TÜRKÇEDil Bilgisi

ATU

TÜRKÇE

Dil Bilgisi

6.

TAM ÖLÇME

İLK DEFA

●ÖĞRETİCİ BOL ETKİNLİK

●KAZANIMLARA TAM UYUMLU

KONU TESTLERİ

●YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI

●YARIYIL VE YIL SONU

DEĞERLENDİRME SINAVLARI

TAM ÖLÇME

TÜRKÇE DİL BİLGİSİ

Dudullu Organize Sanayi Bölgesi 1. Cadde No.: 12 Ümraniye / İstanbul Telefon: 444 73 34 Faks: 0 216 545 94 98 www.bilfenyayincilik.com

SÖZCÜK YAPISI

ETKİNLİK 1

Aşağıdaki tabloda yer alan sözcüklerin köklerini örnekteki gibi gösteriniz.

Sözcükler Kök _{Kökünün Türü}Sözcüğün Sözleştiler Söz İsim Görgüsüzlük Çiçekleniyor Çoğaldı Evlilik Bakınıyor Köreldi ETKİNLİK 2

Aşağıda numaralanmış olarak verilen yapım ve çekim eki alan sözcükleri uygun kutucuklara yerleştiriniz.

1 2 3 çiçekler gördüm dostlarım 4 5 6 tatsızlık ağırlık evlerde 7 8 9 anlaştık soru gerçeklik 10 11 12 ağaçlık bakkalda insanlar

Çekim Eki Alan Sözcükler Yapım Eki Alan Sözcükler

1 – 2 – 3 –6 –11 – 12 4 – 5 – 7 – 8 – 9 – 10 Gör- Fiil Çiçek İsim Çok İsim Ev İsim Bak- Fiil Kör İsim

SÖZCÜK YAPISI

ETKİNLİK 3

Aşağıdaki tabloda verilen sözcüklerin kök ve eklerini örnekteki gibi yazınız.

Sözcük Kök Ek

gençlik genç –lik

acısız çalışkan bilgisizlik tatlı gözcü ETKİNLİK 4

Aşağıdaki sözcüklerin sonuna _{“–cı, –lık, –sız” eklerinden uygun olanları getirerek örnekteki gibi yeni sözcük­} ler türetiniz.

su

kitap

söz

ders

vicdan

şeker

orman

susuz

çorap

bil– –gi, –siz, –lik

tat –lı

SÖZCÜK YAPISI

ETKİNLİK 5

Aşağıdaki cümlelerde yer alan altı çizili sözcükleri yapıları bakımından inceleyiniz.

Cümleler Basit Türemiş Birleşik

Çocukların hiçbiri konuşmuyordu. Kimseye saygısızlık etmezdi.

Yolcular istasyonda treni bekliyordu. Çocuk eski defterlerini özenle saklıyormuş. Bu belgeyi başhekime imzalatmalıyım. İnsanlar durakta bekliyordu.

Yalnızlıktan hiç hoşlanmaz ablam. Amcamlar Beşiktaş’ta oturuyor. Kıymetli eşyalarınıza sahip çıkın. Annemler yarın Ankara’ya gidecekler. Yavruağzı bir kazak giymişti kız. Beni haksız yere suçladınız.

Kitapları masanın üzerinden almalısın. Zeynep aramıza daha sonra katılacakmış. Şehrimiz günden güne güzelleşiyor. Biraz sabırlı davranmalıyız.

✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔

SÖZCÜK YAPISI

ETKİNLİK 6

Aşağıdaki metinde yer alan altı çizili sözcüklerin yapılarını inceleyiniz ve bu sözcükleri uygun kutucuklara yerleştiriniz.

Meksika’nın kimi yörelerinde soğuk ve sıcak yeraltı suları birbirine çok yakın nokta-larda yerin üstüne çıkmaktadır. Bir gün, bu yörelerden birinde gezmekte olan bir turis-te rehber, suların çıktığı yerde çamaşır yıkayan kadınları gösturis-terdi: “Burada birçok kadın sıcak suda çamaşırlarını yıkar sonra da soğuk suda durular.” dedi. Turist bu tabiat olayı karşısında duygulandı. “Ne kadar şanslı bu yörenin kadınları! Tabiat onlara çamaşırlarını yıkama konusunda bile gereken yardımı yapmış.” dedi. Rehber, “Aslında durum düşün-düğünüzden biraz farklı. Onlar her çamaşır yıkayışlarında ‘Soğuk suyla sıcak suyu veren Tanrı, sabunu niçin vermemiş ki?’ diye söylenir dururlar.” dedi.

BASİT BİRLEŞİK TÜREMİŞ yakın üstüne birinde suların yıkar konusunda sabunu dedi soğuk duygulandı şanslı farklı yeraltı birçok biraz niçin

YAZILIYA HAZIRLIK

1. İsim ve fiil köklü sözcüklere beşer örnek veriniz. İsim Köklü Sözcükler:

Fiil Köklü Sözcükler:

2. Aşağıdaki yapım eki alan ve almayan sözcükleri uygun kutucuklara yerleştiriniz.

• yolcular • kalemler • mektuplarımız • tuzsuz • sporcu • böcekler • uçakta • canlılar

Yapım Eki Alan Sözcükler Yapım Eki Almayan Sözcükler

3. Aşağıdaki sözcükleri yapılarına göre inceleyerek sözcükleri köklerine ve aldıkları eklere örnekteki gibi ayırınız. Kök Ek Yapısı

• temizlik Æ Temiz – lik (Yapım eki) Türemiş • ayakkabım Æ • evlerimizde Æ • kaleciler Æ • aslanağzı Æ yolcular tuzsuz sporcu uçakta canlılar kalemler mektuplarımız böcekler Gözlük, Kalemlik, Çocuklar, Yolculuk, Sınıfta

Bilgili, Görgüsüz, Sevgi, Korku, Kırık

ayak - kap - ım ev - ler - imiz - de kale - ci - ler aslan - ağız - ı (Çekim eki) (Çekim eki)

(Yapım eki) (Çekim eki) (Çekim eki)

Birleşik Basit Türemiş Birleşik

YAZILIYA HAZIRLIK

4. Aşağıdaki cümlelerde yer alan boşlukları uygun şekilde doldurunuz.

• Bir sözcüğün kendi anlamıyla ilgili en küçük ve anlamlı parçasına ……… denir. • Eklendikleri sözcüklerin kök ve gövdelerini cümle içindeki diğer sözcüklerle ilişkisini

düzenleyen, yeni bir sözcük türetmeyen eklere ……… denir.

• Birden fazla sözcüğün bir araya gelip anlamca kaynaşmasıyla oluşan sözcüklere ……… ………… denir.

• Herhangi bir yapım eki almamış veya başka bir sözcükle birleşmemiş sözcüklere …… ………… denir.

• “Koşucular” sözcüğü ………… yapılı bir sözcüktür.

5. Aşağıdaki cümlelerde yer alan ifadelerden doğru olanların başına _{“D”, yanlış olanların başına “Y” yazınız.}

( ) “Kitaplarını çantasına yerleştirdi.” cümlesindeki tüm sözcükler basit ya-pılıdır.

( ) “Ekşi, güven, eski” gibi sözcükler hem isim hem fiil köklü olarak kullanı-labilen ortak köklü sözcüklerdir.

( ) “Korkularının üstüne gitmelisin.” cümlesindeki altı çizili sözcük yapım eki almıştır.

( ) “Mirasyedi” birleşik sözcüğü, iki fiilin bir araya gelmesiyle oluşmuştur. ( ) “Ellerinde” sözcüğü basit yapılı bir sözcüktür.

kök çekim eki birleşik sözcük sözcük basit türemiş Y Y D D D

YAZIM KURALLARI

ETKİNLİK 1

Aşağıdaki cümlelerde geçen yazım yanlışlarını düzelterek cümlelerin doğrularını yazalım. 1. Saatler gece yarısını gösterdiğinde tüm İzmirli’ler sokaklara döküldü.

……… 2. 13 temmuz 2012 tarihinde İstanbul’da evlendiler.

……… 3. Yunus Emre mahallesinde oturuyormuş.

……… 4. Musluğu tamir etmek için İngiliz Anahtarına ihtiyacımız var.

……… 5. Haftaya Pazartesi okullar açılıyor.

……… 6. Bu fikir tilki Ahmet’e aitmiş.

……… 7. Yazım kuralları konusunda Türk dil kurumunun sözlüğünden faydalanabiliriz.

……… 8. Ay’ın çekim gücü, dünyanın çekim gücünden fazladır.

……… 9. Tatilde Amerika’lı bir kızla tanıştım.

……… 10. 25 eylül 1995’te İznik’te doğmuşum.

……… 11. Minik kedimiz pamuğu güzelce yıkadık.

……… 12. İstanbul üniversitesinden mezun olmuş.

……… 13. Bu yıl anneler gününde anneme güzel bir sürpriz yaptım.

………

Saatler gece yarısını gösterdiğinde tüm İzmirliler sokaklara döküldü.

13 Temmuz 2012 tarihinde İstanbul’da evlendiler.

Yunus Emre Mahallesi’nde oturuyormuş.

Musluğu tamir etmek için İngiliz anahtarına ihtiyacımız var.

Haftaya pazartesi okullar açılıyor.

Bu fikir Tilki Ahmet’e gitmiş.

Yazım kuralları konusunda Türk Dil Kurumunun sözlüğünden faydalanabiliriz.

Ay'ın çekim gücü, Dünya’nın çekim gücünden fazladır.

Tatilde Amerikalı bir kızla tanıştım.

25 Eylül 1995'te İznik’te doğmuşum.

Minik kedimiz Pamuk’u güzelce yıkadık.

İstanbul Üniversitesinden mezun olmuş.

YAZIM KURALLARI

ETKİNLİK 2

A. Aşağıdaki cümlelerde yer alan _{“-de / de” lerden yazımı doğru olanların başına “D” yanlış olanların başına} “Y” harflerini yazınız.

B. Aşağıdaki cümlelerde yer alan _{“-ki / ki” lerden yazımı doğru olanların başına “D” yanlış olanların başına} “Y” harflerini yazınız.

C. Aşağıdaki cümlelerde yer alan _{“mi” lerden yazımı doğru olanların başına “D” yanlış olanların başına “Y”} harflerini yazınız.

( ) Okulda unutmuşum tüm kalemlerimi. ( ) Duyda inanma böyle sözlere!

( ) Gitti de gelemedi bir türlü dışarıdan. ( ) Aklımda birtakım projeler var benim. ( ) Sesin de tuhaf bir titreme vardı.

( ) Bilki senin mutluluğun benim için çok önemli. ( ) Kaldı ki ne istersen gerçekleştirmeye çalışıyorum. ( ) Evdeki hesap çarşıya uymuyor bu aralar.

( ) Sobanın önünde ki kedi çok masum görünüyor. ( ) Anlaşılıyor ki işler benim umduğum gibi değil.

( ) İnsan arkadaşına böyle davranırmı hiç? ( ) Benim söylediklerimi duymuyor musun? ( ) Sıcakmı sıcak bir odada uyuyakalmışım. ( ) Sendemi kalmış en sevdiğim kalemim? ( ) Karnı acıktı mı çok huysuzlanır.

D D D Y Y Y Y D D D Y Y Y D D

YAZIM KURALLARI

ETKİNLİK 3

Aşağıdaki kutucukların ilkinde yazan cümleyi okuyunuz. Cümlede yazım yanlışı varsa _{“Y” yoksa “D” okunu} seçerek ilerleyiniz. Geldiğiniz kutucukta da aynı yöntemle ilerleyiniz. Yolun sonunda geldiğiniz kutucuğun kaç numaralı kapıyı gösterdiğini işaretleyiniz.

1 2 3 4

Dün akşamki konseri yüzbin kişi izlemiş.

Bir takım eşyaları satmaya karar verdi. Şiir okuma yarışmasında 3. olmuşmuş. “İstanbul’la Sak-lambaç” kitabını çok beğendim. Müge’deki elbiseyi çok fazla beğenmedim. Okullar 12 Eylül 2013’te açılacak. Herkes bu konuyla ilgili düşüncelerini söylesin. İnci halamlar yarın bize geleceklermiş. Kardeşim bu yıl Üniversite sınavına hazırlanıyor. Cemrede bu

soruyu yanlış ce-vaplamış. Yarından itibaren hava güneşli olacakmış. Y Y Y Y D D D D D Y ✔

YAZIM KURALLARI

ETKİNLİK 4

Aşağıdaki cümlelerde yapılan yazım yanlışlarını belirleyip yazım yanlışının sebebini yanlarındaki boşluğa yazınız.

Cümleler Yazım Yanlışının Sebebi

Yetmişaltı öğrenci bu sınavda başarısız oldu. Kitaplığımdaki “çalıkuşu” romanını bulamıyorum. Karadeniz’in Doğusunda yağış miktarı çok fazlaydı. Herşeyi birbirine karıştırdım sınavda.

Yarın ki toplantıya Ayşe Hanım katılmayacak. THY’dan almış biletini bu sabah.

Bana yalan söylediğini his etmiştim.

Fatih Sultan Mehmet köprüsü bugün trafiğe kapalı olacak. Köpeğim tarçını bulamıyorum bir türlü.

Tüm kitaplarını evde unutmuşdu. 25 ocakta bir davete katılmıştım.

Ağrı dağı ülkemizin en yüksek dağıdır.

Yarın avukat Hilmi beyi ziyarete gideceğim. 7.’inci sınıf öğrencileri geziye katılmayacak. Bu emirinizi en yakın zamanda yerine getireceğim.

Ayrı yazılması gereken sayının bitişik yazılması

Eser adının küçük harfle yazılması

Yer - yön adının özel isimden sonra gel-mesine rağmen büyük yazılması Ayrı yazılması gereken bir kelimenin bi-tişik yazılması

Ek olan “–ki”nin kelimeden ayrı yazıl-ması

Kısaltmalara getirilen eklerle ilgili yan-lışlık yapılması

Bitişik yazılması gereken birleşik keli-menin ayrı yazılması

Yapı adlarının özel isim olmasına rağ-men küçük harfle yazılması

“Hayvanlara verilen özel adlar büyük harfle başlar.” kuralına uyulmaması Benzeşme kuralına uyulmaması “Belirli bir tarih bildiren ay ve gün ad-ları büyük harfle başlar.” kuralına uyul-maması

“Yer adlarında bir isimden sonra deniz, nehir, göl, dağ vb. tür bildiren ikinci isimler büyük harfle başlar.” kuralına uyulmaması

“Kişi adlarından önce ve sonra unvan-lar, saygı sözleri büyük harfle yazılır.” kuralına uyulmaması

Hem sıra bildiren ekin hem de aynı gö-revdeki noktanın kullanılması

YAZILIYA HAZIRLIK

A. Aşağıdaki cümlelerde yer alan yazım yanlışlarını bulup yazım yanlışının sebebini yazınız.

1. Herşeyden vazgeçip uzak bir şehre yerleşeceğim. Yazım Yanlışının Sebebi:

2. Cüzdanımda ki fotoğrafın iyice sararmış. Yazım Yanlışının Sebebi:

3. Bugün doktor Cevdet bey aradı bizi. Yazım Yanlışının Sebebi:

4. Köpeğim fındık biraz keyifsiz bu aralar. Yazım Yanlışının Sebebi:

5. Artık hiç sabırım kalmadı. Yazım Yanlışının Sebebi:

6. Yetmişbeş sayfa kitap okudum dün. Yazım Yanlışının Sebebi:

7. Ödevini yapmayı unutmuşdu çocuk. Yazım Yanlışının Sebebi:

8. Bu defa seni af edemeyecek bence. Yazım Yanlışının Sebebi:

9. Yüzü Güneş gibi parlıyordu kızın. Yazım Yanlışının Sebebi:

10. Arkadaşlarım beni bahçe de bekliyor. Yazım Yanlışının Sebebi:

“Her şey” şeklinde yazılmalı. Ayrı yazılması gereken sözcüklerin bitişik ya-zılması yazım yanlışına sebep olmuştur.

“-ki” ektir ve kelimeye bitişik yazılır. “-ki” ekinin kelimeden ayrı yazılması yazım yanlışına sebep olmuştur.

Kişi adlarından önce ve sonra gelen unvanlar, saygı sözleri, rütbe adları, lakaplar büyük harfle başlar. “Doktor” ve “bey” sözcükleri küçük harfle başladığı için yazım yanlışı vardır.

Hayvanlara verilen özel adlar büyük harfle başlar. Bu kurala uyulmaması yazım yanlışına sebep olmuştur.

Ünlü düşmesi kuralına uyulmaması yazım yanlışına sebep olmuştur.

“Birden fazla kelimeden oluşan sayılar ayrı yazılır.” kuralına uyulmaması yazım yanlışına sebep olmuştur.

Ünsüz benzeşmesi kuralına uyulmaması yazım yanlışına sebep olmuştur.

Bitişik yazılması gereken “affetmek” kelimesinin ayrı yazılması yazım yanlı-şına sebep olmuştur.

“Dünya, güneş, ay kelimeleri gezegen anlamı dışında kullanıldıklarında küçük harfle başlar.” kuralına uyulmaması yazım yanlışına sebep olmuştur.

“-de” eki bulunma anlamı kattığı için kelimeye bişitik yazılmalıdır, ayrı ya-zılması yazım yanlışına sebep olmuştur.

YAZILIYA HAZIRLIK

B. Aşağıdaki metinde bazı sözcüklerin yazımıyla ilgili yanlışlık yapılmıştır. Yazımı yanlış olan sözcükleri düzelterek kutucuklara yazınız.

C. Aşağıdaki ifadelerin doğru olanlarının başına _{“D”, yanlış olanlarının başına “Y” harflerini koyunuz.}

( ) “Erkenden uyuki iyice dinlenebilesin.” cümlesinde “ki”nin yazımı yanlıştır.

( ) “Dünya, güneş, ay” kelimeleri gezegen anlamı dışında kullanıldığında küçük harfle yazılır. ( ) “23 Haziran 2012 cumartesi günü doğdu Zeynep.” cümlesinde tarihlerin yazımıyla ilgili bir

yanlışlık yapılmıştır.

( ) Akrabalık bildiren sözcükler her zaman büyük yazılır.

( ) “Bir çok öğrenci sınavda zorlandı.” cümlesinde yazım yanlışı yoktur.

Bugün Serap öğretmen, bize bir şiir okudu ve bu şiiri ezberlememizi istedi. 23 nisanda yapılacak tören de bizim sınıfımızdan üç kişinin şiir okuyacağını söyledi. Tüm arkadaş-larım bu habere çok sevindi. Öğretmenimiz törene İstanbul üniversitesinden bir Profö-sörün de katılacağını söyleyince hepimiz çok heyecanlandık.

İstanbul

Üniversitesinden profesör

Serap Öğretmen 23 Nisan’da törende

D

D

D

Y

NOKTALAMA İŞARETLERİ

ETKİNLİK 1

Aşağıdaki cümlelerde yay ayraçla belirtilen yerlere uygun noktalama işaretlerini getiriniz.

ETKİNLİK 2

Aşağıdaki açıklamalara uygun noktalama işaretini bularak eşleştiriniz.

İkilemeler ayrı yazılır( ) baştan başa( ) koşa koşa( ) güzel güzel( ) iyi kötü( ) kalem malem( ) ( ) Bilgisayar( ) zararlı değil mi( )( ) konusu ne kadar tartışılacak( )

Çocukluğumdan beri trenleri gören bir evde yaşamak isterdim( ) Demir yoluna akan bir pencere( ) bir balkon( ) Rayların içinde yürüye yürüye eve gelmenin tadı( )

Hafta sonu sinemaya gitmek istedik ama 19( )00 matinesine yetişemedik( ) Onun en çok sevdiği ağacı( ) ceviz ağacını( ) kesmişlerdi.

Akşamdan beri yağan kar( ) her tarafı bembeyaz yaptı. Hava o kadar soğuk ki küçük odamı ısıtamıyorum( ) Ellerim üşüyor( ) canım yazı yazmak istemiyor. Koltuğumda oturup sobanın yanında durmak( ) Bundan da sıkılıyorum( )

Bizim şairlerin( ) eleştirmenlerin pek sevdiği bir söz var( ) ( )Şiir sözcüklerle yaratılır.( )

Birkaç eleştirmenin bir yazarı göklere çıkarması( ) onu kalıcı mı kılar( ) Yıllar sonra yazar da ona söylenen övgüler de unutulup gitmişse nedir yazarı gelecek kuşaklara bırakan( )

Dili bir kâğıda benzetirsek düşünce( ) kâğıdın ön yüzü( )ses( ) arka yüzüdür( )

Cümlede özel olarak vurgulanması gereken ögelerden son-ra konur.

Bir yazının maddelerini gösteren rakam veya harflerden sonra konur.

Kendisinden sonra açıklama yapılacak cümlenin sonuna konur.

Seslenme, hitap ve uyarı sözlerinden sonra konur.

Kelimeler arasında “-den… -a, ve, ile, ilâ, arasında” anlam-larını vermek için kullanılır.

Özel adlara getirilen iyelik, durum ve bildirme ekleri ayırmak Kaba sayıldığı için veya bir başka sebepten ötürü açıklan-mak istenmeyen kelime ve bölümlerin yerine konur. Bilinmeyen, kesin olmayan veya şüpheyle karşılanan yer, tarih vb. durumlar için yay ayraç içinde kullanılır.

1 2

Soru işareti Ünlem

3 4

Kesme işareti Nokta

5 6

Virgül Kısa çizgi

7 8

Üç nokta İki nokta

5 4 8 7 1 2 6 3

İkilemeler ayrı yazılır(: ) baştan başa(,) koşa koşa(,) güzel güzel(,) iyi kötü(,) kalem malem(…) (“) Bilgisayar(,) zararlı değil mi(?)(”) konusu ne kadar tartışılacak(?)

Çocukluğumdan beri trenleri gören bir evde yaşamak isterdim(.) Demir yoluna akan bir pencere(,) bir balkon(…) Rayların içinde yürüye yürüye eve gelmenin tadı(…)

Hafta sonu sinemaya gitmek istedik ama 19(.)00 matinesine yetişemedik(.) Onun en çok sevdiği ağacı(,) ceviz ağacını(,) kesmişlerdi.

Akşamdan beri yağan kar(,) her tarafı bembeyaz yaptı. Hava o kadar soğuk ki küçük odamı ısıtamıyorum(.) Ellerim üşüyor(,) canım yazı yazmak istemiyor. Koltuğumda oturup sobanın yanında durmak(…) Bundan da sıkılıyorum(.)

Bizim şairlerin(,) eleştirmenlerin pek sevdiği bir söz var(:) (“)Şiir sözcüklerle yaratılır.(”)

Birkaç eleştirmenin bir yazarı göklere çıkarması(,) onu kalıcı mı kılar(?) Yıllar sonra yazar da ona söylenen öv-güler de unutulup gitmişse nedir yazarı gelecek kuşaklara bırakan(?)

NOKTALAMA İŞARETLERİ

ETKİNLİK 3

Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere uygun noktalama işaretlerini getiriniz.

Okumak( ) bilgi edinmek en temel hakkımızdır() Bu haklarımızı kullanmalıyız()

Önce yumurtayla şekeri çırp daha sonra sırasıyla süt() un() kakaoyu ekle()

Yarınki maç 13()30()da başlayacakmış()

Annem ne kadar kızsa da ben cips( ) çikolata yemekten( ) asitli içecek içmekten kendi-mi alamıyorum()

Okuldaki tüm yorgunluğumu eve gelip Pamuk()a() sadık dos-tuma() sarılınca unutuyorum()

23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı() Atatürk()ün biz çocuklara armağanıdır()

Tüm ödevlerimi kendim yapmalı() annemden de babamdan da yar-dım almamalıyım()

Okumak(,) bilgi edinmek en temel hakkımızdır(.) Bu haklarımızı kullanmalıyız(.)

Önce yumurtayla şekeri çırp daha sonra sırasıyla süt(,) un(,) kakaoyu ekle(.)

Yarınki maç 13(.)30(’)da başlayacakmış(.)

Annem ne kadar kızsa da ben cips(,) çikolata yemekten(;) asitli içecek içmekten kendi-mi alamıyorum(.)

Okuldaki tüm yorgunluğumu eve gelip Pamuk(’)a(,) sadık dos-tuma(,) sarılınca unutuyorum(.)

23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Ço-cuk Bayramı(,) Atatürk(’)ün biz çocuklara armağanıdır(.)

Tüm ödevlerimi kendim yapmalı(,) annemden de babamdan da yar-dım almamalıyım(.)

1. Aşağıdaki cümlelerde yay ayraçla gösterilen yerlere_{, uygun noktalama işaretlerini koyunuz.}

2. Aşağıdaki cümlelerde kullanılan noktalama işaretlerinin görevlerini yazınız.

YAZILIYA HAZIRLIK

• Kolyelerini( ) küpelerini takı kutusuna koydu. • Teyzem Eskişehir( )de yaşıyor( )

• Bu elbiselerden hangisini beğendiğini söylemedi( ) • Of( ) Bugün bir türlü geçmek bilmiyor( )

• Sana çok güveniyorum( ) dedi( )

Böyle kriz anlarında çok sakin(!) davranır annem. Ünlem İşaretinin Görevi:

Kalemimi, silgimi kalem kutuma yerleştirdim. Virgülün Görevi:

Dize sonlarındaki ses benzerliğine “kafiye” denir. Tırnak İşaretinin Görevi:

Alay, kinaye ve küçümseme anlamı kazandırılmak istenen söz-lerden hemen sonra yay ayraç içinde kullanılır.

, ’ . . ! , . .

Özel olarak vurgulanmak istenen sözler tırnak içine alınır.

Birbiri ardınca sıralanan eş görevli kelime ve kelime gruplarının arasına konur.

YAZILIYA HAZIRLIK

• Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren sayıları birbirinden ayırmak için kullanılır. ……… • Bilinmeyen, kesin olmayan veya şüpheyle karşılanan yer, tarih vb. durumlar için kullanılır.

……… • Başka bir kimseden veya yazıdan olduğu gibi aktarılan sözleri göstermek için kullanılır.

………

• Cümle içinde ara sözleri veya ara cümleleri ayırmak için ara sözlerin veya ara cümlelerin başına ve sonuna ……… konur.

• Tamamlanmamış cümlelerin sonuna ……… konur.

• Kendisiyle ilgili örnek verilecek cümlenin sonuna ………… konur.

• Cümle içinde virgülle ayrılmış tür veya takımları birbirinden ayırmak için ……… korur. • Eş görevli kelime ve kelime gruplarını ayırmak için ……… kullanılır.

( ) “Annemin, saçları çok yumuşaktır.” cümlesinde noktalama yanlışı vardır. ( ) Tırnak işareti içinde olmayan alıntı cümlelerinden sonra noktalı virgül konur. ( ) Özel olarak vurgulanmak istenen sözler eğik çizgiyle gösterilir.

( ) Kurum, kuruluş, kurul, birleşim, oturum ve iş yeri adlarına gelen ekler kesme işaretiyle ayrılmaz.

( ) Cümle içerisinde eserlerin ve yazıların adları ile bölüm başlıkları tırnak içine alınır.

3. Aşağıda görevlerine yer verilen noktalama işaretlerine birer örnek veriniz.

4. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun ifadelerle doldurunuz.

5. Aşağıdaki cümlelerde verilen bilgiler doğruysa yay ayraçla belirtilen yere “D”, yanlışsa “Y” harflerini yazınız.

Toplantı 15/05/2014’te yapılmış. (nokta ya da eğik çizgi kullanılır.)

Yunus Emre (1240? - 1320) Türk şiirin öncülerindendir.

“Sizi tanığıma çok memnun oldum.” dedi. (Tırnak işareti)

virgül ya da kısa çizgi

iki nokta virgül D D D Y Y üç nokta noktalı virgül

SÖZCÜK TÜRLERİ

ETKİNLİK 1

Aşağıdaki tabloda yer alan altı çizili isimlerin özelliklerini uygun yerlere işaretleyiniz.

ETKİNLİK 2

Aşağıdaki altı çizili eklerden hangisinin iyelik eki, hangisinin hâl (durum) eki olduğunu bulup yanlarındaki boşluğa yazınız.

Cümleler Özel _İsim Cins _İsim Somut _İsim Soyut _İsim Tekil _İsim Çoğul _isim Topluluk _İsmi Elindeki dosyada ne var?

Leyla, bu yaz evleniyormuş. Bu ormanda çok çeşitli ağaçlar var. Korkularıyla yüzleşmeli insan. Fikirlerime saygı duymalısın sen de. Her yerde bu kalemi arıyorum.

Babam, umudunu kaybeden insanların her şeyini kaybettiğini söylerdi.

Yüzüğü çok ucuza aldığını söyledi. Masası oldukça düzenli görünüyordu.

Parmağı kapıya sıkışmış çocuğun. Yolda öğretmenimle karşılaştık. Arabam geçen hafta bozuldu. Hırkan yere düşmüş. Belirtme hâl eki İyelik eki İyelik eki Bulunma hâl eki İyelik eki İyelik eki ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔

SÖZCÜK TÜRLERİ

ETKİNLİK 3

Aşağıdaki sözcüklerden uygun olanları bir araya getirerek örnekteki gibi tamlamalar oluşturunuz.

ETKİNLİK 4

Aşağıdaki cümlelerde yer alan isim tamlamalarının türlerini uygun yerlere işaretleyiniz.

gömlek

sesi bahçe düğme anahtar

çocuk araba ev

gömleğin düğmesi

1 2 3 4

Cümleler Belirtili İsim _Tamlaması Belirtisiz İsim _Tamlaması İç İçe (Zincirleme) _{İsim Tamlaması} Bahçe kapısının demirleri paslanmış.

Kadının sesi kısılmıştı bağırmaktan. Kızın ayakkabasının rengi çok güzeldi. Hayal gücü zengin çocuklar yetiştiriyoruz. Komşunun yaramaz oğlu seni sordu. Odasının kapısını kapatmayı unutmuş. Cep telefonu bozulmuş geçen hafta. Çocuk kitapları daha özenli hazırlanmalı. Yüreğinin sesine kulak vermelisin. Evin küçük çocuğu bakkala gitmiş.

çocuğun sesi arabanın anahtarı evin bahçesi

✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔

SÖZCÜK TÜRLERİ

ETKİNLİK 5

Aşağıdaki cümlelerde yer alan altı çizili sözcüklerin yerine uygun zamirler_{, zamirlerin yerine de isimler geti­} riniz.

Aynur ve Gül, Türkçe öğretmenleridir. (…………)

Annem karne hediyesi olarak bana bunu almış. (…………) (…………) Bilge de bu akşam kütüphaneye gidecekmiş. (…………) (…………)

Dedem giderken bana gömlek, kazak ve hırka hediye etti. (…………) (…………)

ETKİNLİK 6

Aşağıdaki cümlelerde verilen zamirleri bulup zamirlerin türlerini altlarına yazınız. Sana bu konuda da çok güveniyorum.

Bazılarını hiç kullanmadan saklamış senelerce.

Hangisini beğendiğini bize de söyler misin?

Herkes filmi çok beğendiğini söyledi.

Şunları başka bir yere koyamaz mısın?

Kişi zamiri Belgisiz zamir Soru zamiri Belgisiz zamir İşaret zamiri onlar O kolye O oraya O şunları

SÖZCÜK TÜRLERİ

ETKİNLİK 7

Aşağıdaki cümlelerde yer alan zamirlerin türlerini işaretleyiniz.

Cümleler Kişi İşaret Belgisiz Soru

Bu yaz tatilinde nereye gideceksiniz? Hepsini kolilere doldurup depoya indirdi. Bizim bahçedeki güller çok güzel kokuyor. Buralara kadar gelip beni sormuşlar. Bu resmi kim çizmiş?

Birkaçını da kardeşine götürmelisin. Sizlere her zaman çok güvendim. Kırtasiyeden ne almayı düşünüyorsun? Bu mevsimde buralara kar yağmaz hiç. Sana daha önce de anlatmıştım bu hikâyeyi. Hangisini almak istiyormuş annem?

Birileri gelip bu odayı dağıtmış. Oraya en yakın zamanda geleceğim. Burada olduğumu kimden öğrendin? Onları da sinemaya çağıralım mı? Şuradan gitmemiz gerekiyormuş.

✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔

SÖZCÜK TÜRLERİ

ETKİNLİK 8

Aşağıdaki metinde geçen sıfatları bulup verilen boşluklara yazınız.

“Sevginin yalnızca sözünü edenlerle, onu yaşayanlar arasında ne fark vardır?” diye sordular bir bilgeye. Bilge, büyük bir sofra hazırladı. Sevgiyi dillerinden eksik etmemelerine karşın, onu gün-lük yaşamlarında hiç kimseye göstermeyen kişileri yemeğe çağırdı. Sofrada herkes yerini aldık-tan sonra önlerine birer tas sıcak çorba getirdi. Sonra da derviş kaşıkları denen, sapları bir metre uzunluğunda özel kaşıklar getirdi. Ev sahibi konuklarına, “Herkes kaşığının ucundan tutmak zo-rundadır.” dedi. Konuklar uçlarından tuttukları bir metre uzunluktaki kaşıkları güçlükle taslarına daldırıyorlar fakat ağızlarına götüremiyorlardı. Karınları aç bir şekilde kalktılar sofradan. Bilge, bir gün sonra ikinci bir yemek daveti verdi. Bu kez, sevgiyi gerçekten bilen ve her gün sevgiyle yaşayan kişileri çağırdı. Yüzleri aydınlık, gözleri sevgiyle gülümseyen pırıl pırıl kişiler gelip sof-radaki yerlerini aldı. Bu konuklar için de aynı yemek ve aynı kaşıklar geldi. Kaşıkları nasıl kulla-nacakları söylendi. Sofradaki herkes önündeki kaşığı sapının ucundan tuttu ve herkes kaşığını karşısındaki kişinin ağzına uzattı. Bu yöntemle herkes karnını doyurabildi. Bilge, “Kim ki yaşam sofrasında yalnızca kendini görür ve yalnızca kendini doyurmayı düşünürse o kişi aç kalacağını da bilmelidir. Kim ki başkalarını da düşünür ve onları doyurmaya çalışırsa bir başka kişi tarafın-dan o da doyurulacaktır. Yaşam denen bu pazarda alan değil, veren kazançlıdır her zaman.”

1. ……… 2. ……… 3. ……… 4. ……… 5. ……… 6. ……… 7. ……… 8. ……… 9. ……… 10. ……… ……… 11. ……… 12. ……… bir bilgeye büyük bir sofra birer tas sıcak çorba

bir metre uzunluğunda özel kaşıklar karınları aç bir şekilde

bir gün

ikinci bir yemek daveti bu kez

her gün

yüzleri aydınlık, gözleri sevgiyle gülüm-seyen pırıl pırıl kişiler

bu konuklar bu yöntemle

SÖZCÜK TÜRLERİ

ETKİNLİK 9

Aşağıdaki tabloda yer alan altı çizili sıfatların çeşitlerini işaretleyiniz.

Cümleler Niteleme İşaret Belgisiz Sayı Soru

Birkaç soru sormak istiyorum size.

Öfkeli insanlar, herkesten çok kendilerine zarar verir. Bu metin kitabın otuzuncu sayfasında yer alıyor. Bazı yiyeceklere karşı alerjisi varmış.

Hangi konuyu anlamadınız? Keskin bir bıçak almış eline.

Kadının solgun yüzü aydınlandı beni görünce. Yirmi öğrenci katılacak bu geziye.

Ağır kutuları şu adam taşımış. Bu apartmana geçen sene taşındık. Kaç elma alacaksın kurabiye için?

Tören için ikişer şiir ezberleyeceğiz hepimiz. Yeni evlerinin iki banyosu var.

Bir fincan kahvenin kırk yıl hatırı vardır.

Bütün öğrenciler tatilin başlamasını heyecanla bekli-yor.

Herkes ikişer fotoğraf getirsin.

✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔

SÖZCÜK TÜRLERİ

ETKİNLİK 10

Aşağıdaki cümlelerde geçen edatların cümleye kattığı anlamı örneklerdeki gibi yanlarına yazınız.

ETKİNLİK 11

Aşağıdaki cümlelerde bulunan bağlaçların altını çiziniz ve sözcükleri mi yoksa cümleleri mi bağladığını belirtiniz.

Arkadaşıyla buluşmak için dışarı çıktı.

Yalan söylediği için azar işitti. Vatan için her şeyden vazgeçilir.

Haberi aldığı gibi yola çıktı. O, sana göre daha sakin biri. Gömleğine göre bir kravat takmalısın.

Sabaha kadar anlattı da anlattı. Kitapta elli kadar şiir vardı. Kardeşim, melek kadar iyi bir insandır.

Elindeki kâğıtları makasla kesti. Camdan, havuza doğru bakıyor. Ev temizlenince mis gibi kokmuş.

Ben de sizinle pikniğe gelebilir miyim? Ya bizimle gelirsin ya da evde tek başına kalırsın.

O kadar hastaymış ki serum takmışlar. Hem suçlu hem güçlüsün.

Amaç Uğruna Sebep Zaman Karşılaştırma Uygunluk Zaman Yaklaşıklık

Karşılaştırma (Eşitlik, Benzerlik)

Araç Yönelme Benzetme Sözcükleri bağlamıştır. Cümleleri bağlamıştır. Cümleleri bağlamıştır. Cümleleri bağlamıştır.

SÖZCÜK TÜRLERİ

ETKİNLİK 12

Aşağıdaki cümlelerde yer alan altı çizili sözcüklerin türlerini belirleyerek uygun sütunları işaretleyiniz.

Cümleler İsim Sıfat Zamir Edat Bağlaç

Bu konuyu seninle daha sonra konuşalım. Bu akşam sizi de yemeğe bekliyoruz. Teyzem ile annem pazara gidecekler.

Dengesiz davranışları yüzünden sevilmiyordu. Seni görmek için geldim buralara.

Yemeğin tuzu fazla olduğu için yiyemedim yemeği. Söylediklerini duymadım çünkü müzik dinliyordum. Üç bardak çay içtim kahvaltıda.

Kazağının rengini çok beğendim. Tam sana göre bir araba buldum. Kırmızı kırmızı yanakları vardı kızın. Toplantı yapıldı ve yeni kararlar alındı. Yarın beş gibi buluşacağız arkadaşlarımla. Burayı daha önce görmüş müydünüz? Benim soruma cevap vermedi.

Her çocuk sevgiyle yetişmeyi hak ediyor. Bazılarını sana yollamayı düşünüyorum. Bu meseleyi ancak sen çözersin. Kimse yerinden kıpırdamasın!

✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔

1. Aşağıdaki cümlelerde yer alan isim tamlamalarını bulup bu tamlamaların türlerini yazınız.

2. İsim ve sıfat tamlamasına birer örnek veriniz.

3. "O" sözcüğünü kişi zamiri, işaret zamiri ve işaret sıfatı görevinde olacak şekilde cümle içinde kullanınız. İsim Tamlaması:

Sıfat Tamlaması:

Kişi Zamiri:

İşaret Zamiri:

İşaret Sıfatı:

• Kitabın kapağı çok dikkat çekici olmuş.

……… • Evin kalın perdeleri içeriye güneş girmesini engelliyordu.

……… • Çocuk odasının duvarı maviye boyanacak.

……… • Vişne reçelini çok severim.

……… • Bebek kıyafetleri almış annemler.

………

YAZILIYA HAZIRLIK

Çocuğun sesi

Güzel ses

O, bütün ödevlerini cuma günü bitirmiş.

Onu bulaşık makinesine yerleştirelim.

O kalemi bana arkadaşım hediye etti. Belirtili isim tamlaması

Belirtili isim tamlaması (araya sıfat girmiş)

Zincirleme (İç içe) isim tamlaması

Belirtisiz isim tamlaması

4. Aşağıdaki cümlelerde yer alan altı çizili sözcüklerin bağlaç mı yoksa edat mı olduğunu belirtiniz.

5. Aşağıdaki cümlelerde yer alan altı çizili sözcüklerin türlerini yazınız.

6. Aşağıdaki cümlelerde yer alan bilgiler doğruysa yay ayraçla belirtilen boşluğa _{“D”, yanlışsa “Y” harflerini} koyunuz.

• Sana inanmıyorum çünkü bana daha önce de yalan söyledin. • Senin kadar becerikli birini tanımamıştım ben.

• Amcamla halam haftaya İstanbul'a gelecekler. • Leyla'yı ancak sen ikna edebilirsin.

• Mutlu insanlar, etraflarındaki insanları da mutlu eder. • Eşyaların bazılarını yazlığa götürmeyi düşünüyoruz. • Kimse bu soruyu çözememiş.

• Üçüncü katta oturan komşumuz yarın taşınıyormuş. • Gel de inan şimdi bu sözlere.

( ) “Bunu sana kim anlattı?” cümlesinde işaret sıfatı kullanılmıştır. ( ) “Hangi kazağı alacaksın?” cümlesinde soru anlamı sıfatla sağlanmıştır.

( ) “Yolun sonundan sağa dönmelisiniz.” cümlesinde belirtili isim tamlaması vardır. ( ) “O” sözcüğü cümle içindeki kullanımına göre sıfat ya da zamir olabilir.

( ) “Birkaç arkadaşım beni görmeye gelmiş.” cümlesinde belgisiz zamir kullanılmıştır.

YAZILIYA HAZIRLIK