Prof. Dr. Mehmet ÖZDEMİR

Tiirk Kardiyol Dern Arş 21:160-164, 1993

Beşyüzbeş Olguda .~oroner Anjiyoplasti Koruplikasyon ve Ongördürücüleri

Dr. Ömer KOZAN, Dr. Oktay ER GENE, Doç. Dr. Tuğrul OKA Y, Doç. Dr. Ubeydullah DELİGÖNÜL, Dr. Nuri ÇAGLAR, Doç. Dr. Oktay SANCAKT AR, Prof. Dr. Mustafa ŞEN OCAK,

Prof. Dr. Mehmet ÖZDEMİR

Koşuyolu

Kalp ve

Araşurma Hasımıesi

Kardiyoloji

Kliniği, Bayındır

Hastanesi,

bııernaıional Hospiıal,

Akdeniz Üniversitesi Kardiyoloji

Kliniği, Cerrahpaşa Tıp

Fakiiiresi Biyoistatistik Bölt'imii

ÖZET

1988-1991

yıllan

arasmda 69'u

kadın (o/o

1..J),

436'sı

er- kek

(o/o

86) 505 olguya koroner anjiyoplasti

uygulandı.

Yaş arıalaması

51±7 idi (26-81) . Olgulartn 30..J'ü

(o/o

60) tek damar, J..J5'i

(o/o

29) iki damar,

56'sı (o/o

ll) 3 damar

hastası

idi.

Olguların485'inin (o/o

96) ejeksiyonfraksiyonu

%

50'nin üstündeydi. Major kamplikasyon 505 olgw11m 31

(o/o

6.1) inde görüldü. Ölt'im

oranı

% 1.2 idi. "Stepwise re- gression" analizi, primer hedef

darlığm

modifiye ACCI AHA klasifikasyonu ve diabetin

bulunmasıntil işlem

kam- p/ikasyonunu belirleyen

bağımsız değişkenler olduğww

gösterdi (Modifiye ACC!AHA skor p=0.0002, diabet p=O.OOOJ ). Tip A le::yonlarda

%

3, tip Bl lezyonlarda

% 7.5,

tip B2 lezyonlarda % 13.8, tip C lezyonlarda %

22

kamplikasyon

oranları saptandı.

Sonuç olarak, klinik olarak önemli olan ara risk gmbwut Bl ve B2 olarak

ayırmak, sıandart

ACCIAHA

şemawıdan

daha bilgilendiricidir. Ayrtm yeri

lezyonları

ve yüksek der- eceli

darlık (o/o

80-99)

tezyonları

kamplikasyon açtsmdan önemlidir.

Anahtar kelime/er: Anjiyoplasti,

konıplikasyon,

koroner anjivoplasti

konıplikasyon

öngördürücüleri

Koroner anjiyoplasti tüm koroner arter

hastaları

için en iyi tedavi

şekli

olmayabilir. Birçok bildiride çok damar

hastalarında

tek damar

olgularına

göre daha fazla koroplikasyon bildirilmektedir O>. Anjiyoplasti sonucu akut komplikasyonlara neden olan klinik ve anatomik veriler giderek artan oranlarda belirlen- meye

başlanmıştır.

Bu nedenle anjiyoplasti uygula- nacak lezyonlar karakterlerine göre "A merican Col- lege of Cardiology ve Ame rican Heart Association (ACC/AHA)" tarafından düzenlenmiştir

(2)_

Alındığı

tarih: 15 Ocak 1993

Yazışma adresi:

Dr. Ömer Kozan,

Koşuyolu

Kalp ve

Araştırma

Hastanesi, 81020

Koşuyolu-İstanbul

160

Bu amaçla ACC/AHA ve

diğer

kriterleri uygulaya- rak 505 hastada

kısa

dönem anjiyoplasti komplikas-

yonlarına

etkili o lan faktörleri

araştırdık.

MA TERYEL ve METOD

Hastanemizde 1988

Ağustos ayıııdan

1991

yılı

sonuna ka- dar PTCA

girişiminde

bulunulan 505 olgu retrospektif ola- rak

değerlendirildi (aynı süre içinde

anjiyoplasti

yapılan

97

hastanın sine-anjiyografileri bulunamadığından çalış­

maya dahil edilmedi).

Ayrı

bir polik.linikte anj

iyoplasti ya-

pan hekim

tarafından

takip edilen

olguların

hasta dosya-

ları,

tlim verilerin

yazıldığı

takip

fonnları,

anjiyoplasti ön- cesi ve

sonrası

anjiyografileri incelendi ve olgular özel- liklerine göre

gruplandırıldı.

Daınar hastalığı "coronary artery surgery study" tanımla­

masına (3)

uygun olarak tek, iki ve üç damar

hastalığı

o

l

a- rak

sııııflandırıldı. Hastalıklı

damardaki lezyonun darilk derecesi lezyonun en dar ve en

geniş görüldüğü

pozisyon- lardaki

darlık

derecelerinin

ortalaması

olarak

alındı.

Angina

yakınınasına göre olgular "Canadian Cardiovascu-

lar Society" sınıflamasına

^<4>

göre gruplandırıldı.

Koroner arter

lezyonları darlık

derecesine göre % 58-69,

%

70-89,

%

90-99 ve% 100 olarak ve anjiyograflk özel- liklerine

göre de disk.ret,

tübüler, diffüz, anevrizmal, ek-

santrik, kalsifık

olarak,

gruplandırıldı.

Lezyonlar tiplerine göre tip A,

B ı, B2,

C olarak

(3.5.6)

olarak

gru,Plandırıldı

(Bkz. PTKA erken dönem sonuçlan

(7a)

Tablo 1 ).

Yapı­

lan

ventrikülografılerden

"area length"

metodu kullanıla­

rak ejeksiyon fraksiyonu (EF)

hesaplandı (7)_

Akut miyo- kard enfarktüsü

olgulıU'! çalışınaya

dahil edilmedi.

Bifurkasyon

lezyonları:

Orta ve

geniş

yan dal lezyondan

ayrılıyorsa ve dilate edilecek lezyon yan dalı

çevreliyorsa bifurkasyon lezyonu olarak

alındı.

Kalsifikasyon:

Darlık

yapan bölgede arter

duvarında

opa-

site görülmesi kalsifikasyon olarak ahndı.

Kronik total oklüzyon: 3 aydan fazla devam eden oklüz-

yonl<u· kronik total oklüzyon olarak alındı.

Ö. Kozan ve ark.: Beşyii:beş Olguda Koroner Anjiyoplasıi Konıplikasyon ve Öngördılriiriileri

Eksentrik lezyon:

Darlık

Ilimeni görünen normal lümenin dörtte bir

dış çapında ise eksentrik lezyon olarak alındı.

Yüksek

dereceli darlık: % 80-99 darlık

derecesinde Jez- yonlar

alındı.

Lezyon

uzunluğu:

Lezyonun en iyi

göründüğü

pozisyon- da proksimal ve distal lezyon

köşeleri arasındaki

uzunluk olarak

alındı.

10-20 mm

uzunluktaki

lezyonlar

ıubuler,

20

ının'den

bii- yük lezyonlar diffüz olarak kabul edildi.

Ostial lezyonlar: Proksimal LAD orifisi, Cx

orifısi.

RCA arifisi

darlıkları

ostial

lezyon olarak alındı.

Modifiye ACC/AHA skor: StandartACC/AHA

skor sis-

t emindeki B tipi

lezyonlaı·

üp

Bı

ve B2

oiaı·ak ayrıldı.

B tipi lezyon karakteristiklerinden birini içeriyorsa tip B

ı

iki veya daha fazla B tipi

özelliği taşıyorsa tip B2 olanık

ka- bul edildi.

İstatistik

analiz için:

a) ACC/AHA skor sisteminde: Tip A lezyonlara

i

puan, tip B

lezyonlaı·a

2 puan

, tip C lezyonlara 3 puan verildi.

b) Modifiye ACC/AHA skor sisteminde: Tip A lczyon- lara 1 puan

tip Bı

Jezyonlara 2 puan, tip B2 l ezyonlara 3 puan tip C

lezyonlaı·a

4 puan verildi.

Primer hedef

darlık: Darlık

derecesinden ve morfolojik lezyon

karakteristiğinden,

damar bölgesinden,

beslediği

miyokar d bölgesinin

canlılığından,

klinik verilerden belir- lendi.

Anjiyografik

başarı: Daı·Iık çapının

% 50'nin

altına

indi- rilmesi olarak

tanımlandı.

Klinik

başarı:

En az primer hedef

darlığın çapının

ve has- tanede

yatış

süresince herhangi bir majör iskemik kompli- kasyon (ölüm, miyokard infarktüsü ve koroner

ceırahisi)

olmadan % 50'nin

altına

indirilmesi olarak

alındı.

Komplet revaskülarizasyon: Tüm

% 70 ve fazla darlık­

ların başarılı

dilatasyonu

koınplet

revaskülarizasyon ola- rak

alındı.

İnkomplet

revaskülarizasyon: Hedef

darlığının

dilare edilmesi bir veya daha fazla

darlığın (%

70 veya daha faz- la

darlık) kalması imkoınplet

revaskülarizasyon olarak

alındı.

İşleme bağlı ıniyokard infarktüsü: İşlemden dolayı

olu-

şan

iskemiye

bağlı

elektrokardiyografik, kardiyak

enzim

değişiklikleriyle

belirlendi.

İşleme bağlı

ölüm: PTCA

uygulanmasından

kaynaklanan ölüm

İşleme bağlı major

komplikasyonlar: PTCA uygulan-

masından

kaynaklanan ölüm, acil bypass

ameliyatı

ve

ınİ­

yokard enfarktüsü.

Minör komplikasyonlar: Diseksiyon

(tıkayıcı

olmayan), spazm , bradikardi, hipotansiyon , vasküler komplikasyon- lar,

aşırı

kanama, fibrilasyon, yan dal oklüzyonu, ana kor- oner discksiyonu, uzun s üTeli angina, oklüzyon olup ol-

madığını araştırdık.

İşlem

Olguların % 99.2'sinde PTCA feınoral

yoldan

gerçekleşti­

rildi. Sadeec 4 olguda

fenıoral

arterdeki

soruniaı·

nedeniyle

brakial yaklaşım tercih edildi.

505 olgunun 485'inde

(%

96) 8F guiding kateter

kullanıldı. Diğerlerinde

7F guiding

ka-ıeter kullanıldı.

Balon kateler olarak "over the wire",

"on the wire", veya

"ınonorail" sistemler ve steerable gu-

ide

wire"laı· kullanıldı.

Çok lezyon anjiyoplaslisinde dai- ma ilk

girişim

kl'ilir

darlığa (hastanın yakınınasma

neden olan muhtemel

daı·lık) uygulandı,

bununla beraber kl'itik

darlığın

tam

tıkalı

bir damara kollateral

verdiği durumlaı·­

da, öncelikli

olaı·ak

tam

tıkalı daınar

dilate edilmeye

çalı­

şıldı. Kliniğiınİzin

protokolüne göre

olguiaı·

daha önce al- makta

olduklm·ı

Ca blokerieri ve 150-300

ıng

asetil salisi- lik asit (ASA)

kullanılmaya

devam etmekte,

işlem konıpli­

kasyonsuz ise uzun süreli heparinizasyon

yapılmaınak­

tadu·.

Tliın olgulaı·a işlem esnasında

aktive

pıhtılaşma

za-

manı 300 saniyenin üzerinde tutulacak şekilde

heparin ve-

ıilınektedir.

Sonuçlan

dcğerlendinnede

chi-kare testi ve Student t testi

kullanıldı.

Anjiyoplasti

komplikasyonlarını

tayin eden

bağımsız

faktörlerin

tesbiti

için "multiple stepwise linear regression" ana liz "BMDP software"

kullanılarak

uygu-

landı.

BULGULAR

Olgu ve lczyon karakteristikleri

Girişimde

bulunulan 505 olgunun 69 (% 14)'u

kadın.

436 (%

86)'sı

erkekti. Ortalama

yaş

51±7 idi. Olgu-

ların

ö

zellikleri tabloda özetlenmiştir

(Bkz. PTKA erken dönem sonuçlan

Oa)

Tablo 2).

Olguların %

60'si tek damar,

%

29'si iki damar %

ı

I 'i üç damar

hastasıydı. Komplikasyonların

has-

talıklı

damar

sayısına

göre

dağılımı

Tablo l'de gös-

terilmiştir.

E n fazla komplikasyon 3 damar

hastalıklı

o

lgularda

görüldü (p<0.05). Majör komplikasyon 505 o lgunun 31 (% 6

.

l)'inde görüldü. Ö

lüm

oranı %

1 .2. nonfatal miyokard enfarktüsü

%

1

.6. acil bypass ameliyatı % 1.6. elektif

bypass

ameliyatı

% 1.8.

oranlarında görülmüştür

(Tablo 1).

Minör ko mplikasyonlardan en faz

la

diseksiyon (%

6.5)

(tıkayıcı

o

lmayan

). oklüzyon (% 2.8). ventrikül fibrilasyonu (% 1.6). yan dal o klüzyonu (%

1.4)

(1

ının'den

büy ük) görüldü (Tablo 2).

Tiirk Kardiyol Dem Arş 21:160-164,1993

Tablo 1. Hastalıklı damar sayısına göre majör komplikasyonların dağılımı.

Tck damar İki damar Üç damar Toplam

Sayı % Sayı

Ölüm 2 0.7

Nonfatal mi yokard

enfarktüsü 2 0.7

Acil bypass

ameliyatı 2 0.7

Elektif bypass

ameliyatı

s

^1.6

Tablo 2. PTCA komplikasyonları (505 olgu).

Koınplikasycnlar Sayı %

Spazm ... . 5 ... ı

Di seksiyon (tıkayıcı olmayan) ... . 33 ... 6.5 Bradikardi ... . 2 ... 0.4 Hipotansiyon ... . ı

...

0.2 Vasküler komplikasyonlar ... . 3 ... 0.6

Aşın kanama ... . 3 ... 0.6

VentıikW fibıilasyonu ... . 8 ... 1.6 Yan dal oklüzyon u ... . 6 ... 1.4 Ana koroner diseksiyonu ... . ı

...

0.2 Uzun süreli angina ... . 2 ... 0.4 Oklüzyon ... . 14 ... 2.8

505 olguda 604 lezyona anjiyoplasti

uygulandı.

Ol- gu

başına düşen

lezyon

sayısı

1.2 idi. Lezyon karak- teristikleri tabloda

gösterilmiştir

(Bkz. PTKA erken dönem

sonuçları (7a)

Tablo 4).

Lezyonların

o/o 38' i tip A, o/o 50.8'i tip B

ı,

o/o 9.7'si tip B2 ve o/o 1.5'u tip

c ^idi.

Lezyonlara göre

komplikasyonların

korelasyonu Klinik,

anjiyografık

ve riler ve

darlık

komplikasyon-

4

4

3

Tablo 3. Lczyona göre majör iskemi komplikasyonların korelasyonıı.

% Sayı % Sayı %

4 7.0 6 1.2

2.8 2 3.6 8 1.6

2.8 2 3.6 8 1.6

2.0 1.7 9 1.8

ları arasındaki ilişkiler

Tablo 3'de

gösterilmiştir.

Komplikasyonların bağımsız

belirleyicisi

ayırım

ye- ri

lezyonları

(komplikasyon

oranı

o/o 17 .8) ve diya- bet mellitus (komplikasyon

oranı

o/o 17.8) olup ol-

mamasıdır. Ayırım

yeri Iezyonu ve diabetes mellitus o lmadan

lezyonların

o/o 1 .9'unda komplikasyon gö- rüldü. Hem ACC/AHA hem de modifiye ACC/AHA

skorları

komplikasyon

olasılığının

ön belirleyicisi- dir. Fakat modifiye ACC/AHA skor sistemi B tipi

Iczyonları değerlendirmek

için daha

yararlıdır.

Tip B

darlıklarda

komplikasyon

oranı

o/o 8.4'tür. Halbuki tip B lezyon karakteristiklerinden bir tanesini içeren tip

Bı

I czyonlarda o/o 7.5, tip B lezyon karakteristik- lerinden iki veya daha

fazlasını

içer en tip B2 lezyon- larda o/o 13.8 komplikasyon

oranı bulunmuştur (Şe­

kil

ı.

p<0.05).

B tipi lezyon özelliklerinden eksentrisite ile ilgili gö- rünür bir

ilişki saptanamamıştır.

İşlem komplikasyonlarının bağımsız belirleyicileri (Tablo 4)

Veriler Koroplikasyon grubu

sayı:40

Koınplika~yonsıız grup sayı: 564

Univariete p değeri Mıılllvariete p değeri

Modifiye ACC/AHA skor

Ayıımı yeıi leeyonları (%) Diyabetes mellitus (%) Hasta yaşı (sene) Ekstrensik lezyonlar (%) ACC/AHA skor

Yüksek dereceli darlık (%)

162

2.125±0.748 67.5 12.5 50.44±5. 12

12.5 1.875±0.457 27.5

1.71±0.674

22

4.1 50.78±7.34 6.7

1.6 1±0.5 ı

48.9

0.002 0.0001 0.01 0.05 0.17 0.001 0.0087

0.0002 0.0001 0.0001 0.907

>0.05

<0.001

<0.001

Ö. Kozan ve ark.: Beşyüzbeş Olguda Koroner Anjiyoplasıi Konıplikasyon ve Öngördiiriiciileri

Tablo 4. Majör iskemik işlem komplikasyonlarının korelasyon u.

Veriler Komplikasyon grubu Komplikasyonsuz grup Univariete p değeri Multivariete p değeri

sayı: 31 sayı: 474

Primer hedef darlık modifiye

ACC/AHA skor 2±0.694 1.59±0.677

Diyebeıes m elli tu s (%) 16.1 4.6 Primer hedef darlık

ACC/AHA skor 1.82±0.46 1.57±0.547

%30

20

10

o

Şekil 1. Lezyon tiplerine göre komplikasyon ^oranları.

Primer hedef

darlık

modifiye ACC/AHA skoru ve diabet bulunup

bulunmaması işlem

komplikasyon-

larının bağımsız

belirleyicileridir. Primer hedef

darlık

tip A ise

olguların

o/o 3.1. tip B

ı

ise o/o 7 .2. tip B2 ise o/o 14, tip C ise o/o 20 kamplikasyon görüldü.

Diyabetik

hastaların

o/o 18.5'unda kamplikasyon gö- rülürken, diyabetik

olmayanların

o/o 5.4'ünde kornp- likasyon görüldü.

TARTIŞMA

Çalışmamızda

genel min ör kamplikasyon

oranı

o/o 15.4 olarak bulundu. Koroplikasyon olarak en

sık

diseksiyon (% 6.5) görüldü. Oklüzyon o/o 2.8. vent- ri.kül fibrilasyonu o/o 1.6, yandal oklüzyonu ⁽¹ rom'den büyük) o/o 1.4

oranında

görüldü. Spazm.

uzun süreli angina pektoris, kanama, vasküler komp- likasyonlar, bradikardi, h ipotansiyon. ana koroner diseksiyonu

düşük

oranlarda görüldü.

Yayınlarda

genel kompli.kasyon o/o 15-21

oranlarında

ve

sıklık sırasına

göre uzun süreli angina pektoris. oklüzyon, spazm ve diseksiyonla

karşılaşıJdığı

bildirilmektedir

0.001 <0.001

0.005 <0.001

0.003 <0.001

(8.9.IO).

Genel kamplikasyon

oranımız diğer yayın­

larla paralel

olmasına rağmen.

en

sık

görülen kom- plikasyonlar yönünden fark

olması. olgularımızın çoğunluğunu

tek damar ve tek diskret

lezyonların oluşturmasından kaynaklanmaktadır.

Anjiyoplasti

esnasında sık aralıklarla

nitrogliserin

kullanılmış

ol-

ması spazmın

az görülmesine neden

olmuştur.

Genel majör koroplikasyon

oranımız

o/o 6.1 (505 ol- gudan 31 olguda) olarak bulundu. Genel ölüm

oranı

o/o 1.2. nonfotal miyokard enfarktüsü o/o 1.6. acil by- pass

ameliyatı

o/o 1.6, elektif bypass o/o 1.8 olarak bu- lundu. en az ölüm tek damar

hastalıklı

olgularda, en fazla ölüm çok damar

hastalıklı

olgularda görüldü (p<O.Ol).

Diğer yayınlarda

genel ölüm

oranı

o/o 1-1.4 ve en

sık

çok damar

hastalıklı

olgularda

görüldüğü

bildirilmektedir

(8.9.1 ı.ızı.

Nonfatal mi yokard en- farktüsü en az tek damar, en

sık

çok damar

hastalıklı

olgularda görüldü (p<0.05).

Diğer yayınlarda

bildirilen o/o 3.6-4.8

oranlarındaki

nonf atal miyokard infarktüsü

oranlarının

son

yıllar­

da giderek

azaldığı

bildirilmektedir. Emory Üniver- sitesi'nden bildirilen

yayınlarda

nonfatal miyokard infarktü sünün o/o 2.6

olduğu

bildirilmektedir 03l.

Ayrıca

iki ve üç damar

hastalıklı

olgularda o/o 3.9 ve

% 6.7

oranlarında

nonfatal miyokard enfarktüsü

görüldüğü

bildirilmektedir

(14).

Çok damar olgu

sayımızın düşük olması

nonf atal mi yokard infark- tüsü görülme

oranının düşük olmasına

neden

olduğu kamsındayız.

Acil bypass

ameliyatı

en

sık

çok da- mar

hastalıklı

olgularda görüldü (p<0.05).

Değişik yayınlarda

ac il bypass

ameliyatı

o/o 1.8-3.4

arasında değişen

oranlarda bildirilmektedir

(9.14,15).

Acil by- pass

ameliyatı oranımızın düşük olması olguları­

mızın çoğunluğunun

tek damar

hastalıklı. seçilmiş

olmasından kaynaklanm aktadır

(14.16).

Üç damar

hastalıklı

olgu

sayımızın

az ve

seçilmi~

olgular ol-

ması oranın düşük olmasına

neden

olmuştur.

Yapılan çalışmalarda

anjiyoplasti kamplikasyon

oranları

bildirilmesine

rağmen,

anjiyoplasti

işlem komplikasyonlarının determinantlannı değerlendir­

mek için çok az

sayıda çalışma yapılmıştır. Yayın­

lanan ACC/AHA "Task force report"ta lezyon ka- rakteristikleri

birleştirilerek

tezyonlar

tipfendirilmiş­

tir (Bkz. PTKA erken dönem

sonuçları

[7a]. Tablo 1).

Çalışmamızda

505 olguda 604 lezyonu anjiyoplasti kamplikasyon

determinantlannı

belirlemek

amacıyla araştırdık.

Majör kamplikasyon

oranı

% 6.6 olarak bulundu. ACC/AHA kriterleri

düşük

riskli (Tip A:

kamplikasyon

oranı

%

3)

ve yüksek riskli (Tip C:

kamplikasyon

oranı

% 22.2)

darlıklar hakkında

yet- erli strateji

sağlayabilmektedir.

Fakat en

sık

ve kli- nik olarak önemli olan tip B lezyonlar

hakkında

yet- erli bilgi temin edilememektedir

<

1 7). Tip B

lezyonları

B tipi karakterlerinden bir tanesini içeren (tip

Bı,

kamplikasyon% 7.5) ve B tipi karakterlerin- den iki veya daha

fazlasını

içeren (Tip B2, kampli- kasyon % 13.8) Lezyonlar olarak iki gruba

ayırarak

yeterli bilgi

sağlanabilir.

Bu

şema

(modifiye ACC/

AHA skoru)

olguların

primer hedef

dar-Iıkiarına

uy-

gulandığında,

bütün

işlem komplikasyonlarını

belirl- eyen faktör-lerden en güçlüsüdür (p<O.OOl).

Sonuç olarak modifiye ACC/AHA skoru.

ayırım

ye- ri

lezyonları,

yüksek derecede

darlık

diyabet olup

olmaması

anjiyoplasti

komplikasyonlarının

ön belir- leyicileri olarak dikkate

alınmalıdır

(18.19.20). Ancak

olgularımızın çoğunluğunun

tek damar

hastalıklı

ol- gular

olması

Tip

Bı

ve Tip C lezyon

sayısının

az ol-

ması

da dikkate

alınmalıdır.

KAYNAKLAR

1. Deligönül U, Vandormael MG, Kern MJ, et al: Coro- nary angioplasty: A therapeutic option for

sympıomatic

patients with two and threevessel coronary disease. J Am CollCardiol 11:1173,1988

2. Detre K, Holubkow R, Kelsey BS, et al:

Percuıaneous

transluminal coronary angioplasty in 1985-1986 and 1977- 1981. The National Heart, Lung and Bood Institute regis-

try.

N Engl J Med 31 8:265, 1988 __...--.

~

3. The National

Heaıt,

Lung and fllood Institute

Coroııaıy

artery surgery study (CASS).

Cin.:ulaıion

63 (suppl

I),

1981

4. Compeau LO: Grading of angiffiij)ectoris. Circulation 54:522, 1976

S. Meyer BO:

Inteıventional

Cardiology, Toronto, Ho- grete and Huber Publishers, p.73, 1990

164

Tiirk Karıliyol Dem Arş 21:160-164,1993

6. Ryan TJ, Taxon DP, Gunnar RM: Guidelines for per-

cut:ıneous

transluminal coronary angioplasty-A report of a ACC/AHA Task Force on assessment of diagnostic and

ıherapeutic

cardiovascular procedures.

J

Am Coll Cardiol 12:529, 1988

7. Wynne J, Green LH, Mann T, et al: Esrimation of left ventricular volumes in man from biplane cineangiograms

fılmed

in oblique projections. Am J Cardiol 41:726, 1978 7a. Kozan Ö, Ergene O, Okay T ve ark: Perkutan trans- luminal koroner anjiyoplasti: 505 olgunun erken dönem

sonuçlıU'I.

Türk Kardiyol Dern

Arş

21:155, 1993

8. Cowley MJ, Dorrs G, Kelsey SF, et al: Acute coro- nary

eveııts

associated with percutaneous transluminal cor-

onaıy

angioplasty. Am

J

Cardiol 53: 12C, 1984

9. Bredlau CE, Roubin GS, Leimgruber PP, et al: In- hospital

ınorbidity

and

ınortality

in patient undergoing elective coronary angioplasty Circulation 72:1044, 1985 10. Dorros G, Cowley MJ, Simpson J, et al: National Heart, Lung and Blood Institute Registry report of compli- cations of percutaneous transluminal coronary angioplas- ty. Am

J

Cardiol 47:396, 1981

ll. Dorro G, Lewin RF, Lankcl L, et al: Multiple lesion transluminal coronary angioplasty in single and multives- sel

coronaıy

artery disease: acute

outcoıne

and long-tenn effect.

1

Am Co ll Cardiol 10:1007, 1987

12. Ernst SMP, Feltz T, Bal ET, et al: Long-term angio- graphic follow-up, cardiac events and survival in patients

uııdergoiııg

percutaneous transluminal coronary angioplas- ty. Br Heart J 57:220, 1987

13. Myler RK, Topol EJ, Shaw RE, et al: Multiple ves- sel

coroııaıy

angioplasty: Classification results and penern of restenesis in 494 consecutive patients. Cath Cardio- vascs Diag 13: 1, 1987

14. Thomas ES, Most AS, William DO, et al:

Coroııary

angioplasty for

paıients

with

ınultivessel

coronary artery disease: Follow-up elinical status. Am Heart J 115:8, 1988

ıs.

Lambert M, Bonan R, Cote G, et al: Multiple Coro- nary angioplasty: A model

ıo

discriminate systemic and procedural factors related to restonesis.

J

Am Coll Cru·diol 12:310, 1988

16. Hollman J, Gruentzig AR, Meier B, et al: Factors affecting recunence after successful angioplasty. J Am Coll Cardiol 2:644, 1983

17. Ellis SG, Vandormael MG, Cowley MJ, et al: Coro- nru·y

ınorplıologic

and elinical determinants of procedural

ouıcome

with angioplasty for multivessel coronary disease

iınplication

for patient selection. Circulation 82:

ll

93, 1990

18. Ischinger T, Gruentzig AR, Meier B, et al: Coro- nru·y

dissecıion

and total coronary

occlusioıı

associated

witlı

percutaneous transluminal coronary angioplasty: Sig-

nifıcance

of

iııitial aııgiographic ınorphology

of

coronaıy

stenosis. Circulation 74:1371, 1986

19. Ellis SG, Roubin GS, King SB, et al:

Angiograplıic

and elinical

predictoı·s

of acute

closuı·e

after native vessel

coronaıy

angioplasty. Circulation 77:372, 1988

20. Simpfendorder C, Raymond R, Schraider J, et al:

Eru·ly and long-term results of percutaneous

ıJans1uıniııal coronaıy

angioplasty in

patienıs

70 years of age and older

wiılı angiııa

pectoris. Am

J

Cardiol 62:959, 1988