Deri Prick Testi
Prof.Dr.Gül KARAKAYA
Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları AD
İmmünoloji ve Allerji BD
Plan
• Tanımlar
• Bilim Dalımızda tanı koyduğumuz ve takip ettiğimiz hastalıklar
• IgE aracılı reaksiyonlar için tanı metodları İn vivo (DPT)
İn vitro
• Provokasyon testleri
Hipersensitivite
• Vücuttaki tüm mukozal yüzeyler ve derideki beklenmeyen reaksiyonlar
• Normal kişilerce tolere edilebilen dozlardaki tanımlanmış bir uyarana temasla başlayan, objektif olarak tekrarlayan semptom ve
bulguların oluşması
Atopi
• Genellikle protein yapısında olan düşük dozdaki çevresel allerjenlere cevaben allerjen spesifik IgE üretebilme ve astım rinit ve egzema gibi tipik allerjik durumları ortaya çıkarabilme eğilimi
Allerji Nedir?
• İmmünolojik mekanizmalarla başlatılan hipersensitivite reaksiyonu
İmmünoloji ve Allerji BD
• Allerjik Rinit (mevsimsel/perennial)
• Bronş astımı
• İlaç allerjisi
• Gıda allerjisi
• Lateks allerjisi
• Ürtiker/anjioödem
• Arı allerjisi
• Anafilaksi
• Mesleksel allerji
Tip I Hipersensitivite Reaksiyonu
IgE – yüksek afiniteli reseptörler (FcEpsilonRI) – mast hücreleri ve bazofiller
Mast hüc.
allerjen
IgE aracılı reaksiyon Organizmanın karşılaştığı
antijene (allerjene) karşı aşırı duyarlılık göstererek IgE antikorları üretimi ile verdiği doku hasarı veya hastalık oluşumu ile giden reaksiyonu
Erken faz
allerjik cevap -Vasodilatasyon -Ödem
-Mukus
sekresyonu -Kaşıntı
• Anafilaksi
• Vizing
• Ürtiker
• Rinore
• Konjonktivit
Larche M. Nature 2006;6:761.
Allerjen
Bazofil
Mast hücresi
Degranülasyon Vazoaktif aminler, lipid
mediyatörleri, kemokinler ve diğer sitokinlerin salınması
Tip I reaksiyon
Medyatörler
Primer
• Histamin
• Serotonin
• EKF-A
• NKF-A
• Proteazlar
Sekonder
• Lökotrienler
• Prostaglandinler
• Bradikinin
• Sitokinler
Erken ve Geç Faz Tip I Reaksiyon
Dakika allerjen
Saat
• IgE aracılı reaksiyonlar (erken tip hipersensitivite)
• Hücre aracılı reaksiyonlar (geç tip hipersensitivite)
Tip I Hipersensitiviteye Bağlı Allerji Hastalıkları
• Allerjik rinit
• Bronş astımı
• Egzema
• Ürtiker
• Anafilaksi
Tip I Hipersensitiviteye neden olan antijenler
• Polenler
• Besinler
• İlaçlar
• Böcekler
• Ev hayvanları
Deri Prick Testi
• Ig E aracılı allerjik
hastalıkların tanısında ve bu hastalıklarla ilgili
araştırmalarda kullanılan primer test
Position paper, European Academy of Allergology and Clinical Immunology: Allergen standardization and skin tests. Allergy 1993;48:48.
Ann Allergy Asthma Immunol 1995;75:543.
Deri Prick Testi
• Basit, hızlı, ucuz, yüksek oranda duyarlı
• Epidermal
• “Kabarıklık ve kızarıklık” (wheal & flare) şeklinde reaksiyon
• 15 dakika
Shalit M, et al. JACI 1990;86:117.
Frew AJ, Kay AB. Clin Exp Immunol 1991;85:70.
Deri Prick Testi Genel Prensipler
• Bazı ilaçlar önceden kesilmeli
– Antihistaminikler
• 1. kuşak antihistaminikler 24-72 saat,
• 2. kuşak antihistaminikler 7-10 gün
• H2 antagonistler 24 saat (hafif supresyon?)
– Kortikosteroidler
• Kısa süreli kullanım (30 mg/gün, 1 hafta) supresyon (-)
• Uzun süreli ve görece yüksek dozlar (>20 mg/gün, >1 hafta) kısmi supresyon
• Lokal uygulamalar: potent steroid birkaç haftadan uzun süre kullanılmışsa, 2-3 hafta önce kesilmeli (Aynı bölgeye test yapılacaksa)
– Trisiklik antidepressanlar: 7-14 gün
Deri Prick Testi Genel Prensipler
• Kontaminasyon
– Hasta ve test yapan kişi yönünden
• Aktif dermatit alanlarına uygulanmamalı
• Standart allerjenler kullanılmalı
• Dermografizm
• Gebelik
Deri Prick Testi Genel Prensipler
• Kontaminasyon
– Hasta ve test yapan kişi yönünden
• Aktif dermatit alanlarına uygulanmamalı
• Standart allerjenler kullanılmalı
• Dermografizm
• Gebelik
Deri Prick Testi Genel Prensipler
• Allerjen ekstresini bozan durumlar
– Süre: süre geçtikçe etkinlik ↓ – Isı: buzdolabında saklanmalı – Son kullanma tarihi
– Kontaminasyon
• Cross
• Bakteriyel
• Doğru değerlendirme için mutlaka (+)ve(-) kontroller uygulanmalı
• Testler uygun zamanda okunmalı
Deri Prick Testi Genel Prensipler
• Yan etkiler:
– Tam teşekküllü acil tepsisi hazır olmalı – Büyük lokal reaksiyonlar
– Ölümcül anafilaksi:
• Prick testler (-)
• Test tekrarı
– Semptomlarda değişme
– Yeni allerjenlere maruz kalma
– Araştırma amaçlı: Yeni keşfedilmiş, pürifiye veya standardize allerjenlerin değerlendirilmesi
Deri Prick Testi Genel Prensipler
• Yaş
– Histamin duyarlılığı yaşla artar, 50 yaşından sonra azalır
• Vücut yüzeyi
– En duyarlı bölge sırt, kolda en duyarlı bölge antekübital bölge
• İmmünoterapi
– İnhalan allerjenler ve hymenoptera ile IT reaksiyon boyutlarında azalma yapabilir
• Mevsimler
– Mevsim öncesi en düşük, mevsim sonu en yüksek
• Hastalıklar
– KBY, kronik hemodiyaliz hastaları, bazı kanserler, spinal kord travmaları, periferik nöropatiler histamin cevabını azaltabilir.
Deri Prick Testi - Yöntem
• Önkol iç kısmına veya sırta,
• Tek kullanımlık lansetler / iğneler,
• Epidermisi geçmemeli, kanatılmamalı,
• Her bir allerjen arası en az 3 cm olmalı,
Berkowitz RB, et al: JACI 1992;90:979.
Devenney I, et al. Ann Allergy Asthma Immunol 2000;85:429.
Lin MS, et al. Ann Allergy 1993;71:557.
Deri Prick Testi - Yöntem
• Multitest
– Dermise kadar inebilir
• Prick-to-prick
– Taze sebze / meyveler ile
• Yan etkiler
– Taze besinler ile genel yan etki oranı %0.05
– Ölümcül reaksiyon yok
Berkowitz RB, et al: JACI 1992;90:979.
Devenney I, et al. Ann Allergy Asthma Immunol 2000;85:429.
Lin MS, et al. Ann Allergy 1993;71:557.
Deri Prick Testi - Kontroller
• Negatif kontrol
– Allerjen çözücüsü
– SF– Dermografizmi ölçer
– Travmatik reaktiviteyi ölçer: Bazı test araçları
≥3 mm kabarıklık oluşturabilir
• Pozitif kontrol
– Histamin, 1 mg/mL
– İlaç veya hastalığa bağlı supresyonu ölçer – Histamine zayıf cevap veren hastaları bulur
– Uygulayıcı performansındaki farklılıkları belirler
Deri Prick Testi - Değerlendirme
• (uzun çap+kısa çap)/2, (mm)
• Kabarıklık çapı >3 mm (7 mm2 kabarıklık alanı)
Deri prick testleri
Deri Prick Testi - Hatalar
• Allerjenlerin çok yakın yerleştirilmesi
• Kanatma: Yalancı (+) sonuç
• Yetersiz penetrasyon: Yalancı (-) sonuç, plastik lansetlerle sık
• Allerjen solüsyonlarının test yaparken yayılması
Deri Prick Testi - Besinler
• İnhalan allerjenlere göre daha az güvenilir
• Besinlere karşı IgE ab taşıyan birçok kişi ya reaksiyon oluşturmaz ya da klinik duyarlılığını zamanla
kaybetmiştir.
• DBPCFC’ye göre:
– (+) prediktif değeri %50 – (-) prediktif değeri %95
• Taze besinlerle prick-to-prick testin, aynı besinin ticari preparatına göre klinik uyumu çok yüksek
• Yöntem ne olursa olsun sadece deri testi sonucuna göre eliminasyon yapılmamalıdır.
Anhoej C, et al. Allergy 2001;56:548.
Rance F, et al Allergy 1997;52:1031.
Sampson HA. JACI 1988;82:718.
Olgu
22 Y, kadın, Diş Hekimliği Fakültesinde 3. sınıf
Hocası arayıp, randevu aldı
Yazın staj için Londra
Sandviç – 15 dk sonra boğazda kaşıntı, fenalık hissi, bayılma, idrar ve gayta kaçırma
Acil servis – Anafilaksi tanısı – Tedavi
Olgu
Öykü - kliniğe geçiş sonrası nefes darlığı, göğüste hırıltı, burun tıkanıklığı
Deri prik testi: lateks (+)
Yediği peynirli sandviç, içinde mango ile hazırlanmış sos
Lateks ve tropikal meyveler çapraz reaksiyon
Lateks Allerjisi İçin Risk Faktörleri
• Sağlık sektörü çalışanı olmak
• Lateks endüstrisinde işçi olmak
• Gıda sektöründe çalışmak
• Spinal kord anomalileri
• Multipl cerrahi girişim
• Multipl kateterizasyon
• Atopi
• Gıda allerjisi
• Dermatit
Latekse karşı allerjik cevaplar
• Tip I
- kontakt ürtiker
- üst ve alt havayolları tip I hastalığı - anafilaksi
• Tip IV
Provokasyon Testleri
• Konjonktival
• Nazal
• Bronşiyal
• Oral
• Parenteral
• Aeroallerjen
• İlaç
• Kuru hava
• Soğuk hava
• Egzersiz
• Besin
Provokasyon Testleri
• Bronş astımı
• Allerjik rinokonjonktivit
• İlaç allerjisi
• Besin allerjisi
Gecikmiş tip hipersensitivite – tanı metodları
• Yama testi
