Şeffaflık Yaz Okulu 24 Temmuz 2019
Toplum ve bireylerin genel olarak “iyi” olarak
tanımladıkları değerlerle uyumlu davranmak.
Dürüstlük, adil olma,
eşitlik, onur, farklılıklara ve
başkalarının haklarına saygı
duymak
Her zaman kamu güvenini sağlayacak şekilde hareket etmektir.
– Kamu görevlileri görevlerini ve özel işlerini yönetimin bütünlüğü (dürüstlüğü), nesnelliği ve tarafsızlığı konularında kamusal güveni sağlayacak şekilde hareket ederler;
– Kamu görevlileri her zaman sadece hukuka uygun değil, aynı zamanda kamunun denetimine açık bir biçimde davranırlar;
– Kamu görevlileri görevlerini yerine getirirken kamu yararı ilkesini esas alırlar ve
– Kamu hizmetini yerine getirirken özel ve kamu çıkarı arasında ortaya
çıkacak bir çatışma kamu yararı lehine çözülür.
Ulusal Silah Üreticileri Derneği (NRA)/
El Silahları Lobisi Yöneticisi Elini Öpen ABD Kongre Üyesine “Benim İçin Bir İyilik Yapar Mısın? Silah Kontrol Yasasının
Defterini Dür” Diyor.
Etkileme Trafiği
Siyasetin finansmanını sağlayan kişi ve
kurumların
politikalarını satın alma
Eş dost kayırmacılığı /
yakınları işe alma
Demokrasi ve yasadışı faaliyetler (parti ve adaylara bağışların yasa dışı yollardan
yapılması)
Pareto iyileştirmesi (fazla kişiye zarar vermeden bir kişiye katkı sağlamak)
Demokratik siyaseti hem sever hem de ondan nefret ederiz!
Siyasetin finansmanının kayıt dışı / yasa dışı
yollardan sağlanması Oy satın alma
Seçimden sonra devlet kaynaklarının bağışçılara yönlendirilmesi (devletin ele geçirilmesi/siyasi
kararların özel çıkar
yönünde alınması/adam
kayırma)
Bu ilişkide iki tür yanıt ortaya çıkabilir:
1. Düzenleyici çözüm (idari ve yasal çözüm), örneğin yakınların işe alınmasını yasaklamak
2. Siyasi çözüm (siyasi piyasanın çözümü), örneğin özelleştirme yasası ile büyük finans kurumlarına ayrıcalıklar sağlamak ya da enflasyonist politikalar izlemek.
3. Ortada yer alan bir çözüm, yönetim kurulu üyesi olmanın gücünü (YETKİ) kullanarak iş ortağına ihale vermek
Düzenleme ile beyan arasında ters bir ilişki olabilir!
Siyasetin doğası nedeniyle çıkar çatışmasına karşı düzenleme yapmak hem olanaksız hem de akıllıca olmayabilir! Çok fazla düzenleme “mantarlaşmaya”
neden olabilir!
Oğlum, bir işe hazırlanırken
kayırılırsan buna şans deriz!
a) Bir kamu kuruluşunun hem düzenleyici hem de işletimci olarak hizmet verdiği alanlar, örn.
Telekomünikasyon.
b) Bir kamu kuruluşunun genel ekonomik politikalar geliştirmesi yanında aynı zamanda bir ekonomik sektörde faaliyet göstermesi (KİT)
c) Bir kamu kuruluşunun hem imar planı yapması hem de buna izin vermesi (Belediye)
d) Devlete görüş veren bir kuruluşun bu konuda
daha sonra yargılama işlevini de yerine getirmesi
(Danıştay)
• Gerçek çıkar çatışması : Bir kamu görevlisi görevini yerine getirirken kişisel çıkarlarının
etkisinde kalacağı bir konumdadır. Proje denetçisi ya da projeye katılan STK Başkanının evinin projede kullanılmak üzere kiralanması
• Algılanan çıkar çatışması : Bir kamu görevlisi
görevini yerine getirirken özel çıkarlarının etkisinde kalacağı bir konumda görünür. İhalelere katılan bir şirketin hisselerine sahip olan bir kişinin ihale değerlendirme komitesinde görev alması
• Potansiyel çıkar çatışması : Bir kamu görevlisi
ileride görevini yerine getirirken özel çıkarlarının
etkisinde kalacağı bir konumdadır. Bir araştırmacının
kendi alanında çalıştığı araştırma kurumu dışında danışmanlık
yapması
Şakir Dürüst defterdarlıkta çalışmaktadır ve işe alım komiyonu üyesidir. Şakir Dürüst’ün kızı Jale Dürüst, KPSS’den yüksek bir puan tutturarak defterdarlıktaki açık bir göreve başvurmuştur. Ön koşulları sağlayarak görüşmeye çağrılır. Şakir Dürüst kamu hizmetindeki uzun kariyerinden dolayı tarafsızlık ve liyakat
ilkelerine sadık bir kamu görevlisidir. Bu nedenle, işe alım komisyon üyeliğinden ayrılmayı düşünür. Bunu defterdar yardımcısı ve işe alım komisyonu başkanı Cahit Dostel'e söylemeye karar verir. Ancak
görüşmeden ayrılırken, kızının uzun bir süredir işsiz olduğunu ve psikolojik depresyon içinde
bulunduğunu anlatır ve yardımını rica eder. Sayın
Dostel de onlara yardımcı olur. Daha nitelikli adaylar
olmasına karşın Jale Dürüst işe alınır.
Bu olayda bir çıkar çatışması var mı, yok mu?
Neden?
Yaşamınızda buna benzer durumlarla karşılaştınız mı? Nasıl bir tutum aldınız?
Size göre buna benzer olaylar ne kadar yaygın?
Neden?
Siz olsaydınız, bu olayda nasıl davranırdınız?
• Menfaat temini
• Hediye almak
• Nüfuz ticareti
• Kamu kaynaklarını kullanmak
• Mahrem (gizli) bilginin kullanılması
• Resmi görevi dışında bir başka işte istihdam edilmek
• Görev sonrası istihdam
YÖNETMELİK İLKELERİ GÖRÜŞMECİ İFADESİ
•Kamu hizmeti bilinci
•Halka hizmet bilinci KAMUYA SADAKAT
•Hizmet standartlarına uyma
•Amaç ve misyona bağlılık HUKUK DEVLET
•Dürüstlük ve tarafsızlık Tarafsızlık Dürüstlük Eşitlik
•Saygınlık ve güven
•Nezaket ve saygı EMPATİ
•Yetkili makamlara bildirim
•Çıkar çatışmasından kaçınma
•Nüfuz kullanmama
•Hediye alma ve menfaat sağlama yasağı
•Kamu malları ve kaynaklarının kullanımı
•Savurganlıktan kaçınma
•Bağlayıcı açıklamalar ve gerçek dışı beyan
•Bilgi verme, saydamlık ve katılımcılık SAYDAMLIK
•Yöneticilerin hesap verme sorumluluğu SORUMLULUK
•Eski kamu görevlileriyle ilişkiler
•Mal bildiriminde bulunma
Madde 7
Kamu Sektörü
1) Her Taraf Devlet, uygun olan hallerde ve hukuk sisteminin temel ilkelerine uygun olarak, memurların ve uygun olan hallerde, seçimle gelmeyen diğer kamu görevlilerinin istihdamı, çalıştırılması, terfileri ve emeklilikleri için:
a) Verimlilik ve saydamlık ilkeleri ile liyakat, eşitlik ve yetenek gibi nesnel kıstaslara dayalı, b) Özellikle yolsuzluğa müsait kamu görevleri için görevlilerin seçim ve eğitimi ile uygun olan hallerde, bu görevlilerin diğer görevlere rotasyonuna yönelik yeterli usulleri kapsayan,
c) Taraf Devletin ekonomik kalkınmışlık düzeyini dikkate alarak, yeterli ücret ve adil maaş dereceleri geliştiren,
d) Kamu görevlilerinin, kamu görevlerinin doğru, onurlu ve düzgün bir biçimde ifasının gereklerini yerine getirebilmelerini sağlayacak ve onları, görevlerinin ifasının özünde mevcut olan yolsuzluk riski hakkında bilinçlerinin geliştirilmesine yönelik, uygulanabilir alanlarda davranış ilke ve standartlarına da atıfta bulunabilen, özel ve uygun eğitim ile donatacak öğretim ve eğitim programlarını teşvik eden, sistemleri kabul etmek, uygulamak ve güçlendirmek için çaba sarf edeceklerdir.
2) Her Taraf Devlet ayrıca, bu Sözleşmenin amaçları ile uyumlu ve iç hukukunun temel ilkelerine uygun olarak, kamu görevleri için adaylık ve seçim ile ilgili kıstasları belirlemek üzere uygun yasal ve idarî önlemleri kabul etmeyi değerlendirecektir.
3) Her Taraf Devlet ayrıca, bu Sözleşmenin amaçları ile uyumlu ve iç hukukunun temel ilkelerine uygun olarak, kamu görevleri için seçilecek adayların finansmanında ve uygulanabilen hallerde, siyasî partilerin finansmanında saydamlığı arttıracak uygun yasal ve idarî önlemleri almayı değerlendirecektir.
4) Her Taraf Devlet, iç hukukunun temel ilkelerine uygun olarak, saydamlığı teşvik edici ve çıkar çatışmalarını önleyici sistemleri kabul etmek, korumak ve güçlendirmek için çaba sarf edecektir.
