Ağrı
Ağrı hissinin oluşması Ağrı hissinin iletilmesi
Ağrı hissinin yorumlanması
Periferik Sinirde İletim
Nöron yapısı Sinir lifi tipleri
Sinir membranı’nın yapısı Sinirde elektriksel iletim Saltatorik iletim
Nöron
Ağrı
• Uluslararası Ağrı Araştırmaları Birliği(IASP)
Olası veya var olan doku hasarına eşlik eden
veya bu hasarla tanımlanabilen; hoş olmayan,
duyusal ve emosyonel bir deneyim
Anestezi
• An:-sız,-siz ön eki
• Aesthetos: hissetmek
• Genellikle cerrahi müdahalelerden önce
uygulanan ve vücudun bir bölümü veya
tamamının ağrıya duyarsız hale gelmesini
sağlayan işlem
Analjezi
• Ağrı hissinin oluşmasının önlenmesi veya azaltılması
• Anestezi/Analjezi/Anestezik/Analjezik
Ağrı
• Ağrı şiddetine, süresine, lokalizasyonuna veya
ilerleyişine göre kişiden kişiye değişebilen bir
durumdur.
Ağrı
• Ağrının komponentleri;
1. Ağrı hissinin oluşması
2. Oluşan ağrı hissinin sinirler yolu ile beyine iletilmesi
3. Beyinde ağrı olarak algılanıp yorumlanması
Ağrı hissinin oluşması
• Dört temel enerji tipi;
• Mekanik
• Termik
• Kimyasal
• Elektriksel uyaranlar sinir liflerini uyarır.
Ağrı Mekanizmasının Komponentleri
• 1. Ağrı hissinin oluşması: Ağrı duyusu vücudun çeşitli yerlerine dağılmış olan reseptörlerin
stimuluslarla uyarılması ile oluşur.
• Püskürtülerek veya sürülerek uygulanan lokal anesteziklerle ağrı reseptörlerinin duyarsız
hale getirilmesi konjuktiva ve müköz
membranlar (uretra, farinks,larinks, burun
mukozası ve ağız mukozası) üzerinde topikal
anestezi şeklindedir.
Ağrı Mekanizmasının Komponentleri
• 2. Ağrı impulsunun sinirler yoluyla beyine iletilmesi: Uygun ilaçların impulsları taşıyan sinir yakınına enjekte edilmesi ile iletim geçici olarak durdurulabilir. Ağrı impulsu oluştuğu halde beyine ulaştırılamadığı için hasta ağrı duymayacaktır.
• Lokal infiltrasyon, regional, spinal, epidural
anesteziler
Ağrı Mekanizmasının Komponentleri
• 3. Reseptörlerde oluşan ağrı normal yolla beyine ulaştığı halde, beyin bu ağrıyı
yorumlayacak durumda değilse hasta ağrı duymayacaktır.
• Uygun ilaç ve maddelerle beyinin geçici olarak duyarsız hale getirilmesine genel anestezi
denir.
Ağrı hissinin oluşması
• Ağrılı uyaran bölgesel olarak bazı kimyasal maddelerin açığa çıkmasına neden olurlar.
• Bu ağrı mediatörleri de ağrı reseptörlerini uyarırlar
• Bradikinin
• 5-HT(5 hidroksitriptamin) veya seratonin
• Histamin
• Prostoglandinler
• Ağrı hissinin ağrı reseptörleri tarafından alınıp beyine iletildiği düşünülmektedir.
• Ağrı hissi yüzeyel, derin ve visseral dokularda bulunan miyelinli ve miyelinsiz sinir lifleri
tarafından alınır.
Ağrı hissinin iletilmesi
• Ağrı hissini alan reseptörlere bağlı afferent lifler ağrıyı önce medulla spinalise oradan da beyine iletirler.
• Ağrı hissinin iletilmesinde 2 tip lif görev alır.
• A-Delta ve C lifleri
Ağrı hissinin iletilmesi
• A-Delta lifleri: 2-35m/sn hızla ileti yapabilen
ince miyelinli liflerdir.Mekanik ve elektriksel
uyaranların neden olduğu keskin ve batıcı tip
ağrıların iletiminden sorumludurlar
Ağrı hissinin iletilmesi
• C lifleri: 0.7-1.5m/sn hızla ileti yapabilen ince miyelinsiz afferent lifler olup sızı ve
karıncalanma gibi yanıcı, devamlı ve gecikmiş
karaktere sahip ağrıyı taşırlar.
Periferik Sinirde İletim
• Sinir sistemi dış ortamdan ve vücut içinden
gelen uyarıları iletmek ve cevaplandırmak için
farklılaşmış sinir hücreleri topluluğuna verilen
isimdir.
Periferik Sinirde İletim
• Sinir sisteminin beyin ve omurilikten oluşan bölümüne Santral Sinir Sistemi(SSS)
• Bu sistemi organizmanın bütün bölümlerine
bağlayan sinirler ile bunların yolları üzerindeki
ganglionlara da Periferik Sinir Sistemi denir.
Nöron’un yapısı
• Beyin ve medulla spinalisin gri cevherinde ve periferik ganglionlarda bulunurlar. Uzantıları mevcuttur. Bu uzantılarına göre unipolar,
bipolar ve multipolar olmak üzere üçe
ayrılırlar.
Nöron’un yapısı
• Multipolar tipteki uzantılar en çok görülenleridir.
• Dendrit ve akson olarak adlandırılırlar
• Bu uzantılar; dağılma şekli, yapısı ve fonksiyon bakımından birbirlerinden farklıdır.
• Dendritler uyartı impulslarını sinir hücresinin
cismine doğru iletirler.
Nöron’un yapısı
• Aksonlar ise sinir lifi görevi görürler
• Uyarıları daha uzun mesafelere organlardan merkeze , merkezden organa taşırlar.
• Aksonların bir araya gelmesi ile sinirler oluşur.
• Akson sinir hücresinden çıktıktan sonra kısa bir süre çıplak seyreder ve sonra bir veya birkaç
kılıf ile kaplanır.
Nöron’un yapısı
• Sinir lifleri miyelinli ve miyelinsiz olmak üzere iki gruba ayrılır.
• Miyelin; sinir liflerinin çoğunluğunda akson’un çevresinde lipit ve protein tabakasından
oluşan ve life beyaz rengini veren bir kılıftır.
• Duyusal ve motor impulslar iletilirken sinir liflerinin izolasyonu gereklidir.
• Miyelin bu görevi yerine getirir.
Nöron’un yapısı
• Miyelin; izolasyon özelliği olan kolestrin, lesitin serebrosit ile asit ve alkalilere dayanıklı
nörokeratin adı verilen bir maddeden oluşan yağsı bir kılıftır.
• Sinir hücresi üzerinde devamlılık göstermez
• 0.5-3mm aralıklarla boşluklar oluşur.
• Ranvier düğümü
Nöron’un yapısı
• Miyelin kılıf elektriksel izolatör görevi gördüğü için impulslar miyelinli sinirlerde hızlı bir
şekilde hareket ederler.
• İki ranvier düğümü arasındaki bu iletime
saltatorik iletim denir.
Nöron’un yapısı
• Miyelinsiz olan otonom sinir sisteminde ise
uyarılar hem geniş bir sahaya yayılırlar hem de
izolasyon iyi olmadığı için iletim serebro-spinal
sisteme göre çok daha yavaştır.
Sinir Lifi Tipleri
• Erlanger, Gasser ve Bishop iletim hızına göre aksonları A-B-C olmak üzere üç grupta
toplamışlardır.
• A lifleri miyelinli somatik liflerdir. Alfa, beta gama ve delta olmak üzere 4 alt gruba
ayrılırlar
Sinir Lifi Tipleri
• A-Delta lifleri; batıcı ve yanıcı tarzdaki ani ağrı ve ısı hissini iletirler. İletim hızları 25m/sn.’dir.
• C lifleri; Miyelinsiz sinirlerde bulunurlar. İletim hızları yavaştır.(1-2m/sn)
• Uzun süren ve yavaş duyulan ağrı hissini(sızı)
iletirler.
Sinir Membranı
• Akson; aksoplazma-sinir membranından oluşur.
• Membran aksoplazmayı ekstrasellüler ortamdan ayırır.
• Sinir membranı 70-80Å kalınlığında içte ve dışta birer tabaka protein ile ortada iki katlı lipit tabakasından oluşur.
Sinir Membranı
Sinir Membranı
• Lipit moleküllerinin hidrofobik(Su sevmez)
kısımları ortada biribirine bakacak şekilde,
hidrofilik kısımları ise dışa yani ekstrasellüler
sıvıya bakacak şekilde dizilmişlerdir.
Sinir Membranı
• Membran; içte K⁺ iyonlarından zengin
intrasellüler ortam ile dışta Na⁺iyonlarından zengin ekstrasellüler ortamı birbirinden ayırır.
• Bu zar aminoasit, protein ve Na⁺ iyonlarının
hareketini engellerken Cl⁻ve K⁺ iyonlarının
geçişine izin verir. Seçici geçirgen özelliktedir.
Sinirde Elektriksel İletim
• Sinir hücresi istirahat halinde polarize durumdadır.
• İç kısım dış ortama göre negatif(-) yüklüdür.
• Membranın iki tarafında iyon farkından dolayı -70-90mV’luk bir potansiyel farkı meydana
gelir.
• İstirahat membran potansiyeli denir.
Helmholtz çift tabakası
Sinirde Elektriksel İletim
• Elektriksel yüklerin bu şekilde düzenli sıralanmasına polarizasyon denir.
• Helmholtz’un çift tabakası çok labil olup;
mekanik veya elektriksel bir uyarıda bozulabilir.
• Sinir potansiyeli -70-90mV
+20+30mV
Sinirde Elektriksel İletim
• Normalde Na⁺’iyonlarına kapalı olan porlar
birden açılarak Na⁺’iyonlarının içeri girmesine imkan hazırlar.
• Ekstrasellüler ortamdan bol miktarda Na⁺içeri girerken K⁺ iyonları hücreyi terk etmeye başlar.
• Böylece membran depolarize olur ki buna yani istirahat potansiyelinin tersine dönmesine
aksiyon potansiyeli denir.
Sinirde Elektriksel İletim
• Depolarizasyon dalgası hızla sinir boyunca ilerler.
• Arkada kalan bölgeler tekrar polarize olurlar ki buna repolarizayon adı verilir.
• Depolarizasyon dalgası sinir boyunca herhangi bir yerde kesilirse sinirde iletim bloke olur.
• Lokal anestezi
• Geçici etki,sinire zarar vermez (Alkol-Fenol
hariç)
Sinirde Elektriksel İletim
• Lokal anestezikler non-depolarizan blok yaparlar.
• Sinir hücresi porlarını tıkayarak Na⁺iyonlarının
içeri girmesini yani depolarizasyonu önlerler
Sinirde Elektriksel İletim
• Miyelin kılıf lokal anestezik maddelerin sinir membranına etkisini azaltır.
• Lokal anestezik maddeler sadece Ranvier düğümlerinde sinire tesir ederler.
• Bunun için en az 2-3 düğümle temas gerekir.
• İki ranvier düğümü arası 0.5-3mm
• Bu etki alanı yaklaşık 8-10 mm’dir.
• Alan dar tutulursa impuls blokajı atlayarak devam eder
