CHĠCON YANARDAĞI (MEKSĠKA) 1982 NEVADO DELRUĠZ YANARDAĞI

(KOLOMBĠYA) 1991 UNZEN YANARDAĞI

(GÜNEY JAPONYA) 1991 PĠNATUBO YANARDAĞI

(FĠLĠPĠNLER) OCAK-ġUBAT 1991 I. KÖRFEZ SAVAġI KUVEYT PETROL KUYULARI YANGINIINDAN ÇIKAN GAZ BULUTLARININ RÜZGÂRLA TÜRKĠYE ÜZERĠNE TAġINMASI 1929-1970

ORT. 11,1 Cº

1970-1981

ORT.10,8 Cº 1982-1993 ORT. 10,6 Cº

1994-2006 ORT. 11,9 Cº

M. DOĞAN KANTARCI

y = 0.0016x²- 6.345x + 6289.5 R² = 0.2112 8.0

8.5 9.0 9.5 10.0 10.5 11.0 11.5 12.0 12.5

1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

SICAKLIK Cº

YILLAR

KULU'DA YILLIK ORTALAMA SICAKLIK DEĞERLERİNİN DÖNEMSEL DEĞİŞİMİ

ŞEKİL 10. KULU’DA (1000 m) AYLIK VE YILLIK ORTALAMA SICAKLIK DEĞERLERİNİN DÖNEMSEL DEĞİŞİMİ

-4.0-3.0 -2.0-1.00.01.02.03.04.05.06.07.08.09.0 10.011.0 12.013.0 14.015.0 16.017.0 18.019.0 20.021.0 22.023.0 24.025.0

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

SICAKLIK Cº

AYLAR

KULU'DA AYLIK ORTALAMA SICAKLIK DEĞERLERİNİN DÖNEMSEL DEĞİŞİMİ 1955-1970 1970-1981 1982-1993 1994-2006 YILLIK

YILLAR ORT.

1970 11,0 1971 10,3 1972 9,3 1973 9,6 1974 9,5 1975 9,5 1976 9,1 1977 9,7 1978 10,2 1979 10,8 1980 9,9 1981 10,8 1982 9,2 1983 9,2 1984 9,8 1985 9,8 1986 10,4 1987 9,6 1988 9,9 1989 10,1 1990 9,9 1991 9,9 1992 8,9 1993 9,5 1994 11,5 1995 10,3 1996 10,9 1997 9,6 1998 11,3 1999 11,3 2000 9,8 2001 12,0 2002 9,9 2003 10,7 2004 10,5 2005 10,4 2006 10,9

KULU'DA AYLIK ORTALAMA SICAKLIK DEĞERLERİNİN DÖNEMSEL DEĞİŞİMİ YILLIK

DÖNEMLER I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII ORT.

1955-1970 1,4 2,0 5,8 9,2 14,8 19,3 21,6 21,6 17,0 10,1 5,5 1,8 10,8 1970-1981 -2,3 0,4 4,7 9,2 13,9 18,5 22,2 21,1 16,7 11,0 4,5 -0,2 10,0 1982-1993 -2,6 -1,5 3,4 9,8 13,9 18,4 21,5 21,5 17,1 10,9 4,0 -0,3 9,7 1994-2006 -0,7 0,3 4,2 9,7 15,1 19,3 23,1 22,5 17,5 11,5 5,0 0,8 10,7

1982 EL CHĠCON YANARDAĞI (MEKSĠKA) 1982 NEVADO DELRUĠZ YANARDAĞI

(KOLOMBĠYA)

1991 UNZEN YANARDAĞI (GÜNEY JAPONYA) 1991 PĠNATUBO YANARDAĞI (FĠLĠPĠNLER) OCAK-ġUBAT 1991 I. KÖRFEZ SAVAġI KUVEYT PETROL KUYULARI YANGINIINDAN ÇIKAN GAZ BULUTLARININ RÜZGÂRLA TÜRKĠYE ÜZERĠNE TAġINMASI.

M. DOĞAN KANTARCI 1955-1970

ORT. 10,8 Cº 1970-1981 ORT. 10,0 Cº

1982-1993 ORT. 9,7 Cº

1994-2006 ORT. 10,7 Cº

y = 0.0009x²- 3.7422x + 3709.7 R² = 0.1468

8.0 8.5 9.0 9.5 10.0 10.5 11.0 11.5 12.0 12.5 13.0

1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

SICAKLIK Cº

YILLAR

YUNAK'TA YILLIK ORTALAMA SICAKLIK DEĞERLERİNİN DÖNEMSEL DEĞİŞİMİ

ŞEKİL 11. YUNAK’TA (1000 m) AYLIK VE YILLIK ORTALAMA SICAKLIK DEĞERLERİNİN DÖNEMSEL DEĞİŞİMİ

-3.0-2.0 -1.00.01.02.03.04.05.06.07.08.09.0 10.011.0 12.013.0 14.015.0 16.017.0 18.019.0 20.021.0 22.023.0 24.025.0

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

SICAKLIK Cº

AYLAR

YUNAK'TA AYLIK ORTALAMA SICAKLIK DEĞERLERİNİN DÖNEMSEL DEĞİŞİMİ 1955-1970 1970-1981 1982-1993 1994-2006 YILLIK

YILLAR ORT.

1971 11,0 1972 10,2 1973 10,7 1974 10,6 1975 10,4 1976 9,9 1977 11,1 1978 11,1 1979 11,8 1980 10,8 1981 11,5 1982 10,4 1983 10,1 1984 10,7 1985 10,4 1986 11,3 1987 10,5 1988 10,8 1989 11,0 1990 10,8 1991 10,4 1992 9,3 1993 10,5 1994 11,9 1995 10,8 1996 11,1 1997 10,1 1998 11,9 1999 12,0 2000 10,7 2001 12,5 2002 11,2 2003 11,1 2004 11,3 2005 11,2 2006 11,1

YILLIK YILLAR I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII ORT.

1955-1970 2,0 2,8 5,2 8,8 13,7 18,2 20,3 21,3 16,8 10,4 6,8 2,4 10,7 1970-1981-1,0 1,3 5,5 9,6 14,4 18,8 21,9 21,0 17,6 13,0 6,5 1,2 10,8 1982-1993-0,7 -0,3 4,4 10,2 14,1 18,3 21,2 21,6 18,2 12,3 5,9 1,2 10,5 1994-2006 0,6 1,3 4,7 10,0 15,5 19,3 22,8 22,1 18,1 12,6 6,7 2,0 11,3

YUNAK’TA AYLIK ORTALAMA SICAKLIK DEĞERLERĠNĠN DÖNEMSEL DEĞĠġĠMĠ 1982 EL CHĠCON YANARDAĞI (MEKSĠKA) 1982 NEVADO DELRUĠZ YANARDAĞI

(KOLOMBĠYA)

1991 UNZEN YANARDAĞI (GÜNEY JAPONYA) 1991 PĠNATUBO YANARDAĞI (FĠLĠPĠNLER) OCAK-ġUBAT 1991 I. KÖRFEZ SAVAġI KUVEYT PETROL KUYULARI YANGINIINDAN ÇIKAN GAZ BULUTLARININ RÜZGÂRLA TÜRKĠYE ÜZERĠNE TAġINMASI.

M. DOĞAN KANTARCI 1955-1970

ORT. 10,7 Cº 1970-1981 ORT. 10,8 Cº

1982-1993 ORT. 10,5 Cº

1994-2006 ORT. 11,3 Cº

y = 0.001x²- 3.8764x + 3852.3 R² = 0.0485 8.0

8.5 9.0 9.5 10.0 10.5 11.0 11.5 12.0 12.5 13.0

1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

SICAKLIK Cº

YILLAR

ILGIN'DA YILLIK ORTALAMA SICAKLIK DEĞERLERİNİN DÖNEMSEL DEĞİŞİMİ

ŞEKİL 12. ILGIN’DA (1030 m) AYLIK VE YILLIK ORTALAMA SICAKLIK DEĞERLERİNİN DÖNEMSEL DEĞİŞİMİ

-3.0-2.0 -1.00.01.02.03.04.05.06.07.08.09.0 10.011.0 12.013.0 14.015.0 16.017.0 18.019.0 20.021.0 22.023.0 24.025.0

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

SICAKLIK Cº

AYLAR

ILGIN'DA AYLIK SICAKLIK DEĞERLERİNİN DÖNEMSEL DEĞİŞİMİ

1929-1970 1970-1981 1982-1993 1994-2006 YILLIK

YILLAR ORT.

1970 11,6 1971 11,0 1972 9,5 1973 10,6 1974 10,7 1975 10,3 1976 10,1 1977 11,1 1978 11,2 1979 11,7 1980 11,0 1981 11,6 1982 10,3 1983 10,1 1984 10,6 1985 10,8 1986 11,4 1987 10,5 1988 10,9 1989 10,6 1990 10,7 1991 10,7 1992 9,0 1993 10,1 1994 11,8 1995 10,0 1996 11,0 1997 10,1 1998 12,1 1999 12,2 2000 10,5 2001 12,7 2002 10,5 2003 10,8 2004 11,0 2005 11,2 2006 11,1

ILGIN'DA AYLIK ORTALAMA SICAKLIK DEĞERLERİNİN DÖNEMSEL DEĞİŞİMİ YILLIK

DÖNEMLER I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII ^ORT.

1929-1970 1,6 4,0 6,7 10,2 15,0 19,4 21,2 21,4 16,9 10,8 6,7 3,0 11,4 1970-1981 -0,2 2,2 6,0 10,4 14,5 18,7 22,0 20,8 16,8 11,8 6,3 1,3 10,9 1982-1993 -0,9 -0,1 4,6 10,8 14,4 18,7 21,6 21,3 17,1 11,3 5,6 1,2 10,5 1994-2006 0,3 1,4 5,0 10,3 15,5 19,5 22,9 22,0 17,3 11,6 5,8 2,1 11,1

1982 EL CHĠCON YANARDAĞI (MEKSĠKA) 1982 NEVADO DELRUĠZ YANARDAĞI

(KOLOMBĠYA)

1991 UNZEN YANARDAĞI (GÜNEY JAPONYA) 1991 PĠNATUBO YANARDAĞI (FĠLĠPĠNLER) OCAK-ġUBAT 1991 I. KÖRFEZ SAVAġI KUVEYT PETROL KUYULARI YANGINIINDAN ÇIKAN GAZ BULUTLARININ RÜZGÂRLA TÜRKĠYE ÜZERĠNE TAġINMASI.

M. DOĞAN KANTARCI 1929-1970

ORT. 11,4 Cº

1970-1981 ORT. 10,9 Cº

1982-1993 ORT. 10,5 Cº

1994-2006 ORT. 11,1 Cº

y = 0.0015x²- 6.0845x + 6042.3 R² = 0.1265

8.0 8.5 9.0 9.5 10.0 10.5 11.0 11.5 12.0 12.5 13.0 13.5 14.0 14.5

1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

SICAKLIK Cº

YILLAR

AKŞEHİR'DE YILLIK ORTALAMA SICAKLIK DEĞERLERİNİN DÖNEMSEL DEĞİŞİMİ

ŞEKİL 13. AKŞEHİR’DE (1070 m) AYLIKVE YILLIK ORTALAMA SICAKLIK DEĞERLERİNİN DÖNEMSEL DEĞİŞİMİ

0.01.0 2.03.0 4.05.0 6.07.0 8.09.0 10.011.0 12.013.0 14.015.0 16.017.0 18.019.0 20.021.0 22.023.0 24.025.0

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

SICAKLIK Cº

AYLAR

AKŞEHİR'DE AYLIK ORTALAMA SICAKLIK DEĞERLERİNİN DÖNEMSEL DEĞİŞİMİ 1933-1970 1970-1981 1982-1993 1994-2006

1982 EL CHĠCON YANARDAĞI (MEKSĠKA) 1982 NEVADO DELRUĠZ YANARDAĞI

(KOLOMBĠYA)

1991 UNZEN YANARDAĞI (GÜNEY JAPONYA) 1991 PĠNATUBO YANARDAĞI (FĠLĠPĠNLER) OCAK-ġUBAT 1991 I. KÖRFEZ SAVAġI KUVEYT PETROL KUYULARI YANGINIINDAN ÇIKAN GAZ BULUTLARININ RÜZGÂRLA TÜRKĠYE ÜZERĠNE TAġINMASI.

AKŞEHİR'DE AYLIK ORTALAMA SICAKLIK DEĞERLERİNİN DÖNEMSEL DEĞİŞİMİ ^YILLIK YILLAR I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII ORT.

1933-1970 1,2 2,3 5,6 11,2 16,0 19,7 22,4 22,7 18,4 12,8 8,7 3,8 12,0 1970-1981 0,8 3,1 7,0 11,2 15,4 19,7 22,9 21,7 18,1 13,3 6,8 2,5 11,9 1982-1993 0,1 1,0 5,7 11,6 15,3 19,5 22,2 22,4 18,6 12,5 6,5 2,1 11,4 1994-2006 1,6 2,8 6,2 11,2 16,5 20,2 23,7 23,1 18,9 13,3 7,2 3,2 12,3

M. DOĞAN KANTARCI 1933-1970

ORT. 12,0 Cº

1970-1981 ORT. 11,9 Cº

1982-1993 ORT. 11,4 Cº

1994-2006 ORT. 12,3 Cº 1970 12,6

1971 11,7 1972 10,8 1973 11,8 1974 11,6 1975 11,5 1978 12,2 1979 12,6 1980 11,8 1981 12,3 1982 11,1 1983 11,2 1984 11,6 1985 11,8 1986 12,4 1987 11,5 1988 11,8 1989 11,7 1990 11,6 1991 11,4 1992 10,0 1993 11,3 1994 13,0 1995 11,8 1996 12,1 1997 11,2 1998 12,9 1999 13,1 2000 11,7 2001 13,7 2002 11,7 2003 11,9 2004 12,4 2005 12,5 2006 12,1

y = 0.0015x2- 5.8344x + 5784.6 R² = 0.2057

8.0 8.5 9.0 9.5 10.0 10.5 11.0 11.5 12.0 12.5 13.0 13.5 14.0

1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

SICAKLIK Cº

YILLAR

POLATLI'DA YILLIK ORTALAMA SICAKLIK DEĞERLERİNİN DÖNEMSEL DEĞİŞİMİ ŞEKİL 14. POLATLI’DA (875 m) AYLIK VE YILLIK ORTALAMA SICAKLIK DEĞERLERİNİN DÖNEMSEL DEĞİŞİMİ

-3.0-2.0 -1.00.01.02.03.04.05.06.07.08.09.0 10.011.0 12.013.0 14.015.0 16.017.0 18.019.0 20.021.0 22.023.0 24.025.0 26.0

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

SICAKLIK Cº

AYLAR

POLATLI'DA AYLIK ORTALAMA SICAKLIK DEĞERLERİNİN DÖNEMSEL DEĞİŞİMİ 1930-1970 1970-1981 1982-1993 1994-2006 POLATLIYILLIK

YILLAR ORT.

1970 11,9 1971 11,5 1972 10,5 1973 10,9 1974 10,9 1975 11,0 1976 10,3 1977 11,5 1978 11,5 1979 12,2 1980 11,1 1981 12,0 1982 10,6 1983 10,5 1984 11,0 1985 10,9 1986 12,0 1987 11,3 1988 11,3 1989 11,6 1990 11,0 1991 10,8 1992 10,0 1993 10,8 1994 12,5 1995 11,6 1996 12,0 1997 10,6 1998 12,4 1999 12,3 2000 11,3 2001 13,3 2002 11,5 2003 12,2 2004 12,0 2005 11,9 2006 11,7

POLATLI'DA AYLIK ORTALAMA SICAKLIK DEĞERLERİNİN DÖNEMSEL DEĞİŞİMİ ^YILLIK YILLAR I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII ORT.

1930-1970 0,9 1,7 5,9 10,8 15,5 19,6 22,5 22,8 18,5 12,6 8,1 3,5 11,9 1970-1981 -0,9 1,9 6,0 10,5 15,0 19,6 23,1 22,0 17,8 12,7 6,4 1,3 11,3 1982-1993 -1,1 0,1 4,8 10,8 14,9 19,3 22,6 22,6 18,5 12,3 5,8 1,2 11,0 1994-2006 0,8 1,6 5,4 10,8 16,2 20,4 24,2 23,4 18,8 12,9 6,6 2,3 11,9

1982 EL CHĠCON YANARDAĞI (MEKSĠKA) 1982 NEVADO DELRUĠZ YANARDAĞI

(KOLOMBĠYA)

1991 UNZEN YANARDAĞI (GÜNEY JAPONYA) 1991 PĠNATUBO YANARDAĞI (FĠLĠPĠNLER) OCAK-ġUBAT 1991 I. KÖRFEZ SAVAġI KUVEYT PETROL KUYULARI YANGINIINDAN

ÇIKAN GAZ BULUTLARININ RÜZGÂRLA TÜRKĠYE ÜZERĠNE TAġINMASI.

M. DOĞAN KANTARCI 1930-1970

ORT. 11,9 Cº

1970-1981 ORT. 11,3 Cº

1982-1993 ORT. 11,0 Cº

1994-2006 ORT.11,9 Cº

y = 0.0011x²- 4.4634x + 4413.6 R² = 0.2686

8.0 8.5 9.0 9.5 10.0 10.5 11.0 11.5 12.0 12.5 13.0 13.5

1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

SICAKLIK Cº

YILLAR

NİĞDE'DE AYLIK VE YILLIK ORTALAMA SICAKLIK DEĞERLERİNİN DÖNEMSEL DEĞİŞİMİ

ŞEKİL 15. NİĞDE’DE (1208 m) AYLIK VE YILLIK SICAKLIK DEĞERLERİNİN DÖNEMSEL DEĞİŞİMİ

-3.0-2.0 -1.00.01.02.03.04.05.06.07.08.09.0 10.011.0 12.013.0 14.015.0 16.017.0 18.019.0 20.021.0 22.023.0 24.025.0

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

SICAKLIK Cº

AYLAR

NİĞDE'DE AYLIK ORTALAMA SICAKLIK DEĞERLERİNİN DÖNEMSEL DEĞİŞİMİ

1935-1970 1970-1981 1982-1993 1993-2008 YILLIK

YILLAR ORT.

1970 11,3 1971 10,5 1972 9,8 1973 10,4 1974 10,6 1975 10,1 1976 9,9 1977 10,7 1978 11,3 1979 11,9 1980 11,0 1981 11,5 1982 10,0 1983 10,1 1984 10,8 1985 10,9 1986 11,2 1987 10,5 1988 10,4 1989 11,1 1990 10,5 1991 10,8 1992 8,6 1993 10,4 1994 12,1 1995 11,2 1996 12,1 1997 10,6 1998 12,1 1999 12,4 2000 10,7 2001 12,9 2002 11,0 2003 11,5 2004 11,7 2005 11,8 2006 11,8 2007 11,9 2008 11,5

NİĞDE'DE AYLIK ORTALAMA SICAKLIK DEĞERLERİNİN DÖNEMSEL DEĞİŞİMİ YILLIK

DÖNEMLER I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII^ORT.

1935-1970-0,8 0,7 4,2 9,8 14,2 18,1 21,7 21,5 16,8 11,2 5,8 1,4 10,4 1970-1981-0,9 1,4 5,5 10,1 14,5 18,7 22,3 21,4 17,4 11,9 5,7 0,8 10,7 1982-1993-1,5 -0,7 4,1 11,0 14,6 18,9 22,0 21,9 17,7 11,5 5,4 0,7 10,5 1993-2008 0,0 1,1 5,8 10,8 16,0 20,2 23,6 23,3 18,4 12,7 6,4 1,6 11,7

1982 EL CHĠCON YANARDAĞI (MEKSĠKA) 1982 NEVADO DELRUĠZ YANARDAĞI

(KOLOMBĠYA)

1991 UNZEN YANARDAĞI (GÜNEY JAPONYA) 1991 PĠNATUBO YANARDAĞI (FĠLĠPĠNLER) OCAK-ġUBAT 1991 I. KÖRFEZ SAVAġI KUVEYT PETROL KUYULARI YANGINIINDAN

ÇIKAN GAZ BULUTLARININ RÜZGÂRLA TÜRKĠYE ÜZERĠNE TAġINMASI.

M. DOĞAN KANTARCI 1939-1970

ORT. 10,4 Cº 1970-1981

ORT. 10,7 Cº 1982-1993

ORT. 10,5 Cº 1994-2008 ORT. 11,7 Cº

y = 0.6835x²- 2721.3x + 3E+06 R² = 0.5135 0

50 100 150200 250 300 350 400 450 500 550 600 650 700 750800 850 900 950 1000 1050 1100 1150 12001250 1300

1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

BUHARLAŞMA mm/m²

YILLAR

NİĞDE'DE 5 YAZ AYINDA ORTALAMA BUHARLAŞMANIN DÖNEMSEL DEĞİŞİMİ

ġEKĠL 16. NĠĞDE’DE AÇIK SU YÜZEYĠNDEN AYLIK, 5 YAZ AYI VE YILLIK

ORTALAMA BUHARLAġMA MĠKTARLARININ DÖNEMSEL DEĞĠġĠMĠ

YILLAR TOPLAMI 1975 1976 1977 1978 1147,8 1979 1059,3 1980 1079,9 1981 1014,8 1982 984,9 1983 967,8 1984 1038,2 1985 985,0 1986 947,0 1987 1016,9 1988 953,5 1989 1038,2 1990 1013,1 1991 995,4 1992 906,8 1993 969,6 1994 1066,4 1995 936,9 1996 1102,9 1997 936,2 1998 1034,0 1999 988,1 2000 1055,9 2001 1132,6 2002 969,8 2003 1126,2 2004 1072,3 2005 1088,1 2006 1129,7 2007 1191,1

NİĞDE'DE AYLIK, 5 YAZ AYI VE YILLIK ORTALAMA BUHARLAŞMA (mm/m²) 5 YAZ YILLIK

DÖNEMLER I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII AYI

TOPL.

TOPL.

mm 1935-1970 32,8 42,3 78,0 123,7 154,4 187,1 258,3 256,6 185,4 119,9 66,6 42,5 1041,8 1547,6 1978-1981 79,2 166,1 210,0 269,8 253,4 176,2 109,4 32,6 1075,5 1982-1993 53,9 148,0 185,8 241,1 230,4 179,5 101,9 24,9 984,7 1994-2007 54,2 164,9 211,0 262,7 247,0 173,7 101,7 22,5 1059,3

M. DOĞAN KANTARCI 10.00.0

20.030.0 40.050.0 60.070.0 80.090.0 100.0 110.0 120.0 130.0 140.0 150.0 160.0 170.0 180.0 190.0 200.0 210.0 220.0 230.0 240.0 250.0 260.0 270.0 280.0 290.0

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

BUHARLAŞMA mm/m²

AYLAR

NİĞDE'DE AYLIK ORTALAMA BUHARLAŞMA MİKTARLARININ DÖNEMSEL DEĞİŞİMİ

1935-1970 1978-1981 1982-1993 1994-2007 1978-1981

5 YAZ AYI ORT. 1075,5 mm

1982-1993 5 YAZ AYI ORT. 984,7 mm

1935-1970 5 YAZAYI ORT. 1041,8 mm

1994-2007 5 YAZ AYI ORT. 11059,3 mm

y = -1,425x²+ 5693,x - 6E+06 R² = 0,635

500 100150 200250 300350 400450 500550 600650 700750 800850 900950 10001050 11001150 12001250 13001350 14001450 15001550 16001650 1700

1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

BUHARLAŞMA mm/m²

YILLAR

KONYA'DA 5 YAZ AYINDA AÇIK SU YÜZEYİNDEN ORTALAMA BUHARLAŞMA (mm/m²)

ŞEKİL 17. KONYA’DA AÇIK SU YÜZEYİNDEN AYLIK, 5 YAZ AYINDA VE YILLIK ORTALAMA BUHARLAŞMA (mm/m²)

KONYA 5 YAZ AYI YILLAR TOPLAMI

1975 744,3 1976 683,3 1977 817,7 1978 855,6 1979 794,9 1980 873,6 1981 821,6 1982 911,6 1983 878,2 1984 974,3 1985 1078,8 1986 975,4 1987 1013,8 1988 1509,0 1989 1587,8 1990 1365,7 1991 1446,7 1992 1185,9 1993 1356,2 1994 1476,8 1995 1183,3 1996 1238,9 1997 1003,8 1998 1125,4 1999 1205,2 2000 1342,1 2001 1469,5 2002 1107,3 2003 1253,5 2004 1160,7 2005 1226,6 2006 1270,2

KONYA'DA AYLIK 5 YAZ AYI VE YILLIK ORTALAMA BUHARLAŞMALARIN (mm/m²) DÖNEMSEL DEĞİŞİMİ 5 YAZ YILLIK

DÖNEMLER I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII AYI TOPL. TOPL. mm

1929-1970 21,4 32,0 66,1 103,2 117,5 146,3 201,8 202,5 138,0 81,9 39,5 22,9 806,1 1186,7 1975-1981 91,4 121,0 169,6 203,7 186,0 118,3 70,6 21,8 798,7 1982-1993 113,0 172,8 232,8 293,4 285,1 206,1 117,9 12,9 1190,3 1994-2006 84,7 173,4 234,0 299,9 266,0 187,3 112,0 13,9 1160,5 M. DOĞAN KANTARCI 1929-1970

5 YAZ AYI TOPL. 806,1 mm

1975-1981 5 YAZ AYI TOPL. 798,7 mm

1982-1993 5 YAZ AYI TOPL. 1190,3 mm

1994-2006 5 YAZ AYI TOPL. 1160,5 mm

10.00.0 20.030.0 40.0 50.060.0 70.080.0 100.090.0 110.0 120.0 130.0 140.0 150.0 160.0 170.0 180.0 190.0 200.0 210.0 220.0 230.0 240.0 250.0 260.0 270.0 280.0 290.0 300.0 310.0 320.0

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

BUHARLAŞMA mm/m²

AYLAR

KONYA'DA AYLIK ORTALAMA BUHARLAŞMA MİKTARLARI (mm/m²) 1929-1970 1975-1981 1982-1993 1994-2006

ŞEKİL 18. KARAMAN’DA AÇIK SU YÜZEYİNDEN AYLIK, 5 YAZ AYI VE YILLIK ORTALAMA BUHARLAŞMA MİKTARLARININ (mm/m²) DÖNEMSEL DEĞİŞİMĠ

y = 0.2512x²- 989.34x + 975085 R² = 0.6376 500

100150 200250 300350 400 450500 550600 650700 750 800850 900950 10001050 1100 11501200 12501300 13501400

1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

BUHARLAŞMA (mm/m²)

YILLAR

KARAMAN'DA 5 YAZ AYINDA AÇIK SU YÜZEYİNDEN ORTALAMA BUHARLAŞMA

100 2030 4050 6070 8090 100110 120130 140150 160170 180190 200210 220230 240250 260270 280290 300310

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

BUHARLAŞMA mm/m²

AYLAR

KARAMAN'DA AYLIK ORTALAMA BUHARLAŞMALARIN DÖNEMSEL DEĞİŞİMİ

1970-1981 1982-1993 1993-2008 KARAMAN5 YAZ AYI

YILLAR TOPLAMI 1975 781,4 1976 799,9 1977 826,5 1978 936,2 1979 851,4 1980 882,8 1981 857,3 1982 824,6 1983 944,4 1984 1060,4 1985 966,0 1986 994,4 1987 1051,3 1988 937,9 1989 1090,2 1990 978,7 1991 1022,4 1992 776,6 1993 901,8 1994 929,8 1995 889,2 1996 988,3 1997 867,8 1998 956,7 1999 1111,9 2000 1184,1 2001 1194,0 2002 1146,5 2003 1153,0 2004 1152,5 2005 1126,1 2006 1190,0 2007 1175,6 2008 1300,5

KARAMAN'DA AYLIK VE 5 YAZ AYI ORTALAMA BUHARLAŞMA MİKTARLARI (mm/m²) 5 YAZ YILLIK

DÖNEMLER I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII AYI TOPL. TOPL. mm

1975-1981 64,2 125,8 150,5 196,3 214,1 175,5 111,6 63,1 29,6 847,9

1982-1993 104,4 146,8 193,7 243,1 215,7 163,2 90,4 21,5 962,4

1993-2008 113,5 173,1 216,1 290,7 244,6 181,3 110,4 1105,8

M. DOĞAN KANTARCI 1975-1981

5 YAZ AYI ORT. 847,9 mm

1982-1993 5 YAZ AYI ORT. 962,4 mm

1994-2008 5 YAZ AYI ORT. 1105,8mm

y = 0.1029x²- 404.96x + 399639 R² = 0.1535 0.0

50.0 100.0 150.0 200.0 250.0 300.0 350.0 400.0 450.0 500.0 550.0 600.0 650.0 700.0 750.0 800.0 850.0 900.0 950.0 1000.0 1050.0 1100.0 1150.0 1200.0 1250.0 1300.0 1350.0 1400.0 1450.0 1500.0 1550.0

1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

BUHARLAŞMA (mm/m²)

YILLAR

AKSARAY'DA 5 YAZ AYINDA AÇIK SU YÜZEYİNDEN ORTALAMA BUHARLAŞMA

ŞEKİL 19. AKSARAY’DA AÇIK SU YÜZEYİNDEN AYLIK, 5 YAZ AYI VE YILLIK ORTALAMA BUHARLAŞMA

100 2030 4050 6070 8090 100110 120130 140150 160170 180190 200210 220230 240250 260270 280290 300310

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

BUHARLAŞMA mm/m²

AYLAR

AKSARAY'DA AYLIK ORTALAMA BUHARLAŞMALARIN DÖNEMSEL DEĞİŞİMİ 1975-1981 1982-1993 1994-2008 AKSARAY 5 YAZ AYI

YILLAR TOPLAMI 1975 1113,1 1976 1029,8 1977 1120,8 1978 1137,0 1979 1105,3 1980 1127,3 1981 1088,2 1982 1019,4 1983 1039,5 1984 1157,2 1985 1086,4 1986 1104,0 1987 1196,6 1988 1071,6 1989 1210,8 1990 1077,5 1991 1125,2 1992 1000,1 1993 825,9 1994 947,9 1995 1102,6 1996 1218,9 1997 1443,2 1998 1305,9 1999 1291,1 2000 1333,6 2001 1346,7 2002 1082,8 2003 1308,9 2004 1060,5 2005 1118,0 2006 1208,5 2007 1192,3 2008 1206,1

AYLIK VE 5 YAZ AYINDAKİ ORTALAMA BUHARLAŞMA (mm/m²) 5 YAZ

AYLAR I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII AYI TOPL.

1975-1981 101,2 161,9 220,5 282,2 259,8 178,6 98,3 31,9 1103,1

1982-1993 112,4 159,2 212,4 272,4 254,2 178,0 83,5 18,1 1076,2

1994-2008 97,3 178,9 237,7 294,8 293,2 206,5 125,5 52,7 1211,1

M. DOĞAN KANTARCI 1975-1981

5 YAZ AYI ORT.

1103,1 mm 1982-1993 5 YAZ AYI ORT.

1076,2 mm

1994-2008 5 YAZ AYI ORT.

1211,1 mm

ŞEKİL 20. KONYA, KARAMAN, AKSARAY VE NİĞDE’DE AYLIK ORTALAMA BUHARLAŞMA MİKTARLARI mm/m²

AYLIK ORTALAMA BUHARLAŞMA (mm/m²) 5 YAZ YILLIK

İSTASYON DÖNEMLER I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII AYI

TOPL.

TOPL.

mm KONYA 1929-1970 21,4 32,0 66,1 103,2 117,5 146,3 201,8 202,5 138,0 81,9 39,5 22,9 806,1 1186,7 KONYA 1994-2006 84,7 173,4 234,0 299,9 266,0 187,3 112,0 13,9 1160,5 KARAMAN 1994-2008 113,5 173,1 216,1 290,7 248,7 184,1 119,4 1112,7 AKSARAY 1994-2008 97,3 178,9 237,7 294,8 293,2 206,5 125,5 52,7 1211,1

NİĞDE 1935-1970 32,8 42,3 78,0 123,7 154,4 187,1 258,3 256,6 185,4 119,9 66,6 42,5 1041,8 1547,6 NİĞDE 1994-2007 54,2 164,9 211,0 262,7 247,0 173,7 101,7 22,5 1059,3

0.0 10.0 20.0 30.0 40.0 50.0 60.0 70.0 80.0 90.0 100.0 110.0 120.0 130.0 140.0 150.0 160.0 170.0 180.0 190.0 200.0 210.0 220.0 230.0 240.0 250.0 260.0 270.0 280.0 290.0 300.0 310.0 320.0

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

BUHARLAŞMA mm/m²

AYLAR

KONYA, KARAMAN, AKSARAYVE NİĞDE'DE AYLIK ORTALAMA

BUHARLAŞMA MİKTARLARININ KARŞILAŞTIRILMASI KONYA 1929-1970 KONYA 1994-2006 KARAMAN 1994-2008 AKSARAY 1994-2008 NİĞDE 1935-1970 NİĞDE 1994-2007

M. DOĞAN KANTARCI Meteorloji Gnl.Md’lüğü ölçmelerinden derlenip, değerlendirilmiĢtitr.

KONYA İst.Nu.: 17 244 YÜKSELTİ: 1028 m YILLIK

YILLAR I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII TOPL. mm

1929-1970 39.8 33.2 30.5 27.2 44.4 25.2 6.3 3.6 13.2 26.7 30.8 42.9 323.9 1970-1981 44.9 28.5 25.3 39.4 45.5 29.1 8.6 6.0 8.0 40.6 21.5 37.6 335.0 1982-1993 28.3 24.6 27.6 37.1 47.5 18.8 8.9 4.5 6.0 24.4 44.2 34.2 306.0 1994-2006 24.9 19.5 24.9 37.6 33.2 23.0 7.1 8.1 14.5 34.9 39.2 44.7 311.7

HADİM İst nu : 17 928 YÜKSELTİ 1500 m YILLIK

1939-1970 126.9 81.9 74.9 43.6 53.2 19.5 4.5 1.9 10.0 43.2 57.0 136.9 653.5 1970-1981 133.5 89.3 72.2 56.3 40.3 35.5 8.3 9.4 5.3 60.4 58.5 139.1 708.1 1982-1993 85.8 74.2 69.0 48.3 45.1 20.7 9.4 5.5 5.0 50.1 92.4 106.7 611.9 1994-2008 87.4 71.5 69.0 53.1 32.0 19.0 11.4 4.6 13.6 43.0 82.0 104.4 590.9 ÇUMRA İst.Nu.: 17 900 YÜKSELTİ: 1013 m YILLIK 1957-1970 37.0 28.3 31.2 20.3 36.5 19.4 1.1 1.0 10.1 20.9 26.9 47.1 280.1 1970-1981 42.7 37.7 33.6 51.9 43.1 22.7 5.3 3.6 5.3 34.6 22.3 45.6 345.8 1982-1993 30.8 26.3 30.0 33.2 40.1 17.2 4.1 2.2 4.5 30.0 41.5 37.2 312.1 1994-2008 31.9 26.2 32.9 38.4 32.0 19.0 6.2 5.5 14.1 26.9 37.0 44.2 314.4

KARAMAN İst. Nu.: 17246 Yükselti : 1025 m YILLIK

1929-1970 45.8 39.3 38.7 35.7 38.1 23.7 3.4 2.5 11.8 23.6 35.0 45.0 342.9 1970-1981 52.0 39.8 34.6 56.2 36.9 22.9 6.2 2.1 5.2 35.2 28.4 43.2 362.6 1982-1993 27.4 28.6 40.0 33.4 40.1 19.0 4.6 6.1 3.4 25.6 38.7 44.9 311.8 1994-2008 39.4 33.7 29.3 32.1 32.4 23.2 5.7 6.6 8.0 25.1 31.5 39.7 306.6 KARAPINAR İst.Nu.: 17 902 YÜKSELTİ: 1004 m YILLIK 1953-1970 36.1 32.2 30.2 22.2 42.2 17.7 2.2 0.8 7.7 14.4 25.8 46.3 278.0 1970-1981 33.5 32.4 27.0 46.2 36.8 29.4 2.5 1.2 6.6 30.4 17.1 33.0 296.1 1982-1993 25.4 20.3 25.2 38.9 45.1 20.2 2.6 1.3 4.6 22.4 34.8 34.9 275.7 1994-2008 26.8 23.9 25.5 32.8 24.6 28.1 7.4 4.5 12.7 20.9 27.6 36.7 271.5 EREĞLİ (KONYA) İst.Nu.: 17 248 YÜKSELTİ: 1044 m AYLAR YILLIK 1944-1970 29.4 35.1 36.4 33.0 35.8 23.2 4.6 4.3 7.0 18.3 27.5 44.2 298.6 1970-1981 33.0 29.2 31.1 60.4 42.7 31.2 6.2 2.5 6.0 24.9 18.4 34.1 319.7 1982-1993 26.3 21.7 27.6 35.0 37.2 20.7 4.7 2.0 3.7 21.4 36.6 35.7 272.4 1994-2006 28.5 25.8 30.1 37.5 30.8 13.8 8.8 7.2 10.1 23.4 24.6 34.6 283.7

AKSARAY İst. Nu.:17 192 YÜKSELTİ: 980 m YILLIK

1930-1970 42.2 38.7 42.0 41.2 43.9 30.8 2.8 4.2 11.0 22.1 31.0 46.7 356.7 1970-1981 40.3 32.5 41.1 52.4 40.7 28.8 3.4 3.3 9.0 25.9 20.9 43.5 341.9 1982-1993 31.5 29.6 29.5 50.2 49.1 27.9 6.8 2.1 3.7 24.1 45.6 43.3 340.7 1994-2008 32.0 29.4 34.6 50.3 37.3 15.3 7.5 6.1 12.2 26.6 29.9 39.9 321.1

ŞEREFLİ KOÇHİSAR (975 m) YILLIK

1929-1970 49.9 40.4 39.1 33.8 35.4 19.4 5.1 2.7 16.0 19.4 31.7 55.8 348.9

CİHANBEYLİ İst. Nu.:17 191 YÜKSELTİ: 969 m YILLIK

1929-1970 32.3 30.3 29.3 29.2 41.2 26.0 3.0 3.9 11.7 14.4 32.5 39.1 293.1 1970-1981 43.4 26.8 27.8 39.2 51.7 22.8 5.6 4.3 12.0 29.9 19.1 35.4 317.9 1982-1993 27.4 28.0 27.3 43.7 39.1 23.7 7.3 4.2 5.2 22.3 41.8 37.6 307.6 1994-2006 31.7 32.0 38.9 44.9 27.0 25.7 8.8 6.3 14.9 31.0 32.8 36.5 330.5

TABLO 1. ĠÇ ANADOLU’DA AYLIK VE YILLIK YAĞIġLARIN DÖNEMSEL DEĞĠġĠMĠ

M. DOĞAN KANTARCI

KULU İst. Nu.: 17 754 YÜKSELTİ 1000 m YILLIK

YILLAR I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII YAĞIŞ

1955-1970 50.1 42.8 40.7 29.6 46.6 31.2 6.2 6.0 13.8 14.0 28.8 51.3 360.9 1970-1981 59.1 37.1 36.1 42.8 60.8 26.9 12.0 4.3 10.8 30.2 23.9 45.4 389.4 1982-1993 30.4 31.5 30.3 50.4 45.5 31.7 13.0 6.2 6.4 26.6 48.6 55.0 375.5 1994-2006 36.0 30.5 38.8 49.7 41.8 29.9 11.4 9.9 22.1 28.1 39.3 46.2 383.7

YUNAK İst. Nu. 17 798 YÜKELTİ 1000 m YILLIK

1955-1970 53.4 55.1 52.2 46.6 60.6 37.1 10.1 6.0 15.4 26.2 30.7 58.4 451.8 1970-1981 46.3 36.8 47.7 56.9 63.9 37.6 10.4 10.1 14.0 45.2 27.4 50.8 447.2 1982-1993 33.3 35.2 30.8 59.4 47.1 39.9 16.9 12.5 7.1 41.7 50.9 48.7 423.5 1994-2006 37.3 42.6 58.5 65.8 49.1 37.3 18.5 15.4 21.2 40.8 42.2 56.7 485.3

ILGIN İst.nu. 17 832 YÜKSELTİ 1030 m YILLIK

1929-1970 47.1 45.7 47.9 50.0 60.1 40.3 10.5 8.2 28.5 31.2 38.8 42.9 451.4 1970-1981 41.6 27.7 32.6 47.4 52.1 40.1 5.9 9.5 14.7 41.7 26.9 39.2 379.4 1982-1993 30.3 34.6 35.2 51.4 56.5 29.6 17.7 10.0 11.8 39.3 49.7 49.5 415.5 1994-2006 38.5 46.0 58.7 62.1 43.7 33.5 17.2 13.9 18.0 44.2 42.7 56.5 475.0

AKŞEHİR İst.nu. 17 830 YÜKSELTİ 1070 m YILLIK

1933-1970 93.5 79.5 83.9 67.1 70.9 49.7 15.9 9.4 27.6 44.3 55.8 82.1 679.7 1970-1981 71.4 61.1 63.2 61.9 49.4 50.2 14.7 17.3 14.6 47.2 42.9 69.7 563.6 1982-1993 51.1 51.2 41.0 60.5 54.3 38.9 21.3 13.9 8.6 46.9 72.9 64.0 524.4 1994-2006 48.0 57.7 76.5 63.7 44.7 34.5 20.3 11.1 24.1 44.9 54.7 77.9 558.1

POLATLI İst: nu. 17 728 YÜKSELTİ 875 m YILLIK

1956-1970 38.6 37.5 41.0 35.5 40.4 29.1 10.9 3.8 14.3 19.8 31.8 44.0 346.6 1970-1981 44.6 23.2 28.9 40.1 55.5 40.5 11.5 11.8 10.5 31.6 26.2 36.2 360.6 1982-1993 28.9 20.9 23.3 48.4 39.1 30.7 18.3 8.5 7.5 27.5 36.1 36.3 325.4 1994-2006 31.1 35.0 38.6 48.7 45.2 30.6 12.5 14.4 20.0 26.6 31.4 40.6 374.7

NİĞDE İst. Nu. 17 250 YÜKSELTİ 1208 m YILLIK

1953-1970 40.0 37.1 36.7 37.9 53.3 27.5 4.0 6.1 10.7 23.8 29.2 42.5 348.8 1970-1981 27.4 27.4 30.2 54.7 43.6 27.0 3.9 2.0 7.1 23.7 21.2 32.4 300.6 1982-1993 26.1 29.8 27.3 38.3 51.2 24.6 4.8 2.7 4.1 26.8 44.1 42.4 322.2 1994-2008 30.0 28.0 35.7 45.7 37.7 22.6 6.1 7.2 10.0 30.4 32.5 35.6 321.4

ULUKIŞLA İst. Nu. 17 906 YÜKSELTİ 1451 m YILLIK

1929-1970 39.7 39.5 40.2 47.1 51.9 25.1 4.6 6.4 9.9 21.2 32.9 43.2 361.7 1970-1981 23.0 17.2 31.8 63.3 53.1 34.8 5.5 5.0 7.4 25.0 18.7 25.4 310.2 1982-1993 18.8 23.8 32.1 41.1 53.6 25.6 6.5 2.0 5.2 28.1 34.7 31.3 302.9 1994-2008 26.4 21.3 35.2 45.4 46.7 27.5 7.6 7.7 10.3 29.3 30.0 36.3 323.8 ALTINOVA TARIM İŞLETMELERİ MÜDÜRLÜĞÜ (DEVLET ÜRETME ÇİFTLİĞİ)

1999-2008 24.9 23.4 33.5 46.4 31.5 22.2 8.1 14.1 17.1 21.8 32.5 30.7 306.2 TABLO 1’ĠN DEVAMI ĠÇ ANADOLU’DA AYLIK VE YILLIK YAĞIġLARIN DÖNEMSEL DEĞĠġĠMĠ

M. DOĞAN KANTARCI

KAYNAKLAR

Devlet Meteoroloji İşleri Gnl.Md’lüğü 1974, Ortalama ve ekstrem kıymetler meteoroloji bülteni T.B.nu.448 BaĢbakanlık Basımevi – Ankara

Devlet Meteoroloji İşleri Gnl.Md’lüğü 2006, Ortalama ve ekstrem kıymetler meteoroloji verileri (CD)

Kantarcı, M.D. 2005/1, Türkiye’nin yetişme ortamı bölgesel sınıflandırması ve bu birimlerdeki orman varlığı ile devamlılığının önemi. Ġst.Üni. yay.nu.4558, Orman Fakültesi yay.nu.484,ISBN nu. 975-404-752-9(XXXII+321) Ġstanbul Üniversitesi Basım ve Yayınevi Müdürlüğü-Ġstanbul

Kantarcı,M.D. 2005/2, Orman Ekosistemleri Bilgisi

Ġst.Üni.yay.nu.4594, Orman Fakültesi yay.nu. 488,ISBN nu. 975-404-756-1 (XXXVI+379),Ġstanbul Üniversitesi Basım ve Yayınevi Md.’lüğü-Ġstanbul

Kantarcı,M.D.2006, Effects of Climate Change and Aridity on Ergene River Basin Water Productivity Internationale Conference on Climate Change and the Middle East,Present and Future 20-23.11.2006 Ġstanbul Technical University Department of Meteorological Engineering – Turkey

Edit.: Y.Ünal, C.Kâhya, D. Demirhan Barı PROCEEDINGS (246-258)

Kantarcı,M.D.2007, İklim değişikliği sürecinde Çatalca ve Kocaeli yarımadalarındaki sıcaklık artışının İzmit İşletmesi ormanlarında çam kese böceği zararları ile ilişkisi üzerine araştırmalar

(Researches on the relation of the Harms of the Thaumotopea pityocampa in the Forests of İzmit enterprise

and the Increase of the Temperature in Çatalca and Kocaeli Peninsula in the Climate Change Process)

Türkiye Ġklim DeğiĢikliği Kongresi-TĠKDEK-2007, 11-13.4.2007 ĠTÜ Maslak-Ġst. (CD olarak yayınlanmıĢtır.)