KSO MECLİSİNİN KONUĞU ALİ KOÇ VE EKİBİYDİ

(1)

Türkiye ve Dünya Ekonomisinin Görünümü

9 Temmuz 2014

Dr. Ahmet Çimenoğlu

Koç Holding A.Ş.

(2)

www.koc.com.tr ²

Gündem

 Global Ekonomiye İlişkin Genel Değerlendirmeler

 Türkiye Ekonomisine İlişkin Genel Değerlendirmeler

 Türkiye Ekonomisinde Mevcut Görünüm ve Beklentiler

(3)

www.koc.com.tr ³

Gündem

 Global Ekonomiye İlişkin Değerlendirmeler

 Türkiye Ekonomisine İlişkin Genel Değerlendirmeler

 Türkiye Ekonomisinde Mevcut Görünüm ve Beklentiler

(4)

www.koc.com.tr ⁴

Gelişmiş ülkelerde ekonomik aktivite toparlanıyor – 1

 ABD

 Büyümenin 2014 ve 2015’te kademeli bir şekilde hızlanması bekleniyor

 Varlık alımlarının 2014’ün ikinci yarısında sona ereceği tahmin ediliyor

 Fed’in faizleri ne zaman artıracağı en önemli belirsizlik

 Kamu borcunun azaltılmasına yönelik inandırıcı bir plana ihtiyaç var

 «Kaya gazı devrimi» ABD’de ekonomik ve siyasi öncelikleri değiştiriyor

 Euro Bölgesi

 2013’ün ikinci yarısında başlayan iyileşmenin, 2014’te sürmesi bekleniyor

 Yüksek işsizlik, yüksek kamu borcu, sıkı kredi koşulları ve finansal sistemdeki zayıflıklar sağlıklı bir toparlanmanın önünde hala engel oluşturuyor

 Bazı ülkeler yapısal reformlar konusunda ilerleme sağlarken, bazılarında sorunlar devam ediyor

 Enflasyonun %1’in altında seyrediyor olması endişe yaratıyor

 Avrupa Merkez Bankası faizleri indirmenin yanı sıra ilave likidite desteği sağlayarak

ekonomiye destek vermeye çalışıyor

(5)

www.koc.com.tr ⁵

 Japonya

 Geçen yıl başlayan ve Abenomics olarak anılan genişlemeci para ve maliye politikaları büyümenin %1’in üzerine çıkmasını sağladı

 Bu süreçte yen değer kaybederken, uzun yıllar sonra deflasyon yerini fiyat artışlarına bıraktı

 Ancak, yüksek kamu borcu ve bütçe açıklarının büyüme üzerinde önemli bir kısıt oluşturması bekleniyor

 Hükümet yeni paketlerle büyümeye destek vermeyi sürdürürken, dış politikada daha milliyetçi bir çizgi izleyerek kendi bölgesinde ağırlığını artırmaya çalışıyor

Gelişmiş ülkelerde ekonomik aktivite toparlanıyor – 2

IMF Tahminleri Büyüme (%) Enflasyon (%) İşsizlik (%)

2013 2014 2015 2013 2014 2015 2013 2014 2015

Gelişmiş Ülkeler 1.3 2.2 2.3 1.4 1.5 1.6 7.9 7.5 7.3

ABD 1.9 2.8 3.0 1.5 1.4 1.6 7.4 6.4 6.2

Euro Bölgesi 0.5 1.2 1.5 1.3 0.9 1.2 12.1 11.9 11.6

İngiltere 1.8 2.9 2.5 2.6 1.9 1.9 7.6 6.9 6.6

Japonya 1.5 1.4 1.0 0.4 2.8 1.7 4.0 3.9 3.9

Gelişmiş Ülkelerde Ekonomik Görünüm

Kaynak: IMF, Dünya Ekonomik Görünümü, Nisan 2014

(6)

www.koc.com.tr ⁶

 Gelişmekte olan ülkeler son 10 yıldaki hızlı büyümesinde aşağıdaki faktörler etkili olmuştu:

 Yapısal:

 Dış ticaret rejiminin serbestleştirilmesi

 Doğrudan yabancı yatırımları artırmaya yönelik reformlar

 Özelleştirme ve serbestleşme (enerji, telekomünikasyon, finans vb.)

 Daha sağlıklı para ve maliye politikaları sonucunda sağlamlaşan bilançolar

 Dönemsel:

 Çin’de çift haneli yıllık büyüme oranları

 Emtia fiyatlarında hızlı artışlar (kısmen Çin’deki büyüme sonucunda)

 2009 sonrası gelişmiş ülkelerdeki çok gevşek parasal politikalar ve buna bağlı yüksek getiri arayışı

Gelişmekte olan ülkelerde görünüm – 1

(7)

www.koc.com.tr ⁷

 Şimdi ne değişti?

 İlk etap yapısal reformlar sonrasında rekabetçilik ve üretkenlikle ilgili mikro reformlar birçok ülkede yapıl(a)madı

 Serbest piyasa ekonomisinden devlet kapitalizmine kayışlar gözlendi

 Global likiditenin çok bol ve ucuz olması, para ve maliye politikalarında disiplinin bozulmasına neden oldu

 Dönemsel olarak olumlu etki yapan faktörler terse döndü:

 Çin’de büyüme hızı düşerken, global piyasalarda emtia talebi azalmaya başladı

 ABD’de Fed parasal genişlemenin sonuna geldi

Gelişmekte olan ülkelerde görünüm – 2

(8)

www.koc.com.tr ⁸

Gelişmekte olan ülkelerde görünüm– 3

IMF Tahminleri Büyüme (%) Enflasyon (%)

2013 2014 2015 2013 2014 2015

Gelişmekte Olan Ülkeler 4.7 4.9 5.3 5.8 5.5 5.2

Avrupa 2.8 2.4 2.9 4.1 4.0 4.1

Türkiye 4.0 2.3 3.1 7.4 7.8 6.5

Polonya 1.6 3.1 3.3 0.9 1.5 2.4

Romanya 3.5 2.2 2.5 4.0 2.2 3.1

Rusya 1.3 1.3 2.3 6.8 5.8 5.3

Asya 6.5 6.7 6.8 4.5 4.5 4.3

Çin 7.7 7.5 7.3 2.6 3.0 3.0

Hindistan 4.4 5.4 6.4 9.5 8.0 7.5

Orta Doğu ve Kuzey Afrika 2.2 3.2 4.5 10.5 8.4 8.3

Latin Amerika 3.1 2.7 2.5 6.8 --- ---

Brezilya 2.3 1.8 2.7 6.2 5.9 5.5

Meksika 1.1 3.0 3.5 3.8 4.0 3.5

Sahra-altı Afrika 4.9 5.4 5.5 6.3 6.1 5.9

Güney Afrika 1.9 2.3 2.7 5.8 6.0 5.6

Kaynak: IMF, Dünya Ekonomik Görünümü, Nisan 2014

(9)

www.koc.com.tr ⁹

Dünya ekonomisindeki zayıflık emtia fiyatlarını baskı altında tutuyor

 Dünya ekonomisine ilişkin beklentilerdeki kötümserlik son aylarda emtia fiyatlarına yansıyor.

 Ancak, emtia piyasalarında fiyatların oluşumunda, temel arz ve talep koşullarının yanı sıra finansal yatırımcıların da etkili olmasının yaratabileceği dalgalanmaların göz ardı edilmemesi gerekiyor.

 Orta Doğu ve Ukrayna’daki gelişmelerin de işaret ettiği gibi politik riskler, özellikle enerji fiyatlarında dalgalanmalar yaratabilecek önemli bir başka unsur.

 Bu çerçevede, 2014 yılı ve ötesine bakıldığında emtia fiyatları üzerinde önemli bir yukarı yönlü baskı gözlenmiyor.

Yıllık Ortalama 2013 2014 2015 2016-2019

Ortalama

Bakır (USD/ton) 7,331 7,007 6,933 6,908

Nikel (USD/ton) 15,030 14,640 14,752 14,912

**Petrol* (USD/varil)** 104.1 104.2 97.9 89.4

Buğday (USD/ton) 312 250 244 253

IMF Emtia Fiyatları Tahminleri

* UK Brent, Dubai ve WTI fiyatlarının ortalaması Kaynak: IMF Dünya Ekonomik Görünümü, Nisan 2014

(10)

www.koc.com.tr

Gelecekte iş dünyasını şekillendirecek Küresel Trendler - 1

10

Megatrend Megatrend Yatırımı Tanım

Şehirleşme

İnşaat

Hem bina (ofis ve konut), hem de altyapı inşaatları; özellikle gelişmekte olan ülkelerde

Akıllı Şehirler

Navigasyon, akıllı şebeke, trafik yönetimi, iklimlendirme, asansör vb. üretimi

Yaşlanan Nüfus ve Sağlık

Sağlık

Gelişmiş tanı ve tedavi yöntemleri, yaşlılıkla ilgili hastalıklar ve bakım

Yaşam Tarzı

Eğlence ve rekreasyon, sağlıklı gıda, spor, kozmetikler

Bilgi Ekonomisi

Şebeke ve Ağlar

Veri saklama, P2P ve P2M iletişim, kablosuz araçlar

Otomasyon

İmalat süreçlerinde hassasiyet ve verimliliği artıran makineler, endüstriyel robotlar, kendi kendine giden taşıtlar

Kalabalıklaşan Dünya

Enerji

Artan enerji talebini karşılamaya yönelik çözümler, yeni enerji kaynakları; özellikle gelişmekte olan ülkelerde

Gıda

Tarımsal verimliliği artıracak makineler, bilimsel tohum ve gübre üretim yöntemleri

Su

Su arıtma, deniz suyundan su temini, su arzı ve dağıtımı

Gelişen Ülkeler

Gelişen Tüketici

Yerel ve global ölçekte güçlü pazar hakimiyetleri olan şirketler

Gelişen Üretici

Global piyasalara kendilerine özgü iş modelleri, marka değerleri ya da rekabet üstünlükleri sayesinde girebilen gelişmekte olan ülke şirketleri

«Sınır» Piyasalar

Afrika, Güney Asya, Orta Amerika ve Orta Asya’daki geri kalmış ama hızlı büyüme potansiyeli olan ülkelere erişimi olan şirketler

Kaynak: Credit Suisse Global Research, 2013

(11)

www.koc.com.tr

Gelecekte iş dünyasını şekillendirecek Küresel Trendler - 2

11

Megatrend Megatrend Yatırımı Tanım

Küreselleşme

Ulaştırma Lojistik firmaları, deniz ve hava taşımacılığı, ulaştırma altyapısı

Turizm Otel ve tatil köyleri, havayolu şirketleri

Küresel İşgücü Global ölçekte insan kaynakları hizmetleri veren şirketler

Uyumluluk

İklim Değişikliği İklim değişikliklerine karşı çözümler üreten şirketler (erken uyarı sistemleri, iklim sigortası, dayanıklı altyapı)

Yükselen Riskler Artmakta olan teknolojik, toplumsal ve ekonomik risklere karşı risk yönetimi çözümleri sunan şirketler

Kaynak Verimliliği

Yenilenebilir Teknolojiler

Rüzgar, güneş, hidroelektrik vb. yenilenebilir enerji kaynakları üreten şirketler

Atık ve Yeniden Dönüşüm

Atıkların toplanması, taşınması, işlenmesi ve yeniden dönüşümünü sağlayan teknolojiler ve şirketler

Yeni Materyaller Gelişmiş kompozit madde üretimi, nano-teknoloji ve bio-based materyal üretimi

Kaynak: Credit Suisse Global Research, 2013

(12)

www.koc.com.tr ¹²

Gündem

 Global Ekonomiye İlişkin Değerlendirmeler

 Türkiye Ekonomisine İlişkin Genel Değerlendirmeler

 Türkiye Ekonomisinde Mevcut Görünüm ve Beklentiler

(13)

www.koc.com.tr

 2013’ün Mayıs ayında Türkiye ekonomisi açısından oldukça önemli gelişmeler meydana geldi:

– Kasım 2012’de Türkiye’yi yatırım yapılabilir statüye yükselten Fitch’in ardından Moody’s de 16 Mayıs’ta Türkiye’nin kredi notunu yatırım yapılabilir düzeye çekti,

– Haziran 2012-Mayıs 2013 arasındaki 12 aylık dönemde Türkiye’ye tam 48.9 milyar dolar yabancı portföy yatırımı geldi,

– 17 Mayıs’ta iki yıl vadeli gösterge tahvilin faizi %4.67 ile tarihi en düşük düzeye geriledi, – 22 Mayıs’ta Borsa İstanbul tarihi zirvesine ulaştı,

– 2013’ün ilk aylarındaki büyük boyutlu enerji ve altyapı yatırım anlaşmalarının ardından 3 Mayıs’ta İstanbul’a üçüncü havaalanı ihalesi başarıyla tamamlandı.

 Ancak Mayıs’ın son haftasıyla birlikte bu olumlu hava bozulmaya başladı:

– 22 Mayıs’ta Fed Başkanı Bernanke varlık alım programının sonlandırılabileceğine ilişkin ilk kez konuştu, – 28 Mayıs’ta İstanbul’da başlayan Gezi Parkı olaylarıyla birlikte siyasi tansiyon hızla yükseldi,

– Temmuz’da Suriye’ye olası bir askeri müdahale gündeme geldi,

– Bu dönemde global piyasalarda gelişmekte olan ülkelere yönelik risk algılaması da yükselirken, Merkez Bankası’nın tüm bu gelişmelere tepkisinin yetersiz kaldığı eleştirileri yoğunlaştı,

– Yüksek cari işlemler açığı ve şirketler kesiminin özellikle 2012 yılından itibaren hızlanan yabancı para borçlanmaları, bu süreçte Türkiye’nin kırılganlığını artırdı.

– 17 ve 25 Aralık olayları Türkiye’de siyasi tansiyonu yeniden yükseltti

13

Türkiye 2013’te birbirinden çok farklı iki dönem yaşadı

(14)

www.koc.com.tr

 Gerek yurtiçindeki politik belirsizlikler, gerekse global piyasalardaki olumsuz gelişmelerin kısa vadede Türkiye’de sıkıntılara yol açmaya devam etmesi beklenebilir:

– Döviz piyasalarında süren baskı, – Yüksek enflasyon,

– Yüksek faizler,

– Zayıf tüketici ve reel sektör güveni, – Yurtiçi talepte zayıflık.

14

Mevcut riskler kısa vadede finansal piyasalarda

dalgalanmaya yol açabilir

(15)

www.koc.com.tr

 Orta ve uzun vadede;

– Kamu maliyesindeki disiplin sayesinde, gerekli olması durumunda ekonomiye maliye politikaları kanalıyla destek sağlanabilir:

• Bütçe açığı/GSYH oranı 2013’te %1.2

• Kamu borcu/GSYH oranı 2013’te %36

– Güçlü bankacılık sektörü, ekonomideki olumsuz şokları karşılayabilir:

• Sektörün sermaye yeterlilik oranı %15.3,

• Sektörde tahsili gecikmiş alacak oranı %2.7 ve sektörün döviz pozisyon riski yok,

• Sektörde sermaye karlılığı %14.2

– Net ihracat büyümeye daha fazla katkı sağlayabilir:

• Zayıf TL ve önemli ihracat pazarlarındaki toparlanma sayesinde ihracatta güçlü artış,

• TL’deki değer kaybı ve zayıf iç talep nedeniyle ithalatta düşüş ya da sınırlı artış – Merkez Bankası’nın 2014’ün Ocak sonu itibariyle daha sıkı ve öngörülebilir bir politika

benimsemesi.

 Türkiye’de finansal piyasaların yeniden istikrara kavuşmasını ve yurtiçi ekonomik aktivitenin güçlü bir şekilde toparlanmasını bekliyoruz

15

Ancak, kısa vadedeki olası sıkıntılara rağmen, Türkiye’nin

orta ve uzun vadeli görünümü hala oldukça olumlu

(16)

www.koc.com.tr ¹⁶

Kamu Sektörü: Mali disiplin, azalan borç yükü ve borç stokun iyileşen yapısı finansal istikrarı ve ekonomiyi destekliyor

Kaynak: Hazine Müsteşarlığı, Maliye Bakanlığı

-2.0 -1.2 -1.9 1.4 2.0 1.1

-13 -11 -9 -7 -5 -3 -1 1 3 5 7

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014F

Bütçe ve Faiz Dışı Denge (GSYH’ye oran, %)

Büt.e Dengesi Faiz Dışı Denge

77.6 73.7 67.4 59.2 52.3 46.1 39.9 40.0 46.1 42.3 39.1 36.2 36.3 33.0

0 20 40 60 80

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014F

AB Tanımlı Kamu Borcu (GSYH’ye oran, %)

Maastricht Kriteri: 60%

İç Dış Toplam

2008 2.0 7.9 3.6

2009 2.0 7.9 3.6

2010 2.6 8.8 4.1

2011 2.6 9.0 4.4

2012 2.8 9.4 4.6

2013 3.9 9.3 5.6

2014 Ocak 4.0 9.5 5.7

Borç Stokunun Vadeye Kalan Süresi (Yıl)

% 2011 2012 2013

Toplam 100,0 100,0 100.0

-TL 70.4 72.6 68.8

Sabit 36.4 37.9 36.2

Değişken 21.6 20.4 16.2

TÜFE Endeksli 12.4 14.3 16.4

-FX 29.6 27.4 31.2

Sabit 22.8 21.8 25.3

Değişken 6.8 5.5 5.9

Borç Stokunun Faiz ve Kur Yapısı

(17)

www.koc.com.tr ¹⁷

Bankacılık Sektörü: Bankacılık sektörü güçlü bilanço yapısı ile şokları emerek finansal istikrara ve ekonomik büyümeye destek veriyor

50 60 70 80 90 100

0 100 200 300 400 500 600 700 800 900

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Toplam Varlıklar (milyar $, sol eksen) Varlıklar/GSYH (%)

Toplam Varlıklar

Kaynak: BDDK, TÜİK

25.1 30.9

28.2 23.7

21.9

18.9 18.0 20.6 19.0

16.6 17.9 15.3

0 5 10 15 20 25 30 35

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Sermaye Yeterlilik Oranı (%)

11.3 18.2

15.8 12.1

21.0 24.8

18.6 22.9

20.1

15.5 15.7 14.2

0 5 10 15 20 25

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Sermaye Karlılığı (%)

_11.5

6.0 4.7

3.7 3.5 3.7 5.3

3.7 2.7 2.9 2.7

-5 -2 1 4 7 10 13

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Aktif Kalitesi

TGA Oranı (%) GSYH Büyümesi (%)

(18)

www.koc.com.tr

26.9

21.5 2.9

2.6 3.8 4.1

5.9

0.4 10.4

TL Mevduat YP Mevduat Altın Mevduatları Tahvil/Bono Emeklilik Fonları Yatırım Fonları Hisse Senetleri Repo

Dolaşımdaki Para

18

Hanehalkları: Son yıllarda hızla artan borçlanmaya karşın, hanehalklarının borçları hala görece düşük ve konsolide bilançosu sağlam

10 12 14 15 17 19 21 24

61 62 63 66 66 65 65

0 10 20 30 40 50 60 70

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Hanehalkı Yükümlülükleri (GSYH’ye oran, %)

Türkiye Euro Bölgesi

Kaynak: TCMB, BDDK, ECB

Hanehalkı Yükümlülükleri – Eylül 2013

33

4 35

25

3 Konut Kredileri (TOKİ dahil)

Taşıt Kredileri

Bireysel İhtiyaç Kredisi Kredi Kartları

Diğer

Hanehalkı Varlıkları – Eylül 2013

• Hanehaklarının YP cinsinden borçlanması yasak

• Hanehalkı borcunun çok önemli bir kısmı sabit faizli enstrümanlardan oluşuyor

• Hanehalkları hala yoğun bir şekilde altın ve döviz yatırımı yapıyor

• Hanehalkı tasarruflarının risk profili çok tedbirli

• Bu nedenle, hanehalkları finansal çalkantılara

karşı oldukça dayanıklı; hatta konsolide bazda

taşınan döviz pozisyon fazlası nedeniyle TL’deki

zayıflık hanehalklarına avantaj sağlayabiliyor

(19)

www.koc.com.tr 19

Şirketler Kesimi: Şirketler kesiminin YP borcunda hızlı bir artış

olmasına karşın, durum aslında ilk etapta göründüğü kadar riskli değil

Kaynak: TCMB, BDDK

Milyar US$ 2009 2010 2011 2012 2013

YP Varlıklar 83.1 84.2 78.1 86.5 92.2

Mevduatlar 57.3 62.2 54.8 61.3 63.4

Menkul Kıymetler 1.1 1.3 0.9 0.8 0.4

İhracat Alacakları 9.3 10.5 10.9 11.8 13.2

Yurtdışına Doğrudan Yatırım 15.3 10.2 11.5 12.6 15.2

YP Yükümlülükler 148.4 177.3 201.7 227.5 266.1

Nakdi Krediler 133.2 159.2 181.3 205.0 237.9

-Yurtiçi 50.3 81.9 102.3 121.8 154.5

-Yurtdışı 82.9 77.3 79.0 83.1 83.4

İthalat Borçları 15.2 18.1 20.4 22.5 28.2

Net YP Pozisyon -65.3 -93.1 -123.6 -141.0 -173.9

Net YP Pozisyon/GSYH (%) -10.6 -12.7 -15.9 -17.8 -21.3

KOBİ’lere YP Krediler * (Milyar US$)

Mikro KOBİ 2.9

Küçük KOBİ 5.7

Orta Ölçekli KOBİ 14.7

Toplam 23.3

Milyar US$ 2009 2010 2011 2012 2013

K/V YP Varlıklar 67.7 74.0 66.6 73.9 76.9

K/V YP Yükümlülükler 65.6 73.4 81.4 87.0 94.9

K/V Net YP Pozisyon 2.1 0.6 -14.8 -13.1 -18.0

Kısa Vadeli Net Yabancı Para Pozisyon**

*Mikro: Yıllık ciro < 1 milyon TL Küçük: Yıllık ciro 1-8 milyon TL arası Orta Ölçekli: Yıllık ciro 8-40 milyon TL arası

** Kısa vadeli varlıklar mevduatları, menkul kıymetleri ve ihracat alacaklarını; kısa vadeli yükümlülükler ise kısa vadeli YP kredileri, vadesine 1 yıldan az kalmış uzun vadeli kredileri ve ithalat borçlarını kapsamaktadır.

Rakam tam olarak hesaplanamasa da, şirketler kesimi bilançosundaki açık döviz pozisyonunun önemli bir kısmı doğal ve finansal yollarla «hedge» edilmektedir.

(20)

www.koc.com.tr ²⁰

Gündem

 Global Ekonomiye İlişkin Değerlendirmeler

 Türkiye Ekonomisine İlişkin Genel Değerlendirmeler

 Türkiye Ekonomisinde Mevcut Görünüm ve Beklentiler

(21)

www.koc.com.tr ²¹

Yurtdışında artan risk iştahı ve seçim sonrası Türkiye’de azalan politik risk algısı finansal piyasalarda yükselişe neden oldu

Kaynak: TCMB, İMKB

1.7

-1.0 0.0 1.0 2.0 3.0 4.0

01.2010 03.2010 05.2010 07.2010 09.2010 11.2010 01.2011 03.2011 05.2011 07.2011 09.2011 11.2011 01.2012 03.2012 05.2012 07.2012 09.2012 11.2012 01.2013 03.2013 05.2013 07.2013 09.2013 11.2013 01.2014 03.2014 05.2014

Reel Faizler (%, ex-ante)

1.26 1.28 1.30 1.32 1.34 1.36 1.38 1.40

1.95 2.10 2.25 2.40 2.55 2.70

02.01.13 31.01.13 01.03.13 30.03.13 28.04.13 27.05.13 25.06.13 24.07.13 22.08.13 20.09.13 19.10.13 17.11.13 16.12.13 14.01.14 12.02.14 13.03.14 11.04.14 10.05.14 08.06.14 07.07.14 EUR/USD

Döviz Sepeti

Döviz Kurları

Döviz Sepeti EUR/USD

55,000 60,000 65,000 70,000 75,000 80,000 85,000 90,000 95,000

02.01.13 31.01.13 01.03.13 30.03.13 28.04.13 27.05.13 25.06.13 24.07.13 22.08.13 20.09.13 19.10.13 17.11.13 16.12.13 14.01.14 12.02.14 13.03.14 11.04.14 10.05.14 08.06.14 07.07.14

Borsa (BIST100 Endeksi)

8.37

4 5 6 7 8 9 10 11 12

02.01.13 31.01.13 01.03.13 30.03.13 28.04.13 27.05.13 25.06.13 24.07.13 22.08.13 20.09.13 19.10.13 17.11.13 16.12.13 14.01.14 12.02.14 13.03.14 11.04.14 10.05.14 08.06.14 07.07.14

Gösterge Tahvil Faiz Oranı (%)

(22)

www.koc.com.tr

Enflasyon hedefin oldukça üzerinde seyrediyor; Merkez Bankası faiz indirimlerine devam ediyor

Kaynak: TÜİK, TCMB ²²

% Aralık Ocak ‘14 Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran

TÜFE (Yıllık) 7.4 7.8 7.9 8.4 9.4 9.7 9.2

TÜFE (Aylık) 0.46 1.98 0.43 1.13 1.34 0.40 0.31

Çekirdek-I (Yıllık) 7.1 7.6 8.4 9.3 9.7 9.8 9.7

ÜFE(Yıllık) 7.0 10.7 12.4 12.3 13.0 11.3 9.8

0 2 4 6 8 10 12 14 16

01.2010 03.2010 05.2010 07.2010 09.2010 11.2010 01.2011 03.2011 05.2011 07.2011 09.2011 11.2011 01.2012 03.2012 05.2012 07.2012 09.2012 11.2012 01.2013 03.2013 05.2013 07.2013 09.2013 11.2013 01.2014 03.2014 05.2014

Yıllık Enflasyon (%)

TÜFE ÜFE

7.19

6.0 6.5 7.0 7.5 8.0

01.2010 03.2010 05.2010 07.2010 09.2010 11.2010 01.2011 03.2011 05.2011 07.2011 09.2011 11.2011 01.2012 03.2012 05.2012 07.2012 09.2012 11.2012 01.2013 03.2013 05.2013 07.2013 09.2013 11.2013 01.2014 03.2014 05.2014

Enflasyon Beklentileri (TÜFE, 12 ay sonrası, %)

(23)

www.koc.com.tr

Yerel seçim sonrasında ekonomiye duyulan güvendeki artış son iki aydır yerini tedirginliğe bıraktı

Kaynak: TÜİK, TCMB, TEPAV ²³

60 65 70 75 80 85 90 95 100 105 110 115

01.2010 03.2010 05.2010 07.2010 09.2010 11.2010 01.2011 03.2011 05.2011 07.2011 09.2011 11.2011 01.2012 03.2012 05.2012 07.2012 09.2012 11.2012 01.2013 03.2013 05.2013 07.2013 09.2013 11.2013 01.2014 03.2014 05.2014

Tüketici Güven Endeksi

TÜİK/TCMB CNBC-e

100 105 110 115 120

01.2010 03.2010 05.2010 07.2010 09.2010 11.2010 01.2011 03.2011 05.2011 07.2011 09.2011 11.2011 01.2012 03.2012 05.2012 07.2012 09.2012 11.2012 01.2013 03.2013 05.2013 07.2013 09.2013 11.2013 01.2014 03.2014 05.2014

Reel Sektör Güven Endeksi*

* Mevsimsellikten arındırılmış -20

-15 -10 -5 0 5 10

01.2010 03.2010 05.2010 07.2010 09.2010 11.2010 01.2011 03.2011 05.2011 07.2011 09.2011 11.2011 01.2012 03.2012 05.2012 07.2012 09.2012 11.2012 01.2013 03.2013 05.2013 07.2013 09.2013 11.2013 01.2014 03.2014 05.2014

TEPAV Perakende Güven Endeksi (TEPE)*

Türkiye Euro Bölgesi

* Mevsimsellikten arındırılmış 40

45 50 55 60

Ocak 10 Temmuz 10 Ocak 11 Temmuz 11 Ocak 12 Temmuz 12 Ocak 13 Temmuz 13 Ocak 14 İmalat Sanayi Satın Alma Yöneticileri Endeksi

Türkiye Euro bölgesi

Endeks, 50=değişim yok İmalat Sanayi Satın Alma Yöneticileri Endeksi (PMI)

(24)

www.koc.com.tr ²⁴

Sanayi üretimi ihracat destekli olarak artarken, kapasite kullanımında yatay seyir devam ediyor

Kaynak: TÜİK

90 100 110 120

-2 3 8 13 18

2010 1 3 5 7 9 11 2011 1 3 5 7 9 11 2012 1 3 5 7 9 11 2013 1 3 5 7 9 11 2014 1 3 5

Sanayi Üretimi (%)

Üretim Art.% (Sol) Mevsimsel Düzeltilmiş Endeks (Sağ)

68 70 72 74 76 78

01.2010 05.2010 09.2010 01.2011 05.2011 09.2011 01.2012 05.2012 09.2012 01.2013 05.2013 09.2013 01.2014 05.2014

Kapasite Kullanım Oranı*

* Mevsimsellikten arındırılmış

Sanayi Üretimi Ocak-Mayıs 2014

Pay (%)

Değişim (%)

İhracat % Değişim

Tekstil Ürünleri İmalatı 8.92 3.7 6.9

Ana Metal Sanayi 8.2 3.4 -0.7

Fabrikasyon Metal Ürünleri İmalatı 6.13 2.8 10.3

Elektrikli Teçhizat İmalatı 5.79 1.2 8.8

Motorlu Kara Taşıtı İmalatı 8.14 0.1 11.2

Giyim Eşyalarının İmalatı 6.59 -1.4 12.6

İçeceklerin İmalatı 1.42 -2.2 12.4

Deri ile ilgili Ürünlerin İmalatı 0.9 -2.7 13.3

Kok Kömürü ve Rafinaj 1.77 -4.7 -15.6

Diğer Ulaşım Araçları İmalatı 1.77 -7.5 4.0 Sanayi Üretimi

Ocak-Mayıs 2014

Pay (%)

Değişim (%)

İhracat % Değişim

İmalat Sanayi 100.0 4.4 7.8

Bilgisayar, Elektronik, Optik Ürün İmalatı 1.47 30.9 21.2 Eczacılık Ürünleri ve Malzemeleri 3.06 10.6 7.7 Kağıt ve Kağıt Ürünleri İmalatı 2.06 8.5 9.0

Mobilya İmalatı 2.38 8.5 18.2

Kimyasal Ürün İmalatı 4.76 7.5 9.3

Gıda Ürünleri İmalatı 11.72 7.2 9.3

Metalik Olmayan Mineral Ürün İmalatı 7.97 6.9 3.4

Makine ve Ekipman İmalatı 5.21 6.2 9.0

Kauçuk ve Plastik Ürün İmalatı 5.76 5.9 13.3

(25)

www.koc.com.tr ²⁵

Ekonomiye duyulan güvendeki zayıflık, enflasyondaki ve faizlerdeki artış, vergi artışları ve kredi kartı düzenlemeleri iç talebi olumsuz etkiliyor

Kaynak: TÜİK 10,000

30,000 50,000 70,000 90,000 110,000 130,000 150,000

Oca Şub Mart Nis May Haz Tem Ağus Eylül Ekm Kas Ara

Hafif Araç Satışları – Aylık Adet

2011 2012 2013 2014

200,000 300,000 400,000 500,000 600,000 700,000 800,000

Oca Şub Mart Nis May Haz Tem Ağus Eylül Ekim Kas Ara

Beyaz Eşya Satışları - Aylık Adet

2011 2012 2013 2014 10,000

30,000 50,000 70,000 90,000 110,000 130,000 150,000

Oca Şub Mart Nis May Haz Tem Ağus Eylül Ekm Kas Ara

Konut Satışları – Aylık Adet

2013 2014

90 100 110 120 130

01.2010 03.2010 05.2010 07.2010 09.2010 11.2010 01.2011 03.2011 05.2011 07.2011 09.2011 11.2011 01.2012 03.2012 05.2012 07.2012 09.2012 11.2012 01.2013 03.2013 05.2013 07.2013 09.2013 11.2013 01.2014 03.2014

Perakende Satış Hacim Endeksi*

* Mevsimsellikten arındırılmış, 2010=100

(26)

www.koc.com.tr ²⁶

2014’ün ilk üç ayında istihdamın yıllık artışındaki hızlanma dikkat çekici

Kaynak: TÜİK

9.7

7 8 9 10 11 12 13 14 15

01.2010 03.2010 05.2010 07.2010 09.2010 11.2010 01.2011 03.2011 05.2011 07.2011 09.2011 11.2011 01.2012 03.2012 05.2012 07.2012 09.2012 11.2012 01.2013 03.2013 05.2013 07.2013 09.2013 11.2013 01.2014 03.2014

İşsizlik Oranı (%, aylık)

9.1 8

9 10 11 12 13

01.2010 03.2010 05.2010 07.2010 09.2010 11.2010 01.2011 03.2011 05.2011 07.2011 09.2011 11.2011 01.2012 03.2012 05.2012 07.2012 09.2012 11.2012 01.2013 03.2013 05.2013 07.2013 09.2013 11.2013 01.2014 03.2014

Mevsim Etkilerinden Arındırılmış İşsizlik Oranı (%)

-300 -100 100 300 500 700 900 1,100 1,300 1,500 1,700

01.2011 03.2011 05.2011 07.2011 09.2011 11.2011 01.2012 03.2012 05.2012 07.2012 09.2012 11.2012 01.2013 03.2013 05.2013 07.2013 09.2013 11.2013 01.2014 03.2014

Yaratılan İstihdam* (1000 kişi, 12 aylık)

Hizmetler İnşaat Tarım Sanayi

* Mevsimsellikten arındırılmış

(27)

www.koc.com.tr ²⁷

AB’deki toparlanma ihracata destek verirken, ithalat geriliyor

Kaynak: TÜİK

Mayıs 2014 Milyar $ Yıllık Değ.

Son 12 Aylık Milyar $ Yıllık Değ.

İhracat 13.8 3.6% 156.5 1.5%

İthalat 20.9 -10.3% 245.8 0.6%

Dış Denge -7.1 -28.7% -89.4 -1.0%

-20 -15 -10 -5 0 5 10 15 20 25 30

Oca.12 Mar.12 May.12 Tem.12 Eyl.12 Kas.12 Oca.13 Mar.13 May.13 Tem.13 Eyl.13 Kas.13 Oca.14 Mar.14 May.14

İhracat & İthalat (%, Yıllık Değişim)

İhracat İthalat

Ocak-Mayıs 2014

İhracat (Milyar $)

Toplam İçindeki Pay (%)

Değişim (%)

Toplam 67,391 100.0 7.4

Almanya 6,390 9.5 17.6 Irak 5,110 7.6 11.7 İngiltere 4,027 6.0 21.5 İtalya 3,127 4.6 8.2 ABD 2,476 3.7 3.8 Fransa 2,724 4.0 5.3 Rusya 2,465 3.7 -12.5 İspanya 1,976 2.9 14.1 BAE 2,264 3.4 -2.1 İran 1,175 1.7 -43.2 Çin 1,223 1.8 -18.0 Hollanda 1,481 2.2 -7.0 Suudi Arabistan 1,317 2.0 -17.4 Romanya 1,263 1.9 18.2 Belçika 1,282 1.9 16.8 İsrail 1,352 2.0 27.0 Azerbaycan 1,100 1.6 -2.8 Mısır 1,263 1.9 -8.4 Libya 1,130 1.7 -11.1 Polonya 1,027 1.5 22.8

Diğerleri 23,218 34.5 15.6

(28)

www.koc.com.tr

İç talepteki yavaşlama ve ihracattaki artışla birlikte cari işlemler açığı daralıyor

* (-) işareti rezerv artışını gösteriyor

Kaynak: TCMB ²⁸

(Milyon Dolar)

2014

Nisan

2013 Nisan

2014 Nisan-Yıllık

2013 Nisan-Yıllık

Cari İşlemler Dengesi

-4.788 -8.110 -56.790 -52.207

Finans Hesabı (net)

8.383 15.992 38.235 95.540

DYY-FDI (net)

668 477 11.055 8.934

Portföy Yatırımları (net)

4.174 9.340 7.929 52.029

Diğer Yatırımlar (net)

3.541 6.175 19.251 34.577

Net Hata ve Noksan

-873 -603 12.517 -7.309

Rezerv Varlıklar Değişimi*

-2.722 -7.273 6.123 -35.966

-56.8

-90 -80 -70 -60 -50 -40 -30 -20 -10 0

01.2010 04.2010 07.2010 10.2010 01.2011 04.2011 07.2011 10.2011 01.2012 04.2012 07.2012 10.2012 01.2013 04.2013 07.2013 10.2013 01.2014 04.2014

Yıllıklandırılmış Cari İşlemler Dengesi (Milyar US$)

1.9

-0.3 -2.5

-3.6 -4.5

-6.0 -5.8 -5.5 -2.0

-6.2

-9.7 -6.1

-7.9 -6.0

-12 -10 -8 -6 -4 -2 0 2

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014T

Cari İşlemler Dengesi (%, GSYH’ya oranı)

(29)

www.koc.com.tr ²⁹