TEKNOFEST
HAVACILIK, UZAY VE TEKNOLOJİ FESTİVALİ
İNSANLIK YARARINA TEKNOLOJİ YARIŞMASI PROJE DETAY RAPORU
PROJE KATEGORİSİ: Sosyal İnovasyon PROJE ADI: Suare
TAKIM ADI: Social-tech Başvuru ID: #49638
TAKIM SEVİYESİ: Üniversite-Mezun
İçindekiler:
1. Proje Özeti (Proje Tanımı) ... 3
2. Problem/Sorun: ... 3
3. Çözüm ... 4
4. Yöntem ... 5
4.1 Proje planlamasının yapılması: ... 5
4.2 Sistem arayüzlerin ve kayıt sisteminin oluşturulması: ... 5
4.3 Video Konferans(Suare) Tasarlanması ve Kodlanması: ... 6
4.5 İlaç Hatırlatma Sisteminin Tasarlanması ve Kodlanması: ... 7
4. 6 KolayOku Tasarlanması Ve Kodlanması: ... 7
4.7 Uygulama İçi Oyunların Tasarlanması ve Kodlanması: ... 8
5. Yenilikçi (İnovatif) Yönü... 8
6. Uygulanabilirlik ... 8
7. Tahmini Maliyet ve Proje Zaman Planlaması ... 9
8. Proje Fikrinin Hedef Kitlesi (Kullanıcılar) ... 9
9. Riskler ... 9
9.1 Olasılık Etki Değerlendirilmesi ... 9
10. Kaynaklar ... 10
1. Proje Özeti (Proje Tanımı)
Yaşlı bireylerimizin ihtiyaç duydukları iletişim köprülerini pandemi sürecinde ve sonrasında en sağlıklı şekilde gerçekleştirmelerini sağlamak için onlara özel bir platform oluşturuyoruz. Arkadaşları ve sevdikleri ile bir toplantıda buluşabilecekleri ve eski günlerdeki gibi vakit geçirebilecekleri ortamı video konferans aracılığıyla sunuyoruz bu sayede onları sosyal olarak aktif tutabilmeyi sağlıyoruz. Yaşa bağlı görme yetisinde azalma[1] ve okuma güçlüğüne[2] çözüm olarak kamera ile görüntülenen yazıları sese dönüştürme sistemi ve sesli yönlendirme sunuyoruz. Alzheimer ve demans hastaları için yararlı oldukları kanıtlanan hafıza güçlendirici[3] ve eğlenceli oyunlarla uygulamamızı zenginleştiriyor ve eğlenceli hale getiriyoruz. Sağlıklarını koruyabilmek için düzenli almaları gereken ilaçları zamanında hatırlatan ilaç hatırlatma özelliğini ekliyor, aynı zamanda sevdiklerinin de ilaçlarını aldıklarından bildirimlerle haberdar olmasını sağlıyoruz. Dışarıda geçirdikleri vakitlerde kaybolma korkusunu yaşamadan bağımsız biçimde ve canlı konum sayesinde sevdiklerini bildirimlerle haberdar edebilecekleri şekilde konum hizmetlerinden faydalanabilmeleri için Suare Projesini hayata geçiriyoruz. Suare projesinde yaşlı bireylerin olabildiğince bağımsız biçimde uygulamayı kullanması fikrinden yola çıkılarak oluşturulmuştur. Uygulamaya kayıt için sadece telefon ve isim bilgisi girilmesi yeterlidir. Uygulama çok sade bir arayüze sahiptir.
Yazılar ve butonlar uygulamada vakit geçirirken kullanıcının kolayca görebileceği ve kullanabileceği büyüklüktedir. Bileşenlerin detaylı anlatımları çözüm ve yöntem başlıkları altında anlatılmıştır.
Projemiz her gün artan yaşlı nüfusun[2] pandemi süreciyle görünür hale gelen teknolojiyi aktif ve bağımsız kullanamama sorununa fayda amacıyla hayata geçirilmiştir. Projemiz, kendi ihtiyaçları düşünülüp, olası kullanım zorlukları göz önüne alınarak tasarlanmış ve teknolojiye adaptasyonlarını kolaylaştırmaktadır. Bu sayede bağımsız biçimde teknolojiyi kullanıp günümüz dünyasında yabancılaşmadan yaşayabileceklerdir. Sevdikleriyle sağlıkları için mesafeli görüşmelerine devam edecek ve mutlu olmaya kesintisiz devam edeceklerdir.
2. Problem/Sorun:
Hanehalkı bilişim teknolojileri kullanım araştırması sonuçlarına göre, İnternet kullanan 65-74 yaş grubundaki bireylerin oranı 2015 yılında %5,6 iken bu oran 2020 yılında %27,1'e yükseldi. Yaşam memnuniyeti araştırması sonuçlarına göre, yaşlı bireylerin 2015 yılında en önemli mutluluk kaynağı %66,8 ile aileleri, %16,5 ile çocukları, %7,3 ile torunları, %4,7 ile eşleri, iken 2020 yılında %66,9 ile aileleri, %16,9 ile çocukları, %6,8 ile torunları ve %5,4 ile eşleri oldu.[2] Bu verilerden de anlaşılmaktadır ki yaşlı bireylerin neredeyse tamamı aile bireylerini mutluluk kaynağı olarak görmektedir. Bu nedenle ailesiyle görüşme imkânı bulamayan ya da çok az görüşebilen yaşlı bireylerin daha mutlu bir yaşam sürebilmesi açısından sosyal medya ortamları önemli bir rol oynamaktadır. İnternet erişim oranları artsa da bu uygulamaları kullanmayı gösterecek rehberlere ihtiyaçları vardır.[4]
Ölüm ve ölüm nedeni istatistiklerine göre, Alzheimer hastalığından hayatını kaybeden yaşlıların sayısı, 2015 yılında 12 bin 59 iken 2019 yılında 13 bin 498'e yükseldi. Alzheimer hastalığından ölen yaşlıların oranı 2015 yılında %4,3 iken bu oran 2019 yılında da değişmedi.[2]
Bu veriler Alzheimer hastalığından yaşamını kaybeden kişilerin günümüzde var olduğunu göstermektedir.
Günümüz problemi olan pandemi sürecinden ileri yaş grubu vatandaşlarımızın daha çok etkilendiği görülüyor. Sevdikleriyle eskisi gibi bir arada bulunamamaları yaşam kalitelerini düşürmektedir. Sosyal yaşamdan soyutlanmaları ve çevreleri ile iletişim kuramamaları yalnızlaşmalarına sebebiyet vermekte, psiko-sosyal sağlıklarını etkilemektedir. Sağlık sorunları nedeniyle okuma güçlükleri yaşayabilir, ilaçlarını zamanında kullanmayı unutabilir, kaybolma korkusu ile evden çıkmayıp hareketsiz kalabilirler. Teknoloji bu sorunların bazılarına çözüm bulmuş olsa da bu teknolojiler çoğunlukla gençlere yönelik olarak oluşturulmuştur. Yaşlı insanların anlama, görme ve hareket kabiliyetleri azaldığından var olan birçok uygulamayı kullanmakta zorluk yaşamaktadırlar. Teknolojiyi rehber olmadan bağımsız bir şekilde kullanmaları oldukça zorlayıcıdır. Bu durum onların teknolojiyi kullanmaktan kaçınmalarına sebep olmaktadır. Kendilerini artık bu dünyaya ait değil gibi hissedebilirler. Artan teknoloji ile internete erişimi olan yaşlı birey sayısı da artmıştır. Ancak erişim kolaylığına rağmen kendi ihtiyaçları gözetilerek oluşturulan uygulama sayısı oldukça düşüktür.
3. Çözüm
Sosyal olarak izole olmuş, kendilerine bir uğraş bulmakta çok fazla seçeneği olmayan orta yaşlı ve yaşlı bireyler için alternatif bir uğraş olarak karşımıza çıkan internet ve sosyal medya ortamları, bu bireylerin hem sosyalleşmelerinde, hem de daha eğlenceli ve belki de daha kaliteli bir günlük yaşam sürmelerinde önemli roller üstlenebilir.[4] Yaşlıların bu teknolojileri tek başlarına kullanamamaları sorununu çözüme ulaştırmak için uygulamamız özel olarak ihtiyaçlarına yönelik tasarlanmıştır.
Uygulamaya giriş email ve şifre gibi bileşenleri hatırlamakta zorlanan yaşlılarımız için elimine edilmiş ve sadece telefon numarası ve isim ile kayıt alınması kullanım kolaylığı için uygun görülmüştür. Uygulama içinde sesli yönlendirmeyi kullanabileceklerdir. Sevdikleriyle mesafeyi koruyarak sosyalleşmeleri için video konferanslar yapabileceklerdir. Yaşa bağlı görme yetisinde azalma ve okuma güçlüğüne çözüm olarak uygulama içerisinde tasarımlar daha iyi görebilecekleri büyüklükte yapılmıştır. Ayrıca kamera sistemi sunulacak ve bu sayede kamera kullanılarak yazılar tespit edilerek yaşlı bireylerin metni sesli olarak dinlemeleri sağlanacaktır. Canlı konum sayesinde dışarıda geçirdikleri vakitlerde kaybolma korkusu yaşamadan ve sevdiklerini bildirim ile haberdar edebilecekleri şekilde konum hizmetlerinden faydalanabilecekler. Bu şekilde aktif fiziksel hareketlerine bağımsız şekilde devam edebilecekler sağlıklarını koruyabileceklerdir. Sağlıklarını koruyabilmeleri için düzenli kullandıkları ilaçların takibini yapabildikleri ilaç hatırlatma sistemimizi kullanabilirler. İlaçları sesli yönlendirme sayesinde sisteme ekleyebilirler veya yakınları onlar için ilaçları sisteme ekleyebilir. İletişimin yanında uygulamada iyi vakit geçirmek ve seçeneklerini arttırabilmek için oyunlar oynanabilecektir. Bu oyunlar artan Alzheimer ve demans hastalarında, hastalığın ilerlemesini aktivitelerle yavaşlatabilecek özelliklerdeki hafıza oyunlarıdır.[4], [5] Şekil 1’de sistem ana sayfası ve komponentlerin işlevleri özetlenmiştir. Sistemin ayrıntıları ve genel işleyişi 4.bölüm olan Yöntem kısmında detaylı olarak anlatılmıştır.
ŞEKİL 1. Proje Şekil Özeti
4. Yöntem
Suare Uygulaması Android Studio da java programlama diliyle geliştirilecektir. Yaşlı bireylerin Android telefonları daha çok tercih etmesi sebebi ile Android markette uygulamamıza kolaylıkla erişebileceklerdir.
Uygulamamızın içerisinde kullanıcı kayıtları telefon numarası üzerinden alınmakta ve sms onay işlemi yapılmaktadır. Firebase authentication kayıt sırasında kişileri tutmaktadır. Kişi isimleri, FCM token’leri, ilaç kayıtları, yakınları Firebase DataStore'da tutulmaktadır. Burada veriler, dosyalar güvenli bir şekilde depolanmaktadır.
4.1 Proje planlamasının yapılması:
Yaşlı bireylerin teknolojiyi efektif kullanabilmeleri için günümüz koşullarında ihtiyaç duyabilecekleri özellikler ilk aşamada ihtiyaç analizi kapsamında belirlenmiştir.
Proje geliştirme sürecinden önce projenin gereksinimleri çıkarılmış olup, proje gereksinimleri özelliklere göre aşamalara bölünmüştür ve planlama yapılmıştır. Bu planlama takvimi 7.bölüm olan Tahmini Maliyet ve Proje Zaman Planlaması başlığında tablo 3’te detaylı olarak işlenmiştir. Uygulamamızda sergilemek istediğimiz fonksiyonlar aşağıdaki alt başlıklarda sunulmuştur.
4.2 Sistem arayüzlerin ve kayıt sisteminin oluşturulması:
Suare uygulamasının ana tasarımları figma design kullanılarak gerçekleştirildi.
Daha sonra android ortamına aktarıldı. Kullanıcı kayıtları yaşlılarımızın email ve şifre işlemleri ile uğraşmamaları için sadece isim ve telefon bilgisi alarak yapılması uygun görüldü. Kullanıcı isim ve telefon bilgisi girdikten sonra telefonuna gelen kodu onaylayarak uygulamaya kaydı gerçekleştirildi. Firebase authentication üzerinden gerçekleştirilen işlem onayı için kullanıcıya zorluk yaratabilecek ReCaptcha'ya gerek kalmaması için Google Cloud Platform Android Device Verification kullanıldı.
Kullanıcı OTP onay kısmında eğer sms bilgisini onaylamakta geç kalır veya kayıt esnasında internet kesintisi yaşar ise yeniden sms gönder butonu ile işlemin telafisi sağlandı.
Başarılı kayıt sonrası ana sayfaya geçildi ve Flag değeri korunarak uygulamaya sonraki girişlerde direkt olarak ana sayfaya erişim izni verildi. Şekil 2’de sistem giriş arayüz akış şeması gösterilmiştir.
ŞEKİL 2. Giriş Arayüzü Akış Şeması
4.3 Video Konferans(Suare) Tasarlanması ve Kodlanması:
Video konferans sadece sesli konuşma veya video görüntülü konuşma olarak iki ayrı şekilde yapılabilir. Görüşmeler açık kaynak kodlu JitsiMeet üzerinden gerçekleştirilir. Ana sayfada Suare butonuna tıklanır. Kullanıcı karşısına favori kişileri ve rehberim seçenekleri çıkar. Favori kişilerde, kullanıcının en çok arama yaptığı kişiler kolay ulaşım için listelenir bu sayede aranmak istenen kişiye hızlı bir şekilde ulaşılır ve arama başlatılabilir. Kişilerim ise kullanıcının telefon rehberinde olan kişilerden Suare uygulamasına kayıt yapmış kişileri listeler. Sistemde kayıtlı tüm kişilerin listelenmemesi veri güvenliği için önemlidir. Kişi listeleme işlemleri anlık olarak Firebase Datastore üzerinde yapılır. Birden fazla kişi ile görüşme sağlanmak isteniyorsa seçilmek istenen kişiler üzerine uzun tıklanır ve seçilen kişiler ile video konferans başlat seçeneği çıkar.
Video konferans için akış şeması Şekil 3’te gösterilmiştir.
Şekil 3. Video Konferans(Suare) Akış Şeması
4.4 Konum Hizmetinin Tasarlanması ve Kodlanması:
Dışarıda geçirdikleri vakitlerde kaybolma korkusu yaşamadan ve canlı konum sayesinde sevdiklerini haberdar edebilecekleri şekilde konum hizmetinden faydalanabileceklerdir. Takibi yapılacak kişinin konumu veri tabanında tutulacak ve belli sürelerde veri tabanından alınan güncellemeler sayesinde kişinin hareketleri sevdikleri tarafından izlenebilecektedir. Konum bilgisi için Google Konum API’si kullanılmaktadır.
Konum hizmeti kişilerim ve konum ekranı olarak iki arayüzden oluşmaktadır. Yaşlı bireyin konumu öğrenilmek istendiğinde uygulama üzerinden konumun isteniyor bildirimi
gönderilecektir. İzin verilmesi durumunda konum bilgisi karşı tarafa iletilecektir.
Yaşlı birey istediği zamanda kişilerimden seçtiği bir kişiye konumunu gönderebilir.
Şekil 4’te konum hizmeti akış şeması gösterilmiştir.
Şekil 4. Konum Hizmeti Akış Şeması
4.5 İlaç Hatırlatma Sisteminin Tasarlanması ve Kodlanması:
Yaşın ilerlemesi ile sürekli hale gelen hastalıklar veya kronik rahatsızlıklar, devamlı kullanılması gereken ilaçları da beraberinde getirmektedir. İlaç kullanımındaki aksamaları önlemek ve düzenli ilaç kullanarak sağlıklı bir yaşam sürdürmelerini sağlamak amacı ile bu özelliği suare uygulaması içinde geliştiriyoruz. Uygulama ilaç ekleme, alarm oluşturma, ilaç takibinin yapılacağı üç önemli unsurdan oluşmaktadır. İlaç ekleme aşamasında kullanılan ilacın adı ve ne için kullanıldığı bilgisi, hangi günler kullanılması gerektiği ve zaman bilgisi ile sisteme kayıt edilmektedir. Alarm sistemi ile vakti gelen ilaç için bildirim gelmektedir. İlaç kullanıldığında bildirim onaylanacak ve takip sistemine kullanım bilgisi kayıt edilecektir. Şekil 5’te ilaç hatırlat akış şeması verilmiştir. İlaçların vaktinde kullanılmaması durumunda ilaç takibinden ilacın içilip içilmediği kontrol edilebilir bu sayede ekstra veya eksik doz ilaç içilmesinin önüne geçilebilir. Sevdikleri de ilaç takibinde bulunabileceklerdir.
ŞEKİL 5. İlaç Hatırlat Akış Şeması
4. 6 KolayOku Tasarlanması Ve Kodlanması:
Yaşlı bireylerin görme güçlüğü yaşaması ve okumada yeterli bilgi düzeyinde olmaması[2] problemine çözüm olarak düşünülen bir özelliktir. Öncelikle kameradan yazıyı algılamak için Text Recognition yöntemini kullanıldı.
Algılanan yazı ise ses çıktısına dönüştürüldü. Şekil 6’da kolayOku akış şeması gösterilmiştir. Bu özelliğin asıl amacı yaşlı bireylerin okuma yaptırmak için yanlarında birilerinin bulunmaması durumunda yardımcı olmasını sağlamaktır.
ŞEKİL 6. KolayOku Akış Şeması
4.7 Uygulama İçi Oyunların Tasarlanması ve Kodlanması:
İlk evrede kart oyunu hayata geçirilecektir. ‘Bilişsel akılda tutma terapisinin demansın bilişsel belirtilerini iyileştirdiği, hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak ve sosyal işlevselliği artırdığı bildirilmiştir.[5] Kart oyunu kuralları: Çiftler halinde kartlar bulunur.
Kartlar en başta kullanıcıya gösterilir. Kullanıcı tüm kartlara bakıp eşlerinin yerleri ezberledikten sonra tamam butonuna basar. Kartlar ters döner. Kullanıcı bir kart açar ve eşini bulduğunda eş karta basar. Eğer kartlar eşleşiyorsa diğer karta geçebilir.
Eşleşmiyorsa son iki kart kapanır. Tüm kartlar açılana kadar oyun devam eder.
5. Yenilikçi (İnovatif) Yönü
Suare yaşlı bireylerin ihtiyaç duyabileceği özellikleri bünyesinde barındırmaktadır.
Bu özelliklere yöntemde ayrıntılı olarak değinilmiştir. Uygulama içerisinde baştan sona kolay kullanım tasarımlarına özen gösterilmiştir. Yaşlılarımız için teknoloji kullanımı öğrenmesi de karışık bir yapıda olduğu için tek uygulamada ihtiyaçları teknolojiyi daha aktif kullanmalarını destekleyecek özellikler bulunmaktadır. Uygulama içerisinde bulunan özellikleri var olan uygulamalar ile karşılaştırmalı gösterimlerini Tablo 1’de görebilirsiniz.
TABLO 1. Suare ile Benzer Uygulamaların Karşılaştırılması
6. Uygulanabilirlik
Uygulamamız internet erişimine sahip olan Android İşletim Sistemine sahip telefonlara kurulabilir. Google Play Store’da markete çıkarılması planlanmaktadır. Uygulamamızın tanıtım videosuna linke tıklayarak ulaşabilirsiniz. Link:https://youtu.be/xoIFzOQxKy8.
Uygulamanın ilerleyen versiyonlarında Premium özellikler eklenebilir. Mevcut riskler, Riskler başlığı altında ayrıntılı olarak gösterilmiştir. Tablo 4’ü inceleyiniz.
7. Tahmini Maliyet ve Proje Zaman Planlaması
Maliyet planlaması tablosu (Tablo 2) ve Zaman Planlaması tablosu (Tablo 6) aşağıda gösterilmiştir. Zaman planlaması tablosunda Ocak 2021-Eylül 2021 ayları referans alınmıştır.
TABLO 2. Maliyet Planlaması
8. Proje Fikrinin Hedef Kitlesi (Kullanıcılar)
Suare teknolojiyi kullanmayı zor bulan yaşlı bireylerimiz için özel tasarladığımız uygulamamız olmasına rağmen yaşlı bireyler ile iletişim kurmak isteyen ve onların durumlarını takip eden yakınlarının da kullanımında uygun olarak oluşturulmuştur.
9. Riskler
Tablo 3 te riskler değerlendirilmiş ve B planı hazırlanmıştır.
TABLO 3. Riskler ve B Planı
9.1 Olasılık Etki Değerlendirilmesi
Tablo 4 ve Tablo 5’te riskler değerlendirilmiş ve derecelendirilmiştir.
TABLO 4. Olasılık Etki Tablosu TABLO 5. Olasılık Etki Puanlaması
TABLO 6. Proje Zaman Planlaması
10. Kaynaklar
[1] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4139274/
[2]https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Yaslilar-2020-37227 [3]https://aday.bau.edu.tr/duyuru-ve-etkinlikler/dijital-oyunlar-alzheimera-cozum-olabilir/
[4] https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/227966 [5]cappsy.org/archives/vol6/no3/cap_06_03_01.pdf
[6]https://ailedenbiri.com/alzheimer-hastasina-yonelik-zihinsel-aktiviteler/
