Alan Notları
• Alan çalışması yapmakla «bir yerde öylesine takılmak» arasındaki
fark, yazmaktır. Yazmadığınızda, insanlar, mekanlar ve kültürlere ilişkin keskin, isabetli ayrıntıları kaybedersiniz.
Defter Biçimi. Alan defteri ya da günlüğü, nitel araştırmacının birincil kayıt aracıdır. İnsanlar, olaylar, etkinlikler ve karşılıklı konuşmalar
hakkında betimlemelerle dolu; düşünceler, önseziler ve ortaya çıkan örüntülere ilişkin notların alındığı ve araştırmacının bireysel tepkilerini de görebileceğimiz bir yerdir.
Alan defterinin türü araştırmacının bireysel tercihlerine göre değişiklik gösterir. Spiral ciltli bir defter, telli dosyalar ya da dizüstü bilgisayar
olabilir.
Notlarınızı tutmak için hangi yolu seçtiğinizin bir
önemi yoktur ama alan notları tutmanızın yaşamsal bir önemi vardır.
• Not Alma. Mümkünse yanınızda her zaman bir defter taşıyın ve bir araştırmacı olarak, ortamda defterinize not alacağınızın bilinmesini sağlayın.
• Eğer not tutmanızın nasıl karşılanacağından emin değilseniz, önce ilgili insanları ve yeri tanımaya çalışarak birkaç gün veya haftayı ortamı ve ortamdaki bireyleri tanımak amacıyla geçirmek isteyebilir sonrasında not tutmanızın ne zaman ve nerede kabul edilebileceğini
belirleyebilirsiniz.
Bütün notlar daha sonra, tercihen aynı günün akşamında genişletilmelidir.
• Notlarınızı gözden geçirdiğinizde alandayken not edecek zamanınızın olmadığı şeyleri ekler ve ayrıca gördükleriniz üzerine yansıtma
yaparsınız.
• Betimsel Notlar: Alan notlarınız hem betimleyici hem analitik
olmalıdır. Kayıtlarınızda tutarlı olmaya çalışın, hatasız bilgiler vermek
için çabalayın, fakat yargılayıcı olmaktan kaçının. Notlarınızın bir yıl
sonra ilgili anı, kişiyi, ortamı günü gözünüzün önüne getireceğinden
emin olun. Gözlemlerin kısa, öz ve soyut ifadeler halinde özetlenmesi
bunu sağlamayacaktır.
Örneğin, bir sınıfı gözlemledikten sonra, «Bu sınıf çok başıbozuk ve gürültücüydü» biçiminde yazmak isteyebilirsiniz. Bu ifade sınıfa ilişkin net bir resim ortaya koymamaktadır ve araştırmacının kendi
«düzensizlik» ve «gürültü» anlayışına dayandığı için yargılayıcıdır.
Aşağıdaki ifadeler, betimleyicilik açısından daha somuttur:
Bu beşinci sınıf dersliğinde on beş kız ve on iki erkek öğrenci vardı. İçeri girdiğimde, aşağı yukarı altı gruba bölünmüşlerdi. Dört kızdan oluşan bir grup kimin en büyük sakız balonunu şişirebileceğini görmeye
çalışıyordu. Beş kişilik bir erkek grubu ise önceki akşam televizyonda
seyrettikleri bir Kong Fu filmini taklit ediyorlardı…
Notlarınızı kontrol ederek birçok veya biraz/birkaç gibi muğlak sıfatlar olup olmadığına bakın ve eğer varsa
onların yerine daha betimleyici kelimeler kullanın.
Harika, sıradan, ilginç, hiçbir şey yapmayan, hoş ya da iyi gibi değerlendirmeci bir izlenim bildiren, açıklığa kavuşturmaktan çok anlaşılmaz duruma getiren kelimelerin yerine açıklayıcı kelimeler kullanın.
Gerçekleşen diyaloglar hakkında notlar alın. Özellikle de ortamda sıkça kullanılan veya oraya özgü kelimelere odaklanın.
Bir şey aklınıza geldiğinde bir yere yazın.
Not Tutma Önerisi.
1. Notlarınızın her iki yanına da sonradan aklınıza gelecek düşünceleri yazmak ve ön kodlama yapmak için geniş boşluklar bırakın.
2. Her bir gözlemin tarihi, saati ve yerini belirttiğinizden emin olun.
3. Not tutmak için kendinize bir çeşit stenografi oluşturun. Örneğin, Bağımsız anaokulunda yapılan bir çalışmada, anaokulu AO, öğrenci Ö ve v, veya v/y olarak kısaltılabilir.
4. Kısa kısa notlar alırken tam alan notlarınızı yazmadan önce gözlemlerinizi başkasıyla tartışmayın. Bu tür bir konuşma gözlemlerinizi ve düşüncelerinizi kağıda dökmek için duyduğunuz gereksinimi azaltabilir ve aynı zamanda asıl algılarınız da değiştirebilir.
Burada yorumlarınızı başkalarıyla karşılaştırmamanız gerektiği anlamı çıkarılmamalı ama ilk önce yapmanız gereken kendi gözlemlerinizi ve yansıtmanızı kayıt altına almaktır.
• Gün boyunca not alsanız bile, okul zili çaldığında veya güneş
battığında işiniz bitmiş olmaz. Günün notlarını baştan sona okuyun.
Hatırladığınız betimlemeleri ekleyin, kısaca not alınmış olayları ve eylemleri genişleterek anlatın ve o günün üzerine genel olarak bir yansıtma yapın.
• Alan notlarınızı sık sık okumayı ve üzerinde düşünmeyi planlayın.
Notlarınızı okurken aklınıza gelen düşünceleri hatırlatıcı notlar olarak
kaydedin. Bu süreklilik gösteren analizin bir parçasıdır. Temaları ve
bağlantıları görmeye başlarsınız.
Fotoğraf çekmeyi ve video kaydetmeyi planlıyorsanız, ilk önce fotoğrafı çekilecek katılımcıların iznini almanız ve ardından da gizlilik konularını çözmeniz gerekir.
