• Sonuç bulunamadı

ANATOMİ I FİZYOTERAPİ VE REHABİLİTASYON ERGOTERAPİ ORTEZ PROTEZ

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "ANATOMİ I FİZYOTERAPİ VE REHABİLİTASYON ERGOTERAPİ ORTEZ PROTEZ"

Copied!
93
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)
(2)

• FİZYOTERAPİ VE REHABİLİTASYON

• ERGOTERAPİ

• ORTEZ PROTEZ

ANATOMİ I

Dersin Haftası: 13. Hafta

Dersin Öğr. Üyesinin Adı: Prof. Dr. Rıfat MUTUŞ E-Posta: rmutus@gelisim.edu.tr

Bölüm Adı

DersinAdı

g e l i s i m e d u i g u g e l i s i m

(3)

Prof.Dr. Rıfat MUTUŞ

(4)

OTONOM SİNİR SİSTEMİ

Otonom sinir sistemi iç organları ve bunların örtülerini innerve eden bir sistem olup, somatik sinir sistemi gibi afferent ve efferent

komponentleri

ile merkezi kontrol üniteleri vardır.

Etki alanı iç organlar olduğu için visseral sistem, isteğimiz dışında, bağımsız çalıştığı için de otonom sistem denir.

Visseral sistem sayesinde beslenme, solunum,boşaltım,kan dolaşımı, üreme ve adaptasyonel işlevler değişen çevre koşullarına rağmen

düzenli bir şekilde gerçekleşirken, vücut iç ortamının belli sınırlardaki sabitliği (homeostasis) de korunur. Bu işler, iç organların ortak yapı planında yer alan, düz kaslar,kalp kası ve bezler üzerindeki zıt etkileri ile gerçeklşir.

(5)

İç organlardaki etkileri nedeniyle, visseral efferent sistem ön plandadır.

Visceral motor sistem = otonom sistem

Visseral efferent bölümü, genel visseral efferent (GVE) özellikte olup,

düz kaslar, kalp kası, dış salgılı bezler bezler ve m. arrector pili’yi innerve eder.

Birçok iç organ, otonom sistemin iki alt sistemi (pars sympatica, pars

parasympatica) tarafından innerve edilir.

(6)
(7)
(8)

PARASEMPATİK SİSTEMİN YÖNETTİĞİ BAZI OLAYLAR

. Sakin, sessiz ortamda kalp atışları yavaşlar. (n. vagus) . Karanlık bir ortamda, oda ışığı yakıldığında pupillalar

daralır.(n.ocu.mo)

. Yemekten sonra gastrik-intestinal salgılar ve peristaltizm artar.(n.vag)

. Miksiyon yolu ile mesanenin boşaltılması (nn.splanchnicipelvici)

(9)

Uyarıldığında

Kalp aktivitesi azalır Solunum sayısı azalır Vasodilatasyon

Bronkokonstrüksiyon Pupilla daralır

Peristaltizm artar Tükürük salgısı artar

Parasempatik sinir sisteminin özellikleri

(10)

SEMPATİK SİSTEMİN YÖNETTİĞİ BAZI OLAYLAR

. Soğuk havada yanakların soluklaşması. Vazokonstriksiyon

. Trafikte, gecikme durumunda avuç içlerini terlemesi. Ter bezleri . Koşma sırasında kalp atışları artar.

. Tüylerin diken diken olması, m. arrector pili

(11)

Uyarıldığında

Kalp aktivitesi artar Solunum sayısı artar Vasokonstrüksiyon Bronkodilatasyon Pupilla genişler

M. errector pili kasılır Tez salgısı artar

Glukoz mobilizasyonu

İskelet kası damarları genişler Akciğerdeki damarlar daralır

Sempatik sistem

(12)

SOMATİK MOTOR SİSTEM İLE VİSSERAL MOTOR SİSTEM

(GENERAL VİSSERAL EFFERENT-GVE SİSTEM) ARASINDAKİ ANATOMİK FARKLAR.

.

GSE lifler merkezi sinir sistemindeki alt motor nöronların aksonlarıdır. İskelet kaslarına doğrudan ulaşırlar.

GVE ait emirler iki nöronlu bir zincirle hedef organlara (kalp kası, düz kas, bezler) ulaşırlar. Bu nöronlardan ilki - preganglioner

nöron

(I. otonom nöron) somatik motor nöron gibi MSS’de yer aldığı

halde, ikincisi-postganglioner nöron (II. otonom nöron) periferdeki otonom ganglionlarda yer alır.

Otonom emirler, preganglioner – postganglioner nöron

sinapsından sonra postganglioner liflerle düz kaslar, kalp kası veya bezlere gider.

(13)

. Genel somatik motor sistemde (GSE) motor emirler kaslara synapsis neuromuscularis vesicularis (kimyasal sinaps)…. motor son plak yolu

ile ulaşır.

Genel visseral motor sistemde (GVE) synapsis nonvesicularis – electricalis

ve synapsis neuroglandularis ile ulaşır. Terminalde genişlemeler olur ve

parasempatik genişlemelerden asetilkolin (ACh), sempatik olanlardan norepinefrin (NE) salgılanır.

. GSE’de sinirler MSS’den segmental, GVE’de sinirler MSS’deki bazı fokuslardan çıkarlar. Mezensefalik, bulber, torakolumbel, sakral

fokuslar…

. GVE sistemin periferik bölümü pars sympathica, pars parasympathica ve

pars intramuralis olmak üzere üç alt parçaya ayrılır.

. Limbik ve endokrin sistemler ile sıkı ilişkide olan GVE (otonom) psişik dünyadan etkilenir. GSE etkilenmez.

(14)

MSS’DE BULUNAN OTONOMİK FOKUSLAR VE KONTROL MERKEZLERİ

MSS’deki bazı otonom merkezler, I. otonom nöronların yerleştiği yerler

olup bunlar otonomik fokuslar olarak adlandırılır.

Mesencephalon, pons, medulla oblongata ile medulla spinalis’in

torakolumbal ve sakral bölümlerinde otonomik fokuslar vardır.

(15)
(16)

- Mesencephalon’da bulunan fokus:

Parasempatik karakterde olup, n. oculomotorius (CN III) ile ilgilidir.

N. oculomotorius accessorius şeklinde organizedir.

Edinger – Westphal çekirdeği.

I. otonom nöron, preganglioner nöron…aksonları… ganglion ciliare’de..

II. Nöronlar ile sinaps yaparlar……postganglioner parasempatik lifler…

m. ciliaris ve m. sphincter pupillae

(17)
(18)

- Pons’ta bulunan fokuslar: Parasempatik karakterli, n. facialis (CNVII) ile ilgili iki fokus bulunur.

. nuc. salivatorius superior . nuc. lacrimalis

. Nucleus salivatorius superior. Preganglioner parasempatik lifler…..

n. lingualis … gang. submandibulare … postganglioner lifler … gl. submandibularis, gl. sublingualis ….besin kokusu ve oral uyarı salivasyon yaratır.

. Nucleus lacrimalis. Preganglioner parasempatik lifler .. n.

intermedius,

n. petrosus major .. gang. pterygopalatinum (II. Nöron) ..

postganglioner parasempatik sinirler ..gl. Lacrimalis, gll. nasales

(19)
(20)

- Medulla oblongata’da bulunan fokuslar.

n. glossopharyngeus (CN IX) … nuc. salivatorius inferior n. vagus (CN X) ….. nuc. dorsalis nervi vagi

nuc. Ambiguus

. Nuc. salivatorius inferior .. preganglioner lifler.. n.

glossopharyngeus …

n. tympanicus .. plex. tympanicus .. n. petrosus minor .. Gang.

Oticum ..

(II. Otonom nöron) .. postganglioner lifler .. gl. parotidea.

. Nuc. dorsalis nervi vagi…..plex. pulmonalis, plex. cardiacus, intramural

. Nuc. Ambiguus.

(21)
(22)

- Medulla spinalis’te bulunan torakolumbal fokuslar.

T1-L2 segmentlerin lateralinde columna intermediolateralis, sempatik fokus olarak işlev görür.

Preganglioner lifler ..gang. paravertebrales’e..

- Medulla spinalis’te bulunan sakral fokuslar.

(S2-3-4)’de nuclei parasympathici sacrales… preganglioner lifler … nervi splanchnici pelvici (nervi erigentes)’i oluştururlar.

miksiyon, defekasyon, ereksiyon (penis, clitoris)

(23)

OTONOM SİSTEMİN PERİFERİK BÖLÜMÜ

Otonom ganglionlar, postganglioner lifler, preganglioner lifler, visseral afferent lifler ve otonom pleksuslardan oluşur. Bu yapılar çalışma

düzenleri yönünden pars sympathica, pars parasympathica ve intramural (enterik) sinir sistemine dahildirler.

Otonom ganglionlar: Otonom sinir sisteminin periferik bölümündeki temel

elemanlardır.

a- Ganglia paravertebrales (ganglia trunci sympathici) b- Ganglia prevertebrales

c- Ganglia terminalia

(24)

OTONOM GANGLİONLAR

- Ganglia paravertebrales (ganglia trunci sympathici)

Columna veretebralis’in iki yanında, truncus sympathicus’un oluşumuna

katılan 21-23 çift ganglion bu adla anılır.

Kafa tabanından coccyx’e kadar uzanır.

Servikal bölge 3 çift Torakal bölge 11 çift Lumbal bölge 4 çift

Sakral bölge 4 çift paravertebral – sempatik ganglion vardır.

Paravertebral ganglionlar, multipoler nöronlar (II. otonon nöronlar)’dan oluşur. Sinaps yapmadan paravertebral ganglionlardan geçen

preganglioner lifler(nn. splanchnici) de vardır.

(25)
(26)
(27)
(28)

OTONOM GANGLİONLAR

- Ganglia prevertebrales:

Bazı preganglioner lifler, truncus sympathicus’ta paravertebral ganglionda

sinaps yapmadan, preganglioner özelliklerini koruyarak, columna

vertebralisin önünde, torasik, abdominal, ve pelvik büyük damarların yakınında bulunan prevertebral ganglionlardaki II. otonon nöronlarla sinaps yaparlar. … n. splanchnicus major …..plex. coeliacus….

ganglion coeliacum, ganglion mesentericum superius ve inferius - Organlara çok yakın veya içi boşluklu organların duvarlarında yer

alan

parasempatik sisteme ait küçük ganglionlardır.

ganglion ciliare, ganglion pterygopalatinum, ganglion submandibulare,

ganglion oticum ve ganglia pelvica

(29)

IMPULS İLETİMİ İLE İLGİLİ RESEPTÖRLER VE TRANSMİTTERLER

Otonom sisteme ait tüm preganglioner liflerdeki impulslar,

sinaptik bir transmitter olan asetilkolin (ACh) ile postganglioner nörona aktarılır.

Postganglioner liflerdeki impulsun effektör yapılara geçişi:

- Sempatik sistemde …………. noradrenalin (NA) - Parasempatik sistemde …… asetilkolin (ACh)

(sempatik sistemin innerve ettiği ter bezleri ile iskelet kaslarını besleyen

damarları uyaran postganglioner sempatik lifler impulslarını ACh ile iletir.)

Asetilkolin ve noradrenalinin bir nöronu veya effektör hücreyi uyarabilmesi

için özel reseptörlere bağlanması gerekir.

(30)
(31)
(32)

N ERVİ CRANİALES ( KAFA SİNİRLERİ )

• 12 çift kafa siniri vardır.

• I. ve II. Kafa sinirleri beynin bir uzantısı olarak kabul edilir.

• 11.kafa sinirin spinal parçası medulla spinalis’in üst cervical segmentinden çıkar.

• Diğer kafa sinirleri mesencephalon, pons ve medulla

oblongata’dan kafatasını terkeder veya kafatasına girerler.

• 8.kafa siniri kafatasını terk etmeyen sinirdir.

• Kafa sinirleri 1 den 12 ya kadar romen rakamaları ile gösterilirler.

• 10. kafa siniri haricinde kafa sinirleri baş ve boyunda dağılırlar.

• 10. kafa siniri göğüs ve karın boşluğunda da dağılır.

(33)

K RANIAL S INIRLER

I. N. olfactorius (Nn. olfactorii) (SVA)

Fonksiyon Başlangıç Sonlanma Patoloji

KOKU

Olfaktor mukoza

(burun)

Temporal lop (entorinal korteks,

piriform korteks, amigdaloid cisim,

unkus)

Kafa travması Frontal lop tm., abse Temporal lop epilepsi

(parosmi)

(34)
(35)

K RANIAL S INIRLER

OLFAKTOR SİNİR

(36)

K RANIAL S INIRLER

II. N. opticus (SSA)

Fonksiyon Başlangıç Sonlanma Patoloji GÖRME

IŞIK REF.

(afferent)

Retina ganglion hücreleri

Occipital lop (primer görme

korteksi)

-prekiazmatik (sfenoid kemik

kırıkları, retinal-optik sinir tm., optik nörit) -kiazmatik

(hipofiz tm,

kraniofaringeom) -postkiazmatik (stroke, tm, abse)

(37)
(38)

K RANIAL S INIRLER

OPTİK SİNİR

(39)
(40)

K RANIAL S INIRLER

III. N. Oculomotorius (GSE, GVE)

Fonksiyon Başlangıç Sonlanma Patoloji Göz

hareketleri

(dışa bakış hariç)

Işık ref.

(efferent)

Mezensefalon (sup.coll. düzeyi, medial,posterior)

-Motor lifler

levator palpebrae superior, superior, medial, inferior rectus ve inferior oblique

-Parasempatik

Konstrüktör pupilla ve silier kaslar

Kafa kaide kırıkları, Unkal herniasyon, Kavernoz sinüs kitle ve tm,

DM, Sifiliz, Anevrizma

(41)
(42)

Okulomotor sinir

(43)

K RANIAL S INIRLER

IV. N. Trochlearis (GSE)

Fonksiyon Başlangıç Sonlanma Patoloji Göz

hareketleri

(aşağı dışa)

Mezensefalon (inf.coll. düzeyi, posterior)

-Kontrlateral superior oblik kası

Sfenoid kanat kırıkları

Tm,

Anevrizma

(44)
(45)

K RANIAL S INIRLER

Troklear sinir

(46)

K RANIAL S INIRLER

V. N. trigeminus (GSA, SVE)

Fonksiyon Başlangıç Sonlanma Patoloji -Yüz

duyusu -Çiğneme

(duyusal)

-Frontal bölge -Maksiller bölge -Mandibuler bölge

Pons (motor)

-duyusal

Mezensefalon Pons

Bulbus

Servikal kord

-motor

Çiğneme kasları

Kafa travması Trieminal nevralji Orta kranial fossa tm.

Schwannoma

Kavernöz sinüs lez.

(47)
(48)

K RANIAL S INIRLER

Trigeminal sinir

(49)

K RANIAL S INIRLER

Trigeminal sinir

(50)

K RANIAL S INIRLER

VI. N. abducens (GSE)

Fonksiyon Başlangıç Sonlanma Patoloji -Göz

hareketi

(dışa bakış)

Pons

Lateral rektus kası

Kafa travması Anevrizma Hidrosefali Nasofarinx Ca.

Klivus kordoma

(51)
(52)

K RANIAL S INIRLER

Abdusens siniri

(53)

K RANIAL S INIRLER

VII. N. facialis (GSA, GVA,GVE,SVA,SVE)

Fonksiyon Başlangıç Sonlanma Patoloji

-Mimik kaslar -Tat duyusu -Tükrük bezleri -yüzeyel duyu -kornea ref.

(efferent)

Pons

-motor

-parasempatik (sup.sal.nük.)

Dil 2/3 ön Tragus

Mimik kaslar Lakrimal, sublingual bezler

Pons

(soliter nük.)

-Santral

Stroke, tm.

-Periferik Bell’s felci

Tm. Anevrizma Petroz kırıkları

(54)
(55)

K RANIAL S INIRLER

Fasial sinir

(56)
(57)

K RANIAL S INIRLER

VIII. N. vestibulocochlearis (SSA)

Fonksiyon Başlangıç Sonlanma Patoloji

-Denge -İşitme

İç kulak

-yarım daire kanalları (denge) -Kohlea (işitme)

Bulbus

-vestibuler nük.

-kohlear nük.

petroz kırık

akustik nörinom

(58)
(59)

K RANIAL S INIRLER

Vestibulokohlear

sinir

(60)

K RANIAL S INIRLER

IX. N. glossopharyngeus (GSA,GVA,GVE,SVA,SVE)

Fonksiyon Başlangıç Sonlanma Patoloji

-Yutma -Farinks duyusu

-Tat duyusu

Bulbus

-Motor

(nuc.ambigus) -Parasempatik (inf. Sal.nuc.)

Dil 1/3 arka

Farinks mukoza

Stilofar. Kası Parotis bezi Soliter nuc.

V spinal tract

Tm.

Anevrizma

(61)

K RANIAL S INIRLER

Glossofaringeal sinir

(62)

K RANIAL S INIRLER

X. N. Vagus (GSA,GVA,GVE,SVA,SVE)

Fonksiyon Başlangıç Sonlanma Patoloji

-Yutma -Konuşma -Tat duyusu

-Parasempatik

Bulbus

-Motor

(nuc.ambiguus) -Parasempatik (dorsal vagal nuc.)

Epiglottis (tat) Dış kulak yolu

Farinks kasları Larinks

GİS, kalp, Akc.

Soliter nuc.

V spinal tract

Tm.

Anevrizma

(63)
(64)

K RANIAL S INIRLER

Vagal sinir

(65)

K RANIAL S INIRLER

XI. N. Accessorius (SVE)

Fonksiyon Başlangıç Sonlanma Patoloji

-Başın karşı tarafa çev.

-Omuz kaldırma

Bulbus

Servikal 1-4 ön boynuz

M.Trapezius M.SCM

Tm.

Anevrizma

(66)
(67)

K RANIAL S INIRLER

XII. N. Hypoglossus (GSE)

Fonksiyon Başlangıç Sonlanma Patoloji

-Dil hareketleri Bulbus Dil kasları Tm.

Anevrizma

(68)
(69)

K RANIAL S INIRLER

Hipoglossal sinir

(70)

ÜST

EKSTREMİTENİN SİNİRLERİ

70

(71)

PLEXUS

BRACHIALIS

71

(72)

72

(73)

73

(74)

74

(75)

Ü ST EKSTREMİTENİN DERİ İNNERVASYONU

( ÖNDEN GÖRÜNÜM ) 1. N. SUPRACLAVİCULARİS

2. N. AXİLLARİS

3. N. İNTERCOSTOBRACHİAL VE CUTANEUS

BRACHİ MEDİALİS

4. N. RADİALİS

5. N. CUTANEUS ANTEBRACHİ LATERALİS

(M USCULOCUTANEUS )

6. N. CUTANEUS ANTEBRACHİ MEDİALİS

7. N. ULNARİS

8. N. RADİALS

9. N. MEDİANUS

(76)

Ü

ST EKSTREMİTENİN DERİ İNNERVASYONU

(

ARKADAN GÖRÜNÜM

) 1. N.

SUPRACLAVİCULARİS

2. N.

AXİLLARİS

3.N.

İNTERCOSTOBRACHİALİS VE CUTANEUS BRACHİ MEDİALİS

4. N.

RADİALİS

5. N.

CUTANEUS ANTEBRACHİ LATERALİS

(M

USCULOCUTANEUS

)

6. N.

CUTANEUS ANTEBRACHİ MEDİALİS

7. N.

ULNARİS

8. N.

RADİALİS

9. N.

MEDİANUS

(77)
(78)
(79)
(80)
(81)
(82)
(83)
(84)
(85)
(86)
(87)
(88)
(89)
(90)
(91)
(92)

Başvurulan Kaynaklar

KAYNAKLAR

Agur, A. M. R., Dalley, A. F. (2020): Moore Temel Klinik Anatomisi. Çeviri Editörleri: Gülekon, İ. N., Peker, T. V.: Ankara Nobel Tıp Kitabevleri, Ankara

Arifoğlu, Y. (2019): Her Yönüyle Anatomi. İstanbul Tıp Kitabevi, İstanbul

Kelly, M. H., Ronald, W. D. (2019): Lippincott Resimli Gözden Geçirme Anatomi.

Ceviri Editörleri: Gülekon, İ. N., Peker, T. V.: Ankara Nobel Tıp Kitabevleri, Ankara Mutuş, R., Pehlevan, F. (2019): Sağlık Bilimleri İçin Tıbbi Terminoloji. Ankara Nobel Tıp Kitabevleri, Ankara

Sobotta, J. (2019): İnsan Anatomisi Atlası (22. Baskı). Hacettepe Taş Kitabevi, Ankara

Süzen, B. (2018). İnsan Anatomisi’ne Giriş (2.Baskı). Nobel Tıp Kitabevi, İstanbul Yıldırım, M.(2013) İnsan Anatomisi (7.Baskı). Nobel Tıp Kitabevi, İstanbul

Yıldırım, M. (2015).İnsan Anatomisi Atlası (6.Baskı). Nobel Tıp Kitabevi, İstanbul

gelisimedu igugelisim

(93)

Referanslar

Benzer Belgeler

• Bu dallar sinirden kasa uyarı iletimini sağlayan nörotransmitter madde (asetilkolin)** vezikülleri bulunur. • Bu sinir uçları kas hücre zarında bulunan ve

Pektus carinatum: Göğüs ön duvarının öne doğru aşırı çıkıntılı olması durumu. Pektus ekskavatum: Göğüs kemiğinin içeri doğru

CCO (craniocervical ortez) : Başı ve servikal vertebraları içine alan baş-boyun ortezi.. Chairback breyz : Knight

tesbiti ve iyileşmesi sonucunda bu eklemin daha sonraki dönemde kolayca veya spontan olarak defalarca çıkması Hallux : Ayak başparmağı. Hallux rigidus : Ayak

PTB-SC soket: Patellar tendondan yük taşıyıcı ve kondilleri içine alan (patellar tendon bearing-supra condylar) kovan. 1966‟da Kuhn tarafında geliştirilen bu

Pons Medulla oblongata Cerebellum Spinal cord Child. Embryo at 5 weeks Embryo at

rahatsızlıklarla ilişkilendirilmiştir [48,49]. Bu bakımdan aksiyon potansiyelinin üretiminde iyon konsantrasyonları önemli bir yere sahiptir. IZHI, AEIF ve HR modeli

Bir saniyelik bir kasılma sırasında bir miyozin çapraz köprüsü, aktin filamentinin aktif kısmı ile yüzlerce kez birleşip ayrılabilir.  Bunu yapabilmek için miyozin