,b ağ uzunluğu: 1,21 Å sp sp ,b ağ uzunluğu: 1,34 Å sp ,bağ uzunluğu: 1,54 Å

C C

R R

C CH R

sp3 _{,bağ uzunluğu: 1,54 Å} sp2 _{,bağ uzunluğu: 1,34 Å R C C} sp_R ,bağ uzunluğu: 1,21 Å C C R R R R R R C C R R R R

Alkan

Alken



Pozisyon izomeri;

1-Büt

in

2- Bü

tin

3-Metil-1-Heksin 3,3-Dimetil-4-nonin n-oktil Asetilen Mikomisin C CH HC H₃C CH₂ CH₂ CH₃ C C (CH₂)₃ H₃C C CH₃ CH₂CH₃ CH₃ C CH (CH₂)₇ H₃C HC C C C CH C CH CH CH CH CH CH₂ C OH O



Kökler;

Etinil

2-Propinil

(=proparjil)

I-Asetilen Sentezi:

1)

(Kalsiyum Karbür)

(Kireç + Kok kömürü 30000_{C’lik fırınlarda muamele edilir)} HC CH

CaC₂ + 2H₂O + Ca(OH)₂

2)

II- Eliminasyon Reaksiyonları ile:

2CH_{4 HC CH + 3H2} C C H X H X H R C C H X X H H R - 2HX C CH R Visinal dihalojenür Geminal dihalojenür

II-

Sübstitüsyon Reaksiyonları ile:

(Mobil hidrojen) (Asetilür anyonu)

(Alkil halojenür) (Yeni bir asetilenik molekül)

C C H

H + NaNH₂ H C C- Na+ _{+ NH3}

C C

 C4’e kadar gaz, diğerleri sıvı veya katı

 Suda çözünmezler, birçok organik çözücüde

çözünürler

 Endotermik, dayanıksız maddelerdir.

Patlayarak parçalanırlar.

(Asetilen Asetonlu çözelti halinde metalik kaplarda saklanır)

1) 2 , 1 bağından oluşan doymamış bağ sisteminden dolayı

Elektrofilik Addisyon Reaksiyonu verir.

2) Mobil hidrojen içerdiği için güçlü baz ile koparılabilir Asit özellik

C C

C C H

I-Addisyon Reaksiyonları:

a) H

Katımı:

b) Halojen Katımı:

c) Halojenli Asit (Halohidrik asit) Katımı:

d) Su Katımı (Hidratasyon):

e) Farklı reaktiflerin katımı:

(As’li Harp Gazı)

HC CH HC CH HC CH HC CH + HCl _{H C C} H H Cl (vinil klorür) + HCN _{H2C CHCN} (Akrilonitril) + CH₃COOH H₂C CH OCOCH₃ (Vinil asetat) + Cl As Cl Cl HC CH Cl AsCl₂ (Beta-Klorovinil dikloroarsin = LEWISITE)

Organizmada –SH (sülfhidril) grubu taşıyan

enzimlerle etkileşir ve onları etkisiz hale getirir. Solunum sistemi üzerine etki ve sistemik etki ile

ölüm gerçekleşir.

Antidot:

2,3-Dimerkapto-1-propanol Zehirli madde etkisiz! = Dimerkaprol

= British Anti-Lewisite (BAL)

HC CH

Cl

AsCl

(Tarihi önemi var) Siklooktatetraen Tiyofen HC CH HC CH HC CH 3 4 + S + HC CH S H H H H 3000C

Yanma 30000_{C gibi yüksek ısı}

(Ekzotermik)

(Lehim, kaynak yapımı)

C C R R oksid. 2 C O OH R Güçlü oksidanlar: KMnO₄ / H₂SO₄ K₂Cr₂O₇ / H₂SO₄

C CH R + NaNH₂ R C C Na + NH₃ C CH R + R'MgX R C C MgX + R'H C CH R + R'Li R C C Li + R'H

 Özellikle Asetilen sentezlerde tıbbi değeri

olan asetilenik alkol, asetilenik steroid (hormonal etkili) eldesinde kullanılır.

 Kimya endüstrisinde vinil türevlerinin (vinil

eter, vinil ester) elde edilmesi kullanılır. (Böylece yararlı sentetik reçineler için

başlangıç bileşikleri ve kauçuk monomeri elde edilir.)

 Mağaracılıkta ana aydınlatma aracı olarak karpit

lambası kullanılmaktadır. Karpit lambası asetilen gazını yakarak ışık verir. Uzun ömürlü olması, bir doldurmada 6-8 saat yanması, çalışmak için yalnızca suya gereksinim duyması, parlak ve homojen ışık vermesi, ağırlık/verim oranının düşük olması gibi özelliklerinden dolayı

mağaracılıkta özellikle tercih edilmektedir. Asetilen alevi parlak ve rüzgara oldukça dayanıklıdır.

 Ayrıca ucuz bir enerji kaynağı olması, çevreyi az

kirletmesi gibi özellikleri nedeniyle karpitin ülkemizde

alternatif enerji kaynağı olarak özellikle otomotiv sektörü bilimsel araştırmalarında kullanıldığı bilinmektedir.

 Oyuncak uçan balonlarda He gazı yerine maalesef asetilen gazı

kullanılmaktadır.

 Yine maalesef çeşitli ülkelerde yasal olmayan şekilde balık avlama