Mediyastinal ve Servikal Lenf Bezi Tutulumu ile Başvuran İlginç Bir Silikozis Olgusu

Patoloji / Pathology

286

Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi Cilt: 5 • Sayı: 4 • Ekim 2014

OLGU SUNUMU / CASE REPORT

AN INTERESTING SILICOSIS CASE PRESENTED WITH OF MEDIASTINAL AND CERVICAL LYMPH NODE ENLARGEMENT

ABSTRACT

Silicosis is an occupational disease which causes the death of thousands of peo- ple around the world, which usually occurs as pneumoconiosis. A 50 years old patient with a neck mass, admitted to our hospital. Radiological examinations of patient, lung parenchyma to be completely normal. However, the patient had multiple cervical and mediastinal lympadenopathies. On light microscopic ex- amination, of the material of from patient’s lymph node revealed, non-caseating granülomas and on polarized light microscope birefringent silica particles were seen on polarized light microscope examination were observed. Although Silico- sis is a common occupational disease, cases followed without any radiological involvement of the lungs are very rare.

Key words: lymphoma, silicosis, pneumoconiosis ÖZET

Silikozis dünyada binlerce insanın ölümüne sebep olan bir meslek hastalığı- dır. Genellikle pnömokonyoz olarak ortaya çıkar. 50 yaşında, boyunda kitle şikayeti ile hastanemize başvuran hastanın yapılan radyolojik tetkiklerinde akciğer parankimi tamamen normaldi. Ancak hastanın multipl servikal ve mediastinal lenfadenopatileri vardı. Lenfoma ön tanısı nedeniyle lenfade- nektomi uygulanan hastanın materyalinin mikroskobik incelemesinde non- kazeifiye granülom yapıları ve polarize ışık mikroskobunda ışığı çift kıran silika partikülleri izlendi. Silikozis sık görülen bir meslek hastalığı olmasına rağmen, radyolojik olarak akciğerde hiçbir tutulum yapmadan sadece len- fadenopati ile izlenen vaka çok nadirdir.

Anahtar sözcükler: lenfoma, silikozis, pnömokonyoz

Mediyastinal ve Servikal Lenf Bezi Tutulumu ile Başvuran İlginç Bir Silikozis Olgusu

Oya Nermin Sivrikoz¹, Aynur Solak², Seyhan Yalaz³, Fidan Sever⁴

1Şifa Üniversitesi Tıp Fakültesi, Patoloji Anabilim Dalı, İzmir, Türkiye

2Şifa Üniversitesi Tıp Fakültesi, Radyoloji Anabilim Dalı, İzmir, Türkiye

3Şifa Üniversitesi Tıp Fakültesi, Genel Cerrahi, İzmir, Türkiye

4Şifa Üniversitesi Tıp Fakültesi, Göğüs Hastalıkları, İzmir, Türkiye

Gönderilme Tarihi: 12 Kasım 2013• Revizyon Tarihi: 31 Ağustos 2014• Kabul Tarihi: 01 Ekim 2014 İletişim: Oya Nermin Sivrikoz• E-Posta: onsoral@yahoo.com

S

ilikozis bilinen en eski meslek hastalıklarından biri- dir. Dünyada hala her yıl binlerce insanın ölümüne neden olmaktadır. Silika, aynı zamanda silisyum dioksit (SiO2) olarak bilinir. Silisyum ve oksijen atomların- dan oluşur. Kaynama noktası 1,600 derece olan, renksiz, kokusuz ve yanıcı olmayan bir maddedir. Doğada yaygın olarak mevcuttur. En sık quartz kristali formundadır. Silika, endüstriel sektörde, cam, seramik, boya, kimya sanayi, plastik, inşaat ve son yıllarda özellikle tekstil (kot kumla- ma) sektöründe kullanılır. Hastalık genellikle bu sektör- lerde çalışanlarda kristalin silika tozlarının inhalasyonu ile pnömokonyoz şeklinde ortaya çıkar.

Olgu sunumu

50 yaşında, erkek hasta boyunda kitle şikâyeti ile hastane- miz genel cerrahi polikliniğine başvurdu. Özgeçmişinde herhangi bir özellik yoktu. Sigara kullanım öyküsü yoktu.

Fizik muayenede, özellikle boynun sağ tarafında, sert kı- vamlı, mobil, en büyüğü 1,5-2 cm çapta olan ağrısız lenf bezleri saptandı. Yapılan boyun USG’de sağ servikal lenfa- tik zincirde en büyüğü yaklaşık 2 cm çapta lenfadenopa- tiler dikkati çekti. Bilateral parotis, submandibuler gland ve tiroid normal görünümde saptandı. Yapılan kontrastlı toraks BT incelemesinde prevasküler alanda, subkarinal, bilateral hiler ve paratrakeal lokalizasyonda, hafif kontrast tutan, en büyüğünün çapı 21x16 mm ölçülen multiple , konglemere görünümlü lenfadenopati saptandı (Şekil 1). Bu lenf nodüllerinde multiple, ince, punktate kalsifik

287

ACU Sağlık Bil Derg 2014(4):286-289

Sivrikoz ON ve ark.

odaklar görüldü. Her iki akciğerde parankim tamamen normal izlendi (Şekil 2).

Hastaya servikal ve mediyastinal lenfadenopati etiyolojisi aydınlatılmak üzere lenfadenektomi uygulandı.

Patoloji loboratuvarına makroskobik olarak 2 cm çapta kapsülü intakt kesit yüzü krem-gri renkte lenf bezi gön- derildi. Alınan örneklerin, hematoksilen eozin (H&E) ile hazırlanan kesitlerinin ışık mikroskobik incelemesinde nonkazeifiye granülom yapıları ve bu yapıların perifer- lerinde içinde şeffaf kristaloid yabancı cisimler içeren epiteloid histiositler izlendi (Şekil 3). Polarize ışık mik- roskobunda bakıldığında bu partiküllerin ışığı çift kırdığı görüldü (Şekil 4).

Bu görünüm ile vakaya ‘granülomatöz lenfadenit’tanısı konuldu. Yorum olarak ise epiteloid histiositler içerisinde

silika partikülleri izlendiği ve hastanın silikozis açısından araştırılması gerektiği belirtildi.

Daha sonra hastaya ulaşıldı ve Balıkesir ilinin Bigadiç ilçesin- de yaşadığı öğrenildi. Hasta 25 yıl bor madeninde çalışmıştı.

Tartışma

Bor, doğada az bulunan duraysız elementlerden biridir.

Doğada serbest element haliyle bulunmayıp, oksijen ile yapmış olduğu bileşikler şeklinde bulunur ve bu bileşikle- re borat adı verilir. Dünya bor rezervlerinin %72’den fazlası ülkemizde bulunmaktadır (1).

Türkiye borat yataklarının tümü, volkanik aktivite ile il- gili yataklar olarak sınıflandırılır. Bigadiç ve Sultançayır (Balıkesir), Kestelek (Bursa), Emet (Kütahya) ve Kırka (Eskişehir) borat yatakları, volkanizma sırasında oluşmuş- tur (1,2,3).

Şekil 1. Aksiyel toraks BT (multipl mediastinal lenfadenopatiler) Şekil 2. Koronal reformat tomografik görüntü (parankim tamamen normal izlenmekte)

Şekil 3. Lenf bezinde granülom yapıları H&E X40 Şekil 4. Polarize ışıkta silika partikülleri H&E X100

Olgu Sunumu

288 ACU Sağlık Bil Derg 2014(4):286-289

Bor bileşikleri, vücuda solunum ve sindirim yoluyla veya müköz membranlardan girerler. Vücuda nasıl girerse gir- sin %90-95’i vücutta birikmeden hemen atılmaktadır.

Yapılan araştırmalarda borun zehir etkisinin düşük olduğu bulunmuştur. Sadece yüksek miktarda ani bor alımında bulantı, kusma, baş dönmesi gibi belirtiler izlenir (4).

Bizim hastamızda da lenf bezlerinde izlenen patoloji ile bo- run herhangibir ilişkisi yoktur. Ancak yataklardaki bor mine- ralleri çamurtaşı, kiltaşı, kumtaşı ve tüf gibi tortul kayaların içinde bulunur. Özellikle kumtaşı, tane büyüklüğü 0.05-0.2 mm arasında değişen çeşitli mineraller içermektedir. Bu mi- nerallerden en önemliside quartz yani silikadır (2).

Slikozis mesleksel yada çevresel olabilir. Maden ocakla- rında çalışanlar, taşçılık yapanlar, kristal ve cam eşya yapı- mında çalışanlar, tünel yapımı, lastik ve boya endüstrisi ve son zamanlarda kot kumlaması işinde çalışanlarda görülür.

Çevresel olarak da çöl ikliminde yaşayanlarda görülebilir (5).

Ülkemizde de slikozis önemli bir sağlık problemidir. Ne yazık ki ülkemizde kayıtsız iş gücünün çok yüksek olması, meslek hastalıkları hastanelerinin üç tane olması ve sağlık sektöründe ki kayıt yetersizliği nedeniyle doğru istatistik- sel veriler elde edilememektedir (6).

Aralık 2005’de yapılan tahminlere göre Türkiye’de iş gü- cünün yaklaşık %48’i kayıt altında değildir (7). Ayrıca Avrupa’da 1960 yılında yasaklanan kot kumlama işine, Türkiye’de 2009 yılına kadar yasal engel olmaması, kot ih- racatının büyüklüğü nedeniyle bu atölyelerin sayısının çok artmasına neden olmuştur. Bu da slikozis vakası sayısında belirgin artışa neden olmaktadır. 2006 yılında 16 olguluk bir seri (8), 2007 yılında Sahbaz ve arkadaşları 2 olguluk rapor (9), 2009 yılında Yilmaz ve arkadaşları kot taşlamacı- lığına bağlı slikozis gelişen 4 olgu (10), 2012 yılında Kaynar ve arkadaşları slikozise bağlı spontan pnömotoraks geli- şen 7 olgu (11) sunmuşlardır. Ancak rapor edilen bu olgu- ların tamamında, bizimkinden farklı olarak, akciğer tutulu- mu radyolojik veya patolojik olarak saptanmıştır.

Silikozis sadece pnömokonyoz şeklinde akciğeri etkileyen bir hastalık olarak seyretmeyebilir. Progresif sistemik skle- roz, sistemik lupus eritematozus , romatoid artirit, glome- rulonefritlerle de ilişkili olabilir. Bu ilişki alınan silika parti- küllerine vücudun kontrolsüz bir immun yanıt vermesin- den oluşabilir (12,13).

Silikozisin hayvan modellerinde silikanın bölgesel lenf bezlerine erken transportu gösterilmiştir. Ancak akciğerde parankimal değişiklikler olmadan sadece lenf bezi tutulu- mu saptanamamıştır (14).

Çok nadiren bizim vakamızda görüldüğü gibi akciğer tu- tulumu olmadan da sistemik silikozis görülebildiğini bildi- ren yayınlar mevcuttur.

Jean M. Cox-Ganser ve arkadaşları pulmoner tutulum olmadan önce lenf bezi tutulumunun varlığı üzerine bir çalışma yapmışlar, nedene yönelik direk sonuç elde ede- memişlerdir. Ancak indirek olarak sadece lenf bezi sili- kozisinin parankimal silikozisten daha sık görüldüğünü, parankimal silikozise göre daha az miktarda maruziyette oluştuğu, maruziyet miktarı arttıkça parankimal tutulum oluştuğunu gözlemlemişlerdir.

Sonuç olarak Jean M. Cox-Ganser ve arkadaşlarının bul- guları, parankimal tutulumdan önce silikozisin potansiyel olarak lenf bezlerinde görüldüğünü, ileri dönemde lenf bezlerinde hasar oluştuğunda silikanın lenfatik yolla te- mizlenmesinin bozulduğunu ve parankimal silikozis geliş- tiğini desteklemektedir (15).

Bizim olgumuzda radyolojik olarak pnömokonyoz iz- lenmemiştir. Ancak multipl lenfadenopatiler mevcuttur.

Bekli de lenf bezleri tamamen hasarlanıp drenaj yapama- yacak duruma gelseydi bizim olgumuzda da pulmoner tutulum izlenecekti. Literatürde çok nadir görüldüğü ve lenfoma ile karışabileceği için olgumuzu sunulmaya de- ğer bulduk.

Kaynaklar

1. Helvacı C. Türkiye borat yatakları jeolojik konumu, ekonomik önemi ve bor politikası. BAÜ Fen Bil. Enst. Derg 2003;5:1

2. Helvacı C, Alaca O. Bigadiç Borat Yatakları ve Çevresinin Jeolojisi ve Minerolojisi. MTA Dergisi 1991;113:61-9

3. Erkül F, Erkül S, Helvacı C. Erken Miyosen Bigadiç bor havzasındaki volkanik birimlerin petrografik ve jeokimyasal özellikleri: magma karışımının kanıtları, Batı Anadolu. Yerbilimleri 2010;31:141-168

4. Erdoğmuş E, Sevinç S, Akcan K. Borun canlılara ve çevreye etkisi.

Ekoloji Magazin Dergisi 2004;2

5. Weihong C, Yuewei L, Xiji H, Yi R. Respiratory Diseases Among Dust Exposed Workers. InTechOpen 2012;6,131-148

6. İnşaat Mühendisleri Odası, İş Sağlığı Güvenliği Raporu, Ankara, Mart 2009

7. Cimrin A, Erdut Z. General aspect of pneumoconiosis in Turkey.

Indian J Occup and Environ Med 2007;11:50-5

289

ACU Sağlık Bil Derg 2014(4):286-289

Sivrikoz ON ve ark.

8. Akgun M, Mirici A, Ucar EY, Kantarci M, Araz O, Gorguner M. Slicosis in Turkish denim sandblasters. Occup Med (Lond) 2006;56:554-8 9. Sahbaz S, Inonu H, Ocsal S, Yilmaz A, Pazareli C, Yengisu A, et al.

Denim sandblasting and silicosis two new subsequent cases in Turkey. Tuberk Toraks 2007;55:87-91

10. Yilmaz S, Bogatekin G, Senyigit A, Buyukbayram H, Senyigit A. Kot taşlamacılığına bağlı silikozis: Dört olgu. Turkiye Klinikleri J Med Sci 2009;29:765-70

11. Kaynar H, Aydın Y, Akgun M, Turkyilmaz A, Eroglu A. Pneumothoraxin the cases with due to denim sandblasting. Turk Gogus Kalp Damar Cerrahisi Dergisi 2012;20:291-4

12. Shibuya H, Hiroko S, Kou O, et al. Microscopic Polyangiitis Accompanied by Pleuritis as the only Pulmonary Manifestation Occupational Slica Exposure Inter Med 2010;49:925-929

13. Markovits D, Schapira D, Wiener A, Nahir A.M. Silica-related rheumoid arthritis without lung involvement. Clin Rheumatol 2003;22:53-55 14. Baldwin D.R, Lambert L, Pantin C.F.A, Prowse K, Cole R.B.

Silicosis presenting as bilateral hilar lymphadenopathy Thorax 1996;51:1165-67

15. Cox-Ganser JM, Burchfiel CM, Fekedulegn D, Andrew ME, Ducatman BS. Silicosis in lymph nodes: the canary in the miner? J Occup Environ Med 2009;51:164-9