8 . SINIF
3. Ünite
Basınç
1. Bölüm: Basınç
3.
ÜNİTE KATI BASINCI
Katı Basıncını Etkileyen Değişkenler
Kuvvetin bir yüzey üzerindeki etkisi kuvvetin büyüklü- ğü ve kuvvetin uygulandığı yüzeyin büyüklüğüne bağlıdır.
Basınç-Kuvvet İlişkisi
Belli bir yüzeye etki eden kuvvet büyüdükçe o yüzey- de oluşan basınç da büyür. Uygulanan kuvvet ile oluşan basınç doğru orantılıdır. Bu sebeple bir cismin ağırlığı ile o cismin yüzeye yaptığı basınç da doğru orantılıdır.
Ağırlık bir kuvvettir. Cisimler sahip oldukları ağırlık- tan dolayı bulundukları yüzeylere basınç uygular.
KATI BASINCI
Ağırlık ya da uygulanan kuvvet yüzeylerde bir etki oluşturur. Bu etkiye basınç denir.
Kısaca, birim yüzeye etki eden dik kuvvet basınç olarak tanımlanır.
Basınç - Yüzey Alanı İlişkisi
Bir cismin temas ettiği alanı küçüldükçe oluşan basınç büyüyor.
Yüzey alanı ile oluşan basınç arasında ters orantı vardır.
Sonuç olarak;
yüzeye dik uygulanan kuvvet/yüzey alanı büyüklüğü oranı yüzeyde oluşacak basıncın büyüklüğünü belirler.
Yüzeye uygulanan dik kuvvetin büyüklüğü Yüzey alanı
Basınç =
Birim sisteminde
• Basınç, Pascal (Pa)
• Yüzeye dik uygulanan kuvvetin büyüklüğü Newton (N)
• Yüzey alanı, metrekare (m2) ile gösterilir.
Berkay Yayınları ©
1. Özdeş küplerden oluşan şekillerdeki yapıların yü- zeye yaptıkları basınçları karşılaştırınız.
a.
Şekil - 1 Şekil - 2
...
b.
Şekil - 3 Şekil - 4
...
c.
Şekil - 5 Şekil - 6
...
2. Şekildeki cisim ters çev- rildiğinde yüzeye uygu- ladığı basınç nasıl deği- şir? Sebebini belirtiniz.
...
...
...
3. Aşağıda verilen her seçenekteki durumları incele- yin. Basıncın daha büyük olduğu duruma “X” işa- reti koyunuz.
a. ( ) 600 N ağırlığa sahip bir kişinin topuklu ayak- kabı giydiğinde yere yaptığı basınç
( ) 600 N ağırlığa sahip bir kişinin geniş tabanlı ayakkabı giydiğinde yere yaptığı basınç b. ( ) 40 N ağırlığa sahip ördeğin yere yaptığı ba-
sınç
( ) 40 N ağırlığa sahip tavuğun yere yaptığı ba- sınç
c. ( ) 50000 N ağırlığa sahip dört tekerlekli bir ara- cın yere yaptığı basınç
( ) 50000 N ağırlığa sahip sekiz tekerlekli bir aracın yere yaptığı basınç
4. Aşağıda verilen cümlelerin başındaki boşluklara;
cümleler doğru ise “D”, yanlış ise “Y” harfi yazınız.
a. ( ) Basınç birim yüzeye dik olarak etki eden kuv- vettir.
b. ( ) Kuvvetin etki ettiği yüzey alanı değiştirilerek basınç da değiştirilebilir.
c. ( ) Aynı kuvvetin küçük yüzeyde oluşturduğu basınç daha küçüktür.
ç. ( ) Basıncın birimi Pascal’dır.
d. ( ) Kuvvetin bir yüzey üzerindeki etkisi kuvvetin büyüklüğüne bağlıdır.
e. ( ) Yüzey alanı ile oluşan basınç arasında ters orantı vardır.
5. Şekildeki cisim noktalarla belirtilen yerlerden kesil- miştir. Şekildeki cismin basıncı P1 ile oluşan cisim- lerin basınçları P2 ve P3 arasındaki büyüklük ilişkisi- ni yazınız.
2a
2a 2a
a a
a a
...
Pekiştirme-1 Kazanım
Kazanım
Berkay Yayınları ©
Basınç TEST 1 Katı Basıncı
1. Şekildeki yapılar küp şeklindeki özdeş cisimlerden oluşmuştur.
X Y Z
Bu yapıların yüzeye yaptıkları basınçlar sırasıyla PX, PY, ve PZ ise bunların arasındaki büyüklük iliş- kisi aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
A.PX < PY = PZ B.PY < PX = PZ C.PX < PY < PZ D.PY < PX < PZ
2.
Karda daha rahat yürümek için şekildeki gibi kar ayak- kabısı kullanılır.
Kar ayakkabısının kullanılmasının sebebi ile aşağı- da verilen durumlardan hangisinin sebebi aynı de- ğildir?
A.İş makinelerinde tekerlek yerine palet kullanmak B.Ekmeği kesmek için bıçağın keskin tarafını kullan-
mak
C. Toprak zeminde topuklu ayakkabı yerine geniş ta- banlı ayakkabı giymek
D. Ağır yük taşıyan kamyonlarda normalden daha fazla tekerlek kullanmak
3. Düzeneklerdeki yapıları oluşturan küpler özdeştir.
3. düzenek 4. düzenek 1. düzenek 2. düzenek
Buna göre, bir deneyle katıların basıncının katıların temas ettiği yüzey alanına bağlı olduğunu kanıtla- mak isteyen bir öğrenci yukarıda verilen hangi dü- zenekleri kullanmalıdır?
A. 1. ve 2. düzenekler B. 1. ve 3. düzenekler C. 2. ve 3. düzenekler D. 3. ve 4. düzenekler
4. Yandaki özdeş küplerden oluşturu-
lan cismin üzerine iki küp daha yer- leştirilirse cismin zemine uygu- ladığı basınç ile ilgili;
I. Cismin yüzey alanı değişmediği için yüzey alanı sa- bit tutulan değişken olur,
II. Cismin ağırlığı arttığı için zemine uyguladığı basınç artar,
III. Cismin bulunduğu yüzeyin özelliği değişmediği için basınç da değişmez
verilenlerinden hangileri doğrudur?
A. Yalnız I B. I ve II
C. I ve III D. II ve III
Berkay Yayınları ©
5.
II
I III
s 2s s
s s 2s
Yukarıda yüzey alanları verilen katı cisimlerden han- gisi ya da hangileri ters çevrildiğinde yüzeye uygula- nan basınç azalır?
A. Yalnız I B. Yalnız II
C. I ve II D. II ve III
6. F
I
III
F
IV II
Şekilde verilen özdeş cisimlerden hangisinin bulunduğu yüzeye yaptığı basınç en küçüktür?
A. I B. II C.III D. IV
7.
2S 1. yüzey
2. yüzey S
Özdeş ağırlıklara sahip şekildeki cisimlerin 1. yüze- ye yaptığı basıncın 2. yüzeye yaptığı basınca oranı aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
A. 1/4 B. 1/2 C.1 D. 2
8. Şekildeki kişi aşağıdakilerden han- gisini yaparsa yere uygulanan ba- sınç artar?
A. Kutunun üzerinde tek ayak üze- rinde durduğunda
B. Kişi kutuyu elinde taşıyarak iki ayağıyla yere bastığında
C.Kişi kutuyu 90° çevirerek aynı şekilde üzerine çıktığında
D.Kişi kutunun üzerinde oturduğunda
9. Şekildeki cisim 1 konumunda iken bulunduğu yüzeye uyguladığı basınç P kadardır.
1
2S S
2
Cisim 2 konumuna getirildiğinde bulunduğu yüzeye uyguladığı basınç aşağıdakilerden hangisinde doğ- ru verilmiştir?
A. P/2 B. P C.3P/2 D. 2P
10.
1 2
Şekildeki cisim 1 konumundan 2 konumuna getiril- diğinde cismin;
I. Yüzeye uyguladığı basınç, II. Yüzeye uyguladığı kuvvet,
III. Yüzeye temas eden yüzeyin büyüklüğü niceliklerinden hangileri değişir?
A. I ve II B. II ve III
C. I ve III D. I, II ve III
2 cm Yer 3 cm
3.
ÜNİTE
3.
ÜNİTE SIVI BASINCI VE GAZ BASINCI
SIVI BASINCI
Katı maddeler gibi sıvı maddeler de basınç uygular.
Ancak sıvı maddeler akışkandır ve bulundukları kabın şeklini alırlar. Bu yüzden sıvı maddeler, katılar gibi üze- rinde bulundukları
yüzeyin tabanına değil bulundukları kabın temas ettikleri her yüzeyine kuvvet uygular.
GAZ BASINCI Açık Hava Basıncı
Hava ağırlığından dolayı Dünya üzerinde bulunan var- lıklara basınç uygular. Buna açık hava basıncı ya da at- mosfer basıncı denir. Açık hava basıncı barometre ile öl- çülebilir.
Atmosfer basıncı, en büyük değerini deniz seviyesinde alırken deniz seviyesinden yükseklere çıkıldıkça havanın yoğunluğu ve yüksekliği azaldığından basınç da düşer.
Atmosfer basıncını İtalyan fizik- çi Evangelista Torricelli deniz sevi- yesinde yaptığı deneyle bulmuştur.
Deniz seviyesinde açık hava basın- cının 76 cm civa (Hg) olduğu belir- lenmiştir.
Açık hava basıncı deneyde kul- lanılan borunun şeklinden ve bü- yüklüğünden bağımsızdır.
Sıvı Basıncı ile Sıvının Derinliği İlişkisi
Sıvının derinliği arttıkça sıvı basıncı da artar. Sıvı ba- sıncı ile sıvının derinliği doğru orantılıdır.
Not: Sıvıların basıncı içinde bulundukları kabın şekline bağlı değildir.
Kapalı Kaplarda Gaz Basıncı
Gazların basıncı, gaz taneciklerinin sürekli kabın iç yü- zeylerine çarpmaları sonucu oluşmaktadır. Kapalı kaptaki gazların basıncı manometre denilen alet ile ölçülür.
Sıvının Basıncı ile Sıvının Yoğunluğu Arasındaki İlişki
Sıvının yoğunluğu arttıkça sıvı basıncı da artar. Sıvı ba- sıncı ile sıvı yoğunluğu doğru orantılıdır.
Örnek
Özdeş kapların içine, aynı seviyede olacak şekilde su ve zeytinyağı doldurulur.
zeytinyağı su M su
L K
Suyun yoğunluğunun zeytinyağının yoğunluğundan bü- yük olduğu bilinmektedir.
Buna göre, şekildeki K, L ve M noktalarında sıvı ba- sınçlarının sütun grafiği aşağıdakilerden hangisi olur?
K L M A.Basınç
Noktalar K L M B.Basınç
Noktalar
K L M C.Basınç
Noktalar K L M B.Basınç
Noktalar
Yanıt: C
cıva boşluk
76 cm
Torricelli'nin basınç öl- çüm deneyinin çizimi
144444424444443
Örnek
Yarısına kadar su dolu bir kabın ağzına balon parçası gerilip şe- kildeki gibi bir pipet takılıyor.
Gergin balon parçasına parma- ğımızla aşağı yönde bir kuvvet uyguladığımızda pipetten dışarı suyun çıktığı gözleniyor.
Yalnızca bu gözlemden yola çıkılarak akışkanların ba- sıncı ile ilgili aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir?
A.Sıvı basıncı sıvının sıcaklığına bağlıdır.
B.Basınç sıvının derinliğine bağlıdır.
C.Sıvılar ve gazlar basıncı iletir.
D.Basınç sıvının cinsine bağlıdır.
Yanıt: C
su
Berkay Yayınları ©
1. Şekilde içi sıvı ile dolu olan bir kaptaki bazı noktalar belirtilmiştir.
A, B ve C noktalarındaki sıvı basınçları sırasıyla PA, PB ve PC ise bunların arasındaki büyüklük ilişkisini aşağıdaki boşluğa yazalım.
...
2.
A B
C
Yukarıdaki şekilde dağların üzerinde bulunan A, B ve C noktalarındaki atmosfer basınçları sırasıy- la PA, PB ve PC ise bunların arasındaki büyüklük ilişkisini aşağıdaki boşluğa yazalım.
...
3. Birim küplerden oluşan şekildeki kaplara üçer bi- rim küp su konulduğunda suların kapların tabanı- na yaptığı basınçların arasındaki büyüklük ilişki- sini aşağıdaki boşluğa yazalım.
I II III IV
...
4. Aşağıdaki ifadelerden boş bırakılan yerleri uygun terimlerle doldurunuz.
Azalır Her yönde
Küçüktür. Yoğunluğuna
Barometre Şekline
Büyüktür. Derinlik
a. Sıvıların basıncı ………. arttıkça büyür.
b. Açık hava basıncı ………. ile ölçülebilir.
c. Sıvıların basıncı içine konuldukları kabın
……… bağlı değildir.
ç. Atmosfer basıncı yükseklere çıkıldıkça
………
d. Bir metre derinliğindeki saf suyun basıncı, iki metre derinliğindeki saf suyun basıncından daha
………..
e. Sıvıların basıncı sıvının ……… bağlıdır.
5. Aşağıda verilen cümlelerin başındaki boşluklara;
cümleler doğru ise “D”, yanlış ise “Y” yazınız.
a. ( ) Açık hava basıncını cıva ile yaptığı deneyle ölçen kişi Toricelli’dir.
b. ( ) Sıvıların bulundukları kabın şekli sıvıların ba- sıncını etkilemez.
c. ( ) Sıvılar ağırlıkları nedeniyle bulundukları ka- bın temas ettikleri her noktasına basınç uy- gularlar.
ç. ( ) Sıvıların basıncı bulundukları kabın hacmine bağlıdır.
d. ( ) Toricelli deneyinde 0 °C’de deniz seviyesin- de borudaki cıva seviyesinin 76 cm olduğu ölçülür.
e. ( ) Denizde derinlere gidildikçe basınç azalır.
Pekiştirme-2 Kazanım
Kazanım
B A
C
Berkay Yayınları ©
Basınç TEST 2 Sıvı Basıncı ve Gaz Basıncı
1. Şekilde bir barajın genel yapısı gösterilmiştir.
Şekildeki gibi baraj duvarlarının alt kısımlarının üst kısımlarına göre daha kalın olmasının sebebi aşağı- dakilerden hangisinde verilmiştir?
A.Sıvıların basıncı aynen iletmesi
B.Baraj duvarının alt kısımlarının daha fazla yıpranması C. Suyun basıncının derinlik ile doğru orantılı olması D. Suyun durgun olmaması
2.
144424443 14444244443
1442443 144424443
1. düzenek sıvısıA
sıvısıA
sıvısıB
sıvısıB
3. düzenek
2. düzenek
4. düzenek 3h
h
3h
2h
Bir deneyle sıvıların basıncının sıvıların yoğunluğu- na bağlı olduğunu kanıtlamak isteyen bir öğrenci yukarıda verilen hangi düzenekleri kullanmalıdır?
A.1. ve 2. düzenekler B.1. ve 3. düzenekler C.2. ve 3. düzenekler D.3. ve 4. düzenekler
3. Sıvı basıncı ile ilgili bir kavram haritası şekilde verilmiştir.
Sıvı basıncı
bağlıdır. bağlı değildir.
Buna göre, I ve II numaralı kutucuklara yazılacak kavramlar aşağıdakilerden hangisinde doğru veril- miştir?
I II
A. Sıvı derinliği Kabın şekli B. Kabın şekli Sıvının cinsi C. Sıvı yoğunluğu Sıvı derinliği D. Kabın yüzey alanı Sıvı yoğunluğu
4.
•K
•L
•L
•M
Şekilde bir dalgıcın deniz altında gittiği rota gösterilmiş- tir.
Buna göre, aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
A.K noktasında dalgıca etki eden sıvı basıncı L nokta- sında etki edene göre daha azdır.
B.K ve L noktalarında dalgıca etki eden sıvı basıncı eşittir.
C. K ve M noktalarında dalgıca etki eden sıvı basınçları eşittir.
D. K noktasından L noktasına giden dalgıca uygulanan sıvı basıncı azalır.
Berkay Yayınları ©
5.
x Su
İçerisine su konulmuş şekildeki kabın yanında bulunan delikten çıkan su X mesafe yol almıştır.
Bu mesafenin artırılması için aşağıdakilerden han- gisi yapılabilir?
A.Kaptan bir miktar suyu boşaltmak B.Delik açık bırakılarak bir süre beklemek C. Kaptaki deliği daha üste açmak
D. Kaptaki deliğin yerden yüksekliğini değiştirmeden aynı su miktarını daha dar bir kaba koymak
6. Şekildeki cam kap eşit hacim bölmelidir. Kapta 1 litre su vardır ve suyun X noktasına yaptığı basınç P kadardır.
X
Buna göre, kaba 3 litre daha su eklenirse kaptaki suyun X noktasına yaptığı basınç kaç P’dir?
A. 1 B. 2 C.3 D. 4
7. Şekilde deniz seviyesinde bir düzenekte ölçülen cıva yüksekliği gösterilmiştir.
cıva
boşluk 76 cm
Buna göre, aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A.Düzenek deniz seviyesinden daha yukarıya taşınırsa cam borudaki cıva yüksekliği azalır.
B.Düzenekte daha geniş bir cam boru kullanılırsa cam borudaki cıva yüksekliği azalır.
C. Düzenekte cıva yerine daha az yoğun bir sıvı kullanı- lırsa cam borudaki cıva yüksekliği artar.
D. Düzenekteki kaba daha fazla cıva eklenirse cam bo- rudaki cıva yüksekliği değişmez.
8.
K M L
N
Yukarıdaki içi su dolu kapta gösterilen noktalardaki sıvı basınçları küçükten büyüğe doğru sıralandığın- da hangisi 3. sırada yer alır?
A. K B. L C.M D. N
3.
ÜNİTE
3.
ÜNİTE KATI, SIVI VE GAZLARIN BASINÇ ÖZELLİKLERİ
Katıların Basıncı İletmesi
Katılar kendilerine uygulanan kuvveti, doğ- rultusunu ve büyüklüğünü değiştirmeden dik olarak aynen iletir. Ancak basıncı aynı büyük- lükte iletmeyebilir.
Günlük Yaşamda Katı Basıncının Etkileri
Bir kişi ıslak toprak bir zeminde topuklu bir ayakkabı ile yürürken düz tabanlı bir ayakkabıyla yürümeye göre daha çok toprağa batar.
Çünkü yüzeye temas eden alan küçüldükçe basınç büyür. Bir kişi karda yürürken kar ayakkabısı giyildiğinde kara daha az batar. Kar ayakkabısı yüzeye temas eden alanın büyümesini ve böylece oluşa- cak basıncın küçülmesini sağlar.
İş makinelerinin büyük tekerleklerle veya paletlerle yere oturduk- ları yüzey alanları büyütülür. Bu sayede iş makinelerinin toprağa bat- maları önlenir.
Küçük bir kuvvetin etkisiyle büyük basınç elde etmek pek çok alandaki işleri kolaylaştırır. Bıçağın kesme için kullanılan tarafı ne ka- dar ince ise kesilmek istenilen nesne de o kadar rahat kesilir.
Sıvıların Basıncı İletmesi
Kapalı bir kaptaki sıvının herhangi bir nok- tasına uygulanan basınç, kabın şekli ne olursa olsun, sıvının temas ettiği her yüzeye her doğ- rultuda aynı büyüklükte iletilir. Buna Pascal İl- kesi denir. Bu gerçek Fransız bilim insanı Blai- se Pascal tarafından ifade edilmiştir.
Günlük Yaşamda Sıvı Basıncının Etkileri
Pascal İlkesi’nin uygulamaları günlük yaşantımızda pek çok yerde görülür. Arabaların hidrolik fren ve direksiyonlarının, itfaiye merdivenlerinin, kamyon damperlerinin, emme basma tulumbalarının, berber koltuklarının, vinçlerin, bazı yerleşim yerlerinde bulunan su tanklarının, araba servislerinde arabayı yukarı kaldıran ve kuyularında suyun fışkırmasını sağlayan sistemlerin çalışması günlük yaşamda Pascal İlkesi uygulamalarına örnek verilebilir.
Günlük Yaşamda Gaz Basıncının Etkileri
Atmosfer basıncının günlük yaşantımızda pek çok etkisi vardır. Meyve suyunun pipetle çe- kilmesi, damlalık ve enjektörlere sıvı çekilmesi, vakumlu torbaların çalışma prensibi, düz yüzey- lere yapışan askılarda, elektrikli süpürgelerin çalışmasında atmosfer basıncının etkileri görül- mektedir.
Gaz basıncı bir balonun, araba ya da bisiklet tekerinin şişkin kalmasını sağlar.
Gazlar kapalı kaplarda yüksek basınç altında tutulabilir. Yüksek basınç altında gazlar sıvı- laşır. Kabın vanası açıldığında yüksek basınçtan kurtulan sıvı gaza dönüşerek kullanılır. Yangın tüpleri, oksijen tüpleri ve deodorantlar buna örnektir.
Berkay Yayınları ©
Pekiştirme-3 Kazanım
Kazanım
1. Aşağıda verilen durumların nedenlerini uygun boşluklara açıklayınız.
a. Bir pet şişe kenarında bulunan bir noktadan delinip delik parmakla kapatılarak su ile tamamen doldurulur. Kapağı kapatılır. Daha sonra parmak çekildiğinde suyun akmadığı gözlenir. Bu durumun sebebini açıklayınız.
...
...
...
b. Uçan balon belli bir yük- sekliğe çıktıktan sonra pat- lar. Bu durumun sebebini açıklayınız.
...
...
...
...
...
2. Aşağıdaki şekillerle ilgili verilen paragraflardaki boşlukları doldurunuz.
a. S1 yüzeyi ne kadar ………….. S2 yüzeyi ne kadar ……….
olursa çivi duvara daha rahat monte edilir. Çünkü yüzey alanı ile basınç ………….. orantılıdır.
b.
İçi su dolu delikli balona şekildeki gibi bir kuvvet uygu- landığında deliklerden akan suyun hızı ……… . Çünkü sıvılar basıncı her yere ………. iletir. Bu olay ……….. prensibine örnek verilebilir.
3.
Şekildeki sistem ile ilgili verilen cümlelerin başın- daki boşluklara; cümleler doğru ise ‘’ D ‘’, yanlış ise ‘’ Y ‘’ harfi yazınız.
a. ( ) Daha az kuvvetle M yükünü kaldırmak için 1 numaralı pistonun alanını küçültmek gereklidir.
b. ( ) Aynı kuvvetle M yükünden daha ağır bir yükü kaldırmak için 2 numaralı pistonun alanını küçültmek gereklidir.
c. ( ) F kuvveti uygulandığında 1 numaralı piston- da oluşan basınç 2 numaralı pistona artarak iletilir.
ç. ( ) Sistemde pascal prensibinden yararlanılmıştır.
4. Aşağıda verilen günlük yaşamdaki uygulamaları katı, sıvı ve gazların basıncından yararlanma du- rumuna göre harflerini uygun kutucukara yazarak sınıflandırınız.
a.Hidrolik frenler b.Bıçaklar
c.Tekerleğin şişirilmesi ç. Elektrikli süpürgeler d.İtfaiye merdivenleri e.Vinçler
f.İlaçlama pompaları g.Kar ayakkabıları ğ. Deodorantlar h.Oksijen tüpleri ı. Raptiyeler
Katı Basıncı
Gaz Basıncı Sıvı Basıncı
Berkay Yayınları ©
Basınç TEST 3 Katı, Sıvı ve Gazların Basınç Özellikleri
1. Aşağıdakilerden hangisi günlük yaşamda basıncı azaltmak için yapılan bir araca örnek verilebilir?
A.
C.
B.
D.
2. Şekildeki sıvı dolu kaba sızdırmaz bir piston ile F kuvveti uygulan- maktadır.
Buna göre, aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
A.Kuvvetin etkisiyle K noktasındaki basınç artışı L nok- tasındakinden fazladır.
B.Kuvvetin etkisiyle M noktasındaki basınç artışı K ve L noktalarındakinden fazladır.
C. M noktasına etki eden basınç, K noktasındakinden fazladır.
D. İlk duruma göre M, K ve L noktalarındaki basınç de- ğişimi eşittir.
3. Pascal prensibi ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A.Sıvıların sıkıştırılmama özelliğinden ortaya çıkmıştır.
B.Bu prensibin kullanıldığı sistemlerde kuvvetten ka- zanç sağlanabilir.
C. Bu prensibe göre sıvılar basıncı artırarak iletir.
D. Hidrolik fren sistemleri bu prensip ile çalışır.
4. Açık hava basıncının varlığı göstermek için;
I. Tamamen su ile dolu olan bardağın ağzına bir ka- ğıt kapatılıp ters çevrildiğinde suyun dökülmemesi, II. Paket meyve suyunun pipet ile içerken paketin bü-
zülmesi,
III. Ortam sıcaklığı artığında kapalı kaptaki bir gazın basıncının artması
örneklerinden hangileri verilebilir?
A. Yalnız I B. I ve II
C. I ve III D. I, II ve III
5. Yandaki şekille ilgili açıklamalar aşa- ğıda verilmiş; açıklamaların doğru ise ‘’D’’, yanlış ise ‘’Y’’ olarak değer- lendirilmesi istenmiştir.
• Uygulanan F kuvveti yüzeye aynen iletilir.
• 3S yüzeyinde oluşan basınç S yüzeyine aynen iletilir.
• Sistem pascal prensibine göre çalışır.
Buna göre, açıklamaların uygun değerlendirilmesi sırasıyla aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?
A. D, Y, Y B. D, D, Y
C. D, Y, D D. Y, D, D
6. Pistonların ağırlığının önemsiz olduğu şe- kildeki dengede olan sistemle ilgili aşağıda- kilerden hangisi doğ- rudur?
A.Bu sistem kullanılarak ağırlığı fazla olan cisimler ra- hatlıkla kaldırılabilir.
B.F1 ve F2 kuvvetlerinin büyüklükleri eşittir.
C. Kapalı kaplardaki sıvının herhangi bir noktasından uygulanan basıncın sıvı tarafından değişerek aktarıl- ması prensibi ile çalışır.
D. Sistemde pistonların yüzey alanlarının hiçbir etkisi yoktur.
F
M K L
F3S
S
Sıvı S F1
3S F1
Berkay Yayınları ©
Katıların Basıncı İletmesi 7. Tek taraftan küçük bir delik
açılan yağ tenekesindeki yağ dökülmez.
Bu durumun nedenini aşağıdaki ifadelerden hangisi en iyi açıklar?
A.Yoğunluğu fazla olan sı-
vıların basıncı iletme özelliğinin olmamasıdır.
B.Deliğe uygulanan açık hava basıncının yağın dökül- mesini engellemesidir.
C. Açık hava basıncının yeteri kadar büyük olmaması- dır.
D. Sıvıların sıkıştırılamaz özelliğe sahip olmasıdır.
8. • İçi boş kutunun içindeki hava boşaltılırsa, kutu içe doğru çöker.
• İki ucu açık cam boru suya daldırılıp bir ucu kapatıla- rak sudan çıkartılırsa, cam boruda kalan su dökülmez.
Verilen durumların sebebi aşağıdakilerden hangi- sinde verilmiştir?
A. Katı basıncı B. Sıvı basıncı C. Açık hava basıncı D. Pascal prensibi
9. Görseldeki iş makinesi ile ilgili;
I. Kepçesini kaldıran kolların çalışma mekanizmasında pascal prensibinden yarar- lanılmıştır,
II. Tekerleklerindeki palet yere yapılan basıncı azalt- mak için kullanılmıştır,
III. Araca açık hava basıncı etki etmez İfadelerinden hangileri doğrudur?
A. I ve II B. II ve III
C. I ve III D. I, II ve III
10.
Şekilde gösterilen deneyden çıkarılan sonuçlara göre aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A.Denizaltıları tasarlanırken gideceği derinliğe bağ- lı olarak dayanıklı malzemeden yapılmasına dikkat edilmelidir.
B.Dalgıçlar derinlere dalarken yüksek basıncın etkisini aza indirecek kıyafetler seçmelidir.
C. Baraj yapımında barajın derinlerine inildikçe duvarlar daha kalın ve dayanıklı yapılmalıdır.
D. Uçaklar, farklı yüksekliklerde basınçtan etkilenme durumuna göre tasarlanmalıdır.
11. Gazların sıkışmasıyla basıncı iletebilme özellikleri, günlük yaşamımızda kullanılan bazı araçların çalışma prensibini oluşturur.
Buna göre, aşağıdakilerden hangisi bu prensipten yararlanılarak çalışmaz?
A.
Hava yastığı C.
Matkap
B.
Bisiklet pompası D.
Boya püskürtme makinesi delik
Berkay Yayınları ©
Basınç
1. Bir cismin temas yüzeyi azaltılırsa basıncı artar.
Buna göre, aşağıdakilerden hangisinin kullanılma- sında bu özellikten yararlanılmamıştır?
A. B.
C. D.
2. Gazların basıncı ile ilgili açıklamalar aşağıda verilmiş;
açıklamaların doğru ise ‘’D’’, yanlış ise ‘’Y’’ olarak de- ğerlendirilmesi istenmiştir.
• Kapalı kaplardaki gazlar sadece ağırlığından dolayı basınç uygular.
• Atmosfer yeryüzünde bulunan varlıklara basınç uygu- lar.
• Atmosfer basıncı yerden yukarı çıkıldıkça azalır.
Buna göre, açıklamaların uygun değerlendirilmesi sırasıyla aşağıdakilerden hangisinde doğru veril- miştir?
A.D, D, D B.D, D, Y
C.D, Y, D D.Y, D, D
3. I. Sıvı basıncı sıvının derinliğine bağlıdır.
II. Aynı yükseklikteki iki sıvıdan yoğunluğu fazla olan sıvı, bulunduğu kabın tabanına daha fazla basınç uygular.
III. Kabın şekli sıvı basıncını etkilemez.
Sıvı basıncı ile ilgili yukarıda verilen ifadelerden hangileri doğrudur?
A. I ve II B. I ve III C. II ve III D. I, II ve III
4. Güncel yaşamda gerçekleşen bazı olaylar numaralı ku- tucuklarda verilmiştir.
Yukarılara çıkan balonun bir süre sonra patlaması
1 İçindeki hava
çekilen meyve suyu kutusunun şeklinin
bozulması 2
Bıçağın ince ucunun daha keskin
olması
3 Ağır iş makine-
lerinin tekerlekleri- nin büyük olması 4
Buna göre, hangi kutucuklardaki olaylar açık hava basıncı etkisiyle gerçekleşmiştir?
A.1 ve 2 B.2 ve 3
C.1 ve 4 D.3 ve 4
5. Katı, sıvı ve gazların basınçları ile ilgili;
I. Katıların basıncı, temas ettikleri yüzey alanına bağlı- dır. Ağırlıklarından dolayı basınç uygular.
II. Sıvılar sadece bulundukları kabın tabanına basınç uygular.
III. Gazlar, sadece kapalı kaplarda basınç uygular.
yukarıda verilen bilgilerden hangileri doğrudur?
A.Yalnız I B.Yalnız II
C.I ve II D.II ve III
6. Sıvı basıncının derinlikle arttığını anlamak için aşağı- daki gözlemlerden hangisi yeterlidir?
A. Suya bırakılan taşın derinlikle daha uzun sürede dibe vurması
B. Gemilerin derin sularda daha güvenle yüz- mesi
C. Derine daldıkça kulakta rahatsızlık duyulması D. Derinlerde yeşil bitki yetişmemesi
TEST 4 3. Ünite Değerlendirmesi - I
Berkay Yayınları ©
7. Zeytinyağının yoğunluğu suyun yoğunluğundan daha küçüktür.
Buna göre, aşağıda verilenlerden hangisinde iki tü- pün dibindeki sıvı basıncı da aynı olabilir?
A.
su yağ
B.
su yağ
C.
su yağ
D.
yağ su
8. Şekildeki ağzı kapalı bir kapta bir miktar su bulunmak- tadır.
su
Şekildeki kap ters çevrildiğinde kabın yere yaptığı basınç ve sıvının kabın tabanına yaptığı basıncın na- sıl değiştiği hangi seçenekte doğru verilmiştir?
Kabın yere Sıvının kabın tabanına yaptığı basınç yaptığı basınç
A. artar değişmez
B. artar azalır
C. azalır azalır
D. değişmez artar
9.
C B
A
Yukarıdaki şekilde sıvı dolu olan kabın A, B ve C nokta- larında açılan deliklerden akan sıvıların hızları sırasıyla VA, VB ve VC dir.
Buna göre VA, VB ve VC arasındaki büyüklük ilişkisi aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
A.VC > VB > VA B.VA > VC > VB C.VB = VC > VA D.VA > VB = VC
10. Basınç ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yan- lıştır?
A. Bir sıvının kabın tabanına yaptığı basınç sıvının de- rinliği arttıkça artar.
B. Kapalı kaplarda sıvılar basıncı her yöne aynen iletir.
C. Katıların basıncı yüzey alanı ile doğru orantılıdır.
D. Kapalı kaplarda gazlar basıncı her yöne uygular.
Berkay Yayınları ©
Basınç
1. Şekildeki sistemle kuvvet kazancı sağlanarak bir yük kaldırılmak- tadır.
Buna göre, şekildeki sistemin çalışma prensibi aşa- ğıdakilerden hangisinde kullanılmamıştır?
A.
Damperli Kamyon C.
Otomobil Kaldırma Sistemi B.
Tekerlek şişirme pompası D.
Hidrolik Fren Sistemi
2. Bir cam boruya sıvı doldu- rulup aynı sıvı ile dolu bir kaba ters çevrilerek yerleşti- rildiğinde cam borudaki sıvı yüksekliğinin h kadar olduğu gözlenmiştir.
Buna göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A.Düzenek daha yüksekte bir yere taşındığında açık h yüksekliği değişebilir.
B.Aynı ortamda daha kalın bir cam boru ile düzenek hazırlandığında h yüksekliği azalır.
C. Sıvının cinsi değiştiğinde h yüksekliği değişir.
D. Cam borudaki sıvının belli bir yükseklikte kalması or- tamdaki açık hava basıncından kaynaklanır.
3. Musluktan sabit hızla akan su şekildeki kabı doldurmuş- tur.
Buna göre aşağıdakiler- den hangisi söylenebilir?
A.Kabın şekli sebebiyle ka- bın tabanına etkiyen sıvı basıncı önce artmış sonra azalmıştır.
B.Kabın yere yaptığı basınç değişmemiştir.
C. Kabın tabanına etkiyen sıvı basıncı eşit zaman ara- lıklarında eşit miktarda artmıştır.
D. Kabın yere yaptığı basınç artmıştır.
4. Şekilde bir cismin 1. ve 2. konumundaki durumları gösterilmiştir.
1. konum 2. Konum
Buna göre,
I. Cismin ağırlığı,
II. Cismin yere yaptığı basınç,
III. Cismin yere temas ettiği yüzey alanı niceliklerinden hangileri azalmıştır?
A. Yalnız II B. I ve II
C. I ve III D. II ve III
5. Şekildeki kap ters çevrildiğinde aşağıdak- ilerden hangisi gözlen- mez?
A.Kabın tabanına etki eden sıvı basıncı artar.
B.Suyun yüksekliği artar.
C. Kabın yere yaptığı basınç azalır.
D. Kabın yere uyguladığı kuvvet değişmez.
h
sıvı boşluk
h h
h
h su
2S S
TEST 5 3. Ünite Değerlendirmesi - II
Berkay Yayınları ©
Ünite Değerlendirme
6. K
S 2h
L
2S
K kabındaki sıvının tamamı L kabına konulacaktır.
Buna göre, kabın tabanına etki eden sıvı basıncı ve kabın yere yaptığı basıncın değişimi aşağıdakiler- den hangisinde doğru verilmiştir?
Kabın tabanına Kabın yere etkiyen sıvı basıncı yaptığı basınç
A. Azalır. Artar.
B. Azalır. Azalır.
C. Değişmez. Azalır.
D. Artar. Değişmez.
7. Toriçelli deneyi şekilde verilen A, B ve C noktalarında yapılmış; bu noktalarda cam borulardaki cıvanın yükse- kliği sırasıyla hA, hB ve hC olarak ölçülmüştür.
Deniz seviyesi A
B
C
Dağ
Buna göre, ölçümler arasındaki büyüklük ilişkisi aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
A. hA = hB = hC B. hA > hB > hC
C. hC > hB > hA D. hB > hC > hA
8. I. Toplu iğnenin bir ucunun sivri olması II. Ağır kamyonlarda fazla tekerlek kullanımı III. Baltanın bir tarafının keskin olması
Yukarıda verilenlerden hangileri basıncı artırmak için yapılmıştır?
A. Yalnız II B. I ve II
C. I ve III D. II ve III
9.
h h h
Aynı cins sıvı bulunan şekildeki kapların tabanına etkiyen sıvı basıncını bulan bir kişi aşağıdaki so- nuçlardan hangisine ulaşabilir?
A.Sıvı basıncının, sıvının bulunduğu kabın taban alanı ile ters orantılı olduğuna
B.Sıvının yoğunluğu artıkça sıvının basıncının artaca- ğına
C. Sıvı basıncının sıvının bulunduğu kabın şekline bağlı olmadığına
D. Sıvı miktarının sıvının basıncı ile doğru orantılı oldu- ğuna
10. Farklı cins X, Y ve Z sıvılarının şekildeki kapların taban- larına yaptığı basınçlar eşittir.
X sıvısı Y sıvısı
Z sıvısı h
h h
Buna göre, sıvıların yoğunlukları arasındaki büyüklük ilişkisi aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?
A X > Y > Z B. Z > Y > X C. X = Y = Z D. Y > X > Z 11. Özdeş küplerden oluşan
şekildeki cismin yere yaptığı basınç P kadardır.
Buna göre, cisim hangi yü- zeyleri yere gelecek şekilde konulursa cismin yere yaptığı basınç P kadar olur?
A. Yalnız 3 B. 2 ve 3
C. 1 ve 2 D. 1 ve 3
Berkay Yayınları ©
Basınç
1. I. Otomobillerdeki hidrolik fren sistemi II. Elektrik süpürgeleri ile tozların çekilmesi III. Magdeburg yarım kürelerinin açılmaması IV. İtfaiye merdivenleri
Yukarıda verilen örneklerin hangileri sıvıların ba- sınç özelliklerinden yararlanılarak geliştirilmiştir?
A. I ve II B. II ve III
C. III ve IV D. I ve IV
2.
h
S X
2S Y
3S Z
İçlerinde alkol bulunan X, Y ve Z kaplarının taban- larına uygulanan sıvı basınçları arasındaki ilişki na- sıldır?
A. PX > PY > PZ B. PX = PY = PZ C. PX < PY < PZ D. PX = PZ > PY
3.
su M
su su
K L
Yukarıda verilen K, L, M kapları ters çevrildiklerinde içlerindeki sıvıların tabana uygulayacakları basınç için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
K L M
A.Değişmez Değişmez Değişmez
B.Değişmez Azalır Artar
C. Değişmez Değişmez Azalır
D. Artar Artar Azalır
4.
su Z
K
Y T
Şekildeki içi su dolu metal kutuya farklı derinliklerden özdeş delikler açılmıştır.
Aşağıdaki grafiklerden hangisinde bu deliklerden fışkıran sıvıların aldıkları yollar doğru gösterilmiştir?
T Y Z A.Alınan yol
T Y Z B.Alınan yol
T Y Z C.Alınan yol
T Y Z D.Alınan yol
5.
K L M
K, L, M kaplarının tabanlarındaki sıvı basınçları eşit olduğuna göre bu kaplardaki sıvıların yoğunlukları arasındaki ilişki aşağıdakilerden hangisidir?
A.dK > dL > dM B.dM > dK > dL
C. dK = dM > dM D. dK = dL = dM
TEST 6 3. Ünite Değerlendirmesi - III
Berkay Yayınları ©
Ünite Değerlendirme 6.
S S
Şekil - I
S 2S
Şekil - II
Su kullanılarak hazırlanan Şekil-I ve Şekil-II’deki düze- nekleri inceleyen öğrenci kapların tabanındaki sıvı ba- sınçlarının aynı olduğu gözlemliyor.
Buna göre öğrenci Şekil-I ve Şekil-II’de sıvı basıncı- nın hangi değişkene bağlı olmadığını söyleyebilir?
Şekil-I Şekil-II
A.Yoğunluk Kabın şekli
B.Kabın şekli Yoğunluk
C. Kabın taban alanı Derinlik
D. Kabın şekli Kabın taban alanı
7. Aynı ağırlığa sahip aşağıda verilen harflerden hangi- si ters çevrildiğinde zemine yaptığı basınç artar?
A.
C.
B.
L D
D.T Y
8. Yüzey (m2)
Ağırlık (N) 2
4 6 8
10 T
20 30 40
X Y Z
Yukarıdaki grafikte X, Y, Z, T cisimlerinin ağırlıkları ve yüzeyleri verilmiştir.
Buna göre hangi cisimlerin yere uyguladıkları ba- sınç eşittir?
A. X – Y B. Y – Z
C. Y – T D. Z – T
9.
2
3 1
Yan yüzü kesilmiş içi boş çay kutusu farklı yüzeyler üzerine oturtulduğunda;
I. Basınç kuvveti değişmez.
II. 3 No.lu yüzey üzerindeki basınç en küçüktür.
III. 1 No.lu yüzey üzerindeki basınç en büyüktür.
ifadelerinden hangileri söylenebilir?
A. Yalnız II B. Yalnız III
C. I ve II D. I, II ve III
Berkay Yayınları ©
Basınç TEST 7 3. Ünite Değerlendirmesi - IV
1.
1 2 3
Melis, özdeş küplerle oluşturduğu cisimlerin yere yaptıkları basıncın aynı olmasını sağlaması için;
I. 2. cismin üzerine 2 küp ilave etmeli, II. 3. cismin altına 1 küp eklemeli, III. 3. cismin en üstünden 1 küp çıkarmalı
verilenlerinden hangisini aynı anda uygulaması ge- rekir?
A. Yalnız I B. I ve II
C. I ve III D. I, II ve III 2.
Su 2
1
3
4
Şekildeki kap hangi yüzeyi üzerine oturtulduğunda kaptaki taban sıvı basıncı en büyük değeri alır?
A. 1 B. 2 C.3 D. 4
3.
Kum 5S
2S 3S 4S
Şekildeki cisim hangi yüzeyi üzerine oturtulursa kum zeminde yarattığı derinlik en fazla olur?
A. 2S B. 3S C.4S D. 5S
4.
Leken
I Zincir
II
Palet
III Çivi
IV
Yukarıdaki araçların tasarım amaçlarına göre doğru eşleştirilmişi aşağıdakilerden hangisidir?
A. I–II, III–IV B. I-III, II-IV C. I–IV- II–III D. I–II, III–IV
5. Aşağıdaki öğrencilerden hangisinin söylediği ifade doğrudur?
A. Basınç, yüzeyle doğru orantılıdır.
B. Katılarda basınç kuvveti cismin ağırlığına eşittir.
C. Ağırlık, arttıkça basınç azalır.
D. Cismin duruşu değiştikçe basınç kuvveti değişir.
Berkay Yayınları ©
6.
Şekil-I
S S S
3S
Şekil-II 3S
S S
S
Özdeş tuğlalar kullanarak Şekil-I ve Şekil-II’deki ci- simleri oluşturan öğretmen aşağıdaki sorulardan hangisinin yanıtını araştırıyor olabilir?
A.Basınç, ağırlığa bağlı mıdır?
B.Basınç kuvveti ağırlığa bağlı mıdır?
C. Basınç, cismin temas ettiği yüzeye bağlı mıdır?
D. Basınç, hacime bağlı mıdır?
7.
Şekil - I Şekil - II
Şekil - I ve Şekil - II’deki pastaları kesikli çizgi ile gösterilen yerlerden iki eşit parçaya bölen öğrenci pastaların yere yaptığı basıncı nasıl etkiler?
Şekil-I Şekil-II
A.Artırır Azaltır
B.Artırır Artırır
C. Değiştirmez Azaltır D. Değiştirmez Değiştirmez
8.
Şekil - I Şekil - II Şekil - III
Şekil - I, Şekil - II ve Şekil - III’te özdeş cisimlerle oluşturulan yapıların yere uyguladıkları basınçlar P1, P2 ve P3 arasındaki ilişki nasıldır?
A. P1 = P2 = P3 B. P1 = P2 > P3 C. P1 > P2 > P3 D. P1 > P2 = P3
9.
K Basınç
Cisimler
L M T
Yere etki ettikleri kuvvetleri eşit olan K, L, M ve T cisimlerinin basınç grafiğine göre;
I. GK = GL = GM = GT II. SM < SK < ST < SL III. PL > PT > PK > PM
bağıntılarından hangileri doğrudur?
A. Yalnız I B. I ve II
C. I ve III D. II ve III
10. Fil gibi ağır bir hayvanın toprağa batmadan yürüye- bilmesini aşağıdaki ifadelerden hangisi açıklar?
(Fillerin ayakları geniştir.) A. Ağırlık artarsa basınç artar.
B. Yüzey alanı artarsa basınç azalır.
C. Basınç yüzey alanı ile doğru orantılıdır.
D. Basınç ağırlık ile ters orantılıdır.
Ünite Değerlendirme
Cevap Anahtarı
Berkay Yayınları ©
3. ÜNİTE: BASINÇ
1. Bölüm: Katı Basıncı Kazanım Pekiştirme 1
1.a. şekil1 > şekil 2 b. şekil3 > şekil 4 c. şekil5 > şekil 6
2. Basınç azalır. Çünkü cismin temas eden yüzey ala- nı büyür. Cismin temas eden yüzey alanı ile basınç arasında ters orantı vardır.
3. a. ( X ) b. ( ) c. ( X )
( ) ( X ) ( )
4)
a. D b. D c. Y ç. D d. D e. D
5.P1 = P2 = P3
Test-1
1.D 2.B 3.A 4.B 5.B 6.B
7.C 8.B 9.D 10.C
2. Bölüm: Sıvı Basıncı ve Gaz Basıncı Kazanım Pekiştirme 2
1.PC > PB > PA 2.PB > PA > PC 3.I > II = IV > III
4.a. derinlik b. barometre c. şekline ç. azalır d. küçüktür e. yoğunluğuna
5.
a. D b. D c. D ç. Y d. D e. Y
Test-2
1.C 2.A 3.A 4.D 5.D 6.B
7.B 8.C
3. Bölüm: Katı Sıvı ve Gazların Basınç Özellikleri Kazanım Pekiştirme 3
1.a. açık hava basıncının delikten suyun akmasını engeller b. Yükseklere çıkıldıkça balona etkiyen açık hava ba- sıncı azalır. Balonun içindeki gazın basıncı bunu dengelemek için hacmini artırır ancak bir süre sonra balon hacim artışına dayanamaz ve patlar.
2.a. büyük, küçük, ters
b. aynıdır, yöne aynen, pascal 3.
a. D b. Y c. Y ç. D 4.Katı Baıncı: b, g, ı
Sıvı basıncı: a, d, e, Gaz basıncı: c, ç, ğ, f, h Test-3
1.C 2.D 3.C 4.B 5.A 6.A
7.B 8.C 9.A 10.D 11.C
3. Ünite Değerlendirmesi - I
1.D 2.D 3.D 4.A 5.A 6.C
7.C 8.C 9.C 10.C
3. Ünite Değerlendirmesi - II
1.B 2.B 3.D 4.A 5.C 6.B
7.B 8.C 9.C 10.B 11.B
3. Ünite Değerlendirmesi - III
1.D 2.B 3.C 4.C 5.B 6.D
7.A 8.C 9.C
3. Ünite Değerlendirmesi - IV
1.C 2.D 3.A 4.B 5.B 6.C
7.C 8.B 9.C 10.B
