• Sonuç bulunamadı

Seçim sonuçlar

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Seçim sonuçlar"

Copied!
3
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

Seçim sonuçlarının hızlı bir şekilde duyurulmuş olması 22 Temmuz seçimlerinin sonuçlarına gölge düşürmek için yeterli mi? Ya da YSK'nın bu seçime kısmi bir bilgisayar sistemi ile girmiş olması?

X bir ilçeden girilen bir bilgi merkeze gelene dek elektronik yolda (yani iletişim ağında) "değişebilir". Ve bunu ne YSK, ne SEÇSİS ne de bu altyapıyı kuranlar bilebilir. Bunu anlamanın tek bir yolu var. O da açıklanan verilerle sandık başında not edilen bilgilerin aynı olup olmadığını sandık bazında kontrol etmektir.

Binlerce sandıktaki oyların ve tutanakların değiştirilmesi için bu kadar süre yeter mi? Eğer bir değiştirme söz konusu ise doğaldır ki değiştirilmiş oy adetlerinin sandık bazında ne kadar olacağı da seçim gecesi belirlenmez. Bunun

altyapısı önden tespit edilir. Hal böyle olunca her bir sandık için gerekli olan tüm oylar ve tutanaklar önden hazırlanır. Seçimi izleyen günlerde yapılacak iş sadece torbaları ve tutanak kâğıtlarını değiştirmek şeklinde olacaktır.

22 Temmuz'da yapılan genel seçimlerin sonuçlarının beklenenden erken açıklanması, AKP beklentilerin üzerinde oy almasaydı belki de YSK'nın önemli bir başarısı olarak değerlendirilecekti. Ancak kamuoyu şimdi tam tersine acaba seçim sonuçlarına hile mi karıştı tereddütü yaşıyor. Hele bir de işin içine tam anlaşılmayan bilgisayar teknolojisi girince "tamam işte" deniyor "bu işin içinde mutlaka bir iş vardır".

Bilgiden çok fikirlerin ön planda olduğu ülkemizde "bir iş vardır" ya da "bir iş yoktur" fikrini desteklemek üzere bir şeyler yazmak yerine, bu işin ne olduğunu anlamaya çalışacak şekilde bilgilendirici bir şeyler kaleme almanın daha uygun olacağını düşünüyorum.

Bu tür birden çok mekân, kişi ya da grubun sorumluluğundaki süreçlerde sürecin herhangi bir parçasını suistimal etmek ya da hatalı icra etmek oldukça kolay. Resmi bir dille yorumlamak gerekirse buna "operasyonel risk" denir. Şimdi oyların değerlendirme sürecini ve olası operasyonel riskleri kısaca bir inceleyelim:

OPERASYONEL RİSKLER

1. Oy Kullanımı: Herkes kayıtlı olduğu sandıkta oyunu atar ve oy zarfları sandık komisyonu tarafından açılır, sayılır, tutanak oluşturulur. İşin başlangıcında sandığın içinin boş olduğunu varsayarız. En azından sandık kurulu gerekli kontrolleri yaparak bunu garanti eder. Ya etmezse?

O zaman sandık açıldığında büyük bir olasılıkla kayıt listesindeki imza adedinden (yani fiilen gelip oy kullanmış kişi adedinden) daha çok sayıda zarf çıkar. Bu durumda sandık kurulu ne yapar? Herkesi tek tek arayıp gelin yeniden oy kullanın mı der? Hayır. Daha ziyade yapılan şudur: Kaç tane fazla zarf çıktıysa, zarfları açmadan önce rastgele o kadar zarfı seçer ve onları açmadan imha ederler. Bundan da kimseye bahsetmezler.

Bu durumda sandığın içine diyelim ki fazladan kırk tane zarf eklenmiş olsa (doğal olarak içindeki oylar bu işi yapan partiye ait olacaktır) imha etmek üzere rastgele seçilen kırk zarfın tamamının bu hileyi yapan partiye oy vermişlerden çıkma olasılığı çok düşüktür. Böylece her durumda o parti fazladan oy kazanılmış olur.

Bir başka olasılık da şudur: Herkes oy atmaya gitmiyor. Diyelim ki bir sandıktaki 175 kişiden sadece 100 tanesi oy atmaya geldi. Ya kalan 75 kişi de gelip oy atmış gibi bir senaryo gerçekleştirilirse? (75 sahte imza ve sandığa atılacak 75 zarf bunun iş için yeterlidir).

2. Oy Sayımı: İmza adedi ile zarf adedi tuttuktan sonra zarflar açılır ve tek tek partilere ve bağımsızlara taksim edilir. Sonra da her partinin ve bağımsız adayın aldığı toplam oylar belirlenir, tutanak tutulur, imzalanır ve bir üst kurula (ilçe seçim kurulu) teslim edilmek üzere yola çıkılır.

İmzalanmış tutanağın zarflardan çıkan oylarla birebir olup olmadığı ne malum? Ya ben 11 yazıyorum derken 77 yazarsam? Diğer partilerin de 66 oyunu yersem? Ya da A partisinin oy sayısını B partisinin hanesine yazarsam? Sandık kurulundaki kişilerin kontrolüne kalmış iş.

(2)

tutanakla, sandığın başında imzalanmış tutanağın aynı olduğu ne malum? Ya yolda giderken bir vesile ile tutanaklar (oyların içinde durduğu torbayla birlikte) değiştirilirse? İmzaları kim kontrol edecek? Yeter ki toplam oy sayısı doğru olsun. Partilere göre dağılımının doğruluğunu kontrol etmek için oyların tek tek yeniden incelemesini gerekir ki bu çok uzun iş. Hatta oy torbası da değiştirilmişse kontrol yapılsa bile çelişkili bir durum çıkmayacaktır ortaya. BİLGİSAYARA GİRME VE YOLDA DEĞİŞTİRME

4. Tutanakların Bilgisayara Girilmesi: Nihayet, önceki seçimlerden farklı bir noktaya geldik. İlçe Seçim Kurulu'na teslim edilen tutanağın bilgisayara girilmesi. Pratikte bu iş nasıl yapılır? Herhalde birisi tutanaktaki sayıyı okur, diğeri de bilgisayar ekranından girer.

Peki tutanakta yazılı olanların bilgisayara hatasız, eksiksiz, değiştirilmeden girildiğini kim garanti edecek? Bilgisayar mı? YSK'nın SEÇSİS sistemi mi? Hayır. YSK başkanı da konuyu biraz sıradanlaştırmak için, "bu tür maddi hatalar yapılmış olabilir" diye beyanat verdi. Ancak öyle bir ses tonuyla söyledi ki bu tür hataların genel resmi

değiştirmeyecek kadar az olduğunu vurgulamak istedi.

Peki bunu nereden bileceğiz? Elimizde önceki yıllarda yapılmış maddi hata istatistiği var mı? Örneğin YSK şöyle diyebiliyor mu: Önceki yıllarda sandık adedi açısında yüzde şu kadar, toplam oy adedi açısından yüzde şu kadar maddi hata yapma oranı vardı. Bu seçimde ise bu oranlar şu kadardır?

Yok. Neden? çünkü bunlar sonucu değiştirmeyecek derecede önemsiz bilgiler (mi acaba?) Şimdi gelelim sandık bilgilerinin bilgisayara girdikten sonra başına neler gelebileceğine.

5. Elektronik Yolda Değiştirme: Öncelikle şunu belirtmek gerekir ki dünya üzerinde şu an yüzde yüz güvenli herhangi bir bilgisayar sistemi teorik olarak olamaz. SEçSİS'in güvenlik standardlarını bilmiyorum ancak şu bir gerçek ki çok güvenilir ulusal bazı kurumların çıkıp teyit etmediği sürece SEçSİS sisteminin dışarıdan bir müdahaleye açık bir sistem olduğunu düşünmemek için hiçbir neden yok.

Kısacası şu: X bir ilçeden girilen bir bilgi merkeze gelene dek elektronik yolda (yani iletişim ağında) "değişebilir". Ve bunu ne YSK, ne SEÇSİS ne de bu altyapıyı kuranlar bilebilir. Bunu anlamanın tek bir yolu var. O da açıklanan verilerle sandık başında not edilen bilgilerin aynı olup olmadığını sandık bazında kontrol etmektir.

Dikkat edilirse "not edilen" diyorum. çünkü resmi tutanakların, oy torbalarının merkezdeki bilgiler çerçevesinde "düzeltilmiş" olması için yeterince zaman geçti. Hatta sandıklardan çıkan oy pusulaları bile şimdiye dek resmi sonuçları destekleyecek şekilde düzeltilmiş olabilir. O nedenle bu saatten sonra resmi kayıtlarda bir çelişme çıkacağını beklememek gerekir.

O halde bu açıdan geriye kalan şey parti temsilcilerinin gayri resmi aldıkları notlar olabilir. Sandık tutanağı tutulurken belirlenmiş olan sayılar yani. Eğer bunlar not edilmediyse ya da parti temsilcileri not etmedikleri halde "sorun

çıkarmak için" bizim aldığımız notlara göre oylar değiştirilmiş derlerse ne olacak? Hangisi doğru? İşin içinden çıkılamaz.

OYLAR YOLDA DEĞİŞTİRİLEBİLİR

Oylar "yolda" nasıl değiştirilebilir? Burada çok çeşitli risk faktörleri var. En azından şunu bilmekte fayda var ki bugün dijital ortamda yapılan tüm internet, e-posta, telefon ve faks trafiği ABD ve bazı müttefiklerinin finansmanı ile kurulmuş olan sistemler sayesinde "izlenebilmekte". İzlemenin de ötesinde gerekirse birer kopyası "yoldayken" alınabilmekte.

Tabii bu "yolda başına kaza gelmesi" olayı sadece bu tür devasa sistemlere sahip olanlar tarafından yapılabilecek bir şey değil. Sistemi kıran herhangi bir kişi ya da ekip de benzer bir müdahalede bulunabilir.

(3)

giriyor - düşünün binlerce sandık var. Ya da uluslararası boyutta bir krizin ortaya çıkmasına neden olabiliyor. Daha "temiz" bir çalışma merkezde gerçekleştirilebilir. Bunun için illâ ki merkezdeki YSK birimlerinin işin içinde olması gerekmez. çok değer verdiğimiz sandıklardaki oy adetleri sonuçta bir bilgisayarda duran bir veritabanındaki basit sayılardır. Bu veri tabanının komple değiştirilmesi çok zor değil.

Burada belki de üstünde durulacak en kritik konu değiştirilmiş sonuçlarla, sonuçlara baz teşkil eden sandıklardan çıkan oy adetlerinin karşılaştırılması.

İKİ ÖNEMLİ NOKTA

Birincisi ; ciddi anlamda hiçbir partiden seçim sonuçlarına itiraz gelmedi (ya da geldi de medya sağolsun biz bilmiyoruz). Bu en azından şu anlama gelebilir: Partiler de kendi gözlemcilerinin elde ettikleri bilgilere göre ortaya çıkan tablo konusunda mutabık. Ya da bu önermeye iki alternatif üretilebilir: Birincisi partiler sandık başlarındaki görevleri ciddiye almadı ve kıyaslama yapacak verileri not etmedi (o nedenle de ellerinde itiraz etmeye taban teşkil edecek bir done yok). İkincisi hangi parti olursa olsun herkes bu oyunun içinde. Sonuçlara itiraz etmemeleri gerektiğini engin siyasi deneyimleri çerçevesinde anlamış durumdalar (bu artık ne anlama geliyorsa).

İkinci önemli nokta ise sandık tutanakları ve sandıklardan çıkan oyların, (olası) değiştirilmiş sonuçlara göre değiştirilecek kadar zamanın geçmiş olması. Eğer oy adetleri ve tutanakların değiştirilmiş olduğu ispat edecek bir delil yoksa en azından resmi anlamda bir değiştirme yapıldığını ispat etmek oldukça zor (burada araştırılabilecek tek şey kalıyor: Tutanakların altındaki imzaların doğruluğu ve adedi).

O halde şu soru akla gelebilir: Binlerce sandıktaki oyların ve tutanakların değiştirilmesi için bu kadar süre yeter mi? Eğer bir değiştirme söz konusu ise doğaldır ki değiştirilmiş oy adetlerinin sandık bazında ne kadar olacağı da seçim gecesi belirlenmez. Bunun altyapısı önden tespit edilir. Hal böyle olunca her bir sandık için gerekli olan tüm oylar ve tutanaklar önden hazırlanır. Seçimi izleyen günlerde yapılacak iş sadece torbaları ve tutanak kağıtlarını değiştirmek şeklinde olacaktır.

Yukarıda sıralanan basit operasyonel risklerden komplo teorilerine konu olacak ciddiyete dek uzanacak geniş bir yelpazedeki olası müdahalelerden biri ya da bir kaçı 22 Temmuz seçimlerinde uygulanmış olabilir mi? Bu konuda yorum yapmak zor.

Ancak şu konuda yorum yapmak daha kolay: _imdiye dek yapılmış seçimlerde herhangi bir değiştirme ya da hile yapmış olmama olasılığı nedir? _imdiye dek yapılmış seçimlerin "temiz" olduğunu bize kim garanti ediyor?

Seçim sonuçlarının hızlı bir şekilde duyurulmuş olması 22 Temmuz seçimlerinin sonuçlarına gölge düşürmek için yeterli mi? Ya da YSK'nın bu seçime kısmi bir bilgisayar sistemi ile girmiş olması?

Bence yeterli değil.

Ancak elimizde geçmiş seçimler de dahil olmak üzere yeterince bilgi olmadığı için bugün karşımıza çıkan tablo konusunda herkes fikir beyan edebiliyor. Bilgi fikirleri belli bir hizaya getirme konusunda güçlü bir olgudur (doğru ve yanlış diye). Yeter ki nesnel olsun. Böyle bir nesnel bilgiye sahip olmadığımız sürece en doğrusundan en yanlışına kadar her türlü fikir kendisine alıcı bulacaktır. çünkü hepimizin görmek istediği bir tablo var. Hal böyle olunca da hangi fikir görmek istediğimiz tabloyu bize gösterme sözü veriyorsa, o fikre sarılmayı tercih ediyoruz.

Tanol Türkoğlu

tanolturkoglu@yahoo.com

Referanslar

Benzer Belgeler

olmad ığını, düzeni değiştirmek gibi bir derdi olmadığını olsa olsa bir düzenleyici olabileceğini söyleyen Baskın Oran, kendisine sahip olmad ığı bu özellikleri

CHP çorum Belediye Ba şkan Adayı Sait Börekci çorum halkına yeni bir vizyon sunduklarını belirterek “Seçim bürolarımızı düzenlerken bile nasıl bir Büyük Çorum

Süner, Tarım ve Köyi şleri Bakanlığı tarafından yanıtlanması istemiyle Meclis'e verdiği soru önergesinde konuyu anımsatarak " Tarım ve Köyi şleri

• Seçim kampanyaları partilerin ya da adayların kendilerini kamuoyuna tanıtmak, seçmenin genelde ilgisini politik sürece ve özelde de kendi yanlarına çekmek

Bu çocuklar için uygun branşlar belirlenerek 1-3 yılı süre ile yetenek gelişimi için okullarda beden eğitimi. öğretmenleri ve spor kulüplerinde uzman antrenörler

Dolayısile bugün tarihinden bahsedeceğimiz «Karagöz» ün altı yüz seneye ya­ kın bir mazisi vardır: Karagözün bânisi, «Sahib-i zıll-ü hayal Kör Haşan

Sağlık Bilimleri Dergisi (Journal of Health Sciences) 21 (3) CXXXV-CLXXXV,2012 CLXXIX A RESEARCH ON EFFECTS OF GRAPE SEED EXTRACT ON RAT TESTICAL. TİSSUES WHICH WAS DAMAGED WITH

Çünkü seçim bölgeleri birden çok aday çıkaracak biçimde düzenlenir.  Seçim sonuçlarını